ကမာၻ႕ပထမဆံုး သိပၸံပညာရွင္ – အိဗ္ႏု အလ္ ဟိုင္သမ္ (Alhazen)

မတ္လ ၊ ၁၉ ၊ ၂၀၁၃
M-Media
စုစည္းတင္ျပသူ – ဂ်ဴလိုင္ရဲရင့္

ကမာၻေက်ာ္ မြတ္စလင္မ်ား က႑

အတိတ္ေခတ္က မြတ္စ္လင္မ္သိပၸံပညာရွင္ေတြအေၾကာင္းကို ေလ့လာၾကည့္လိုက္ပါ။ သူတို႕ရဲ႕ ထက္ျမက္မႈ၊ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ၊ ပညာမွ်ေ၀ေပးမႈေတြက ကမာၻႀကီးကို ေခတ္မွီသြားေစတာကို တအ့ံတၾသႀကီး ေတြ႕ၾကရပါလိမ့္မယ္။ သူတို႕ တစ္ဦးခ်င္းစီဟာ ဒီေန႕ေခတ္ကာလ နဲ႕ သူတုိ႕ေခတ္ကာလကို ကမာၻ႕အေျပာင္းအလဲျဖစ္သြားေစတဲ့ အေမြတစ္ရပ္စီ ထားရစ္ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလို သမိုင္းမွတ္တိုင္ထူခဲ့ၾကတဲ့သူေတြထဲက သိပၸံပညာရွင္တစ္ဦးရိွတယ္။ သူကေတာ့ စူးစမ္းတီထြင္ပညာရွင္ႀကီး အိဗ္ႏု အလ္ ဟုိင္သမ္ ( ၉၆၅ – ၁၀၄၀) ပါဘဲ။

အဘၻာစစ္ ခလီဖာမင္းဆက္ကာလ၊ အီရတ္ႏိုင္ငံက ဘဆြ္ရာၿမိဳ႕မွာ သူ႕ကို ေမြးဖြားခဲ့တယ္။ ဘဂၢဒက္ၿမိဳ႕မွာ ပညာ့ဗိမာန္ တည္ေထာင္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ နီးပါးမွာေပါ့။ သူ႕ဘ၀အေစာပိုင္းမွာ အဲ့ဒီအခ်ိန္က မြတ္စ္လင္မ္ ကမာၻမွာရိွေနတဲ့ ေလ့လာေရး၊ တိုးတက္ေရး ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ေတာ္ေတာ္ အထင္ႀကီးခဲ့တယ္။ အစၥလာမ့္ေရးရာပညာရပ္ေတြသင္ၾကားၿပီး သိပ္မၾကာခင္ ဘဆြ္ရာရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ဘ၀မွာလဲ သူဟာ သိပၸံနဲ႕အျခား လက္ေတြ႕က်တဲ့ဒႆနိကေဗဒ ဘာသာရပ္ေတြကို ေလ့လာ မပ်က္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူဟာ မြတ္စ္လင္မ္ေဒသ တစ္ေနရာေရာက္သြားၿပီး ျပင္ပေလာကနဲ႕ေခတၱ အဆက္ျပတ္သြားရာကေန ႀကီးက်ယ္မႈေတြ ပြင့္ထြက္လာပါေတာ့တယ္။

