ျမန္မာႏုိင္ငံက မဟာဒုကၡ တြင္းဆုံးက်ေနေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ဓားစားခံ ျဖစ္ေနေသာ မြတ္စလင္မ်ား

ဇူလုိင္ ၁၂၊ ၂၀၁၇

M-Media

ေရးသားသူ- By GERARD McCARTHY & JACQUELINE MENAGER | FRONTIER

ဘာသာျပန္ – ထြဋ္ေခါင္

တည္းျဖတ္ – ေလးေမာင္

– စစ္အစိုးရလက္ထက္ ႏုိင္ငံတုိးတက္မႈမရွိတာအတြက္ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ေကာလဟာလေတြကို လႊင့္ျပီး အာရံုလႊဲခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေစာ္ကားခံေနရတယ္၊ အဓမၼဘာသာေျပာင္းခံေနရတယ္ဆုိတဲ့ ေကာလဟာလ ၀ါဒျဖန္႔မႈေတြဟာ အခုိင္အမာကုိ ရွိေနပါတယ္။ အခ်က္အလက္ပုိင္းအရ မွန္ကန္ေလ့မရွိတဲ့ ဒီလုိ နိစၥဓူ၀ ဇာတ္လမ္းေတြကုိ ေျဖရွင္းလုိ႔မရေအာင္ ဘာေတြက လုပ္ထားပါသလဲ။

၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြနဲ႔ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္က ျပည္သူေတြ ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ ဒုကၡသုကၡေတြ၊ စီးပြားေရး ခၽြတ္ၿခံဳက်မႈေတြအေပၚ သက္ေရာက္မႈရွိေနလုိ႔၊ ဒါေတြအတြက္ အျပစ္ေျပာထုိက္လုိ႔ ဒီေကာလဟာလေတြဟာ ရွိေနတာပါလုိ႔ ဆုိလာခဲ့ရင္ေတာ့ ၄ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ နက္နက္နဲနဲ တိတိက်က် သုေတသနျပဳထားမႈကုိ အေျခခံၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ျငင္းခ်က္ထုတ္ရပါလိမ့္မယ္။

မ်ဳိးေစာင့္ ဥပေဒေလးခ်က္ကို အေထာက္ကူျဖစ္ဖို႔အတြက္ ဒီလိုကစားကြက္ေတြ ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ပါတယ္။ မဘသ က ေထာက္ပံ့ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ဒီဥပေဒၾကမ္းဟာ ဦးသိန္းစိန္မျပဳတ္ခင္ေလးတင္မွာ အတည္ျပဳခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ အခုေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အစိုးရအတြက္ ဆူးေညာင့္ခလုတ္ကန္သင္း တစ္ခုပါပဲ။

၂၀၁၂ ကေန ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အတြင္း၊ ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းနဲ႔ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာ ကၽြႏ္ုေတာ္တုိ႔ရဲ႕ လက္ေတြ႔ ကြင္းဆင္းစဥ္ ကာလအတြင္း၊ မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒေလးရပ္အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးဖက္ေတြနဲ႔ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးၾကတဲ့အခါ Facebook နဲ႔ ယံုၾကည္ရတဲ့ ရင္းျမစ္ေတြဆီကေနတစ္ဆင့္ ၀ါဒျဖန္႔တဲ့ ေကာလဟာလေတြအေၾကာင္း မၾကာခဏဆုိသလုိ အဓိကထားခဲ့ပါတယ္။

မြတ္စလင္ေယာကၤ်ားေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာမိန္းကေလးေတြကို လိင္ပုိင္းဆုိင္ေရာ ေစာ္ကားတယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ “အၾကမ္းဖက္ျပီး” အစၥလာမ္ဘာသာကို အဓမၼကူးေျပာင္းေစတယ္၊ ဗုဒၶဘာသာ မိန္းကေလးယူရင္ ေဘာက္ဆူးေပးတယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ရႈပ္ေထြးတဲ့လက္ထပ္စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ အခိုင္အမာ ခ်ဳပ္ထားၾကတယ္ဆိုတာ မၾကာခဏ က်ေနာ္တို႔ ၾကားေနရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစၥလာမ္ဘာသာျပန္႔ႏွံ႔ဖုိ႔၊ ဗုဒၶဘာသာကုိ အားနည္းသြားေအာင္လုပ္ဖုိ႔ စနစ္က်တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတစ္ခု ခ်ထားတယ္ဆုိတဲ့ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ီမႈကုိ ခုိင္မာေစဖုိ႔ မြတ္စလင္အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာ ေမြးဖြားႏႈန္းျမင့္မားေနတယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲေျပာဆုိမႈကုိ သက္ေသအျဖစ္ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။

