ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးအတြက္ ဥပေဒကိုသိရန္ လူတိုင္း စာဖတ္ပါ။

ဇန္နဝါရီ ၂၀ ၊ ၂၀၁၇
ေဆာင္းပါးရွင္-ဦးအုန္းေမာင္ (ရန္ကင္း) တရားလႊတ္ေတာ္ေ႔ရွေန

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရွးဘုရင္မ်ား လက္ထပ္ကပင္ အမိန္႔ေတာ္ျပန္တမ္းမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္၊ ဂ်ပန္ေခတ္၊ လြတ္လပ္ေရးအၾကိဳေခတ္၊ လြတ္လပ္ၿပီး (၁၈) ႏွစ္ ကာလ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္၊ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္၊ စစ္အာဏရွင္ (နဝတ)၊ (နယက)ေခတ္၊ ဒီမိုကေရစီဦးတည္ေသာ ျပည္သူေရြးခ်ယ္သည့္ အစိုးရေခတ္အသီးသီးတြင္ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအမိန္႔၊ ေၾကျငာစာ၊ အမိန္႔ေၾကျငာစာမ်ားမွာလည္း ျပည္သူအခ်ိဳ႔သာ စိတ္ဝင္စားၾကသည္။ အမိန္႔၊ ေၾကျငာစာ၊ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာဝန္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ားက ပိုမိုသိရွိၾကပါသည္။ ျပည္သူအတြင္း စာဖတ္အားနည္း၍ ဥပေဒပညာကိုေလ့လာရန္ စိတ္မဝင္စားၾကသျဖင့္ ဥပေဒအေၾကာင္း သိသူအလြန္နည္းပါးသည္။ ျပႆနာေပၚမွ ဥပေဒပညာရွင္ေ႔ရွေန၊ ေ႔ရွရပ္မ်ားထံ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္ၾကသည္ကို ေတြ႔ေနရပါသည္။

ဥပေဒသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေရာ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ တိုင္းသူျပည္သားအားလံုးႏွင့္ပါ အက်ံဳးဝင္ပါသည္။ ဥပေဒ၏ အထက္တြင္ မည္သူမွ်မရွိဆိုသည့္ ဆိုရုိးႏွင့္အညီ ဥပေဒအထက္ကေန၊ ဥပေဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီးလုပ္သမွ်ကို ျပည္သူမ်ားက ဥပေဒကိုသိထားလွ်င္ ဥပေဒႏွင့္အညီ တင္ျပ ေတာင္းဆိုခြင့္ရွိမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္သူအားလံုး မိမိႏွင့္သက္ဆုိင္ေသာ ဥပေဒ ဗဟုသုတရွိေနလွ်င္ ဥပေဒအရေဆာင္ရြက္ ရေသာ ကိစၥအရပ္ရပ္သည္ လြယ္ကူ ေခ်ာေမြ႔ မွန္ကန္ ျမန္ဆန္မည္ျဖစ္ၿပီး မိမိတို႔အခြင့္အေရးကို အျပည့္အဝခံစားရရွိၾကမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသည္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ၿပီး ျပဌာန္းဥပေဒမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္  ညီညြတ္ ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႔ဥပေဒမ်ားသည္ ဥပေဒစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးမႈ ခိုင္ျမဲေနပါလွ်က္ ယင္းျပဌာန္း ဥပေဒႏွင့္ ေ႔ရွေနာက္မညီသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ထိုအခါတြင္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရပါသည္။ အခ်ိဳ႔ျပဌာန္းဥပေဒမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္မညီညြတ္လွ်င္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္သျဖင့္ ပ်က္ျပယ္ပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျပဌာန္းဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရပါသည္။ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္တစ္ရပ္ကို မည္ကဲ့သို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရမည္ကို ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ေသာ နည္းဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းရပါသည္။ ဥပေဒႏွင့္ နည္းဥပေဒသည္ ေ႔ရွေနာက္ညီညြတ္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားသည္ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္၍ မရပါ။ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒရွိပါလွ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔၏ မူဝါဒအရ အမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ထုတ္ျပန္ေဆာင္ရြက္ၾကပါသည္။ အဆိုပါ အမိန္႔၊ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို ျပည္သူမ်ားက သိေအာင္ ႀကိဳးစားဖို႔လိုပါသည္။ ႏိုင္ငံသား စီစစ္ေရးလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ လ.ဝ.က တာဝန္ရွိ ဝန္ထမ္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာစြာျဖင့္ ျပည္သူ ဗဟိုျပဳ ေဆာင္ရြက္လွ်င္ အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ား ေက်ာ္လႊားႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