အီဂ်စ္ျပည္ေရာက္ အိဗ္ႏု အလ္ ဟုိင္သမ္

သူ ဘဆြ္ရာၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ျဖစ္ေနခ်ိန္ အီဂ်စ္ျပည္မွာ ဖာသြိမိုဒ္ ခလီဖာ က အလ္ ဟကီးမ္ ျဖစ္တယ္။ သူဟာ အီရတ္က စြႏၷီမြတ္စ္လင္မ္ အဘၻာစစ္မင္းေတြရဲ႕ ၿပိဳင္ဖက္ အစၥမာအီလီ ရီွအဟ္ ခလီဖာေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္တယ္။ အလ္ ဟကီးမ္က အိဗ္ႏု အလ္ ဟိုင္သမ္ဟာ ႏိုင္းလ္ျမစ္ကို ပိတ္ဆို႕ႏိုင္တဲ့ အႀကံေကာင္း ရိွေနတယ္လို႕ ၾကားရတယ္။ သူဟာ ေရွ႕ေနာက္မညီ အျငင္းသန္လြန္းသူတစ္ဦး၊ ရွီအဟ္၀ါဒအစဥ္အလာကေနခြဲထြက္လာတဲ့ အစၥမာအီလီဂိုဏ္းေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ေပမယ့္ မိမိနယ္ေျမအတြက္ အက်ဳိးျပဳသူမွန္သမွ်ကို လက္ကမ္းႀကိဳဆိုတတ္သူျဖစ္တယ္။ ႏိုင္းလ္ျမစ္ကို ပိတ္မယ့္အေတြးအျမင္နဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ခ်ဥ္းကပ္ဖို႕ အလ္ ဟကီးမ္က အိဗ္ႏု အလ္ဟုိင္သမ္ကို အီဂ်စ္လာဖို႕ ဖိတ္ေခၚခဲ့တယ္။ အလ္ဟိုင္သမ္ဟာ ႏိုင္းလ္ျမစ္ တစ္ေလွ်ာက္ ေလ့လာၿပီးတဲ့အခါ အဲ့ဒီေခတ္ကာလက နည္းပညာနဲ႕ အထေျမာက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္လို႕မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ရိပ္စားမိသြားတယ္။ ဒါက ျပႆနာ တက္ရပါၿပီ။ အလ္ ဟကီးမ္ဟာ အဆင္ျခင္မဲ့ ရက္စက္တတ္သူ ၊ စိတ္မမွန္ဘဲ ရူးသြပ္စြာျပဳမူဆက္ဆံတတ္သူလို႕ ေက်ာ္ၾကားတယ္။ ဒီေတာ့ သူ႕အႏၱရာယ္ကလြတ္ေအာင္
အလ္ဟိုင္သမ္ဟာ အဲ့ဒီပုဂၢိဳလ္ထက္ ပိုၿပီး ရူးႏွမ္းသူအျဖစ္ ဟန္ေဆာင္ပစ္လိုက္တယ္။ အဲ့ဒီလို ရဲရဲေတာက္ ရူးခ်င္ေယာင္ေဆာင္လိုက္တဲ့အခါ အသက္ေဘးက သီသီေလး လြတ္သြားရေပမယ့္ ကိုင္ရိုၿမိဳ႕မွာ အက်ယ္ခ်ဳပ္အက်ဥ္းစံဘ၀ ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ အဲ့ဒါ အလ္ဟိုင္သမ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ဘ၀သက္တမ္း ၁၀ ႏွစ္ပါဘဲ။

ထက္ျမက္လွတဲ့ သိပၸံပညာရွင္ႀကီးဟာ အဲ့ဒီ ၁၀ ႏွစ္တာကာလကို ဒုကၡလို႕ မျမင္ခဲ့ဘူး။ သူလုပ္ခ်င္ေနတဲ့ သူ႕ရဲ႕သုေတသနအလုပ္ေတြကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တိတ္တဆိတ္လုပ္ခြင့္ ရသြားလို႕ေလ။ အဲ့ဒီအေတာ အတြင္း အလင္းနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး စူးစူးစိုက္စိုက္ ေလ့လာပါေတာ့တယ္။ အလင္း /အလင္းေရာင္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြရိွလဲ၊ အရာ၀တၳဳေတြကို လူသားေတြက ဘယ္ပံုဘယ္နည္းနဲ႕ျမင္ေတြ႕ရတာလဲ ဆိုၿပီး သူ သိခ်င္ခဲ့တယ္။ သူ႕ရဲ႕ေလ့လာမႈနဲ႕ရွာေဖြေတြ႕ရိွမႈေတြဟာ အေျပာင္းအလဲတစ္ရပ္သာျဖစ္ေပမယ့္ သူ သုေတသနျပဳလိုက္တဲ့လမ္းေၾကာင္းဟာ အႀကီးမားဆံုး အေထာက္အကူျပဳပညာရပ္ႀကီးတစ္ရပ္ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။

