ေရာဂါ

ေမ ၂၈၊ ၂၀၁၇

M-Media

– ဦးဝီရသူကေန ဝန္ၾကီးဦးေအာင္ကိုကို ‘နေကာင္ၾကီး’ လို႔ ေခၚေဝၚသံုးစြဲတဲ့ ဗြီဒီယိုကို ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ နေကာင္ၾကီး ဆိုတာ ‘နကန္းၾကီး’ လို႔ ဆိုလိုခ်င္တာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ျမန္မာစကားေဝါဟာရေတြကို ေမ့ျပီး ေရာေထြးကာ သံုးေနတာနဲ႔ တူပါတယ္။

သို႔ေသာ္ ဗြီဒီယိုထဲမွာ ဦးဝီရသူကို က်ေနာ္ ထူးထူးျခားျခား သတိျပဳမိတာက ပုဂၢိဳလ္၏ မ်က္ေတာင္ခတ္ျခင္းပါ။ ၄င္းဟာ စကားအျပတ္အေတာက္ေနရာ တခုေရာက္တိုင္း ဥပမာ “သည္ေကာင္ၾကီးဟာ နေကာင္ၾကီး။” မ်က္ေတာင္ကို ေလးငါးဆယ္ခ်က္ ဆက္တုိက္ခတ္တာကို ေတြ႔႔ရပါတယ္။ လူတေယာက္ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းဟာ ပံုမွန္အားျဖင့္ တမိနစ္ကို ၁၅ ၾကိမ္မွ ၁၈ ၾကိမ္ထိသာ ရွိပါတယ္၊ သည္ေတာ့ သံုးေလးစကၠန္႔အတြင္းတြင္ မ်က္ေတာင္ ေလးငါးဆယ္ခ်က္ ခတ္တယ္ဆိုတာ အရမ္းကို လြန္ကဲေနတဲ့ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းပါပဲ။

မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္း ဘာလို႔ ျမင့္သလဲဆိုတာ FBI ဒါရိုက္တာေဟာင္း ကိုမီကို သြားေမးရင္ လိမ္ေျပာတာကို သူ႔စံုေထာက္ေတြ ဖမ္းလို႔ရတယ္လို႔ ေျဖလိမ့္မယ္။ လိမ္ေျပာျခင္းႏွင့္ မ်က္ေတာင္ခတ္ျခင္း ဆက္စပ္မွဳကုိ ေသခ်ာတိုင္းတာ ေလ့လာထားတဲ့ သုေတသန တခု ရွိပါေလေရာလား။ လိမ္ေျပာတဲ့သူဟာ လိမ္ေျပာေနတဲ့ အခ်ိန္အခါတြင္းမွာ ပုံမွန္မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းထက္ မ်ားစြာ ေႏွးေကြးသြားျပီး လိမ္ေျပာျပီးတဲ့ အခါမွာ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းဟာ ပုံမွန္ထက္ အလြန္တရာျမန္ဆန္လာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဦးဝီရသူရဲ႕ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္း ပုံမွန္မဟုတ္ဘဲ ျမန္ဆန္ေနျခင္း ကေတာ့ လိမ္ေျပာျခင္း (ဝါ) လိမ္ေျပာတာကို သိေနျခင္းေၾကာင့္ေတာ့ ဟုတ္ဟန္မတူပါဘူး။ သည္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ဇီဝကမၼေဗဒ ရူေဒါင့္ကေန တခ်က္ စဥ္းစားၾကည့္ပါမယ္။ ဗဟိုအာရုံေၾကာစနစ္မွာ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းကို ျမန္ဆန္ေစတဲ့ အာရုံေပါင္းကူးဓာတုျဒပ္ေပါင္း (neurotransmitters) ႏွစ္မ်ိဳးဟာ ဒိုပါမင္း(dopamine) နဲ႔ နစ္ကိုတင္း (nicotine) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗဟိုအာရုံေၾကာစနစ္မွာ ပါဝင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ကေန ဒိုပါမင္းေတြရဲ႕ ထြက္ရွိလွဳပ္ရွားသက္ေရာက္မွဳ လြန္ကဲရင္ လူတေယာက္ဟာ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္း သာမန္ထက္ ထူးကဲျမန္ဆန္မယ္၊ ဦးေနွာက္ကေန ဒိုပါမင္းထြက္တာ က်ဆင္းရင္ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္း သာမန္ထက္ ေလးလံေႏွးေကြးမယ္။ ဥပမာ မိုဟာမက္အလီမွာ စြဲကပ္က်ေရာက္တဲ့ ပါကင္ဆန္ေရာဂါ (Parkinson’s disease) လိုမ်ိဳးမွာဆို ဒိုပါမင္းထုတ္တဲ့ (ဦးေႏွာက္ရဲ႕) substantia nigra အစိတ္အပိုင္းက ဆဲလ္ေတြဟာ ပ်က္သုန္းသြားတဲ့ အတြက္ ေဝဒနာရွင္ရဲ႕ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းဟာ အဆမတန္ ေလးေကြးသြားတယ္။

