အာဂ်င္တီးနား ႏိုင္ငံႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ

ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
.ေလးေမာင္ စုစည္းတင္ဆက္သည္။

– ၁၅ ရာစုမွာ စပိန္လူမ်ိဳးေတြက အေမရိကတုိက္ကုိ ရွာေဖြေတြ႕ရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္းမွာ ေျမာက္အာဖရိကနဲ႔ အေနာက္အာဖရိကက ကၽြန္ေရာင္း ကၽြန္၀ယ္စနစ္နဲ႔အတူ အစၥလာမ္သာသနာဟာလည္း ေတာင္အေမရိကတုိက္ကုိ စတင္ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စပိန္ကုိလုိနီလက္ထက္ တင္းက်လွတဲ့ ခရစ္ယာန္ဘာသာေရး ဥပေဒေအာက္မွာ အျခားဘာသာ၀င္ေတြကုိ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ညႇင္းပန္း သတ္ျဖတ္တာကုိ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြလည္း ခံစားခဲ့ရၿပီး ေနရပ္စြန္႔ခြာခဲ့ ရတာေၾကာင့္ ေတာင္အေမရိကႏုိင္ငံေတြမွာ အစၥလာမ္သာသနာဟာ ေမွးမွိန္ခဲ့ရပါတယ္။

၁၈၅၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၈၆၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ အာရပ္လူမ်ိဳးေတြ အေမရိက တုိက္ဖက္ကုိ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်လာတာ၊ ၁၆ ရာစုအဆံုးမွာ ကၽြန္စနစ္ပ်က္သုဥ္းခဲ့ၿပီး အိႏၵိယနဲ႔ ပါကစၥတန္က လူေတြ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်လာခဲ့တာေၾကာင့္ အစၥလာမ္သာသနာဟာလည္း သူတို႔နဲ႔အတူ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကေနတစ္ဆင့္ အစၥလာမ္သာသနာဟာ ေတာင္အေမရိကတုိက္မွာ တစ္စတစ္စတုိးပြားလာခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ အာရဗ္နဲ႔ ဌာေန လူမ်ိဳးေတြအပါအ၀င္ အစၥလာမ္ဘာသာကုိ သက္၀င္ယံုၾကည္သူေတြဟာ ေတာင္အေမရိကတုိက္မွာ ၄ သန္းရွိလာခဲ့ၿပီလုိ႔ စစ္တမ္းမ်ားကဆုိပါတယ္။

အာဂ်င္တီးနားမွ အစၥလာမ္သာသနာ
——————————
အာဂ်င္တီးနားႏုိင္ငံဟာ ဘရာဇီးလ္ၿပီးရင္ လက္တင္အေမရိကမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အမ်ားဆံုးရွိတဲ့ ႏုိင္ငံံျဖစ္ပါတယ္။ အာဂ်င္တီးနားရဲ႕ သန္းေခါင္ စာရင္းေကာက္ယူမႈမွာ ဘာသာအယူ၀ါဒကုိ ထည့္မတြက္တာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆုိတာ အတိအက် မသိရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံလူဦးေရရဲ႕ ၁ ရာခုိင္ႏႈန္း (ေလးသိန္းကေန ငါးသိန္းအၾကား) ဟာ အစၥလာမ္ဘာသာကုိ သက္၀င္ယံုၾကည္ၾကသူေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္က ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ ကမၻာ့ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

The Pew Research Centre ကေတာ့ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ အာဂ်င္တီးနားမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ဦးေရ ၁ သန္းေလာက္ရွိမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းေရးအဖြဲ႕က အာဂ်င္တီးနားလူဦးေရရဲ႕ ၁.၉ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ေစာေစာပုိင္း မြတ္စလင္မ်ား
—————————–
အုိက္ေဘးရီးယန္း ကၽြန္းဆြယ္ေပၚမွာ မူးရ္လူမ်ိဳးမြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ခုိင္မာတဲ့ အေမြအႏွစ္ေတြကုိ ေတြ႕ရတာေၾကာင့္ မူးရ္လူမ်ိဳး မြတ္စလင္ေတြ၊ စပိန္နဲ႔ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးေတြနဲ႔အတူ အေမရိကတုိက္ကို ရွာေဖြခဲ့ၾကတဲ့  ေျမာက္အာဖရိကႏြယ္ဖြား ေမာ္႐ုိကုိ မြတ္စလင္ေတြဟာ အာဂ်င္တီးနားမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ရာခ်ီကတည္းက ရွိခဲ့တယ္ဆုိတာ သိရပါတယ္။

