အေမရိကန္ သမၼတ ေရြးေကာက္ပံု

ႏိုဝင္ဘာ ၇ ၊ ၂၀၁၆
M-Media
ေမာင္ရဲဝင္း (ေတာင္ႀကီး) ေရးသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲ သေဘာတရားေလးသိရင္ အေမရိကန္ သမၼတ ဘယ္သူျဖစ္မလဲလို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရတာ ပိုအရသာရွိႏိုင္မွာမို႔ ဗဟုသုတ အျဖစ္ မၽွေဝလိုက္ပါတယ္။

“အေမရိကန္သမၼတ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းက ဘယ္သူေတြလဲ။ ”

၁။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဘက္က ဘြားေတာ္ ဟယ္လရီကလင္တန္

၂။ ရီပါပလစ္ကန္ပါတီဘက္က ဘိုးေတာ္ ေဒၚနယ္ထရမ့္

၃။ လစ္ဘရယ္ပါတီဘက္က ဦးရီးေတာ္ ဂယ္ရီဂၽြန္ဆင္

တခ်ိဳ႕ကေတာ့ လူလိမ္၊ ေအာ့ေက်ာလန္ နဲ႔ အူေၾကာင္ၾကား တို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ အလြယ္တကူပဲ မွတ္ၾကတယ္။ တမ်ိဳးမထင္ပါနဲ႔ သူမ်ားေတြေျပာတာကို ဗဟုသုတအျဖစ္ေျပာျပတာ။

“အႏိုင္ရဖို႔ ဘယ္နွစ္မဲလိုသလဲ။”

အနည္းဆံုး မဲ (၂၇၀) မဲ။ အဟုတ္ေျပာတာ။ မဲ (၂၇၀) ရတဲ့လူ သမၼတ။ (၂၇၀) ဆိုလို အားရဝမ္းသာနဲ႔ လူ အေယာက္ (၂၇၀) စည္းရံုးျပီး သမၼတတက္လုပ္လို႔ရမယ္ေတာ့ စိတ္မကူးနဲ႔ဗ်။ တေယာက္ တမဲ မဟုတ္ဘူး။ Electro Votes လို႔ေခၚတဲ့ မဲ။ စုစုေပါင္းမွ မဲ (၅၃၈) မဲဘဲရွိတာ။ (၂၆၉) မဲ ဆိုရင္ ထက္ဝက္။ တဝက္ေက်ာ္ရမယ္ဆိုလို႔ (၂၇၀) မဲ ရရမယ္လို႔ေျပာတာ။

“(၅၃၈) မဲ ဆိုတာ ဘယ္က လာတာလဲ။”

ျပည္နယ္အလိုက္ ခြဲတန္းခ်ထားေပးတဲ့ မဲ။ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္က (၅၅) မဲ။ တက္ဆက္ျပည္နယ္ က (၃၈) မဲ၊ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္နဲ႔ နယူေယာက္ခ္က (၂၉) မဲစီ၊ အီလီႏိြဳင္နဲ႔ ပန္ဆလ္ေဗးနီးယား က (၂၀) မဲစီ၊ အိုဟိုင္းယိုးက (၁၈) မဲ၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္ကေတာ့ (၁၁) မဲ အစရွိသျဖင့္ ျပည္နယ္ တခုနဲ႔တခု မဲအေရအတြက္ ကြာၾကတယ္။ အဲဒီလို ျပည္နယ္ ၅၀ က မဲေတြနဲ႔ နဲ႔ ဝါရွင္တန္ဒီစီ က (၃) မဲ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ စုစုေပါင္း (၅၃၈) မဲ ျဖစ္သြားတာ။

“ဘယ္လိုျဖစ္လို႔ တခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ေတြက မဲ ခြဲတန္း မ်ားမ်ားရျပီး တခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ေတြက မဲ ခြဲတန္း နည္းေနတာလဲ။”