သိပၸံနည္းက် ပညာရပ္

ဘယ္အရာမဆို သက္ေသျပခ်က္ရိွရမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ ကေန႕သိပၸံပညာသင္ၾကားသူတိုင္း နားလည္ထားၿပီးသားပါ။ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ခ်က္ မပါဘဲ ယူဆခ်က္သက္သက္ကိုသာ အေျခခံၿပီး သိပၸံဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္တင္ျပလို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ အိဗ္ႏု အလ္ဟုိင္သမ္ရဲ႕ အလ်င္က ဒီအခ်က္ဟာ အေရးပါအရာေရာက္မႈ မရိွခဲ့ပါဘူး။ ေရွးေခတ္ ဂရိေတြရဲ႕ သိပၸံအေတြးအေခၚေတြက အားေကာင္းေနခဲ့တယ္။ ဂရိေတြဟာ သိပၸံ အခ်က္အလက္ကို ဆင္ျခင္တံုတရားအားျဖင့္ ရွာေဖြႏိုင္တယ္ သို႕တည္းမဟုတ္ နတ္ဘုရားေတြရဲ ႕ေဆာင္ရြက္ေပးမႈလို႕ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါကို အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ ေကာင္းေကာင္းနားလည္ထားပါတယ္။ ဒီၾကားထဲကေန အခ်က္အလက္ အသစ္တစ္ရပ္အတြက္ သက္ေသျပခ်က္ေပးႏိုင္ရမယ္ ဆိုတဲ့ သိပၸံနည္းက်ပညာရပ္အဆုိကို ခ်ျပခဲ့တာကေတာ့ ရာဇ၀င္မွာ အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္က ပထမဆံုးေသာသိပၸံပညာရွင္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။

ဒီလို သိပၸံနည္းက်ပညာရပ္သမိုင္းနဲ႕ပတ္သက္လာယင္ ကေန႕ေခတ္ အေနာက္တိုင္းသင္ရိုးစာအုပ္ေတြထဲမွာ မဆိုစေလာက္ေလးသာေဖာ္ျပ တတ္ၾကတယ္။ ေရွးဂရိ အေတြးအေခၚေတြကိုသာ ပံုႀကီးခ်ဲ႕ထားၾကတယ္။ ေခတ္သစ္သိပၸံဟာ ေရာ္ဂ်ာေဘကဲန္၊ ဂလီလီယို ဂါလီေလး နဲ႕ အိုင္းဇက္ ႏ်ဴတန္ တို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္လာသေယာင္ေယာင္နဲ႕ေပါ့။ သူတို႕ေမ့ေလ်ာ့ေနတဲ့ အမွန္တရားတစ္ခုရိွတယ္။

အဲ့ဒါကေတာ့ အဲ့ဒီ ဥေရာပသားပညာရွင္ေတြဟာ အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ (နဲ႕အျခား မြတ္စ္လင္မ္သိပၸံပညာရွင္ေတြ)ရဲ႕ ပုခံုးေပၚတက္ရပ္ျခင္းဆိုတဲ့ အေၾကာင္းပါ။ (တစ္နည္းဆိုရယင္ စိန္နားကပ္ေရာင္နဲ႕ ပါးေျပာင္ၾကတာပါ)။ တကယ္လို႕သာ သက္ေသျပႏိုင္မွသိပၸံသီအိုရီမ်ား ျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ သူ႕အိုင္ဒီယာ မရိွလာခဲ့ယင္ – အေျခခံသိပၸံဆိုတာက ရမ္းတုပ္မွန္းဆမႈေတြ၊ အယူသည္းမႈေတြ၊ သက္ေသျပမရတဲ့ဒ႑ာရီေတြျဖစ္ေနတဲ့ ေခတ္ေဆြးႀကီးထဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕အားလံုး ေနထိုင္ေနၾကရဦးမွာ မလြဲပါဘူး။

စကၡဳေဗဒက်မ္း

အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ဟာ သူရဲ႕သိပၸံဆိုင္ရာေတာ္လွန္ေရးအျမင္ကို အသံုးျပဳၿပီး စကၡဳေဗဒပညာရပ္နယ္ပယ္ထဲ တိုးတက္မႈနဲ႕ အနားသတ္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ အလင္းဟာ မ်က္ေစ့ထဲ ကထြက္ၿပီး အရာ၀တၳဳေတြအေပၚခုန္ေပါက္ေရာက္ရိွသြားတယ္၊ တစ္ခါ မ်က္ေစ့ထဲ ျပန္၀င္လာတယ္ ဆိုတဲ့ ေရွးေဟာင္းဂရိအေတြးအေခၚႀကီး မွားယြင္းေနေၾကာင္း သူက ပထမဆံုး သက္ေသျပခဲ့သူပါ။ ဒါ့အျပင္ မ်က္ေစ့ရဲ႕လုပ္ငန္းစဥ္ကိုလည္း ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့တယ္။ တစ္ခ်ိန္က ပညာရွင္တို႕ရဲ႕ဗဟုသုတနဲ႕ခြဲျခမ္းစိပ္ျဖာမႈအတတ္ကို အသံုးျပဳၿပီး မ်က္လံုးထဲ အလင္းေရာင္၀င္ေရာက္ပံု၊ အလင္းစုစည္းပံု၊ မ်က္လံုးေနာက္ဖက္မွာ ပံုရိပ္ထြက္ပံုကို ပထမဆံုး ရွင္းျပႏိုင္ခဲ့တယ္။