မြတ္စလင္ေတြဟာ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာၾကတယ္၊ အားေကာင္းေမာင္းသန္တယ္၊ ႏိုင္ထက္စီးနင္း လုပ္တတ္ၾကတယ္ ဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္ေတြ ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ရွိေနတယ္ဆုိတာကုိလည္း ေအာက္စဖို႔တကၠသိုလ္က လူမႈေရးပေရာဂ်က္ေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ မီဒီယာေတြရဲ႕ ေလ့လာမႈမွာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ေတြ႕ဆံုေျမးျမန္းမႈေတြကုိ အေျခခံၿပီး ျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသနအရ လတ္တေလာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡ၊ အစၥလာမ့္မစ္အစြန္းေရာက္၀ါဒဆုိတဲ့ ကမၻာက တင္ျပမႈေတြကုိ ယုတၱိရွိေအာင္လုပ္ဖုိ႔ ယခင္ကျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္သူေတြက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဆြဲယူအသံုးခ်ေနလည္းဆိုတာကုိ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

ျမန္မာမြတ္စလင္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၀ါဒျဖန္႔မႈေတြမွာ ‘အမွန္တရား’ တစ္ခုတစ္ေလ ပါမယ္ဆုိတဲ့ ယူဆခ်က္ေတြကုိလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ျငင္းခ်က္ထုတ္မွာျဖစ္ၿပီး ဘာ့ေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ စစ္အာဏာရွင္လက္ေအာက္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္မ်ားစြာ ခံစားလာခဲ့ရတာေတြကုိ အာ႐ံုလႊဲဖုိ႔အတြက္ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသံုးခ်ခံ၊ အျပစ္တင္ခံ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္ပုိင္းေလာက္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္းက ကြမ္းယာဆုိင္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကုိ ၾကည့္ရေအာင္။ ဖုန္ထူထူေစ်းက အဲဒီဆုိင္ရဲ႕ ပလက္စတစ္ထိုင္ခံုေပၚမွာ အခန္႔သားထိုင္ေနသူေတြကုိ ဗမာလူငယ္ေလးတစ္ေယာက္က “လူတိုင္းၾကည့္သင့္တဲ့ အရာ” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ Facebook ဗီဒီယုိတစ္ခုကို သူ႔စမတ္ဖုန္းနဲ႔ ျပသေနပါတယ္။ Facebook က အဲဒီဗီဒီယိုကို အႀကိမ္ ၃ ေထာင္ေလာက္ မွ်ေ၀ၿပီးမွ ဒီလူငယ္ေလးက ေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။

၇-မိနစ္ၾကာတဲ့ ဒီဗီဒီယိုဟာ ရႈပ္ရွက္ခပ္ေနတဲ့ ေစ်းတစ္ခုထဲမွာ မြတ္စလင္လုိ႔ ယူဆရတဲ့ အသက္ ေလးဆယ္နားကပ္ေနတဲ့ မုတ္ဆိတ္ရွိလူၾကီးတစ္ေယာက္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လုိ႔ယူဆရတဲ့ အသက္ႏွစ္ဆယ္ မရွိတစ္ရွိ  မိန္းမငယ္ေလးတစ္ေယာက္တို႔ ရန္ျဖစ္ေနၾကတဲ့ ျမင္ကြင္းကို ရိုက္ျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဘးမွာ ရပ္ၾကည့္ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ေယာက္က သူ႔ရဲ႕စမတ္ဖုန္းနဲ႔ ရိုက္ထားတယ္လို႔ ထင္ရတဲ့ ဒီဗီဒီယိုထဲမွာ၊ စိတ္လႈပ္ရွားေနတဲ့ မိန္းမပ်ဳိေလးက မုတ္ဆိတ္နဲ႔လူၾကီးကို ထပ္ခါတလဲလဲ “လူလိမ္” လို႔ ေျပာဆိုစြပ္စြဲရင္း နင့္ “ငါ့ကို ယူမယ္လို႔ ကတိေပးျပီးေတာ့” လို႔ ေျပာကာ လူၾကီးကို ပါးဆြဲခ်လိုက္ပါတယ္။

