စကား၀ွက္ေဖာ္နည္း – ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၅၃)

ၾသဂုတ္ ၁၈၊ ၂၀၁၇
M-Media

ရာဇာ တင္ဆက္သည္

(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)

– အီလက္ထေရာနစ္အေျချပဳပဲျဖစ္ျဖစ္ စကၠဴအေျချပဳပဲျဖစ္ျဖစ္ သတင္းအခ်က္အလက္ ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္မႈဟာ အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ လုပ္ငန္းတစ္ခုပါ။ ကုိယ့္ရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ မလုိသူေတြလက္ထဲ ေရာက္မသြားေအာင္လုိ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ ပံုဖ်က္ထားရၿပီး၊ လက္ခံမယ့္သူက ဒီနည္းလမ္းကို သိမွသာ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလုိ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ပံုဖ်က္ေပးပုိ႔မႈ နာမည္ေက်ာ္ၾကားလာတာ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းမွာျဖစ္ၿပီး ဂ်ာမန္ေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ ေရဒီယုိကေန မထုတ္လႊင့္ခင္ Enigma လုိ႔ေခၚတဲ့ လက္ႏွိပ္စက္လုိစက္တစ္ခုနဲ႔ ပံုဖ်က္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ ပံုဖ်က္ထားတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ Cipher Bureau က ပုိလန္ စကား၀ွက္ေဖာ္သူေတြနဲ႔ Bletchley Park က ၿဗိတိန္စကား၀ွက္ေဖာ္သူေတြဟာ ျပန္ျဖည္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၂၀ ရာစုမွာ ဒီ ၀ွက္စာျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းခဲ့ရသူေတြဟာ ၉ ရာစု ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕က မြတ္စလင္စြယ္စံုရပညာရွင္ႀကီး အလ္-ကင္ဒီ (Al-Kindi) ပထမဆံုးခ်ျပခဲ့တဲ့ စကား၀ွက္ေဖာ္နည္းပညာကုိ လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ေဆာင္လာၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အလ္-ကင္ဒီတုိ႔ ေခတ္ကာလက စာပုိ႔ရာမွာ ငွက္ေတြကုိ အသံုးျပဳရတာေၾကာင့္ ေရးမယ့္စာဟာ ေပါ့ပါးဖုိလုိအပ္ၿပီး၊ အေရးႀကီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို စကား၀ွက္ေတြနဲ႔ ေပးပုိ႔ၾကပါတယ္။ ‘၀ွက္စာမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္နည္းဆုိင္ရာက်မ္း’ (Manuscript on Deciphering Cryptographic Messages) စာအုပ္နဲ႔ အလ္-ကင္ဒီဟာ စကား၀ွက္ေရးနည္း ပညာရပ္ကုိ ေတာ္လွန္ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ပါတယ္။ သာမန္စကားလံုးတစ္လံုးကုိ အျခားစာလံုး ဒါမွမဟုတ္ သေကၤတစ္ခုနဲ႔ ဖလွယ္လုိက္မယ္ဆုိရင္ စာပုိဒ္ရဲ႕ မူရင္းအေနအထား ေျပာင္းလဲသြားတာကုိ သတိျပဳမူခဲ့ၿပီး ဒီလုိ စာလံုးအား ေျပာင္းလဲတဲ့နည္းလမ္းကုိ ဒီက်မ္းထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

အဂၤလိပ္စာေပကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ e ဆုိတဲ့စကားလံုးဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာစကာားမွာ ၁၃ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္မွာ ပါ၀င္ေနၿပီး အဲဒီ e ကုိ # ဆုိတဲ့ သေကၤတနဲ႔ ေျပာင္းတဲ့အခါမွာ စကားလံုးအသစ္ ၁၃ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ထြက္လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ စကား၀ွက္ေဖာ္သူတစ္ေယာက္ဟာ # ဆုိတာ e ကုိ ကုိယ္စားျပဳတယ္ဆုိတာကုိ သိေနရင္ စာေတြကုိ ေဖာ္လုိ႔ရပါၿပီ။

