ေလြ႕ေလြ႕ရမ္းရမ္း လွဴဒါန္းသည့္ပုဂၢိဳလ္ ဟာဂီ်ဦးဘအို

‘ကြ်န္ေတာ္မ်ိဳးသည ္ ကုရုရ္အ္အာန္တ္တဖ္စ္စီရီရ္ ေဒသနာကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုရာ၌ စရိတ္ေၾကးေငြကုန္က်မည္ကို မေထာက္၊ ခဲယဥ္းစြာ တစ္ဆင့္မွတစ္ဆင့္ အခြင့္ရိွသမွ် လဲႊေျပာင္း၊ ေကာင္းသည္ထက္ေကာင္းေအာင္ေရးသားျပဳျပင္  စက္တင္ပံုနိွပ္ရိုက္ရာ’ ဟု ဆုေတာင္းနိဂံုးတြင္ ေဖာ္ျပပါရိွသည့္အတိုင္း ဦးဘအိုသည္ ကုရ္အာန္ ျမန္မာဘာသာျပန္လုပ္ငန္းၾကီးကို ေစတနာထက္သန္စြာ ပံ့ပိုးခဲ့သူျဖစ္သည္။ လံု့လၾကီးစြာ၊ အားသည္းစြာ နွစ္ရွည္လမ်ား အခိ်န္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္ျမန္မာျပန္ ဂနၳ၀င္သမိုင္းအတြက္ အေရးပါလွေသာ ပုဂၢိုလ္ၾကီးျဖစ္သည္ ။

ဦးဘအိုသည္ အမတ္ၾကီး န၀ဗ္ရဟင္ဘခ္ နွင့္ ေရႊက်င္သူ ေဒၚစာအု တတိယေျမာက ္ သားရတနာျဖစ္သည။္ ၁၂၃၄ (၁၈၇၂) ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ျမိဳ့၌ ဖြာ းျမင္သည။္ သာသနာဘဲြ့ မွာ အဟမဒြလြလႅာ ျဖစ္သည္။

ဖခင္ၾကီးသည္ ၁၈၈၆ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသို့ အပို့ခံရသည့္ အိနၵိယနိုင္ငံ ေဒလီျပည့္ရွင္ ဧကရာဇ္ဘုရင္ၾကီး ဇဖရ္ရွားနွင့္အတူ ပါရိွလာသည့္ အမတ္ၾကီးတစ္ဦးျဖစ္သည္။ အမတ္ၾကီးသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ ေတာင္ငူျမိဳ႕တြင္ အစိုးရအ၀ယ္ေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းသည္။ သားသမီးမ်ား အရြယ္ေရာက္စခိ်န္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ဦးဘအို၏ မိခင္ၾကီး ေဒၚစာအုမွာ လည္း သားသမီးမ်ား အသက္အတန္ရမွ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။ ဦးဘအိုသည္ အဂၤလိပ္စကား၊ ျမန္မာစကားတို့ကို ေကာင္းမြန္စြာ တတ္ကြ်မ္းသည္။ မူလက အစိုးရ၀န္ထမ္းလုပ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘံုေဘ ဘားမားသစ္ကုမၸဏီ၌ စာေရးအျဖစ္ အမႈထမ္းသည္။ အလုပ္၌ ရိုးသား ၾကိုးစားသျဖင့္ သစ္ေတာဘက္ကိုယ္စားလွယ္နွင့္ သစ္ေတာအ၀ယ္ေတာ္ အျဖစ္ ရာထူးတိုးျမွင့္ တာ၀န္ေပးျခင္းခံရသည္။ ထိုအခိ်န္မွစျပီး ဦးဘအိုသည္ တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္ၾကီးပြားခ်မ္းသာလာသည္။

ေတာကဲြ်အင္း၊ ကညြတ္ကြင္း၊ ပဲနြယ္ကုန္း၊ ေတာင္ငူ၊ ပ်ဥ္းမနား၊ ေအလာ၊ ေတာင္တြင္းၾကီးနွင့္ ပခုကၠဴနယ္မ်ား၌ လည္းေကာင္း၊ အင္းစိန္နယ္၊ လိႈင္ရိုးမရိွ သစ္ေတာမ်ား၌လည္းေကာင္း သစ္စက္မ်ား တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