ဗီဒီယိုၾကည့္ျပီးတဲ့ေနာက္ စကား၀ုိင္းမွာ ဒီအမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးရဲ႕အျဖစ္အပ်က္ကုိ ဘာသာမတူသူေတြနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳတဲ့ကိစၥသာမကဘဲ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ စီးပြားေရးအားသာခ်က္ကုိ သတိထားရမယ္ဆိုတဲ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ခုအျဖစ္ ဖန္တီးလုိက္ၾကပါတယ္။ “သူ႕မွာ ပိုက္ဆံေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ေလ၊ ဒီေတာ့ ဒီေကာင္မက စိတ္၀င္စားတာေပါ့။ ခင္ဗ်ားတို႔လည္း မြတ္စလင္ေတြဆုိ လံုး၀ကုိ မယံုသင့္ဘူး” လို႔ တစ္ေယာက္က ထေျပာပါတယ္။

စီးပြားေရးမွာ မြတ္စလင္ေတြ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထားတယ္၊ ပိုက္ဆံကို အသံုးခ်ျပီး ထူအတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ သမီးပ်ဳိေတြကို ကာမ က်ဴးလြန္ဖို႔ အလားလာရွိေနတယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားမွာ လာဘ္ေပးလို႔ရေနတာက မြတ္စလင္ေတြအတြက္ အကြက္ပုိရေစတယ္ဆုိၿပီး ဒီဗီဒီယိုေလးက အစဆြဲထုတ္စြပ္စြဲစရာ  အကြက္ရသြားခဲ့ပါတယ္။

စစ္အာဏာရွင္ေခတ္က သူတို႔ေတြ ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႔ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡေတြကို ျပန္ေျပာင္းေျပာရင္း အဲဒီကာလတုန္းက မြတ္စလင္ေတြဟာ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀တာေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ အရာရွိၾကီးေတြကို ေကာင္းေကာင္းၾကီး လာဘ္ထိုးတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး မြတ္စလင္ေတြကုိ သတိထားတာ အေကာင္းဆံုးပဲလုိ႔ ၾကည့္ရႈႈသူအားလံုးကလည္း သေဘာတူလိုက္ၾကပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ဳိး၊ တစ္မူထူးျခားတဲ့ ေဆြးေႏြးမႈမ်ဳိး မဟုတ္သလို၊ အခ်က္လက္အား ျဖင့္လည္း မွန္ကန္မႈ မရွိပါဘူး။ ဥပမာ စစ္တပ္က ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးထားတဲ့ ခရိုနီေတြနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ ျမန္မာ့ စီးပြားေရးမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ မဆုိစေလာက္ အခ်ိဳးအစားသာ ပါ၀င္ၾကတာပါ။

ဒါေပမဲ့လည္း အလားတူ သတိေပးဇာတ္လမ္းေတြဟာ ကြမ္းယာဆိုင္ေတြနဲ႔ တစ္ျခား လူစံုရာေနရာမ်ဳိးေတြမွာ၊ ဟုတ္ ေသာ္ရွိ မဟုတ္ေသာ္ရွိ၊ တစ္ႏိုင္ငံလံုး ျပန္႔ႏွံ႔ေနပါတယ္။ ဒီေျပာဆုိမႈေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ေယာက္ရဲ႕စိတ္ထဲမွာ စြဲထင္ေနတဲ့ ‘လူမ်ိဳး’ ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး  အေတြးအေခၚပုိင္းဆုိင္ရာ၊ ကုိယ္က်င့္တရားပုိင္းဆုိင္ရာ ခၽြတ္ၿခံဳက်မႈနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေနတဲ့ စုိးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ ခံစားမႈေတြကုိ ျမင္ေနရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ ေတာရြာေလးတစ္ရြာက ဆင္းရဲတဲ့ မိသားစုကေန ေပါက္ဖြားလာတဲ့ အသက္ႏွစ္ဆယ္စြန္းစြန္း ကုန္သည္ေပါက္စေလး ကိုေက်ာ္၀င္း (အမည္လႊဲ) ဟာ ဒီစုိးရိမ္စရာ အေၾကာင္းတရားေတြကုိ မီးေမာင္းထုိးျပေနသူတစ္ဦးပါ။ ရြာဦးဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမွာ ဦး၀ီရသူလာတုန္းက ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္အေရးခင္းအေၾကာင္း တရားေဟာတာကို နားေထာင္ျပီးေနာက္မွာ ေက်ာ္၀င္းဟာ ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈရဲ႕ အမာခံတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