ျပည္နယ္တခုခ်င္းစီမွာ ေအာက္ထစ္ဆံုး ခြဲတန္း မဲ ၂ မဲ။ က်န္တာကေတာ့ လူဦးေရးအေပၚမူတည္တယ္။ လူဦးေရမ်ားတဲ့ျပည္နယ္က မဲခြဲတန္းမ်ားမ်ားရတယ္။ ဥပမာ ကယ္လီဖိုးနီးယားလို႔။ လူဦးေရနည္းရင္ေတာ့ မဲခြဲတန္းနည္းတာေပါ့။
ကယ္… အခုရွင္းျပတာ ရွင္းသြားရင္ ရႈပ္သြားေအာင္ ထပ္ေျပာဦးမယ္။ မဲခြဲတန္းကိစၥကို တနည္းေျပာရရင္ အထက္လြတ္ေတာ္၊ ေအာက္လြတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ဦးေရနဲ႕ အတူတူပဲလို႔ မွတ္ယူတယ္။ ကယ္လီဖိုးနီးယားမွာ အထက္လြတ္ေတာ္ ၂ ေနရာ၊ ေအာက္လြတ္ေတာ္ ၅၃ ေနရာ၊ ေပါင္း ၅၅ ေနရာ။ ဒါေၾကာင့္ မဲခြဲတန္း ၅၅ မဲ။ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္မွာ အထက္လြတ္ေတာ္ ၂ ေနရာ၊ ေအာက္လြတ္ေတာ္ ၉ ေနရာ ေပါင္း ၁၁ ေနရာ။ ဒါေၾကာင့္ ၁၁ မဲ။

“ျပည္နယ္တခုစီကရတဲ့ မဲခြဲတန္းကို ဘယ္သူေတြက မဲေပးတာလဲ။”

အဲဒီျပည္နယ္အတြင္းမွာ ေနထိုင္တဲ့ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့လူေတြက “သြယ္ဝိုက္တဲ့နည္း” နဲ႔ မဲေပးတာ။ ဟုတ္တယ္။ သြယ္ဝိုက္တဲ့နည္း။ ျပည္သူေတြက သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္စား မဲေပးမယ့္လူေတြကို ေရြးတယ္။ ကိုယ္စားမဲေပးတဲ့လူေတြက အစည္းအေဝးလုပ္ျပီး ျပည္သူေတြရဲ႕ ကိုယ္စားမဲေပးတယ္။ ဥပမာ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္ က (၁၁) မဲ ရပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ အင္ဒီယားနားက သူတို႔ကိုယ္စား လူ (၁၁) ဦးကိုေရြးတယ္။ ဒီလူ (၁၁) က ဒီဇင္ဘာမွာ အင္ဒီယားနားပို႔လစ္ျမိဳ႕ကိုသြားျပီး အစည္းအေဝးလုပ္မယ္။ ျပီးေတာ့ သမၼတေရြးမယ္။

“ဒါဆို လူေတြရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔ မဲေပးမယ့္ကိုယ္စားလွယ္ရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔ တထပ္တည္း က်ႏိုင္ပါ့မလား။”

မက်-က် ေအာင္ကိုလုပ္ထားျပီးသား။ အေမရိကန္ လူလည္ၾကီးေတြ ဘာမွတ္လို႔လဲ။ မဲေပးမယ့္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကိုယ္တိုင္ကလည္း ဘယ္သူ႔ကို မဲေပးပါ့မယ္လို႔ ၾကိဳျပီး သက္မွတ္ထားျပီးသား။ သေဘာတရားသာ စာအုပ္ၾကီးအတိုင္းလုပ္ျပီး အားအားယားယား ကိုယ္စားမဲေပးတာ။ မဲေပးမယ့္ကိုယ္စားလွယ္ ေရြးတုန္းကတည္း တံဆိပ္ကပ္ျပီး ေရြးထားတာ။

ဥပမာ – အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က လူအမ်ားစုက ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီဘက္က ဟယ္လရီ ကလင္တန္ကို မဲေပးၾကတယ္ဆိုပါစို႔။ ဒီေတာ့ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္မွာ ဘြားေတာ္က အႏိုင္ရျပီလို႔မွတ္။ ဒီေတာ့ ဘြားေတာ္ကို မဲေပးမယ့္ လူ (၁၁) ကိုေရြး၊ အစည္းအေဝးေခၚ၊ ဘြားေတာ္ကို မဲေပးခိုင္း၊ ျပီးေတာ့ က်ေနာ္၊ က်မတို႔ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က ဘြားေတာ္ကိုမဲေပးပါတယ္ လို႔ သံေတာ္ဦးတင္ခိုင္း။ ဒီလိုပဲ ရီပါပလစ္ကန္ကို မဲေပးတာမ်ားရင္ ရီပါပလစ္ကန္ဘက္က လူ (၁၁) ကို ေရွ႕ထြက္ျပီး ဘိုးေတာ္ၾကီးကို မဲေပးပါတယ္ခင္ဗ် လို႔ သံေတာ္ဦးတင္ခိုင္းတာ။ ဇာတ္လမ္းက အဲ့လို…အဲ့လို…။