ယခုအခါ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒသည္ တည္ဆဲဥပေဒျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ ယင္းဥပေဒတြင္ ေပ်ာ့ကြက္၊ ဟာကြက္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ စံႏႈန္း မျပည့္ဝမႈမ်ား ရွိေနလင့္ကစား ျပင္ဆင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသး၍ ယင္းဥပေဒျဖင့္ပင္ စခန္းသြားရဦးမည္ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ေလွ်ာက္ထားသူမ်ား အေနျဖင့္ (သို႔မဟုတ္) မိဘအုပ္ထိန္းသူမ်ားအေနျဖင့္

-မိမိသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈) ပုဒ္မ-၃၄၅ (က) ႏွင့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒပုဒ္မ- ၃ ႏွင့္ ၅ အရ တိုင္းရင္းသား ဟုတ္ မဟုတ္ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသား ဟုတ္ မဟုတ္ သိဖို႔လိုပါသည္။

– မိမိသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈) ပုဒ္မ-၃၄၅ (ခ) ႏွင့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒပုဒ္မ-၆ ပါ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသား ဟုတ္ မဟုတ္ႏွင့္ ပုဒ္မ-၇ အရ ႏိုင္ငံသား ဟုတ္ မဟုတ္ သိဖို႔ိုပါသည္။

– ေလွ်ာက္ထားမည့္သူ၏ ေမြးဖြားေၾကာင္းလတ္မွတ္ (ေမြးစာရင္း)၊ ပံုစံ-ေထြ-၁(က) ရွိရန္လုိအပ္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရုံးသို႔ ေမြးဖြားသည့္ေန႔မွစၿပီး (၇)ရက္အတြင္း အေၾကာင္းၾကားရပါမည္။ ေမြးစာရင္းမရွိပါကလည္း မည္သူက ေမြးဖြားေပးေၾကာင္း အေၾကာင္းၾကားရမည္ျဖစ္ပါသည္။

-ကေလးအမည္ကုိ အိမ္ေထာင္စုလူဦးေရစာရင္း ပံုစံ-၆၆/၆ တြင္ထည့္သြင္းရပါမည္။ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းမရွိလွ်င္ ျပဳလုပ္ဖို႔လိုပါသည္။

– ကေလးအသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္သည့္ေန႔မွစ၍ (၁)ႏွစ္အတြင္း မွတ္ပံုတင္ေပးရန္ (လ.ဝ.က)သို႔ေလွ်ာက္ထားရမည္ျဖစ္ၿပီး ပ်က္ကြက္ပါက ဒဏ္ေငြ (၅၀) ေပးေဆာင္ရမည္ျဖစ္ကာ (၅)ႏွစ္ဆက္တိုက္ ပ်က္ကြက္လွ်င္ ဒဏ္ေငြ- ၁၀၀၀ ေပးေဆာင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– ကေလးအသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ကေလး မွတ္ပံုတင္ရာတြင္ ၁၀)ႏွစ္ျပည့္သည့္ေန႔မွစ၍ (၁)ႏွစ္အတြင္း မိမိိေနထိုင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္ (လ.ဝ.က)ရုံးတြင္ ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္း ပံုစံ (ႏိုင္-၂) သံုးေစာင္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပား ႏိုင္ ၃(က)အတြက္ ေငြေပးသြင္းၿပီး ေျပစာရယူရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္းပံုစံ (ႏိုင္-၂ )တြင္ေရးသြင္းႏိုင္ရန္ (လ.ဝ.က)ရုံးမွ ေမးျမန္းခ်က္မ်ားကို မွန္ကန္ျပည့္စံုစြာ ေျဖဆိုရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– မိဘ (သို႔မဟုတ္) အုပ္ထိန္းသူသည္ ၿမိဳ႕နယ္ (လ.ဝ.က)ရုံးမွ အေၾကာင္းၾကားစာရလွ်င္ ေငြသြင္းေျပစာျပသ၍ အသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ ႏိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ကတ္ျပားပံုစံ (ႏိုင္-၃) ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပားပံုစံ ႏိုင္-၃(က)တို႔ကို လတ္မွတ္ထိုး၍ ထုတ္ယူရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– အသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ ႏိုုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ကတ္ျပားပံုစံ ႏိုင္-၃ ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပားပံုစံ ႏိုင္-၃(က)တို႔ကို ကိုင္ေဆာင္ထားသူတိုင္းသည္ အသက္ (၁၈)ႏွစ္ျပည့္သည့္ေန႔မွစ၍  (၁)ႏွစ္အတြင္း ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ပံုစံ (ႏိုင္-၆) ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပားပံုစံ ႏိုင္ ၆(က) တို႔ႏွင့္ လဲလွယ္ကိုင္ေဆာင္ရန္ ေလွ်ာက္ထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

-ထိုသို႔ ကာယကံရွင္ကုိယ္တုိင္ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ ပံုစံဖိုးမ်ားေငြသြင္းၿပီးေၾကာင္း ေျပစာေတာင္းခံရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– ကိုယ္ေရးပံုစံ (ႏိုင္-၂)တြင္ ေရးသြင္းႏိုင္ရန္ (လ.ဝ.က) ရုံးမွ ေမးျမန္းခ်က္မ်ားကို ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ မွန္ကန္ျပည့္စံုစြာ ထပ္မံေျဖဆိုရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– ၿမိဳ႕နယ္ (လ.ဝ.က)ရုံးမွ အေၾကာင္းၾကားစာရရွိသည့္အခါ ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္၍ ေျပစာမ်ားျပသၿပီး ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ ႏိုင္-၆(က)တို႔ကို လတ္မွတ္ေရးထိုးထုတ္ယူရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

– ႏိုုင္ငံေတာ္အတြင္း ေနထိုင္သူမ်ား၏ အသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ႏိုင္ငံသား မွတ္ပံုတင္ကတ္ျပား (ႏိုင္-၃) ျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပား -၃ (က)ျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပား -၆ (က)ျဖစ္ေစ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေျမ့ မထင္မရွားျဖစ္သည့္အခါ (သို႔မဟုတ္) ေပ်ာက္ဆံုး၊ ပ်က္ဆီးသည့္အခါတြင္ ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ႏွင့္ စီစစ္ေရးကတ္ျပားေလွ်ာက္ထားစဥ္ကအတိုင္း မိတၱဴထုတ္ေပးရန္ ၿမိဳ႕နယ္ (လ.ဝ.က) ရုံးသို႔ နည္းလမ္းတက် ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ပါသည္။

– ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ႏွင့္ စီစစ္ေရးကတ္ျပားေလွ်ာက္ထားျခင္းကိစၥအရပ္ရပ္ႏွင့့္ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား (၁၉၈၃) အပိုဒ္-၁၂ (က) (ခ) (ဂ) ႏွင့္ အပိုဒ္- ၁၅၊ ၁၈၊ ၂၀ ျပဌာန္းခ်က္တို႔ႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ႏုိင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒ (၁၉၈၂)၊ ပုဒ္မ-၁၂ အရ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဥပေဒမ်ားကို ရုိေသေလးစားလိုက္နာရန္ တာဝန္ရွိပါသည္။ နိုင္ငံေတာ္၏ ဥပေဒပါတာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဥပေဒပါအခြင့္အေရးမ်ားကို ခံစားခြင့္ရွိပါသည္။