တရားပြဲမွာ မုဒိမ္းမႈအေၾကာင္း အေသးစိတ္ ေဟာၾကားတာကုိ ၾကားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ စိတ္ထိခုိက္သြားတဲ့သူဟာ ကန္ေဒၚလာ ၁၀၀ ၀န္းက်င္ ပမာဏရွိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္စာ ေခၽြးနဲစာကုိ လွဴဒါန္းခဲ့ၿပီး ဦး၀ီရသူရဲ႕ တရားေခြ ဒီဗီဒီ အခ်ပ္ ၅၀၀ ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ၊ ေက်ာ္၀င္းဟာ သူကုန္သြယ္ရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာရွိတဲ့ ရြာၾကီးရြာငယ္ အသြယ္သြယ္မွာ ဒီအေခြေတြကို အခမဲ့ လက္ေဆာင္ေတြ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ သူဟာ “မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒ” ေလးရပ္ကို ေထာက္ခံတဲ့ မဘသရဲ႕ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ လက္မွတ္ေကာက္ယူပြဲေတြမွာ လုပ္အားေပးခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၅ နဲ႔ ၂၀၁၆ တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သုေတသနလုပ္ငန္းထဲက တစ္ေယာက္ဟာ ေက်ာ္၀င္းနဲ႔ ပံုမွန္ ဆံုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဆံုေတြ႔စဥ္အခုိက္မွာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြနဲ႔ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြအတြင္း သူ႔မိသားစု၀င္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဒုကၡေရာက္ ခဲ့ရသလဲဆိုတာကို မၾကာခဏဆိုသလို ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးမွာ အထီးက်န္ေနမႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့မ်ားျပားမႈျပႆနာ “ခ်ီးထုပ္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရး စနစ္” လုိ႔ သူကဆုိတဲ့ စနစ္ေတြေၾကာင့္ သူတို႔မိသားစုဟာ ရုန္းကန္ခဲ့ရပါတယ္။ ေက်ာ္၀င္းက ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ အက်င့္စာရိတၱ အေျခေနဟာ ႏွစ္ပင္လိမ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိၿပီး “လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ အက်င့္စာရိတၱေတြက ပ်က္စီးသြားျပီဗ်- သူတို႔မွာ တရားထိုင္ဖို႔လည္း အခ်ိန္မရွိဘူး။ လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ဖို႔လည္း မအားၾကဘူး” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

သူက စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဆက္ဆက္ကိုလည္း “ကမၻာနဲ႔ အဆက္ျဖတ္ျပီး အထီးက်န္ေနခဲ့” တဲ့အတြက္ အျပစ္တင္ခဲ့ ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ႏို၀င္ဘာမွာ သူမဲေတာင္ မထည့္ခဲ့ပါဘူး။ သူ႔စကားအရ “လာဘ္စားတဲ့” ၾကံဖြတ္ပါတီ၊ “ဘုန္းၾကီးနဲ႔ ရန္ျဖစ္တဲ့” အန္အလ္ဒီပါတီကို ဘယ္သူ႔ကို မဲထည့္ရေကာင္းမွန္းမသိဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့၊ ေက်ာ္၀င္းက မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒ ဘာေၾကာင့္လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို ရွင္းျပရာမွာေတာ့ ‘အစၥလာမ့္မစ္ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ’ ရဲ႕လက္ထဲမွာ ဗုဒၶပံုေတာ္ေတြ မေလးမစားလုပ္ခံရတယ္၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ိဳးသမီးေတြ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ အျမတ္ထုတ္မႈေတြ ခံရတယ္ဆုိတဲ့ ၀ါဒျဖန္႔ခ်က္ေတြကုိ ကုိးကားခဲ့ၿပီး သူက ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ ႐ုိး႐ုိးသားသား စုိးရိမ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာသာတိုင္းမွာ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ မရွိသင့္ဘူးလို႔ မဘသကယံုၾကည္ထားေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ မ်ဳိးေစာင့္ဥပေဒေလးရပ္ကို သူတို႔ ေရးဆြဲခဲ့တျဖစ္ေၾကာင္း ေက်ာ္၀င္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ဗုဒၶဘာသာ အမ်ဳိးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဘာသာျခားေတြနဲ႔ ယူေနၾကတယ္။ မဘသက ဗုဒၶဘာသာ အမ်ဳိးသမီး ေတြကို ဘာသာျခားေတြနဲ႔ ယူခြင့္ေပးထားတယ္၊ ဒါေပမဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ ရွိသလား မရွိဘူးလား ဆိုတာကိုေတာ့ ဘုန္းၾကီး ေတြက စစ္ေဆးရမယ္ေလ” လို႔ သူက ေစာဒကတက္ပါတယ္။

