သမိုင္းဟူသည္ ဤသို႔တည္- အပိုင္း-၂ (အစၥလာမ္ က နယ္ခ်ဲ႕ဝါဒ လား? တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္ ႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ)

ရဲရင့္သစၥာ

• သမိုင္းဟူသည္ ဤသို႔တည္ အပိုင္း-၁ (စကားပလႅင္-အိႏၵိယ ႏွင့္ အာရပ္မြတ္စ္လင္မ္) ဖတ္ရန္။

အစၥလာမ္ က နယ္ခ်ဲ႕ဝါဒ လား?

(ဂ)     အစၥလာမ္ဘာသာဟာ စစ္တိုက္နယ္ခ်ဲ႕ျပီးသာသနာျပဳဖို႕သင္ေပး ထားတဲ့ဘာသာ လုံးဝ မဟုတ္ပါဘူး။ အစၥလာမ္ဘာသာဟာလူသားေတြကို ဘာသာ တရားဘက္ ဖိတ္ေခၚသာသနာျပဳဖို႕သင္ေပးထားတာ အမွန္ပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ဘယ္လို နည္းနဲ႕ သာသနာျပဳဖို႕ သင္ေပးထားသလဲ? အစၥလာမ္ ဘာသာရဲ့ က်မ္းစာ ျဖစ္တဲ့ ကုရ္အာန္က်မ္းကို ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

(အို-နဗီတမန္ေတာ္) အသင္သည္ မိမိအား ဖန္ဆင္းေမြးျမဴေတာ္မူေသာ အရွင္ျမတ္၏ လမ္းေတာ္သို႔ (လူတို႔အား) ဥာဏ္ပညာႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ေကာင္း ျမတ္ေသာ ဆံုးမၾသ၀ါဒႏွင့္လည္း ေကာင္း၊ ဖိတ္ ခၚပါေလ။ ထုိမွတစ္ပါး အသင္ သည္၎တုိ႔အား အေကာင္းဆံုးနည္းျဖင့္အေခ်အတင္ေျပာဆိုပါေလ။”  

[ကုရ္အာန္က်မ္း၊ ပ်ားေကာင္က႑ (၁၆) း ၁၂၅]

ဒါ့အျပင္ ဘာသာေရးမွာ အတင္းအဓမၼစနစ္ မရွိရလို႕ ကုရ္အာန္က်မ္း၊ ဂါဝီက႑ (၂) း ၂၅၆ မွာျပဌာန္းထားပါတယ္။

  “(မည္သူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ကိုမွ် အစၥလာမ္)သာသနာေတာ္တြင္း၌ (ဝင္ေရာက္ရန္အတြက္) အတင္းအဓမၼအႏိုင္အထက္ အလ်င္းမျပဳရ။”

အစၥလာမ္ဘာသာကခြင့္ျပဳထားတဲ့စစ္ဟာခုခံစစ္သာျဖစ္ေၾကာင္းကုရ္အာန္က်မ္း၊ ဂါဝီက႑ (၂) း ၁၉၀ အရ သိရပါတယ္။

 “ထုိ႔ျပင္တ၀ အသင္တို႔သည္  အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ ၏ လမ္းေတာ္၌ အသင္ တုိ႔ကို (စတင္) စစ္မက္ ၿပိဳင္ဆိုင္ တိုက္ခိုက္သူတို႔ႏွင့္ ၿပိဳင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ၾကကုန္ ေလာ့။ သို႔ရာတြင္ (ဤသို႔ တိုက္ခိုက္ ရာ၌) အသင္တို႔သည္ (မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ်) မက်ဴးလြန္ၾကကုန္လင့္။ ဧကန္မုခ် အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ က်ဴးလြန္သူတို႔ကို ႏွစ္သက္ေတာ္မူသည္ မဟုတ္ေခ်။”

 အျခားေသာ ဘာသာတရားမ်ားကိုက်ဴးေက်ာ္စစ္မဆင္ႏႊဲဖို႕တားျမစ္ထား ရုံ မကႏႈတ္နဲ႕ေတာင္မက်ဴး ေက်ာ္ဖို႕ကုရ္အာန္က်မ္း၊သားေကာင္မ်ားက႑ (၆) း ၁၀၈ မွာ-