ႏုိင္ငံသားတစ္ဦးသည္ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ အျခားႏိုင္ငံသားအျဖစ္ကိုပါ ခံယူခြင့္မရွိပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားလတ္မွတ္ႏွစ္မ်ိဳး ကိုင္ေဆာင္ထားခြင့္မရွိပါဘူး။ ႏုိင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏုိင္ငံျခားသားတစ္ဦးႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္ကာမွ်ျဖင့္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ဆံုးရႈံးမည္မဟုတ္ပါ။ အဆိုပါ ႏုိင္ငံျခားသားလည္း ႏိုင္ငံသားႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္သျဖင့္ ႏုိင္ငံသား အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္လာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္းကို သတိျပဳရမည္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႔ သား သမီး၏ အနာဂတ္ေရးအတြက္ စဥ္းစားၾကဖို႔လိုပါသည္။ (၁၅-၁၀-၁၉၈၂) ရက္ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ မည္သည့္ႏိုင္ငံျခားသားမွ် (ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္အရမွအပ) မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ရရွိႏုိင္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း သိရွိထားဖို႔လိုပါသည္။ ႏုိ္င္ငံသားတစ္ဦးသည္ မည္သူမည္ဝါျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသခံလတ္မွတ္ကို ကိုင္ေဆာင္ၿပီးေနာက္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ႏိုင္ငံေတာ္မွ အၿပီးအပိုင္ ထြက္ခြာျခင္း၊ ဥပေဒမဲ့ခိုးထြက္ျခင္း၊ နယ္စပ္မွတိတ္တဆိတ္ ထြက္ခြာျခင္း ျပဳလုပ္လွ်င္ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲသြားႏုိင္ပါသည္။ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲခံရသူ၊ ရုပ္သိမ္းခံရသူသည္ ပယ္ဖ်က္ထားေသာ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ကို အပ္ႏွံျခင္း၊ အပ္ႏွံျခင္းမျပဳဘဲ ပ်က္ကြက္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္အသံုးျပဳလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အျခားသူတစ္ဦးအား မသမာေသနည္းျဖင့္ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေသဆံုးသူ၏ လက္မွတ္ကိုျဖစ္ေစ ကိုင္ေဆာင္ အသံုးျပဳလွ်င္ ေထာင္ဒဏ္ (၁၀) ႏွစ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၂၀၀၀၀ က်ပ္ က်ခံရမည္ျဖစ္ပါသည္။

နည္းဥပေဒအပိုင္-၃၆ တြင္ ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္အတု ျပဳလုပ္လွ်င္ အားေပးကူညီလွ်င္ ေထာင္ဒဏ္ (၁၅)ႏွစ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၅၀၀၀၀ က်ပ္ က်ခံရမည္ဟု ဆိုထားေသာ္လည္း နည္းဥပေဒအပိုဒ္ -၃၇ တြင္မူ ပံုစံ (ႏိုင္-၃) သို႔မဟုတ္ ႏိုင္-၃ (က) သို႔မဟုတ္ ပံုစံ ႏုိင္-၆ (က)ကို အတုျပဳလုပ္လွ်င္ အားေပးကူညီလွ်င္ ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒအရ အေရးယူခံရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပဌာန္းထားပါသည္။ ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒ ပုဒ္မ -၄၆၈ အရ ေထာင္ဒဏ္ ၇ -ႏွစ္အထိ အျပင္ ေငြဒဏ္၊ ပုဒ္မ-၃၇၁ အရ ေထာင္ဒဏ္-၃ ႏွစ္ထိ အျပင္ေငြဒဏ္ ျပဌာန္း ထားပါသည္။ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲခံရသူ သို႔မဟုတ္ ရုပ္သိမ္းခံရသူသည္ ႏုိင္ငံျခားသား အျဖစ္သို႔ေရာက္ ရွိသြားၿပီး ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရသည္အထိ အေရးယူျခင္းကိုခံရႏုိင္သည့္အျပင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ အမ်ိဳးအစားကိုမွ် ေလွ်ာက္ထားခြင့္မရွိေတာ့ေၾကာင္း သတိျပဳသင့္ပါသည္။

ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ ႏိုင္ငံသား သို႔မဟုတ္ ဧည့္ႏိုင္ငံသား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ရသူ ဟုတ္၊မဟုတ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အဆံုးအျဖတ္ခံယူရန္ လိုအပ္ပါက ဗဟိုအဖြဲ႔သို႔ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ ခြင့္ရွိပါသည္။ ဗဟိုအဖြဲ႔၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို မေက်နပ္ပါက အယူခံလႊာကို ၿမိဳ႕နယ္ (လ.ဝ.က) ရုံးမွတစ္ဆင့္ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔ (အစိုးရအဖြဲ႔) သုိ႔ အယူခံဝင္ေရာက္ႏုိင္ပါသည္။ အစိုးရအဖြဲ႔၏ အဆံုးအျဖတ္သည္ အၿပီးအျပတ္ျဖစ္သည္ဟု ျပဌာန္းထားပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ထိုက္ခြင့္ အရည္အခ်င္းရွိသူမ်ားသည္ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒမွာ တည္ဆဲျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ ယင္းဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒအရသာ ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္ ေလွ်ာက္ထားၾကရဦးမည္ျဖစ္ရာ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားသည္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို သတိျပဳလိုက္နာေဆာင္ရြက္ၾကရန္ အၾကံျပဳလိုပါသည္။

-(၁၅-၁၀-၁၉၈၂) ရက္ ေနာက္ပိုင္းေမြးဖြားသူမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာေဆးရုံ၊ ေဆးခန္း၊ က်န္းမာေရးဌာနတို ႔မွ ေမြးစာရင္း ေမြးဖြားေၾကာင္းေထာက္ခံစာ (သို႔မဟုတ္) ေမြးဖြားေပးသူ၏ ေထာက္ခံခ်က္၊ ေမြးဖြားေၾကာင္း လတ္မွတ္ပံုစံ ေထြ-၁(က) စသည္တို႔ ျပည့္စံုေအာင္ရွိထာသင့္ပါသည္။

– လ.ဝ.က အိမ္ေထာင္စုလူဦးေရစာရင္း ပံုစံ-၆၆/၆ တြင္ ကေလးအမည္ကို ထည့္ထားၿပီး ျဖစ္သင့္ပါသည္။

– ကေလးအသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္လွ်င္ (၁)ႏွစ္အတြင္း (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ မွတ္ပံုတင္ကို မိဘ၊ အုပ္ထိန္းသူက ေလွ်ာက္ထားသင့္ပါသည္။

– ထိုသို႔ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ အသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ ကေလး၏ မိဘႏွစ္ပါး၏ ႏိုင္ငံသားအေထာက္အထား၊ အဘိုးအဘြား၏ ႏိုင္ငံသားအေထာက္အထားျပည့္စံုစြာ တင္ျပၿပီး ေမးျမန္းခ်က္မ်ားကို ျပည့္စံုမွန္ကန္စြာ ေျဖၾကားသင့္ပါသည္။

– အသက္ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ျဖစ္ေစ၊ (၁၈)ႏွစ္ျပည့္ျဖစ္ေစ ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ ေလွ်ာက္လႊာႏွင့္ ပံုစံ (ႏိုင္-၂) တြင္ မိမိသိသည့္အတိုင္း မွန္ကန္စြာေရးသြင္းသင့္ပါသည္။ ကြဲလြဲမႈမ်ားမျဖစ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ကာယကံရွင္၏ မိဘႏွစ္ပါး၏ အဘိုး၊ အဘြား (၄) ဦးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အမည္၊ ေမြးသကၠရာဇ္၊ ေမြးရပ္၊ လူမ်ိဳးႏွင့္ ႏိုင္ငံသားကိုင္ေဆာင္သည့္ လတ္မွတ္၏ အမွတ္၊ ေသဆံုးလွ်င္ (ရက္စြဲ) ေသဆံုးသည့္ေဒသတို႔ကို ႀကိဳတင္၍ မွန္ကန္စြာစီစဥ္ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။
ကာယကံရွင္၏ ေမြးခ်င္းမ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးမ်ား၏ အခ်က္အလက္၊ အခ်ိတ္အဆက္မ်ားကို ႀကိဳတင္ေမးျမန္းျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။ မမွတ္မိ၊ မသိရွိပါက ဇာတိတူ၊ ေ႔ရွေနာက္သိသူမ်ား၏ ထြက္ဆိုဝန္ခံခ်က္၊ က်န္းက်ိန္၊ ကတိသစၥာ ျပဳခ်က္မ်ား ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။