“တကယ္လို႔ ဗုဒၶဘာသာအမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္က သူမ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကူးေျပာင္းလိုက္ျပီလို႔ ဘုန္းၾကီးေတြကို ေျပာလာရင္၊ သူမ စိတ္ရင္းနဲ႔ အမွန္တကယ္ေျပာင္းတာလား၊ သူမ အဲဒီလူဆီမွာ ေပးဆပ္စရာ အေၾကြးကိစၥလို ဟာမ်ဳိးရွိလို႔၊ အၾကမ္းဖက္ခံလိုက္ရလို႔ ဘာသာေျပာင္းလိုက္တာလားဆိုတာ ဘုန္းၾကီးေတြက စစ္ေဆးဖို႔ လိုပါတယ္”

၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာ ခံစားခဲ့ရမႈေတြ၊ စိတ္ပ်က္ခဲ့ရမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာ္၀င္းနဲ႔ အျခားေသာ မဘသ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြရဲ႕ ျပန္ေျပာင္းေျပာျပမႈေတြကုိၾကည့္ရင္ ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့ ဥပေဒ၊ ‘ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔’ ဘုန္းႀကီးေတြလုိအပ္မႈေတြ မွန္တယ္လုိ႔ အေယာင္ျပဖုိ႔ ခ်မ္းသာႂကြယ္၀ၿပီး၊ အားေကာင္းေမာင္းသန္တဲ့ မြတ္စလင္ ေယာက်္ားေတြကုိ ခုတံုးလုပ္တာနဲ႔ ဘာမွေတာ့ မဆုိင္ပါဘူး။

ဒီေကာလဟာလေတြ၊ ေျပာၾကားမႈေတြထဲမွာ နစ္၀င္ေနတဲ့ မေက်နပ္ခ်က္တနင့္ပုိးဟာ အလုိအေလ်ာက္ သူ႕ဟာသူ ေပၚလာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ လိင္ကိစၥကုိအေျခတည္တဲ့ ဒီ ေကာလဟာေတြမွာ စြမ္းအားရွိၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ခုခံႏုိင္စြမ္းနည္းပါးမႈအေပၚမွာ ျဖစ္လာတဲ့ နာက်ည္းခ်က္ေတြ၊ ခံစားမႈေတြ၊ ဒီထက္ပုိဆုိရရင္ လူထုအတြင္း ဗုဒၶဘာသာ ျပန္ရွင္သန္လာေရးနဲ႔ ခ်ိတ္ထားတာပါ။ ဒီလံၾကဳတ္ဇာတ္လမ္းေတြဟာ မွန္သည္ျဖစ္ေစ၊ မွားသည္ျဖစ္ေစ ရည္ရြယ္ခ်က္က အာဏာရွင္လက္ထက္ ခံစားခဲ့ရတာေတြအတြက္   စစ္တပ္မဟုတ္တဲ့ အျခား ဓားစားခံတစ္ခုကို လႊဲခ်ဖုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

နိစၥဓူ၀ေတြ႕ေနရတဲ့ ဒီတစ္ဖတ္သက္ ေကလာဟာလေတြကုိၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး  အထင္အျမင္ေတြကုိ ‘လူထုပညာေပးမႈ’၊ ဒါေတြဟာ စစ္အာရွင္စနစ္နဲ႔ နာက်ည္းခ်က္ေတြ၊ ထိခုိက္ခံစားရခဲ့ရမႈေတြနဲ႔ ဘာမွမဆုိင္ဘူးဆုိတာကုိ ၀န္ခံေျပာၾကားရမယ့္ လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔တင္ ေျဖရွင္းလုိ႔မရဘူးလုိ႔ အဓိပၸါယ္ထြက္ေနပါတယ္။

NLD အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖစ္ေနတဲ့ အစၥလာမ္ေၾကာက္ေရာဂါကုိ ေျဖရွင္းခ်င္တယ္၊ အားလံုးပူးေပါင္းပါ၀င္တဲ့ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ တည္ေဆာက္ခ်င္တယ္၊ ျပည္သူေတြ လူတန္းေစ့ေနႏုိင္ဖုိ႔ လူမႈေရးနဲ႔ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈေတြကုိ စတင္ေဆာင္ရြက္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္နဲ႔ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာ  လူထု ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡသုကၡေတြရဲ႕ အဓိကလက္သည္တရားခံေတြကုိ ကန္႔လန္႔ကာအျပင္ထုတ္ဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

(ယင္းေဆာင္းပါးပါ အခ်က္လက္မ်ားသည္ မၾကာေသးခင္ကမွ ထုတ္ေ၀ခဲ့ေသာ “Gendered Rumours and the Muslim Scapegoat in Myanmar’s Transition”,  Journal of Contemporary Asia (vol 47, no 3, 2017, 396-412) ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။)