ေအလာနယ္တစ္ေက်ာ၌ ကိုယ္ပိုင္မီးရထားလမ္း၊ မိုင္ ၆၀ ေက်ာ္ ေဖာက္လုပ္သည္။ ကိုယ္ပိုင္ဆင္ေပါင္းမ်ားစြာရိွသည္။ ဦးဘအိုသည္ စနစ္တက် ရင္းနီွးျမႈပ္နံွျပီး ကြ်န္း၊ ပ်ဥ္းကတိုးသစ္မ်ား ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ခဲ့ရာ ျမန္မာပိုင္သစ္ကုမၸဏီမ်ားတြင္ အထင္ရွားဆံုးျဖစ္လာသည္။ ေဖာင္ေတာ္သီ၊ ဒိုက္ဦး၊ ေတာ္၀ိ၊ ပဲနြယ္ကုန္းစသည့္ျမို့နယ္မ်ား၌ လယ္ဧကေပါင္းမ်ားစြာ ပိုင္ဆိုင္သည္။ ဦးဘအိုသည္ ေအာက္သက္ေက်သူျဖစ္သျဖင့္ ၾကြယ္၀ ခ်မ္းသာလာေသာ္လည္း သူေဌးဟူ၍ မာနမထား၊ ေမာက္ေမာက္မာမာမရိွ ေစတနာထားသည္။ လူတန္းစားမခဲြ၊ ညွာတာသနားသည္။ စာနာေထာက္ထားသည္။ ဆင္ဦးစီးပဲ့ထိန္း၊ သစ္ခုတ္၊ သစ္ဆဲြ၊ ေဖာင္စီးစသည့္ အလုပ္သမားမ်ားကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္အျဖစ္ သေဘာထားသည္။ ညိွညိွနိႈင္းနိႈင္း၊ တိုင္တိုင္ပင္ပင္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ၾကီးနိုင္ငယ္ညွဥ္းမႈကို မၾကိုက္၊ နစ္နာမႈ၊ဆံုးရံႈးမႈမ်ားကို တိုက္ရိုက္တင္ျပ ေတာင္းဆိုခြင့္ျပဳသည္။ အရည္အခ်င္း အလိုက္ ခံစားခြင့္အျပည့္ေပးသည္။ ခီ်းျမွင့္ထိုက္သူကို ခီ်းျမွင့္သည္။

သူေဌးၾကီးသည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ စိန့္ေပါေက်ာင္း၊ ကန္ေတာ္ၾကီး မြတ္စလင္မ္ အထက္တန္းေက်ာင္း၊ ဘိုင္ျမား အထက္တန္းေက်ာင္း၊ ေမာ္လျမိုင္မြတ္စလင္မ္ေက်ာင္း၊ သူနာျပဳေဆးရံု၊ သားဖြားရံု၊ အေရျပားေရာဂါကုေဆးရံု၊   ေလလြင့္ကေလးမ်ားေဂဟာ၊(The home for Warfs and Strays) အိုရီယင့္ကလပ္နွင့္ဇရပ္၊ တန္ေဆာင္း၊ ကန္၊ ေက်ာင္း၊ ဗလီ၊ ေရတြင္း၊ ေရကန္ ကဗရ္စတန္သုႆာန္ စသည္တို့အတြက္ ေစတနာသဒၶါထက္သန္စြာ လွဴဒါန္းသည္။

ထိုမွ်မက ျမန္မာနိုင္ငံတစ္၀ွန္းလံုးရိွ (မဒရ္ဆာ) ဘာသာေရး စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ (ဗလီ)၀တ္ေက်ာင္းမ်ား (မူဆာဖိရ္ခါနာ) အာဂနၱုတည္းခိုေဆာင္မ်ား၊ (ယတိမ္ခါနာ) မိဘမဲ့ကေဂဟာမ်ားအတြက္လည္း ေငြေၾကးအေျမာက္အျမား ပါ၀င္လွဴဒါန္းသည္။