၂၀ရာစုေလာက္မွာ လက္ဘႏြန္နဲ႔ ဆီးရီးယားတုိ႔က အာရပ္ေတြေျပာင္းေရႊ႕ အေျခလာခဲ့ၾကၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ အာဂ်င္တီးနားမွာ အာရပ္ႏြယ္ဖြားအေရအတြက္ဟာ ၃.၅ သန္းေလာက္ရွိမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ အာရပ္လူမ်ိဳး ေရႊေျပာင္းအေျခခ်လာသူ အမ်ားစုဟာ ခရစ္ယာန္နဲ႔ ဂ်ဴးဘာသာ၀င္ေတြျဖစ္ၾကၿပီး တိက်တဲ့ အခ်က္အလက္ မရွိေပမယ့္ အဲဒီအာရပ္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေလးပံုတစ္ပံုေအာက္သာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ အာဂ်င္တီးနားကို ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခဲ့တဲ့ အာရပ္ဂ်ဴးေတြဟာ ဒီေန႔ေခတ္မွာ သူတုိ႔ကုိသူတုိ႔ အာရပ္ဆုိတာထက္ ဂ်ဴးလုိ႔သာ ခံယူၾကပါတယ္။

၁၉ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းနဲ႔ ၂၀ ရာစုမွာေတာ့ အာဂ်င္တီးနားမွာ အစၥလာမ္ဘာသာကုိ ေျပာင္းလဲ သက္၀င္သူ အေရအတြက္ဟာ သိသိသာသာကုိ တုိးတက္လာခဲ့ပါတယ္။

အာဂ်င္တီးနားမွ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား
—————————————
အာဂ်င္တီးနား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္လူဦးေရရဲ႕ အမ်ားစုဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗ်ဴႏုိေအရီးစ္မွာ ရွိၾကပါတယ္။ အထင္ကရ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ၃ လံုးရွိၿပီး Al-Ahmad၊ Al-Tauhid နဲ႔ Rey Fahd ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗ်ဴႏုိေအရီးစ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕လယ္ေကာင္က အလ္ဘာတီ စိန္႔ေဒသမွာ ရွိတဲ့ Al-Ahamd ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိေတာ့ ေဒသခံ အာဂ်င္တီးနားမြတ္စလင္ေတြက ၁၉၈၉ မွာ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာပါ။ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း အျခားေသာၿမိဳ႕ေတြနဲ႔ ေဒသေတြမွာလည္း ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အမ်ားအျပားရွိၿပီး အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီးလ္နဲ႔ ပါရာေဂြး သံုးႏုိင္ငံနယ္စပ္ Triple Frontier မွာရွိတဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကေတာ့ ထင္ရွားပါတယ္။

Rey Fahd ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္
————————————

ေတာင္အေမရိကတုိက္ရဲ႕ အႀကီးဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ The King Fahd Islamic Cultural Centre (Rey Fahd) ကုိ ေဆာ္ဒီက ဘုရင္ႀကီး ဖဟ္ဒ္ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗ်ဴႏုိေအရီးစ္ရဲ႕ ပါလာမုိခ႐ုိင္မွာ ၁၉၉၉ခုႏွစ္က ေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ေဆာက္လုပ္ဖုိ႔အတြက္ အာဂ်င္တီးနား သမၼတ ကားလုိ႔စ္ မီနမ္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ ေဆာ္ဒီကို သြားေရာက္စဥ္ ကတိျပဳခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဗလီေဆာက္လုပ္ဖုိ႔ ေျမေနရာ ၃၄၀၀၀ စတုရန္းမီတာ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကို စတုရန္း မီတာ ၂၀၀၀၀ အက်ယ္အ၀န္းမွာပဲ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္း ၃၀ ေလာက္ ကုန္က်ခဲ့ပါတယ္။

ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေဆာ္ဒီဗိသုကာ ပညာရွင္ ဇူဟီရ္ဖိုက္ဇ္က တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အဓိက ၀တ္ျပဳေဆာင္မွာ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး စုစုေပါင္း ၁၆၀၀ ေလာက္ တစ္ခ်ိန္တည္း ၀တ္ျပဳလုိ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး စာၾကည့္တုိက္တစ္ခု၊ စာသင္ေက်ာင္းႏွစ္ခုနဲ႔ ပန္းၿခံတစ္ခုလည္း ထုိဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ပရ၀ုဏ္ အတြင္းမွာ ေဆာက္လုပ္ထားရွိပါတယ္။

အစၥလာမ့္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား
—————————–

အာဂ်င္တီးနားမွာ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အာဂ်င္တီးနား သမၼတႏုိင္ငံ အစၥလာမ့္စင္တာ CIRA အဖြဲ႕ရွိၿပီး အစၥလာမ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေရးကိစၥေတြကုိ ဦးေဆာင္ ျပဳလုပ္ပါတယ္။

လက္တင္အေမရိက အစၥလာမ္ဘာသာေရး အဖြဲ႕ IOLA ရဲ႕ ႐ံုးခ်ဳပ္ဟာလည္း ဗ်ဴႏုိေအရီးစ္မွာပဲရွိၿပီး လက္တင္အေမရိကရဲ႕ အတက္ႂကြဆံုး အစၥလာမ့္အသင္း အဖြဲ႕လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ဟာ လက္တင္အေမရိကမွာရွိတဲ့ မြတ္စလင္မ်ား ညီညြတ္ေရးနဲ႔ အစၥလာမ္သာသနာျပန္႔ပြားေရးတုိ ႔အတြက္ အခမ္းအနားမ်ားစြာကိုလည္း က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ္သာသနာအား အစိုးရ၏ အားေပးမႈ
———————————————-

အာဂ်င္တီးနာမွာ အစၥလာမ္သာသနာကုိ လြတ္လပ္စြာက်င့္သံုးခြင့္ရၿပီး အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဟီဂ်ဘ္ကုိ လံုၿခံဳလြတ္လပ္စြာ ၀တ္ဆင္ႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ ဥပဒေဒတစ္ခုကုိလည္း အာဂ်င္တီးနားအစုိးရက ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္း မွာ ျပဌာန္းေပးခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ ဥပုသ္လ၊ အီးဒ္ အခမ္းအနားေတြမွာ အာဂ်င္တီးနား သမၼတအပါအ၀င္ အစုိးရအႀကီးတန္း အရာရွိေတြ တက္ေရာက္ ခ်ီးျမႇင့္တာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး အာဂ်င္တီးနားလူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ မြတ္စလင္ေတြ ပူးေပါင္းပါ၀င္တာကုိ အသိအမွတ္ျပဳဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံအတြင္းမွာရွိတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ အာဂ်င္တီးနားႏုိင္ငံသားျဖစ္ရတာ ဂုဏ္ယူေစဖုိ႔ စတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသာသနာ အစၥလာမ္” ဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဟာေျပာပြဲတစ္ခုကုိ အာဂ်င္တီးနား ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပုိင္းေလာက္က က်င္းပေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခမ္းအနားကုိ အာဂ်င္တီးနားအစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္ အမ်ားအျပား တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ ကက္သလစ္ အသင္းေတာ္ရဲ႕ အႀကီးဆံုး ရဟန္းမင္းအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ဖရန္စစ္ဟာလည္း အာဂ်င္တီးနား အစၥလာမ့္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ရင္းႏွီးတဲ့ဆက္သြယ္မႈေတြရွိၿပီး ဗ်ဴႏုိေအရီးစ္က ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ လာေရာက္လည္ပတ္တာမ်ိဳးေတြေတာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဖရန္စစ္ ဗာတီကန္ရဲ႕ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း အာဂ်င္တီးနား မြတ္စလင္ေတြက ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးကုိ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

Ref : wiki