အလားတူစြာဘဲ သူက ကင္မရာရဲ႕သေဘာသဘာ၀ကို ပထမဆံုး ေလ့လာတင္ျပခဲ့သူလည္း ျဖစ္ျပန္တယ္။ ကင္မရာရဲ႕အယူအဆက ရွင္းရွင္းေလးပါ။ ဘူးခြံတစ္ဖက္မွာ အေပါက္ေသးေသးေလးေဖာက္ထားတယ္။ ဘူးခြံအတြင္းထဲကေန အျပင္ဖက္အရာေတြကို ၿခံဳလႊမ္းျမင္ေတြ႕ႏိုင္ဖို႕သာ ျဖစ္တယ္။ ဒါက ခုေခတ္ကင္မရာေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ပံု အတိုင္းပါဘဲ။ ခုေခတ္မွာကေတာ့ မွန္ဘီလူးေတြ ထပ္ျဖည့္ထားတာပဲ ကြာျခားခ်က္ ရိွတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕သိရိွထားတဲ့ ေခတ္မွီဓါတ္ပံုပညာရပ္ မတိုင္မီ ႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ဒီလိုပံုစံမ်ဳိးကို အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္က တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။

ဒါတင္မကေသးပါဘူး။ ေရျပင္ သို႕မဟုတ္ ဖန္သား စတဲ့ ၾကားခံနယ္တစ္ခုခုထဲ အလင္းျဖတ္သန္းပံုစံနစ္ (အလင္းယိုင္ျခင္း) ကိုလည္း ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူပါ။ ဒီတင္ျပခ်က္ကေနတဆင့္ ဆည္းဆာခ်ိန္မွာ ဘာေၾကာင့္ေကာင္းကင္အေရာင္ေျပာင္းသြားသလဲဆိုတာကို ရွင္းျပသြားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္ ( ေနရဲ႕အလင္းတန္းက ေလထုကို ေထာင့္ခ်ဳိး တစ္ခုကေန ထိခတ္တဲ့အခါ ေရာင္ျခည္လမ္းလြဲမႈ ျဖစ္သြားေစတယ္)။

ဒီအခ်က္ကေနထပ္ဆင့္ၿပီးေတာ့ ကမာၻ႕ေလထုရဲ႕ထုထည္ကို တြက္ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါဟာ အာကာသယာဥ္နဲ႕ လက္ေတြ႕မျပႏိုင္ခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေလာက္က ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ စကၡဳေဗဒက်မ္းကို ဘာသာျပန္လိုက္တဲ့ခါ ဥေရာပတစ္ခြင္ ဟိုးေလးတေက်ာ္ ျဖစ္သြားတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဥေရာပသားပညာရွင္ေတြက ဒီက်မ္းကို အေျချပဳလို႕ အလင္းနဲ႕စကၡဳ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ခ်က္၊ သူတီထြင္ခ်ျပခဲ့တဲ့ ကိရိယာမ်ားကို ေပၚထြက္လာေအာင္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကတာပါ။

ေနာက္တစ္ဆင့္တက္ၿပီး မ်က္ကပ္မွန္တို႕၊ မွန္ဘီလူးတို႕၊ အေ၀းၾကည့္မွန္ေျပာင္းတို႕၊ ကင္မရာတို႕ စသျဖင့္ တိုးျမွင့္ေပၚေပါက္လာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အလင္း ၏ အလြန္ အလင္းအေၾကာင္း နဲ႕ အလင္းဆိုင္ရာပစၥည္းပစၥယေတြအေၾကာင္း နားမလည္ယင္၊ မသံုးယင္ ၂၁ ရာစုမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူျဖစ္ရက်ဳိးမနပ္သလို ၊ မျပည့္စံုသလို ျဖစ္ေနပါၿပီ။ အလင္းဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာတင္ မကေသးဘူး – အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ဟာ တျခားပညာရပ္နယ္ပယ္ေတြမွာ စဦး လမ္းေဖာက္သူလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္။