ရန္ကုန္မနၱေလး မီးရထားလမ္းတစ္ေလွ်ာက္၌ ဗုဒၶဘာသာနွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ဇရပ္တန္ေဆာင္း ေက်ာင္းကန္မ်ား အမ်ားအျပား  ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ ၾကည့္ျမင္တိုင္မီးရထားလမ္းအေရွ့ဘက္ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတိုက္၊ မဟာရံအုတ္တံတိုင္းၾကီးေလးမ်က္နွာနွင့္ တိုက္ကုဋီမ်ားေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ သံဃာေတာ္မ်ားကို အျမဲပင့္ဖိတ္၍ ပစၥည္းေလးပါး လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ ေက်ာင္းေနသံဃာေတာ္မ်ားျမိဳ႕တြင္းသို့ ခ်မ္းသာစြာ ဆြမ္းခံၾကြနိုင္ရန္ ဓာတ္ရထားကုမၸဏီမွ ဓာတ္ရထားစင္းလံုးငွား၍ေန့စဥ္ လွဴဒါန္းခဲ့သည္။

နိုင္ငံေက်ာ္ မိုးညွင္းေတာရဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးနွင့္ သက္ဆိုင္သမွ်ကို ပကာသနမပါဘဲ မ်ားစြာပါ၀င္လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ မိုးညွင္းေယာဂီအ၀တ္မ်ား အေျမာက္အျမားကိုလည္း လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ အလားတူပင္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ား အတြက္လည္း အိႏၵိယျပည္ ေဒလီျမို့ရိွ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္းၾကီးမွာ ေခါင္းေလာင္းၾကီးတစ္ခု လွဴဒါန္းထားသည္မွာ ယေန့တိုင္ ရိွေနေသးသည္ဟု သိရသည္။

သူေဌးၾကီးသည္ ဘာသာေရးအယူမသီး၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ထက္သန္သည္။ အမ်ိဳးဘာသာသာသနာအတြက္ အားတက္သေရာ လွဴဒါန္းခဲ့သည္မ်ားမွာ အံ့မခန္းဖြယ္ျဖစ္သည္။ အားက်အတုယူဖြယ္ျဖစ္သည္။ သူေဌးၾကီး၏အလွဴမ်ားတြင္ အၾကီးက်ယ္ အျမင့္ျမတ္ဆံုး တိုင္းရင္းမြတ္စလင္မ္တို့ ဂုဏ္အယူရဆံုးကား သူေဌးၾကီး၏ ဓမၼဒါန အလွဴေတာ္ၾကီးျဖစ္သည္။ သူေဌးၾကီးသည္ တိုင္းရင္းသားမြတ္စလင္မ္မ်ားအတြက္ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္ အေစာင္ ၃၀ လံုးကို ပထမဦးဆံုး ျမန္မာျပန္ဆိုေစခဲ့သည္။  အစၥလာမ့္ ဂႏၱ၀င္တြင္ စံတင္ဖြယ္လုပ္ငန္းၾကီး ျဖစ္သည္။

သူေဌးၾကီး၏ေစတနာကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူ တစ္နည္းအားျဖင့္ တာ၀န္ယူဘာသာျပန္ေဆာင္ရြက္သူ ပညာရွင္ၾကီးမွာ မနၱေလးျမိဳ႕ ေရႊဘုန္းရိွန္ရပ္၊ ရွမ္းစုစာတိုက္အနီးေန ပညာရွင္ ဟာဂီ်ႏူရူရြတ္ဒင္ ေခၚဟာဂီ်လူ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္၊ အူရဒူသံုးဘာသာ တတ္ကြ်မ္းေသာ ရန္ကုန္ျမို့၊ ၃၅လမ္း၊ တိုက္နံပါတ္ ၅၄ ေန ေဂ်ာ့ေဂါဒင္တိုက္ သူေဌးၾကီး၏ကိုယ္စားလွယ္ ပညာရိွ မိုဟမၼဒ္ကာစင္နွင့္ ဟံသာ၀တီ ပံုနိွပ္တိုက္ ဆရာတိုင္းတို့က ပံုနိွပ္လုပ္ေဆာင္ရန္ ၾကီးၾကပ္ျပင္ဆင္ေပးၾကသည္။ ၾကီးက်ယ္ျ့မင့္ျမတ္လွေသာ ကုရ္အာန္ျမန္မာျပန္လုပ္ငန္းၾကီးကို၁၉၁၁ ခုတြင္ စတင္ခဲ့သည္။