–    သက္ဆုိင္ရာ (လ.ဝ.က) မွ ပံုစံ (ႏိုင္-၂) ေရးသြင္းခ်က္မ်ားကို ေသခ်ာစြာ ဖတ္ရႈစစ္ေဆးၿပီး မွန္ကန္ျပည့္စံုမွ လတ္မွတ္ေရးထိုးသင့္ပါသည္။

–    မိမိတို႔၏ မိသားစု၏ မိဘ၊ ဘိုးဘြား မ်ိဳးရုိးအစဥ္ဆက္ဇယား တစ္ေစာင္ကို အျမဲျပဳစုထားသင့္ပါသည္။ သားစဥ္ေျမးဆက္ သိမ္းဆည္းထားသင့္ပါသည္။

–    မိမိသည္ တိုင္းရင္းသားျဖစ္လွ်င္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး၊ အႏြယ္စဥ္ဆက္၏ အခ်က္အလက္ကို မွန္ကန္စြာ တင္ျပသင့္ပါသည္။ လူမ်ိဳးအမည္မွန္ကန္ဖို႔ လိုပါသည္။ သူတစ္ပါးေပးသည့္ လူမ်ိဳးအမည္ကို လက္မခံသင့္ပါ။

–    တိုင္းရင္းသား ဘာသာစကား တစ္ခုခုေျပာဆိုႏုိင္သူ ျဖစ္သင့္ပါသည္။

–    ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားေလွ်ာက္မည့္သူမ်ားသည္ မည္သည့္အေထာက္အထားမွ်မရွိပါက ၁၉၄၉-ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သူမ်ား မွတ္ပံုတင္ေရးဥပေဒ ပုဒ္မ-၅(၂)(ဂ) ပါ ျပဌာန္းခ်က္ႏွင့္ အၾကံဳးဝင္လွ်င္ ၁၉၅၁-ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ေနထိုင္သူမ်ား မွတ္ပံုတင္ေရးနည္းဥပေဒ အပိုဒ္-၁၃(၁)အရ ထုတ္ေပးသည့္ ယာယီသက္ေသခံလတ္မွတ္ (white card ရုပ္သိမ္းၿပီး) အစား အပိုဒ္ -၁၃(၄) အရ ထုတ္ေပးသည့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ခံရမည့္သူ၏ သက္ေသခံကတ္ျပား (NVC) ကို ကိုင္ေဆာင္ရႏုိင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။