သူဟာ ၁၀၂၀ နဲက ၁၀၃၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ အာကာသေလ့လာေရးပညာ (Astronomy) က်မ္းမ်ားစြာကိုလည္း ေရးသားခဲ့တယ္။ ၾကယ္၊ ၿဂိဳလ္ေတြ ေရြ႕လ်ားမႈ ဆိုင္ရာ ေတာ္လမီရဲ႕ေတြးလံုးေတြ မွားယြင္းေၾကာင္း သူက ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ စၾက၀ဠာအလုပ္လုပ္ပံုစံနစ္ကို ယုတၱိဆန္တဲ့ အျမင္ တစ္ရပ္ကိုလည္း  ခ်ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။  ကမာၻၿဂိဳလ္ဟာ စၾက၀ဠာရဲ႕ဗဟိုခ်က္မ ဆိုတဲ့ ဂရိအေတြးအေခၚကို ရိုက္ခ်ဳိးပစ္လိုက္တာပါ။

စင္စစ္မွာေတာ့ ႏ်ဴတန္ေျပာတဲ့ ကမာၻ႕ဆြဲအားအေၾကာင္းဟာ သစ္ပင္ေပၚက ျပဳတ္က်လာတဲ့
ပန္းသီးေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး – အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ရဲ႕ က်မ္းဂန္ေတြထဲက အခ်က္အလက္ေတြသာျဖစ္ပါတယ္။

နကၡတၱေဗဒ (Astrology) ဟာ သိပၸံပညာရပ္ မဟုတ္ေၾကာင္း ျပတ္ျပတ္သားသား ေခ်ပခဲ့တယ္။ သက္ေသျပခ်က္လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ သူ႕ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ သိပၸံအေတြးအျမင္ကို ၿမဲၿမံစြာ ဆုပ္ကိုင္လို႕ နကၡတၱေဗဒဟာ မည္သည့္သိပၸံဘာသာရပ္နဲ႕ ဆက္ႏႊယ္မႈ မရိွေၾကာင္း၊နကၡတၱေဗဒသမားေတြရဲ႕ ထင္လံုးနဲ႕ခံစားခ်က္ေတြသာျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ျပခဲ့တယ္။ ဖန္ဆင္းရွင္သာလွ်င္ ခပ္သိမ္းေသာအရာေတြရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းခံျဖစ္တယ္ – ၿဂိဳလ္နကၡတ္သြားလာလွည့္ပတ္မႈအေပၚ အရင္းမခံဘူး ဆိုတဲ့ အစၥလာမ့္မ႑ိဳင္ အယူ၀ါဒတစ္ခုနဲ႕ ျပႆားတစ္လမ္းသံတစ္လမ္း ဖီလာဆန္႕က်င္ေနေၾကာင္း နကၡတၱေဗဒပညာအေပၚ ေ၀ဖန္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။

အလ္ဟိုင္သမ္ရဲ႕က်မ္းေတြကို ဖတ္ထားတဲ့ အိုင္းဇက္ ႏ်ဴတန္ ဟာ ဒီအေတြးအေခၚေတြအေပၚ အေတာ္ဘဲ အားထားခဲ့တယ္။ ႏ်ဴတန္ဟာ ကေန႕ အသံုးျပဳေနတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ ေဖာ္ျမဴလာနဲ႕နည္းစံနစ္ကို ဦးေဆာင္မႈေပးမယ့္ Calculus သခၤ်ာပညာအေျခခံကို ေလ့လာခဲ့တယ္။အရာ၀တၳဳတို႕ရဲ႕ေရြ႕လ်ားမႈနိယာမ ( ေနာက္ပိုင္း ႏ်ဴတန္ရဲ႕ တတိယနိယာမ လို႕ ေက်ာ္ၾကားလာတယ္)၊ အရာ၀တၳဳအခ်င္းခ်င္းဆြဲငင္အား (ကမာၻ႕ဆြဲအား)ကိုလည္း ေရးထုတ္ခဲ့တယ္။ စင္စစ္မွာေတာ့ ႏ်ဴတန္ေျပာတဲ့ ကမာၻ႕ဆြဲအားအေၾကာင္းဟာ သစ္ပင္ေပၚက ျပဳတ္က်လာတဲ့ ပန္းသီးေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး – အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ရဲ႕ က်မ္းဂန္ေတြထဲက အခ်က္အလက္ေတြသာျဖစ္ပါတယ္။