ဘာသာျပန္အစအဆံုး ျပီးေျမာက္ျခင္း ဆုေတာင္းနိဂံုး

၁၉၁၁ ခုတြင္ (ပထမေစပါရာ)အေစာင္ ၁         = ၁ ေစာင္

၁၉၁၂ ခုတြင္ အေစာင္ ၂ နွင့္ ၃                     = ၂ ေစာင္

၁၉၁၃ ခုတြင္ အေစာင္ ၄ နွင့္ ၅                     = ၂ ေစာင္

၁၉၁၄ ခုတြင္ အေစာင္ ၆ နွင့္ ၇                     = ၂ ေစာင္

၁၉၁၅ ခုတြင္ အေစာင္ ၈ မွ ၁၀                     = ၃ ေစာင္

၁၉၁၆ ခုတြင္ အေစာင္ ၁၁ မွ ၁၈                   = ၈ ေစာင္

၁၉၁၇ ခုတြင္ အေစာင္ ၁၉ မွ ၂၇                   = ၉ ေစာင္

၁၉၁၈ ခုတြင္ အေစာင္ ၂၈ မွ ၃၀                   = ၃ ေစာင္

အေစာင္ ၁ ပထမေစပါရာ (အလိဖ္လာမ္ျမိမ္ဂြြ်ဇ္)မွ အေစာင္ ၃၀(အမၼဂြြ်ဇ္)အထိ ၇ နွစ္နွင့္ ၇ လၾကာ အခိ်န္ယူခဲ့ရသည္။

ပံုနိွပ္လုပ္ငန္းစတင္သည့္ ၁၉၁၁ ခုနွစ္မွ ၁၉၁၄ ခုနွစ္အထိရန္ကုန္ျမို့ ရန္ကုန္ၾကက္သေရပံုနိွပ္တိုက္တြင္ ပံုနိွပ္သည္။ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္မွစ၍ ၁၉၁၆ ခုဇူလိုင္လအထိ ရန္ကုန္္ျမိဳ႕ ရန္ကုန္ၾကက္သေရ ပံုနိွပ္တိုက္တြင္ ေျပာင္းေရႊ့အပ္နံွသည္။ တစ္ဖန္ ၁၉၁၆ ခု ေအာက္တိုဘာလမွ ၁၉၁၈ ခု ဇူလိုင္လ (ပံုနိွပ္လုပ္ငန္းအ၀၀ ျပီးဆံုးသည္)အထိ ရန္ကုန္ ၾကက္သေရပံုနိွပ္တိုက္တြင္ပင္ ျပန္လည္အပ္နံွပံုနိွပ္ထုတ္ေ၀ေၾကာင္း ပံုနိွပ္မွတ္တမ္းအရ သိရသည္။

အဆိုပါ ဘာသာျပန္မ်ားကိုဟာဂ်ီလူသည္ ဒိလႅီျမိဳ႕သား ျမီရ္ဇာဟိုင္ရက္ ျပန္ဆိုေရးသားေသာ ကုရ္အန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ အူရဒူဘာသာသာျပန္မွ တစ္ဆင့္ ျပန္ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ အရဗီ မူရင္းမပါ ျမန္မာသက္သက္ျဖင့္သာ ေဖာ္ျပသည္။ ခက္ဆစ္အဓိပၸာယ္နွင့္ သရုပ္အေကာက္ကို ေရာ၍ေရးသည္။ အာယတ္ေတာ္က်ေရာက္ခဲ့သည့္ သမိုင္းပါရိွသည္။

အေျမာ္အျမင္ၾကီးလွေသာ သူေဌးၾကီးသည္ ၁၉၃၈ ခုနွစ္တြင္ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ ျမန္မာဘာသာျပန္ကို မူရင္းအရဗီစာသား လံုးေကာက္အဓိပၸာယ္နွင့္တကြ စီရင္ေရးသားေစျပီး ဒုတိယအၾကိမ္ ထပ္မံထုတ္ေ၀လွဴဒါန္းသည္။ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ၁၃ ေစာင္အထိသာပံုနိွပ္ထုတ္ေ၀နိုင္ခဲ့ပါသည္။ က်န္အေစာင္မ်ားကိုလည္း မိမိခ်န္ရစ္ခဲ့ေသာ မိမိ၀ကဖ္ေငြမ်ားကိုသံုး၍ ဆက္လက္ပံုနိွပ္ထုတ္ေ၀လွဴဒါန္းရန္ မကြယ္လြန္မီက အမွာအထားျပဳခဲ့ပါေသးသည္။