 “၎ျပင္ အသင္တို႔သည္ အၾကင္ (မွားယြင္းေသာ) ကိုးကြယ္ရာမ်ား ကို ကဲ႔ရဲ႕႐ႈတ္ခ်ျခင္း မျပဳၾကလင့္။ ထို(မုရွ္ရစ္က္)မ်ားသည္ အလႅာဟ္္အရွင္ျမတ္ အား စြန္႔ပယ္၍ကုိးကြယ္ၾက၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ (အသင္တို႔ဤသို႔ ျပဳလုပ္ ၾကလွ်င္) ထိုသူမ်ားသည္လည္း အသိတရား မရွိသျဖင့္ စည္းကမ္း က်ဴးလြန္ကာ အလႅာဟ္္အရွင္ျမတ္အား ကဲ႔ရဲ႕႐ႈတ္ခ်ျခင္း ျပဳၾကေပမည္။”

 

ဘာသာတရားကို စစ္ျပဳတိုက္ခိုက္ျခင္းမရွိဘဲ ျငိမ္းေအးစြာ ေနထိုင္သူ ဘာ သာျခားေတြကို ေက်းဇူးျပဳဖို႕၊ တရားမွ်တစြာဆက္ဆံဖို႕ကုရ္အာန္က်မ္းစစ္ေဆး ျခင္းက႑ (၆၀) း ၈ မွာ-

 “အလႅာဟ္္အရွင္ျမတ္သည္အသင္တို႔အားအၾကင္သူတို႔ကိုေက်းဇူးျပဳျခင္း မွလည္းေကာင္း၊ တရား မွ်တစြာဆက္ဆံျခင္းမွလည္းေကာင္း၊ တားျမစ္ေတာ္မူသည္ မဟုတ္ေပ။ထိုသူတို႔သည္အသင္တို႔အား ဒီန္သာသနာႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္လည္းမဟုတ္ေပ။ အသင္တို႔အား အသင္တို႔၏ေနအိမ္မ်ားမွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့ၾက သည္လည္းမဟုတ္ေပ။ ဧကန္စင္စစ္အလႅာဟ္္အရွင္ျမတ္သည္ တရားမွ်တေသာ သူတို႔အားႏွစ္သက္ခ်စ္ေတာ္မူ၏။”

ဒါေၾကာင့္အစၥလာမ္ဘာသာဟာ “ကမာၻၾကီးတစ္ခုလုံးကိုအစၥလာမ္ ဘာသာ ထီးရိပ္ေအာက္သြတ္သြင္းေရးဟူေသာရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္အင္အားသုံး၍ စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲ” ဖို႕ေစခိုင္းထားတယ္ဆိုတဲ့ ေကာက္ခ်က္ကို ျဖစ္ေစတဲ့ အေရးအသားဟာ လုံးဝကို မွားယြင္းေနေၾကာင္းေထာက္ျပလိုက္ရပါတယ္။

တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္ ႏွင့္ အစၥလာမ္သာသနာ

စာမ်က္ႏွာ (၄၃) မွာေရးသားထားတာက- “မၾကာမီတြင္ေနာက္လိုက္အင္အားေတာင့္တင္းလာခဲ့သျဖင့္ တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္သည္အာေရဗ် ကြၽန္းဆြယ္တစ္ခုလုံးကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေလသည္။ ထို ကဲ့သို႕သိမ္းယူထားေသာႏိုင္ငံအားလုံးကို အစၥလာမ္ထီးရိပ္ေအာက္သို႕သြတ္သြင္း လိုက္သည္။”

အထက္မွာေရးသားထားတာေတြ မွန္မမွန္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရေအာင္ခင္ဗ်ာ။ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကိုးကားတင္ျပရာမွာ ေအာက္စ္ဖုဒ္ တကၠသိုလ္ ပုံႏွိပ္၊ Oxford History of Islam (၁၉၉၉ ထုတ္) နဲ႕ ကင္းမ္ဘရစ္ဂ်္ တကၠသိုလ္ ပုံႏွိပ္၊ The Cambridge History of Islam (၂၀၀၅ ထုတ္) တို႕ကေန ေကာက္ ႏႈတ္တင္ျပေပးသြားပါ့မယ္။

တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ဟာမိမိကိုယ္ကို တမန္ေတာ္အျဖစ္ေၾကညာျပီးမကၠဟ္ ျမိဳ႕မွာတရားေဟာပို႕ခ်တဲ့ ကာလအတြင္း သူနဲ႕ရာဂဏန္းမွ်ေသာ သူ႕ေနာက္လိုက္ ေတြဟာ မကၠဟ္ျမိဳ႕သား ကု႐ိုက္ရွ္ အႏြယ္ဝင္ေတြရဲ့ အလြန္အမင္း ညွဥ္းပန္းႏွိပ္ စက္ဖိႏွိပ္ျခင္းကို ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီလို ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပန္းျခင္းကို မခံႏိုင္ၾကေတာ့တဲ့ အဆုံးမွာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ရဲ့ ေနာက္လိုက္အခ်ိဳ႕ဟာ အဘီစီနီယား (ယေန႕ေခတ္ အီသီယိုပီးယား) ဘုရင္ နီဂတ္စ္ (Negus) ထံ ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့ၾကပါတယ္။

