Fareed Zakaria ဆိုတာ ဘယ္သူလဲ?

သူဟာ ဒီကေန႕ ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာေလာကမွာ ထိပ္တန္းစာရင္းဝင္ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးပါ။ သူဟာ လက္ရွိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားပါ။သူဟာ  ‘ေတာင္အာရွႏြယ္ဖြား’ (ယေန႔ ျမန္မာအမ်ားစု အေခၚ ကုလား’) ဆိုရင္ စာ႐ႈသူ ပိုစိတ္ဝင္စားသြားမလား? အံ့အားသင့္သြားမလား?

၁၉၉၂-ခုႏွစ္မွာ ကမာၻေက်ာ္ Foreign Affairs မဂၢဇင္းရဲ့ အယ္ဒီတာ၊ ၂၀၀၀ မွ ၂၀၁၀-ခုႏွစ္အထိ ကမာၻေက်ာ္  Newsweek မဂၢဇင္းရဲ့ ပင္တိုင္ေဆာင္းပါရွင္နဲ႕ အယ္ဒီတာတို႕အျပင္ Newsweek International  ရဲ့ အယ္ဒီတာရွင္ျဖစ္ခဲ့ျပီး ၂၀၁၀-ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ့ထိပ္တန္း TIME  မဂၢဇင္းရဲ့ စာေရးစာတည္း ကေလာင္ရွင္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ျပီး ကမာၻသိ အေမရိကန္႐ုပ္သံဌာန CNN မွာ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ကစတင္၍ Fareed Zakaria GPS အမည္နဲ႕လည္း က႑တစ္ခု တင္ဆက္ထုတ္လႊင့္ေနပါတယ္။

အျခားေသာ ကမာၻေက်ာ္သတင္းစာ၊ မဂၢဇင္း၊ စာေစာင္မ်ားျဖစ္တဲ့  New York Times ၊ Wall Street Journal ၊ The New Yorker ၊ Slate တို႕မွာလည္း ေဆာင္းပါးမ်ား မၾကာခဏပါဝင္ေရးသားေလ့ရွိပါတယ္။

ဒီေလာက္ ေအာင္ျမင္ထင္ရွားတဲ့ မြတ္စလင္ တစ္ဦးအေၾကာင္း ေလ့လာၾကည့္ၾကပါစို႕။

ငယ္စဥ္အခါ

Fareed Zakaria ကို ၁၉၆၄-ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂၀-ရက္မွာ အိႏၶိယႏိုင္ငံ ဘုံေဘျမိဳ႕၌ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ ဖခင္ Rafiq Zakaria ဟာ Indian National Congress ပါတီ ႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ဦးျဖစ္ျပီး မိခင္ Fatima Zakaria ဟာ တစ္ခ်ိန္က Sunday Times of India သတင္းစာရဲ့ အယ္ဒီတာပါ။ ဖခင္ဟာ အစၥလာမ္ သာသနာ့ပညာရွင္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ပညာအရည္အခ်င္း

ငယ္စဥ္အခါ ဘုံေဘျမိဳ႕ Anglican Cathedral နဲ႕ John Connon ပုဂၢလိလေက်ာင္းမ်ားမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့ျပီး Bachelor of Arts (B.A.) ဘြဲ႕ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ ကမာၻ႕ထိပ္တန္း ‘ေယးလ္တကၠသိုလ္’ (Yale University) မွ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ တကၠသိုလ္၌ရွိစဥ္ ‘ေယးလ္ ႏိုင္ငံေရးရာ ယူနီယံအဖြဲ႕’ ဥကၠဌအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ လစဥ္ထုတ္ ‘ေယးလ္ ႏိုင္ငံေရးရာ’ စာေစာင္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ လည္းေကာင္း ထူးခြၽန္စြာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၃-ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ ကမာၻ႕ထိပ္တန္း တကၠသိုလ္ ေနာက္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ‘ဟားဗတ္’ (Harvard University) မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာ (Political Science) အထူးျပဳပါရဂူ (Doctor of Philosophy) ဘြဲ႕ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဟားဗတ္မွာ ကမာၻ႕ထိတ္ထိတ္ၾကဲ ပညာရွင္ၾကီးမ်ားျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ Samuel Paul Huntington နဲ႕ ဥေရာပေရးရာပညာရွင္ Stanley Hoffmann တို႕အျပင္ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး ပညာရွင္ (International Relations) Robert Keohane ထံမွာလည္း ပညာဆည္းပူးခဲ့ပါတယ္။