၁၉၄၀ ေအာက္တိုဘာလတြင္ သူေဌးၾကီးသည္ တိုင္းရင္းမြတ္စလင္မ္မ်ား အသိဥာဏၾကြယ္၀ေရးအတြက္ စာမ်က္နွာ ငါးရာေက်ာ္ ပါ၀င္သည ့္ အစၥလာမ္ေပါင္းခ်ဴပ္က်မ္း ပထမတြဲ အုပ္ေရ ၅၀၀၀ ကိုထုတ္ေ၀လွဴဒါန္းသည္။ စာမ်က္နွာသံုးရာေက်ာ္ရိွ ဒုတိယတဲြအုပ္ေရ ၅၀၀၀ ကိုလည္း ဓမၼဒါနလွဴဒါန္းခဲ့သည္။ အစၥလာမ္ေပါင္းခ်ဴပ္က်မ္း ပထမတဲြတြင္ ပြင့္ေတာ္မူျပီးကုန္ေသာ နဗီ၊ ရစူလ္၊ ပိုင္ဂမၻာမ်ားအေၾကာင္း အစၥလာမ္မဟာ၀င္ကို ျမန္မာသက္သက္ျဖင့္ သိလြယ္မွတ္လြယ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားထားသည္။ ျပန္ဆိုသူမွာ ဦးထြန္းၾကြယ္ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ပုဇြန္ေတာင္၊ ေရေက်ာ္ရပ္၊ ေမာင္ဂိုမာရီ လမ္း အမွတ္ ၁၆၀ ရိွ ဦးဖိုးဟန္ပံုနိွပ္တိုက္မွ ရိုက္နိွပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

သူေဌးၾကီးသည္ ၁၉၄၁ ခုနွစ္တြင္ အရဗီ-အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ၾကီးကို ထုတ္ေ၀သည္။ အဆိုပါအဘိဓာန္သည္ စကၤာပူျမိဳ႕ အျငိမ္းစားတရားသျူကီး ၊ အလ္ဟ္ဟာဂ်္ဟ္ဟာဇီ ဂိိုုလုလာမ္ ဆရ္၀ါရ္ (MA) ၏ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ျပဳစုသည့္ အာရဗီ-အဂၤလိပ္အဘိဓာန္ကို အေျခခံ၍ ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို ျဖည့္စြက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။

ေဒါက္တာ ဟာဂီ် အဗၺဒူဂဖူရ္ ေခၚ ဦးဘခ်ိဳ၊ ေမာ္လ၀ီ မုဟမၼဒ္ရာဟမတြလႅာဆပ္၊ ေမာ္လ၀ီ အဗၺဒူရာမန္ န၀ီဆပ္တို့ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အေရွ့တိုင္းဘာသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီး ခါန္ဆ္ဆာဟစ္ဘ္ဘ္ အဟ္မဒ္ကာစင္က ၾကိးၾကပ္စစ္ေဆးသည္။  အဆိုပါက်မ္းသည္ အျခားဘာသာစကား အဘိဓာန္မ်ိဳးကဲ့သို့မဟုတ္။ ကုရ္အာန္က်မ္းလာ အရဗီေ၀ါဟာရမ်ားကို အေျခခံထားသည့္ အဘိဓာန္ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္သူေဌးၾကီး သည ္ ဂန္ဂြ်လ္အရရွွ္္  ဒိုအာမ်ားကို  ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုေစျပီး ျမတ္စြာဘုရားဂုဏ္ေတာ္မ်ား အမညျ္ဖင့္ အုပ္ေရ-၅၀၀ လွဴဒါန္းသည္။ ျပန္ဆိုသူမွာ အိုလမာပညာရွင္အဖဲြ့ ေမာ္လ၀ီ မုဟမၼဒ္ရဟ္မတြလႅာျဖစ္ျပီး တည္းျဖတ္သုတ္သင္ ျပင္ဆင္ေရးသားသူမွာ ဆရာေလး ေမာင္ထြန္းၾကြယ္ျဖစ္သည္ဟု ေဖာ္ျပပါရိွသည္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေမာင္ဂိုမာရီလမ္း အမွတ္ ၁၆၀ ေနမင္းေရာင္စာပံုနိွပ္တိုက္တြင္ ရိုက္နိွပ္သည္။