အလ္ဟိုင္သမ္ဟာ အစၥလာမ့္ပညာေရးမွာလည္း ေခသူ မဟုတ္ခဲ့ဘူး။ တမန္ေတာ္အတုအေယာင္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္နည္း၊ မကၠဟ္ၿမိဳ႕ေတာ္ဖက္ မ်က္ႏွာမူ၀တ္ျပဳႏိုင္ေအာင္ လားရာတြက္ခ်က္မႈ ပညာ စာအုပ္မ်ားကိုလည္း က်မ္းျပဳေရးသားႏိုင္ခဲ့သူပါ။ ေခတ္သစ္စိတ္ပညာရပ္နဲ႕ပတ္သက္လို႕ လူနဲ႕တိရစာၦန္ေတြ အေပၚ ေတးဂီတအသံုးခ် ကုထံုးအေၾကာင္းကို ေရွ႕ေျပး သုေတသနျပဳခဲ့သူလည္း ျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္။

အေမြအႏွစ္

အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္သမ္ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈ နဲ႕ တင္ျပမႈေတြဟာ ခရီးရွည္ႀကီးကို ျဖတ္သန္းေနဆဲပါဘဲ။ သူျပဳစုခဲ့တဲ့က်မ္းဂန္မ်ားဟာ ၂၀၀ ေက်ာ္အထိ ရိွခဲ့ေပမယ့္ ယေန႕မွာေတာ့ က်မ္းေပါင္း ၅၀ ၀န္းက်င္သာ က်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ရွာေဖြေတြ႕ရိွမႈေတြဟာ ယေန႕ကာလတိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လက္လွမ္းမမီႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိ ရိွခဲ့မွာ အမွန္ပါဘဲ။ ကံမေကာင္းအေၾကာင္း မလွစြာနဲ႕ သူကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီးကတည္းက သူ႕ရဲ႕တင္ျပခ်က္ေတြဟာ လ်စ္လ်ဴရႈခံလိုက္ရတယ္။ သူဟာ ပညာရွင္ႀကီးေတြနဲ႕တြဲလ်က္ရိွတတ္တဲ့ ေက်ာ္ၾကားလိုမႈ၊ သိကၡာတင္မႈေတြကို လံုး၀ ဂရုမစိုက္ခဲ့သူ ျဖစ္လို႕ပါဘဲ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ယေန႕ကမာၻမွာ သူ႕က်မ္းေတြနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး သတိမထားမိၾကတာပါ။ အီဗာရီယန္ကၽြန္းဆြယ္က မြတ္စ္လင္မ္နယ္ေျမေတြကို စပိန္ေတြ ႀကီးစိုးေတာ့ သူ႕စာအုပ္ေတြကို လက္တင္ဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႕နာမည္ရင္းမဟုတ္ဘဲ Alhazen လို႕ ေဖာ္ျပလိုက္ၾကတယ္။ ဥေရာပ ပညာႏိုးၾကားေရးေခတ္အတြင္း ထိပ္တန္းမြတ္စ္လင္မ္ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ အမည္နာမမ်ားဟာ ဥေရာပေလယူေလသိမ္းအသြင္နဲ႕ ေျပာင္းလဲလိုက္တဲ့အစဥ္အလာတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဥေရာပတိုက္က ခရစ္ယာန္ေတြအၾကား မြတ္စ္လင္မ္ေတြကို ခ်ဳိးႏွိမ္လိုတဲ့အတြက္ -သူတို႕ရဲ႕တင္ျပခ်က္ေတြကို ေဖ်ာက္ဖ်က္လိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပါဘဲ။

သူ႕ရဲ႕ထက္ျမက္ေတာက္ေျပာင္လွတဲ့ အသိဥာဏ္စဥ္ကို မေရတြက္ႏိုင္တဲ့လူေတြက ခုတံုးလုပ္ခဲ့ၾကၿပီးပါၿပီ။ သူ႕ရဲ႕သုေတသန သာ မရိွခဲ့ယင္ ဒီကေန႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ သိရွိၾကတဲ့ ေခတ္သစ္ သိပၸံပညာရပ္ နယ္ပယ္ဆိုတာလည္း ျဖစ္ထြန္းလာစရာအေၾကာင္း ရိွေတာ့မွာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး လို႕ဘဲ ဆုိခ်င္ပါေတာ့တယ္။

Sources:
Morgan, M. (2007). Lost History. Washington D.C. : National Geographic Society.
Masood, E. (2006). Science and Islam. Icon Books.
“Ibn al-Haytham.” The Columbia Encyclopedia, 6th ed.. 2012.
Encyclopedia.com:http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-IbnalHay.html
Steffens, B. (2007). Ibn al-Haytham : first scientist. Greensboro, N.C. : Morgan Reynolds Pub.
http://lostislamichistory.com/ibn-al-haytham-the-first-scientist/