–    NVC (အစိမ္းေရာင္ကတ္) ၏ သက္တမ္းမွာ (၂) ႏွစ္ျဖစ္ၿပီး အေထာက္အထား ျပည့္စံုမွန္ကန္စြာ တင္ျပႏုိင္ပါက ႏုိင္ငံသား လက္မွတ္ရရွိမည္ျဖစ္ၿပီး မတင္ျပႏုိင္ပါက သက္တမ္း (၂) ႏွစ္ျပည့္လွ်င္ သက္တမ္းတိုးေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အေထာက္အထား တင္ျပႏိုင္သည့္အခါတြင္ ႏုိင္ငံသားစီစစ္ေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ေနထိုင္ၾကသူမ်ားသည္ ႏုိင္ငံျခားသားမဟုတ္ပါက ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္ ေလွ်ာက္ထားရယူကုိင္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာႏွင့္ လံုးဝသက္ဆိုင္ျခင္းမရွိပါ။ မိမိ၏မိဘ၊ ဘိုးဘြားအစဥ္အဆက္ အေျခခ်ေနထိုင္လာမႈႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ပါသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ-၁၁(က) (ခ) (ဂ) (ဃ) ပါ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈႏွင့္ ညီညႊတ္သူမ်ားသည္ ပုဒ္မ-၁၁(က) ပါ ႏုိင္ငံသားႏွင့္ တစ္တန္းစားတည္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ၾက၍ ျပဌာန္းဥပေဒ အေပၚလႊမ္းမိုးပါသည္။ ထိုသူမ်ားႏွင့္ ထိုသူမ်ားမွ ဥပေဒႏွင့္အညီ ေမြးဖြားသက္ဆင္းလာသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ (၄-၁-၁၉၄၈) ရက္မတိုင္မီက အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ မ်ိဳးဆက္မ်ားျဖစ္၍ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသားဥပေဒ မျပဌာန္းမီ (၁၅-၁၀-၁၉၈၂) ရက္မတိုင္မီ ေမြးဖြားသူမ်ားျဖစ္၍ ၁၉၇၄-ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၁၄၅ (ခ) အရလည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားမွ ေမြးဖြားလာသူမ်ားသည္ ၁၉၈၂-ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသား ဥပေဒအရ ဧည့္ႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ရသူ လံုးဝမျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ထိုသူအားလံုးသည္ တိုင္းရင္းသားမဟုတ္၊ ကျပား ျဖစ္သည္၊ ေသြးေနွာ ျဖစ္သည္ဟုဆိုေစဦး ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကတ္ျပား၊ ႏုိင္-၃၊ ၃ (က)၊ ႏုိင္-၆၊ ၆(က) ရထိုက္သူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္းသည္ ဥပေဒအရ သီးျခားေဆာင္ရြက္ရမည့္ ကိစၥျဖစ္ပါသည္။ စစ္မွန္ေသာ ႏိုင္ငံသားဘဝသည္ တန္ဖိုးရွိပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားသားမဟုတ္ေသာ ႏုိင္ငံသားအရည္အခ်င္းရွိသည့္ ပုဂၢိဳလ္အားလံုး မိမိတို႔၏ အဖိုုးတန္သည့္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး မဆံုးရႈံးရေလေအာင္ စာဖတ္ၾကပါ။ ဥပေဒအေၾကာင္းကို သိေအာင္လုပ္ၾကပါ။ ႏုိင္ငံသားစိစစ္သည့္  ကိစၥကို စိုးရိမ္မႈမရွိဘဲ အခ်ိန္မီ လုပ္သင့္တာကို လုပ္ၾကပါ။ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ၾကပါ။ လ.ဝ.က တာဝန္ရွိသူမ်ားႏွင့္ ဆႏၵ၊ ေဒါသ၊ ဘယာ၊ ေမာဟ၊ အဂတိ ကင္းရွင္းစြာျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကပါရန္လည္းေကာင္း၊  တာဝန္ရွိသူမ်ားကလည္း အမိန္႔၊ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားထက္ ဥပေဒ၊နည္းဥပေဒႏွင့္ အညီသာ မွန္ကန္ျမန္ဆန္စြာ စိစစ္ထုတ္ေပးသင့္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။ ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရးအတြက္ ဥပေဒကိုသိရွိရန္ လူတိုင္းစာဖတ္ၾကပါဟု တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။

ျပည္ေထာင္စုႀကီး စည္းလံုးညီညြတ္ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ ဖြံျဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ ႏိုင္ငံသားအားလံုးလူမ်ိဳး ဘာသာမခြဲျခား ျပည္ေထာင္စုသားမ်ား အျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ၾကပါေစ။

ဦးအုန္းေမာင္ (ရန္ကင္း) တရားလႊတ္ေတာ္ေ႔ရွေန