အဘီစီနီယားဘုရင္နီဂတ္စ္ ဟာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ရဲ့ ေနာက္လိုက္မြတ္စ္ လင္မ္ေတြကို ေႏြးေထြးစြာလက္ခံခဲ့ရုံမက ရန္ျပဳဖို႕လိုက္လာတဲ့ မကၠဟ္သား Non Muslim ေတြရဲ့ ရန္ကေနလည္း အကာအကြယ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ မကၠဟ္ျမိဳ႕သား ကု႐ိုက္ရွ္ေတြဟာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ရဲ့ အသက္ကိုပါ ရန္ရွာလာခဲ့တဲ့ အတြက္ တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္ ကိုယ္တိုင္လည္း မကၠဟ္ျမိဳ႕မွာ စတင္တရားေဟာ ပို႕ခ်ျပီး ၁၃ ႏွစ္ခန္႕အၾကာ ေအဒီ (၆၂၂) မွာ မကၠဟ္ျမိဳ႕ေျမာက္ဖက္ ကီလိုမီတာ ၄၀၀ အကြာ အေဝးရွိ  ယသ္ရိဗ္ (ခ) မဒီနာျမိဳ႕ကို တိမ္းေရွာင္ ခဲ့ရပါတယ္။

တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္မဒီနာကို ေရာက္လာျခင္းဟာမဒီနာျမိဳ႕သားေတြရဲ့ ဖိတ္ ေခၚမႈေၾကာင့္သာျဖစ္ပါတယ္။ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ဟာ မဒီနာျမိဳ႕မွာ ဘာသာတရား ကိုေဟာေျပာပို႕ခ်ရင္းဘာသာဝင္ဦးေရအေတာ္အတန္မ်ားလာပါတယ္။ တစ္ျဖည္း ျဖည္းနဲ႕မဒီနာျမိဳ႕သားအာရပ္အားလုံးနီးပါးဟာ မြတ္စ္လင္မ္ ေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ မဒီ နာျမိဳ႕သားေတြမြတ္စ္လင္မ္ျဖစ္တာဟာတမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ကတိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လို႕မဟုတ္ပါဘူး။ ေဟာေျပာပို႕ခ် သာသနာျပဳမႈေၾကာင့္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။

တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္မဒီနာေရာက္ျပီးေနာက္မွာမြတ္စ္လင္မ္ေတြနဲ႕ မကၠဟ္ ျမိဳ႕သား မယုံၾကည္သူ ကု႐ိုက္ရွ္ေတြ အၾကား စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြါးခဲ့ပါတယ္။ ေအဒီ (၆၂၄) မွာ “ဗဒရ္” စစ္ပြဲ၊ ေအဒီ (၆၂၅) မွာ “အုဟြဒ္” စစ္ပြဲ၊ ေအဒီ (၆၂၇) မွာ “ခန္ဒတ္က္” စစ္ပြဲ။ အဲဒီစစ္ပြဲသုံးခုစလုံးဟာ မြတ္စ္လင္မ္  ေတြက မကၠဟ္ျမိဳ႕ကို သြားေရာက္တိုက္ခိုက္လို႕ ျဖစ္ပြါးခဲ့တာ တစ္ခုမွမဟုတ္ပါဘူး။ စစ္ပြဲ (၃) ခုစလုံး မွာ မြတ္စ္လင္မ္ ေတြဟာ တစ္ဖက္နဲ႕ယွဥ္ရင္ လူအင္အား၊ လက္နက္အင္အားနည္းပါး ခဲ့တာပါ။ စစ္ပြဲ (၃) ခုစလုံး မွာ မြတ္စ္လင္မ္ ေတြဟာ တစ္ဖက္စစ္တပ္ အေရ အတြက္ရဲ့ သုံးခ်ိဳးတစ္ခ်ိဳးသာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ပထမစစ္ပြဲ (၂) ခု ဟာ မဒီနာျမိဳ႕အနီး အရပ္ေဒသေတြမွာျဖစ္ပြါးခဲ့ျပီး၊ ေအဒီ (၆၂၇) မွာ ျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ “ခန္ဒတ္က္” စစ္ပြဲ (သို႕) အဟ္ဇားဗ္ စစ္ပြဲ (သို႕) (Battle of Trench) က ေတာ့ မကၠဟ္သား ကု႐ိုက္ရွ္ ေတြနဲ႕ဂ်ဴးမ်ိဳးႏြယ္စုအခ်ိဳ႕မဟာမိတ္ျပဳျပီး မဒီနာျမိဳ႕ကို အလုံးအရင္းနဲ႕ပိတ္ဆို႕လုပ္ၾကံတဲ့ စစ္ပြဲပါဘဲ။ မဒီနာျမိဳ႕ကို ကာကြယ္သူလူအင္အား လက္နက္အင္အားနည္း ပါးတဲ့ မြတ္စလင္မ္ေတြဟာ ရန္သူတပ္ ေတြရဲ့ ပိတ္ဆို႕လုပ္ ၾကံမႈေၾကာင့္ အစာ ေရစာ ဒုကၡအေတာ္ေရာက္ခဲ့ေပမဲ့၊ အဆုံးမွာေတာ့ မယုံၾကည္သူ ေတြ ရဲ့ မဟာမိတ္ စစ္တပ္ၾကီးဟာ အရွုံးနဲ႕ဆုတ္ခြါခဲ့ရပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပိုင္း ေအဒီ (၆၂၈) မွာေတာ့ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ဟာ မကၠဟ္ သားေတြနဲ႕သမိုင္းမွာ “ဟုဒိုင္ဗီယာ” လို႕အမည္တြင္ခဲ့တဲ့စာခ်ဳပ္ကိုခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ေအဒီ (၆၂၉) မွာေတာ့ ကု႐ိုက္ရွ္တို႕ရဲ့ မဟာမိတ္အာရပ္မ်ိဳးႏြယ္စုတစ္စုဟာ မြတ္စ္ လင္မ္ေတြရဲ့ မဟာမိတ္ အာရပ္မ်ိဳးႏြယ္စုတစ္စုကို စတင္က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အထက္ပါ စာခ်ဳပ္ဟာ ပ်က္ျပယ္သြားခဲ့ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ တမန္ေတာ္ မုဟမၼဒ္ ဟာ သစၥာမတည္သူ ကု႐ိုက္ရွ္ေတြရဲ့ျမိဳ႕လည္းျဖစ္၊ သူရဲ့ဇာတိခ်က္ေႂကြ ေမြးရပ္ေျမလည္းျဖစ္တဲ့ မကၠဟ္ျမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ဖို႕ ျပင္ဆင္ပါေတာ့တယ္။ ေအဒီ (၆၃၀) မွာေတာ့ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ဟာ မကၠဟ္ျမိဳ႕ကိုသိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုသိမ္းပိုက္တယ္ ဆိုရာမွာ ျမိဳ႕ကို ဝန္းရံပိတ္ဆို႕တိုက္ခိုက္ခဲ့တာလုံးဝ မဟုတ္ ဘဲ၊ ေသြးတစ္စက္ေျမ မက် ေစဘဲမကၠဟ္ျမိဳ႕ကို ဝင္ေရာက္ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ မကၠဟ္ျမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ျပီးရာမွာလည္း အလြန္ဆိုးသြမ္းတဲ့ ၁၂ ဦး ေသာ ရာဇဝတ္သားမ်ားမွ အပျမိဳ႕ သူျမိဳ႕သား ေတြကို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပး ခဲ့တဲ့အျပင္ သူတို႕ရဲ့ အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ေတြကိုပါ ထိပါးျခင္းလုံးဝမျပဳခဲ့ပါဘူး။ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ရဲ့ သေဘာထားၾကီးမႈ၊ ခြင့္လႊတ္မႈေတြကိုျမင္ ရတဲ့ မကၠဟ္သား ေတြ ဟာ တစ္ဖြဲဖြဲနဲ႕သူတို႕ဆႏၵအေလ်ာက္ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ မြတ္စလင္မ္ေတြ အျဖစ္ကိုခံယူလာခဲ့ပါတယ္။

တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ဟာ ေအဒီ (၆၃၂) မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ သူကြယ္ လြန္တဲ့ အခ်ိန္ မွာ အစၥလာမ္ဘာသာဟာ အာေရဗ်တစ္ခြင္ ျပန္႕ႏွံ႕ေနခဲ့ျပီး၊ အဲဒီလို ျပန္႕ႏွံ႕ခဲ့ျခင္းဟာ အင္အားသုံး တိုက္ခိုက္လို႕မဟုတ္ဘဲ တရားေဟာေျပာသာသနာ ျပဳျခင္းနဲ႕ႏိုင္ငံေရးအရ မဟာမိတ္ဖြဲ႕မႈေတြေၾကာင့္သာျဖစ္ေၾကာင္းကမာၻေက်ာ္သမိုင္း ပညာရွင္ ၁၆ ဦးပူးေပါင္းေရးသားျပီး၊ ေဂ်ာ့ဂ်္ေတာင္းန္ တကၠသိုလ္ က ပါေမာကၡ ပညာရွင္ၾကီး John L. Esposito တည္း ျဖတ္ တဲ့ ေအာက္စ္ဖုဒ္ တကၠသိုလ္ ပုံႏွိပ္၊ Oxford History of Islam (၁၉၉၉ ထုတ္)၊ စာမ်က္ႏွာ (၁၀) မွာ ေရးသားထားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ရဲ့စစ္ပြဲ ေတြဟာ က်ဴးေက်ာ္စစ္မဟုတ္ဘဲ ခုခံ စစ္ေတြသာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လန္ဒန္တကၠသိုလ္ (University of London) ၊ အေရွ႕ တိုင္းပညာေက်ာင္း ရဲ့ ပါေမာကၡၾကီး ျဖစ္တဲ့  Sir Thomas Walker Arnold က သူ႕ ရဲ့ The Preaching of Islam စာအုပ္ (၁၈၉၆ ထုတ္) ၊စာမ်က္ ႏွာ (၈) မွ (၄၁) အထိ သမိုင္းအခ်က္အလက္ေတြနဲ႕အက်ယ္တဝင့္ေရးသားထားပါတယ္။ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အခ်ိဳ႕ ခရစ္ယ်ာန္၊ ဂ်ဴး စာေရးဆရာ ေတြဟာ မဟုတ္မတရား ေရးသားဝါဒျဖန္႕ malign လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ တို႕ရဲ့မတရား ေရးသားခ်က္ေတြကို University of Edinburgh က သမိုင္းပညာရွင္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပါေမာကၡၾကီး William Montgomery Watt က သူ႕ရဲ့ ေအာက္စ္ ဖုဒ္ပုံႏွိပ္၊ Muhammad: Prophet and Statesman စာအုပ္ (၁၉၆၁) ၊စာမ်က္ႏွာ (၂၃၄) မွာ ဒီလို အျပီးေခ်ပေရးသားထားပါတယ္။

 “In both Meccan and Medinan periods Muhammad’s contemporaries looked on him as a good and upright man, and in the eyes of history he is a moral and social reformer”

“မကၠဟ္ နဲ႕ မဒီနာ ကာလ ႏွစ္ခုစလုံးမွာ မုဟမၼဒ္ရဲ့ ေခတ္ျပိဳင္ေတြဟာ သူ႕ ကိုေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္ တဲ့လူမြန္လူျမတ္ တစ္ေယာက္အျဖစ္႐ႈျမင္ခဲ့ၾကျပီး၊ သမိုင္း စကၡဳေအာက္မွာလည္းသူဟာစာရိတၱနဲ႕လူမႈေရးျပဳျပင္တည့္မတ္ေပးသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါေၾကာင့္ဆရာေတာ္ေရးသားထားျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက သမိုင္းပညာရွင္ ဆရာ ၾကီးဦးထြန္းေအာင္ခ်ိန္အပါအဝင္ဆရာၾကီးမ်ားကဖတ္႐ႈတည္းျဖတ္ေပးခဲ့တဲ့- “မၾကာမီတြင္ေနာက္လိုက္အင္အားေတာင့္တင္းလာခဲ့သျဖင့္တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္သည္ အာေရဗ်ကြၽန္းဆြယ္တစ္ခုလုံးကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေလသည္။ ထိုကဲ့သို႕ သိမ္းယူထားေသာႏိုင္ငံအားလုံးကို အစၥလမ္ထီးရိပ္ေအာက္သို႕သြတ္သြင္းလိုက္သည္။” ဆိုတဲ့အေရးအသားဟာသမိုင္း အမွန္နဲ႕ တက္တက္စင္ေအာင္ လြဲေနေၾကာင္း ေလး စားစြာ ေထာက္ျပျပင္ဆင္ေပးလိုက္ရပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ဆက္ရန္- သမိုင္းဟူသည္ ဤသို႕တည္ အပိုင္း-၃  [ခလီဖြာ (Caliph) ႏွင့္ သာသနာျပန္႕ပြါးျခင္း]

 

အစၥလာမ္သာသနာ ႏွင့္ပတ္သတ္ျပီး သမိုင္းအလြဲမ်ားစြာ ထည့္သြင္းေ၇းသားထားတဲ့

ဗုဒၶဘာသာျမစ္ဖ်ား ႏွင့္ သမိုင္း႐ႈေထာင့္ မူ၇င္းစာအုပ္လင္ခ့္