ကိုကင္းစတဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြကို သံုးစြဲရင္လည္း ေဆးသမားရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ေသြးလွည့္ပတ္မွဳမွာ ဒိုပါမင္းေတြ မ်ားေနတယ္။ အဲသလို ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ ဒိုပါမင္းေတြမ်ားေနရင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆးပညာ အေခၚအေဝၚအရေတာ့ down-regulation ဆိုတာ ျဖစ္တယ္၊ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြရဲ႕ ဒိုပါမင္းကို လက္ခံတဲ့ receptor (ပရုိတိန္းတံခါးေပါက္) ေတြဟာ ဗီီဇေျပာင္းလဲျပီး “ထံု”သြားတာေပါ့၊ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ သိပ္ကိုမ်ားေနတဲ့ ဒိုပါမင္းကို လက္မခံခ်င္ေတာ့ဘူးေလ။ အဲသည္အခါမွာလည္း မ်က္ေတာင္ခတ္မွဳ က်ဆင္းႏုိင္ပါတယ္။ ေယ်ဘုယ်အားျဖင့္ ကိုကင္းသမားေတြရဲ႕ မ်က္ေတာင္ခတ္နဳန္းဟာ တမိနစ္ကို ခုႏွစ္ၾကိမ္မွ ကိုးၾကိမ္ခန္႔သာ ရွိတဲ့အတြက္ သိသိသာသာ (သာမန္ထက္ ၅၀%) ပိုေႏွးေကြးပါတယ္။ သည္ေတာ့ ဦးဝီရသူရဲ႕ ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ လကၡဏာဟာ ကိုကင္းစတဲ့ မူးယစ္ေဆးဝါးေၾကာင့္ေတာ့လည္း ဟုတ္ဟန္မတူပါဘူး။

သို႔ဆိုလွ်င္ စဥ္းစားစရာ အဓိကတခုေတာ့ ရွိပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါကုေဆး၊ အထူးသျဖင့္ စိတ္က်ေရာဂါကုေဆးေတြဟာ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ဒိုပါမင္းထုတ္လုပ္မွဳကို သြယ္ဝိုက္ျပီး တိုးျမွင့္သက္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လို သက္ေရာက္သလဲဆို စိတ္က်ေရာဂါကုေဆးေတြဟာ လူနာတိုင္းေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေသာ လူနာေတြမွာ sleep-deprivation (အိပ္စက္လို႔ မရျခင္း) ကို ျဖစ္ေပၚေစတတ္တယ္။ အဲသလို မအိပ္ဘဲေနတဲ့ လူနာေတြမွာ ဒိုပါမင္းေတြ အမ်ားၾကီး ပိုမိုထုတ္လုပ္ ထြက္ရွိလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆကို တင္ျပထားတဲ့ ေဆးသုေတသန စာတမ္းတခု ရွိပါတယ္။

က်ေနာ့္ေလာေလာဆယ္ ေကာက္ခ်က္ကေတာ့ ဦးဝီရသူဟာ ‘ေဆးေသာက္ေနရတဲ့ လူလား’ ေပါ့။ သည္ေကာက္ခ်က္ကို အားျဖည့္ေပးႏိုင္တဲ့ တခ်က္ကလည္း ဟိုတေလာက ကိုယ္ေတာ္ဟာ Facebook မွာ ဘယ္သူနဲ႔မဆုိ စကားေျပာေဆြးေႏြးမယ္ဆိုျပီး live လႊင့္ပါေလေရာလား၊ ည (၂) နာရီထိ ေျပာလို႔ရတယ္လို႔ သူကေျပာတယ္ေလ။ မအိပ္ႏိုင္တာကို ျပတာေပါ့။ ဒိုပါမင္းေတြ အမ်ားၾကီး ထြက္ေနတာေပါ့။ ေဆးေသာက္ျပီး စိတ္ေတြ တအားတက္ၾကြ၊ ေလာကၾကီးတခုလံုး ခါးေစာင္းတင္ျပမယ္လို႔ သည္ကိုယ္ေတာ္ ျဖစ္ေနသလားေပါ့။

(Nyo Tun ၏ Facebook စာမ်က္ႏွာမွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္)