ကုန္အာန္က်မ္းရဲ႕ အာရဘီစကားလံုးကုိ ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာမႈကေန အလ္-ကင္ဒီဟာ စကားလံုးေတြရဲ႕ ၀ိေသသလကၡဏာေတြ၊ အားေတြကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး စကား၀ွက္ေရးနည္းရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္ေတြကုိ ခ်ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ဥေရာပရဲ႕ ဉာဏ္သစ္ေလာင္းအေရးေတာ္ပံုအတြင္း စကား၀ွက္ပညာရွင္ေတြဟာ ဒီအေျခခံေတြကို အသံုးျပဳၿပီး အျခားေသာ စကား၀ွက္နည္းလမ္းေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ စကား၀ွက္ေဖာ္နည္း၊ ကုဒ္ျဖည္နည္းေတြကုိ အလ္-ကင္ဒီက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၀၀ အရင္ကတည္းက ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ေပမယ့္ ‘စကား၀ွက္ေလ့လာျခင္း’ ဆုိတဲ့ ဘာသာရပ္ဟာ မၾကာေသးခင္ကမွ ေပၚေပါက္လာတာျဖစ္ၿပီး ၁၉၂၀ ခုႏွစ္မွာ ၀ီလီယံဖရီဒ္မန္း (William Friedman) ဆုိသူက ပထမဆံုး ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

သာမန္ ဗ်ဥ္းစကားလံုးကုိ အသံုးျပဳတဲ့ ေရွးေခတ္စကား၀ွက္ေတြ၊ ကုဒ္ေတြကုိ ျဖည္ဖုိ႔အတြက္ စကားလံုးရဲ႕ အားကုိ ေလ့လာျခင္း (Frequency analysis) ဟာ အခုအခ်ိန္မွာ အေျခခံအခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါဟာ ဘာသာေဗဒ၊ ကိန္းဂဏန္သေကၤတဆုိင္ရာ အသိပညာေတြနဲ႔ ျပႆနာေတြကုိေျဖရွင္းႏုိင္တဲ့ စြမ္းရည္ေပၚမွာ မွီခုိေနပါတယ္။

ေခတ္သစ္စကား၀ွက္နည္းေတြက ပုိမုိ႐ႈပ္ေထြးပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းကဆုိရင္ အေမရိကန္နဲ႔ ၿဗိတိန္တုိ႔ဟာ သတင္းစာေတြထဲမွာ စကား၀ွက္ပေဟဠိေတြထည့္တာ၊ ဒီလုိ စကား၀ွက္ေတြ အျမန္ဆံုးေဖာ္ႏုိင္သူကုိ ဆုခ်တဲ့ ၿပိဳင္ပြဲေတြလုပ္တာမ်ိဳးေတြနဲ႔ ပါရမီရွိသူေတြကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲဲ့ပါတယ္။

“စကား၀ွက္ပညာ ေပၚေပါက္လာဖုိ႔ဆုိတာ ဘာသာေဗဒ၊ ကိန္းဂဏန္းသေကၤတနဲ႔ သခ်ၤာဆုိတဲ့ ပညာရပ္ ၃ ခုကုိ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္တတ္ေျမာက္ထားတဲ့ အသုိင္းအ၀ုိင္းတစ္ခု လုိပါတယ္။ အလ္-ကင္ဒီရဲ႕ လက္ထက္မွာ ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳးရွိခဲ့ၿပီး သူကုိယ္တုိင္ကလည္း ဒီ ပညာရပ္ ၃ ခုစလံုးနဲ႔ အျခားပညာရပ္ေတြကုိ တစ္ဖက္ကမ္းခတ္ ကၽြမ္းက်င္သူ ျဖစ္ပါတယ္” (ေဒါက္တာ ဆုိင္မြန္ ဆင္း ေရးသားခဲ့ၿပီး ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က ထြက္ရွိခဲ့သည့္ The Code Book စာအုပ္မွ)

ေလေၾကာင္းစာပုိ႔စနစ္

၉ ရာစု စြယ္စံုရ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အလ္-ကင္ဒီ

အခုအခ်ိန္မွာ ေလေၾကာင္းစာပုိ႔စနစ္ကုိ စာထက္ ကုန္ပစၥည္း ပုိ႔ေဆာင္ေရးေတြမွာသာ အသံုးျပဳၾကပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အရင္တုန္းက ဒီလုိ ေလေၾကာင္းစာပုိ႔စနစ္ကို ခုိေတြအသံုးျပဳၿပီး လုပ္ခဲ့ရတာပါ။