“ျပည္နယ္တခုခ်င္းစီက မဲခြဲတန္းနဲ႔ အႏိုင္အရံႈးဘယ္လိုခြဲသလဲ။”

လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ “အမ်ားႏိုင္၊ အကုန္ယူ” စနစ္သံုးတယ္။ ဟုတ္တယ္။ အမ်ားႏိုင္၊ အကုန္ယူ ပဲ။ ငယ္ငယ္က သားေရကြင္းပစ္၊ ေဂၚလီရိုက္တဲ့ စနစ္နဲ႔အတူတူပဲ။ ထက္ဝက္ေက်ာ္ႏိုင္ရင္ အားလံုးစားပဲ။ အကုန္ကိုစားတာ။ သိပ္မရွင္းရင္ ကေလးေတြ ကစားေနတာသြားထိုင္ၾကည့္။

ဥပမာ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္မွာ မဲခြဲတန္း (၁၁) မဲရွိတယ္။ ျပည္သူေပးတဲ့မဲမွာ ဟယ္လရီ ကလင္တန္ က မဲအမ်ားဆံုးရင္ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က ဟယ္လရီကို မဲေပးမယ့္ မဲေပးကိုယ္စားလွယ္ (၁၁) ကိုေရြးျပီး ဟယ္လရီကိုမဲေပးခိုင္းတာ။ ဟုတ္တယ္ (၁၁) ေယာက္ဆီက (၁၁) မဲအျပည့္ ရတယ္။

ဥပမာအျဖစ္သာ ေျပာရတာ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က ေဒၚနယ္ထရမ့္ရဲ႕ ေဘာ္ေဘာ္ေတြမ်ားတယ္။ သူ႔တပည့္ေက်ာ္ ဒုသမၼတေလာင္းေတာင္ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က ခ်ဥ္ဖက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို ဆြဲစိထားတာ။ ထူးထူးဆန္းဆန္း မိန္းျပည္နယ္နဲ႔ နဘ္စ္ကားျပည္နယ္ ၂ ခုပဲ အမ်ားႏိုင္၊ အကုန္ယူ စနစ္မသံုးတာ။

[ဒါနဲ႔ ၾကံဳလို႔ေျပာရဦးမယ္၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံလို ဖယ္ဒရယ္စနစ္မွာ ျပည္နယ္ေတြက သူတို႔သေဘာနဲ႔ သူတို႔။ ကိုယ့္ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ကိုယ္။ အတင္းၾကီး တျခားျပည္နယ္ေတြလုပ္သလို လိုက္လုပ္လို႔ တိုက္တြန္းမထားဘူး။]

“ဒါဆို ျပည္နယ္ၾကီးေတြက အဓိကက်တာေပါ့။”

ဟုတ္သလိုလို-မဟုတ္သလိုလို ပဲ။ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္သူေတြဆီက ထက္ဝက္ေက်ာ္မဲရရင္ မဲခြဲတန္း ၅၅ ခုလံုးကို သိမ္းက်ံဳးယူသြားမွာ။ တက္ဆက္ဆိုရင္ ၃၈ မဲ။ အဓိကက်တာေတာ့ က်တာအမွန္ပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကယ္လီဖိုးနီးယားက ဒီမိုကရက္တစ္ အမာခံ။ တတ္ဆက္က ရီပါပလစ္ကန္ အမာခံ။ အိတ္ထဲစြဲထည့္ဖို႔မေျပာနဲ႔ ဒီျပည္နယ္ေတြက အိတ္ထဲက ထြက္ကိုမထြက္လာတာ။ ဘက္လည္း မေျပာင္းဘူး။ မ်က္ေစ့မိတ္ျပီးေထာက္ခံထားၾကျပီးသား။ ရျပီလို႔သာ အပိုင္တြက္လို႔ ရတဲ့ ျပည္နယ္ေတြ။

“ဘယ္ျပည္နယ္ေတြက အဓိကပိုက်လဲ။”

လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ ေျခရႈပ္တဲ့ျပည္နယ္ေတြ။ ဒါအမွန္ပဲ။ စြဲလို႔ရမယ္ထင္လို႔ သူတို႔ေတြ လိုက္စြဲေနၾကတာေပါ့။ တနည္းေျပာရရင္ ႏွစ္ဘက္ အင္အားမၽွတဲ့ ျပည္နယ္ေတြက ပိုအဓိက က်တယ္။ ဥပမာ ဖေလာ္ရီဒါ၊ ပန္ဆလ္ေဗးနီးယား၊ အိုဟိုင္းယိုး၊ ဗဂ်ီးနီးယား၊ ကိုလိုရာဒို၊ အရီဇိုးနား၊ နဝါးဒါး၊ နယူဟပ္မ္ရွာ၊ ေႏွာက္ကယ္ရိုလိုင္းနား အစရွိတဲ့ ျပည္နယ္ေတြ။