 ထင္ရွားစာအုပ္အေရးအသား

သူေရးသားခဲ့တဲ့ လုံးခ်င္းစာအုပ္မ်ားကေတာ့ ၁၉၉၈-ခုႏွစ္ Princeton ထုတ္ From Wealth to Power: The Unusual Origins of America’s World Role ၊ ၂၀၀၃-ခုႏွစ္ Norton ထုတ္ The Future of Freedom ၊ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္မွာထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ကမာၻတလႊား လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ The Post-American World တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ The American Encounter: The United States and the Making of the Modern World ဆိုတဲ့စာအုပ္ရဲ့ တြဲဖက္ အယ္ဒီတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

The Post-American World စာအုပ္ကို စာေရးဆရာဦးေက်ာ္ဝင္း မဂၢဇင္းတစ္ခ်ိဳ႕မွာ အခန္းဆက္ဘာသာျပန္ခဲ့ျပီး လုံးခ်င္းလည္းထုတ္ေဝထားပါတယ္။ The Future of Freedom စာအုပ္ဟာလည္း New York Times အေရာင္းအသြက္ဆုံး ထိပ္တန္းဝင္ခဲ့ျပီး ဘာသာေပါင္း ၂၀-ေက်ာ္သို႕လည္း ျပန္ဆိုေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။

‘၉/၁၁ အေရးအခင္း’ ျပီးေနာက္ပိုင္း Newsweek ၌ ‘Why They Hate Us’ အက္ေဆး ေရးသားခဲ့ရာ ‘အၾကမ္းဖက္ဝါဒ’ဟာ အေျခခံအားျဖင့္ ‘အစၥလာမ္သာသနာ’မွ ေပါက္ဖြားလာျခင္းမဟုတ္ေၾကာင္း ခုခံတင္ျပခဲ့ျပီး ‘အာရပ္’ႏိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ ပိုမိုတိုးတက္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ တံခါးဖြင့္လွစ္ဖို႕လိုေၾကာင္းနဲ႕ မြတ္စလင္မ်ားကိုလည္း တိုးတက္ေခတ္မွီတဲ့ ကမာၻစီသို႕ေျခလွမ္းၾကဖို႕ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ ‘၂၀၀၃-ခုႏွစ္ အီရတ္ စစ္ဆင္ေရး’ကို ကနဦးပိုင္းမွာ ေထာက္ခံခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ‘အီရတ္သိမ္းပိုက္စိုးမိုးေရး’ လုပ္တယ္လို႕ ‘ဘုရွ္အစိုးရ’ကို မၾကာခဏေဝဖန္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၆-ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္အစိုးရဟာ ‘အၾကမ္းဖက္မႈတိုက္ဖ်က္ေရး’မွာ သာမက ‘လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရး’နဲ႕ အျခားေနရာေတြမွာပါ ‘အေၾကာက္တရား အေျခခံတဲ့ ေပၚလစီမ်ား’ က်င့္သုံးေနတာကိုလည္း ေဝဖန္ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၈-ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ ‘ဘာရက္ အိုဘားမား’ကို ေထာက္ခံခဲ့ျပီး ‘သမၼတ ဘာရက္ အိုဘားမား’ ကလည္း အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေရးရာမ်ားမွာ သူ႕ထံက အၾကံဉာဏ္ယူတာမ်ိဳးရွိတယ္လို႕လည္း The New York Times မွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ေက်ာ္ၾကား႐ုပ္သံအစီအစဥ္

၂၀၀၂ မွ ၂၀၀၇-ခုႏွစ္အထိ အေမရိကန္ ABC ႐ုပ္သံဌာန This Week with George Stephanopoulos က႑ရဲ့ သတင္းစိစစ္ေဝဖန္သူတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ျပီး ၂၀၀၅ မွ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္အတြင္း PBS ႐ုပ္သံဌာနမွာ Foreign Exchange with Fareed Zakaria အပတ္စဥ္က႑ကို တင္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ CNN မွာ Fareed Zakaria GPS (Global Public Square) ကို စတင္ခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ့အင္တာဗ်ဴး အစီအစဥ္မ်ားမွာ တိဘက္ျငိမ္းခ်မ္းေရးေခါင္းေဆာင္ ဒလိုင္းလားမား၊ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘားမား၊ အိႏၶိယဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ မန္မိုဟန္ဆင္း၊ ေဂ်ာ္ဒန္ဘုရင္ အဗဒူလာ၊ ႐ုရွားသမၼတေဟာင္း လက္ရွိဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဒီမီထရီ မက္ေဒဗက္၊ ဘရာဇီးသမၼတၾကီး လူလာဒါ စီလဝါ၊ စကၤာပူဖခင္ၾကီး လီကြမ္ယူ အစရွိေသာ ေခါင္းေဆာင္ အမ်ားအျပားပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။

ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕မ်ား

၂၀၀၇-ခုႏွစ္မွာ ဩဇာတကၠိမၾကီးတဲ့ Foreign Policy နဲ႕ Prospect မဂၢဇင္းတို႕က Fareed Zakaria အား ကမာၻ႕ထိပ္သီး ဥာဏ္ၾကီးရွင္ (leading public intellectuals) အေယာက္ ၁၀၀ စာရင္းထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ျပည္ပေရာက္အထူးခြၽန္ဆုံး အိႏိၵယသားဆု (India Abroad Person of the Year 2008)ကို ရရွိခဲ့ျပီး ၂၀၁၀-ခုႏွစ္မွာ  အိႏိၵယအစိုးရက ႏိုင္ငံရဲ့ တတိယအျမင့္ဆုံး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ Padma Bhushan ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ပါတယ္။ မိုင္ယာမီတကၠသိုလ္(University of Miami)၊ အိုဘာလင္ေကာလိပ္(Oberlin College)၊ ဘိတ္စ္ေကာလိပ္(Bates College)၊ ဘေရာင္းတကၠသိုလ္(Brown University)၊ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္(Harvard University) နဲ႕ ဂြၽန္ေဟာ့ကင္းတကၠသိုလ္(Johns Hopkins University) တို႕မွလည္း ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕မ်ား အသီးသီး ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၉၉-ခုႏွစ္မွာ Esquire မဂၢဇင္းက သူ႕ကို ‘သူ႕မ်ိဳးဆက္ရဲ့ ဩဇာအၾကီးဆုံး ႏိုင္ငံတကာေရးရာ ေပၚလစီပညာရွင္ၾကီး’ အျဖစ္ ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ GPS က႑မွာ တရုတ္ျပည္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ မစၥတာဝမ္က်ားေပါင္နဲ႕ အင္တာဗ်ဴးဟာလည္း Emmy အကယ္ဒမီဆု လ်ာထားျခင္းခံရတဲ့အထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၀-ခုႏွစ္ရဲ့ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ မဂၢဇင္းဆု ရရွိခဲ့တဲ့အျပင္ သူ႕ရဲ့အျခားေဆာင္းပါးမ်ား၊စာေပမ်ားဟာလည္း ဆုေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရပါတယ္။

၂၀၁၂-ခုႏွစ္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္(Harvard University) နဲ႕ ဂ်ဴခ္တကၠသိုလ္ (Duke University) တို႕ရဲ့ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ အခမ္းအနားမ်ားမွာလည္း မိန္႕ခြန္း (commencement addresses) ေျပာၾကားေပးခဲ့ပါတယ္။

သမၼတ အိုဘားမားရဲ့ အိမ္ျဖဴေတာ္ ညစာစားပြဲသို႕လည္း ဖိတ္ၾကားျခင္းခံခဲ့ရဖူးပါတယ္။

ပုဂိၢဳလ္ေရးရာ

လက္ရွိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ျမိဳ႕မွာ ဇနီး Paula Throckmorton Zakaria ၊ သားျဖစ္သူ Omar ၊ သမီး ၂-ဦး  Lila ၊ Sofia တို႕ႏွင့္အတူ ေနထိုင္လ်က္ရွိပါတယ္။ သူ႕မွာ ကိုယ္ပိုင္ Web Site ရွိျပီး www.fareedzakaria.com ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ‘ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ ေဂါပကအဖြဲ႕ဝင္’ အျဖစ္လည္း အမႈထမ္းလ်က္ရွိပါတယ္။ ဇနီးျဖစ္သူကလည္း ‘ဟားဗတ္တကၠသိုလ္’မွ M.B.A ဘြဲ႕ရရွိထားသူျဖစ္၍ ရတနာ ဒီဇိုင္းလုပ္ငန္း ပိုင္ဆိုင္လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိပါတယ္။ Wall Street Journal အပါအဝင္ အျခားစာေစာင္မ်ားတြင္လည္း မၾကာခဏဆိုသလို ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသားေလ့ရွိျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕အေျခစိုက္ Black Book ဓာတ္ပံု အႏုပညာဂ်ာနယ္ ထုတ္ေဝသူနဲ႕ စာအုပ္တိုက္ ပိုင္ရွင္လည္းျဖစ္ပါတယ္။