စာပုိ႔ခုိေတြအေၾကာင္း ေရးသားထားတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အစ္ဗေန႔ အဘ္ဒဲလ္ ဒါဟီရ္ (Ibn Abd al-Dhahir) ရဲ႕ စာအုပ္မွာ အဲဒီအခ်ိန္က ဆက္သြယ္ေရးစင္တာႀကီးျဖစ္တဲ့ ကုိင္႐ုိၿမိဳ႕က ရဲတိုက္ အထပ္ခုိးမွာ ခုိေပါင္း ၁၉၀၀ ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

မြတ္စလင္ရာဇ၀င္ဆရာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အလ္-ႏူေ၀ရီ (Al-Nuwayri) က ၁၀ ရာစု ဖာတီမုိက္မင္းဆက္ ဘုရင္အဇစ္ (Aziz) ဟာ လက္ဘႏြန္က ခ်ယ္ရီးသီးစားခ်င္တဲ့ဆႏၵ ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ စာပုိ႔ခုိတစ္ေကာင္နဲ႔ စာပုိ႔လုိက္တဲ့အခါ ခ်ယ္ရီးသီးတစ္လံုးစီပါ၀င္တဲ့ ပုိးအိတ္ကုိ ေျခေထာက္တစ္ဖက္ဆီမွာ ခ်ည္ေႏွာင္ထားတဲ့ ခုိအေကာင္ေပါင္း ၆၀၀ ေလာက္ အဇစ္ဆီကုိ ေရာက္လာခဲ့တဲ့ဆုိတဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုအေၾကာင္းကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ကုိယ့္ရဲ႕အာသီသကုိ စာပုိ႔ အသိေပးၿပီေနာက္ပိုင္း ၃ ရက္အတြင္းမွာပဲ  ေလေၾကာင္းနဲ႔ေရာက္ရွိလာတဲ့ လက္ဘႏြန္က လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ခ်ယ္ရီသီး ၁၂၀၀ ကုိ ဘုရင္အဇစ္က ပြဲေတာ္တည္ခဲ့ရပါတယ္။

၀ွက္စာေဖာ္နည္း

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သိတဲ့ ဘာသာစကားနဲ႔ ေရးထားတဲ့ စကား၀ွက္ကုိ ေဖာ္ဖုိ႔ဆုိရင္ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ အဲဒီ ဘာသာစကားက သာမန္စကားလံုးေလးေတြကုိ စာတစ္မ်က္ႏွာအျပည့္ေလာက္ ခ်ေရးဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ၿပီးရင္ အဲဒီစာပုိဒ္ထဲမွာ အမ်ားဆံုးပါ၀င္တဲ့ စာလံုးကုိ ‘ပထမစာလံုး’၊ ဒုတိယအမ်ားဆံုးပါ၀င္တဲ့ စာလံုးကုိ ‘ဒုတိယစာလံုး’ လုိ႔ သတ္မွတ္ၿပီး အဲဒီစာမ်က္ႏွာထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ စာလံုးအားလံုးကုိ ေရတြက္ကာ ခ်ေရးလုိက္ပါ။ ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကုိယ္ေဖာ္ခ်င္တဲ့၀ွက္စာထဲမွာ ပထမအမ်ားဆံုးပါ၀င္တဲ့ သေကၤတ၊ ဒုတိယအမ်ားဆံုးပါ၀င္တဲ့ သေကၤတ စသျဖင့္ တစ္လံုးခ်င္းစီ ေရြးထုတ္ၿပီး အခုနက မွတ္ထားတဲ့ စာလံုးေတြနဲ႔ ဖလွယ္ပါ။ သေကၤတေတြ ကုန္သြားတဲ့အခါမွာေတာ့ ေဖာ္ခ်င္တဲ့ စာပုိဒ္ဟာ အဓိပၸါယ္ေပၚလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၉ ရာစု မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အလ္-ကင္ဒီက ၎၏ Manuscript on Deciphering Cryptographic Messages က်မ္းတြင္ ေရးသားထားသည့္ စကား၀ွက္ေဖာ္နည္း တစ္စိတ္တစ္ပုိင္း)

(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)

(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို  ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္