အင္ဒီယားနားျပည္နယ္ ဆိုၾကည့္၊ ဟယ္လရီလည္း အနားမကပ္ဘူး၊ ေဒၚနယ္ထရမ့္ၾကီးလည္း အေရးမလုပ္ဘူး။ ပါတီတြင္းေရြးေကာက္ပြဲကဆို ဖို႔တ္ဝိန္းျမိဳ႕ကို ဟယ္လရီရဲ႕ ေယာက်ာ္း သမၼတေဟာင္းၾကီးပဲလာတယ္။ အဲဒီတုန္းက တက္ခ္နဲ႔ျပိဳင္ေနရလို႔ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ကိုယ္တိုင္လာခဲ့ေသးတယ္။ ခုေတာ့ သူ႔တပည့္ေက်ာ္ၾကီးကိုပဲ လႊတ္ထားတယ္။

“ဒါဆို အေရးမပါလွတဲ့ ျပည္နယ္ေတြမွာ မဲေပးလည္း မထူးေတာ့ဘူးေပါ့။”

အဲဒီလိုေတာ့လည္းမဟုတ္ျပန္ဘူး။ တခါတေလေတာ့လည္း လန္႔ျဖန္႔ျပီး အေျပာင္းအလဲေတြရွိတတ္တယ္။ ဥပမာ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္က မဲခြဲတန္းေတြအျမဲတန္း ရီပါပလစ္ကန္ ဆီေရာက္ေနတာ ၂၀၀၈ ကမွ ထူးထူးဆန္းဆန္း ဒီမိုကရက္ဘက္ေရာက္သြားဖူးတယ္။ လူသစ္ေတြ မဲထြက္ေပးလို႔ လို႔ဆိုၾကတယ္။ ေနာက္တခုက လြတ္ေတာ္။ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ သမၼတ မရလည္း လြတ္ေတာ္ဆီ ဘယ္လိုလူေတြေရာက္လာသလဲဆိုတာ အေရးၾကီးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြကိုလည္း စိတ္ၾကိဳက္ေရြးျပီးမဲေပးၾကဖို႔လိုတယ္

“ေရြးေကာက္ပြဲေန႔က ဘယ္ေန႔လဲ။”

ႏိုဝင္ဘာလ (၈) ရက္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီရက္မတိုင္ခင္ကတည္းက ၾကိဳတင္မဲေပးလို႔ရတယ္။

“အေျဖဘယ္ခါရမလဲ။”

ႏိုဝင္ဘာလ (၈) ရက္ေန႔ည အေျဖေပးမယ္တဲ့။ ေရြးေကာက္ပြဲအေျဖကိုေျပာတာ။ “အမ်ားႏိုင္၊ အကုန္ယူ” စနစ္နဲ႔သြားေနေတာ့ အဲဒီေန႔ညဆိုရင္ ဘယ္ျပည္နယ္ေတြက ဘယ္သူ႔ကိုမဲေပးလဲဆိုတာသိရျပီ။ အႏိုင္-အရံႈးသိရျပီ။ ဒါေပမယ့္ မျပီးေသးဘူး။ ဒီဇင္ဘာ (၁၉) ရက္ေန႔မွ ျပည္နယ္အသီးသီးရဲ႕ မဲေပးမယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက သူတို႔သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ျမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ အစည္းအေဝးလုပ္ျပီး မဲေပးၾကမွာ။ အဲဒီေတာ့မွ အတည္။

သတင္းေတြၾကည့္တဲ့အခါ ၂၇၀ မဲ ဘယ္သူအရင္ရမလဲလို႔ ေျပာတာေတြ ၾကားရမယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေျမပံုမွာ ရလဒ္ကို အေျခခံၿပီး ျပည္နယ္ အလိုက္ အနီနဲ႔ အျပာ အေရာင္ခ်ယ္တာေတြ ေတြ႕ရမယ္။ ဒီေလာက္သိထားရင္ ႏိုဝင္ဘာ (၈) ရက္ေန႔ညေနမွာ နားလည္ပါးလည္နဲ႔ ေရာေယာင္ၿပီး ရင္ခံုလို႔ရၿပီ။

ေမာင္ရဲဝင္း (ေတာင္ႀကီး)
ႏိုဝင္ဘာ (၆) ရက္၊ ၂၀၁၆။