ဂန္ဂြ်လ္အာရရွ္က်မ္းတြင္ သူေဌးၾကီးက ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို မိမိ ဘေထြး ဟာဂီ်ဟီဟာဖစ္ ေအနာယတြလႅာ ဆပ္ ထံမွရရိွသည္။ ကန္ဂၽြလ္အာရရွ္ကို ကိုယ္တိုင္ယံုၾကည္စြာ ဖတ္ရြတ္စီးျဖန္းသျဖင့္ ကိုယ္စိတ္နွစ္ျဖာခ်မ္းသာသည္။ စည္းစိမ္ဥစၥာတိုးပြားျပီး ဟာဂ်္ တာ၀န္ေက်ပြန္နိုင္ခဲ့သည္။ အလားတူ ေက်းဇူးခံစားေစရန္ ဓမၼဒါနျပဳ ျဖန့္ေ၀ေၾကာင္း သူေဌးၾကီးက ကိုယ္ေတြ့ ဂုဏ္ေတာ္ေက်းဇူးနွင့္ ဘာ၀နာပြားပံုကို ေဖာ္ျပထားသည္။ သူေဌးၾကီးသည္ ကိုလိုနီေခတ္ဦးကဖဲြ့စည္းေသာ  ဘားမားမြတ္စလင္မ္ စိုစိုင္တီအသင္းၾကီးျဖင့္  ေခတ္အခါအေလ်ာက္ အမ်ိဳးသားေရးနွင့္ ဘာသာေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို အားၾကိဴးမာန္တက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဘားမား မြတ္စလင္မ္စိုစိုင္တီကို ၁၉၀၉ ခု ဒီဇင္ဘာ ၂၃ ရက္ဗုဒၶဟူးေန့တြင္ ရန္ကုန္ျမို့ မဂိုလမ္း အမွတ္ ၃၆ ၌ က်င္းပေသာ လူထုအစည္းအေ၀းမွ စတင္ဖဲြ့စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အသင္းတြင္ ဆန္ကုန္သည္ အဗၺဒူရ္ကရင္ အီမာဂ်န္က ပထမဆံုး ဥကၠ႒ျဖစ္သည္။ ေနာက္ ၀တ္လံုေတာ္ရ အက္စ္ေအရဟင္က နွစ္နွစ္တာမွ် ဥကၠ႒ေဆာင္ရြက္ျပီး သူေဌးၾကီးဦးဘအိုက ဥကၠ႒အျဖစ္ ေတာက္ေလွ်ာက္တာ၀န္ယူ ခဲ့ရသည္။

သူေဌးၾကီးသည္ ဂ်ပန္အေျပးတြင္ လူၾကီးေရာဂါ ေဖာေရာင္ေသာေ၀ဒနာ စဲြကပ္ျပီး ၁၃၀၆ ခု နယုန္လကြယ္ေန့ (၁၉၊ ၆၊ ၁၉၄၄) ေန့တြင္ အလႅာအရွင္ျမတ္အမိန့္ေတာ္ခံယူသည္။ သူေဌးၾကီး၏ရုပ္ကလာပ္ကို သူေဌးၾကီးလွဴဒါန္းခဲ့သည္ ၾကံေတာမြတ္စလင္မ္သခၤ်ိဳင္းဇရပ္ အေနာက္ဘက္ေဘးတြင္ကပ္၍ ျမႈပ္ႏွံခဲ့သည္။

အၿငိမ္စား ျမန္မာစာ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေအာင္ေဇာ္က ေရးသည့္ တိုင္းရင္း မြတ္စလင္မ္ စာျပဳစာဆုိ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား (ဒုတိယတြဲ)မွကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။