ေဟြရွန္း ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ – အာရွမွ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ဗလီမ်ား (၁)

ဇူလုိင္ ၂၅၊ ၂၀၁၇
M-Media

(ကုိတင္ရီ တင္ဆက္သည္)

– တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေတာင္ပုိင္း ဂြမ္ဒုန္ျပည္နယ္က နာမည္ႀကီး ကမ္း႐ုိးတမ္းၿမိဳ႕ ကြမ္က်ိဳးမွာရွိတဲ့ ဒီ ‘ေဟြ႕ရွန္း’ (Huaisheng) ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အေစာဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ၄ လံုးထဲမွာ ပါ၀င္ၿပီး ကမၻာ့သက္တမ္းအရင့္ဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြထဲက တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီဗလီ၀တ္က ၃၅.၇၅ မီတာ (၁၁၈ ေပခန္႔) ျမင့္တဲ့ မင္နာရတ္ေမွ်ာ္စင္ဟာ တစ္ခ်ိန္က ကြမ္းက်ိဳးၿမိဳ႕ရဲ႕ အမွတ္အသားတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး၊ ၀တ္ျပဳဖုိ႔ႏႈိးေဆာ္တဲ့အခါ အသံုးျပဳသလုိ၊ ညအခါမွာ ဂ်ဴက်န္း(ပုလဲ) ျမစ္က သေဘၤာေတြ ေရေၾကာင္းသြားလာေရးအတြက္ အလြန္အသံုး၀င္လွတာေၾကာင့္ ေဟြ႕ရွန္းဗလီကုိ ‘မီးျပတုိက္ဗလီ’ လုိ႔လည္း ေခၚဆုိပါတယ္။

သမုိင္းေၾကာင္း

တ႐ုတ္မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေရွးေဟာင္းစာေပေတြအရ ဒီ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ တန္မင္းဆက္ (၆၁၈-၉၇၀) လက္ထက္ အစၥလာမ္သာသနာရဲ႕ အေစာပုိင္းကာလ သကၠရာဇ္ ၆၂၇ ခုႏွစ္မွာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္သခင္ရဲ႕ သာ၀ကႀကီးတစ္းပါးျဖစ္တဲ့ ‘စအဒ္ အစ္ဗေန႔ အဘီ ၀ကက္စ္’ က ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ဒီသာ၀ကႀကီးဟာ လူေတြကုိ အစၥလာမ္သာသနာဖက္ ဖိတ္ေခၚဖုိ႔အတြက္ ကုန္သြယ္ေရးအခ်က္အခ်ာက်တဲ့ ကြမ္းက်ိဳးၿမိဳ႕ကုိ သကၠရာဇ္ ၆၂၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာ ေရာက္ရွိလာတယ္လုိ႔ သမုိင္းဆရာေတြက ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။

‘ေဟြ႕ရွန္း’ ဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္က ‘ကုိယ္ေတာ္သခင္အတြက္ အမွတ္တရ’ လုိ႔ အဓိပၸါယ္ရၿပီး တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ကုိ ရည္စူးၿပီး မွည့္ေခၚထားတာပါ။

ေဟြ႕ရွန္းဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ယြမ္မင္းဆက္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးဘုရင္ ‘က်ိက်န္း’ (၁၃၄၁-၁၃၆၈) ရဲ႕ အမိန္႔နဲ႔ ၁၃၅၀ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္၊ မီးသင့္မႈေၾကာင့္ က်င္မင္းဆက္က ‘ကန္းရွီ’ ဘုရင္ရဲ႕အမိန္႔နဲ႔ ၁၆၉၅ ခုႏွစ္မွာတစ္ႀကိမ္ ျပန္လည္ ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ရပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးျပဳျပင္မြမ္းမံမႈကေတာ့ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္မွာျဖစ္ၿပီး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ၀တ္ျပဳေဆာင္ကုိ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗိသုကာ

၀တ္ျပဳေဆာင္ အတြင္းပုိင္း

ေျမေနရာ ၂၉၆၆ စကြဲယားမီတာမွာ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ တ႐ုတ္ ‘ဖုန္းေရႊ’ ဗိသုကာလက္ရာနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားၿပီး၊ အနီေရာင္အုတ္ခဲေတြအသံုးျပဳ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ ၀င္ေပါက္က ဂ်ဴက်န္းျမစ္ကုိ မ်က္ႏွာမူထားပါတယ္။

ေဟြ႕ရွန္း ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ၀တ္ျပဳေဆာင္၊ ၀မ္ရြယ္အေဆာက္အဦး၊ အမုိးပါစႀကၤန္လမ္း၊ ပိဋကတ္တုိက္၊ နားေနေဆာင္၊ မင္နာရတ္ေမွ်ာ္စင္ စတာေတြ ပါ၀င္တယ္။ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ပရ၀ုဏ္အတြင္းက အေဆာက္အဦးေတြ အမ်ားစုကုိ တ႐ုတ္႐ုိးရာဟန္ပန္အတုိင္း ေဆာက္လုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀တ္ျပဳေဆာင္ဟာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟုိမွာ တည္ရွိၿပီး ၄၀၀ စကြဲယားမီတာ က်ယ္၀န္းပါတယ္။

ဒုလံုးရွည္သ႑ာန္တည္ ေဆာက္ထားတဲ့ မင္နာရတ္ဟာ ၀တ္ျပဳဖုိ႔ ႏႈိးေဆာ္သံကုိ ဟစ္ေႂကြးတဲ့လုပ္ငန္းအတြက္သာ မကဘဲ၊ ဂ်ဴက်န္းျမစ္ထဲက သေဘၤာေတြအတြက္ ေရေၾကာင္းအခ်က္ျပ မီးျပတုိက္အျဖစ္လည္း တစ္ခ်ိန္က အသံုးေတာ္ခံပါတယ္။

ေရွးေရွးက သေဘၤာသားေတြဟာ ဒီမင္နာရတ္ႀကီးကုိ ျမင္ၿပီဆုိရင္ ‘ေရေၾကာင္းပုိးလမ္းမႀကီး’ ရဲ႕ အစကုိ ေရာက္ရွိေနၿပီဆုိတာ သိၾကၿပီး၊ ရာသီဥတုအေျခအေနကုိ သိရဖုိ႔အတြက္လည္း သေဘၤာသားေတြဟာ ဒီမင္နာရတ္အေပၚကုိ တက္ၾကည့္ေလ့ ရွိပါတယ္။

ဒီမင္နာရတ္ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုးမီးျပတုိက္ႀကီးျဖစ္ၿပီး အေနာက္တုိင္းစတုိင္ မီးျပတုိက္ကုိေတာ့ ၁၈၆၅ ခုႏွစ္ေလာက္မွ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ စတင္အသံုးျပဳခဲ့တာပါ။ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈမွာ ဒီမင္နာရတ္ရဲ႕ အသံုး၀င္ပံုကုိ အစြဲျပဳၿပီး ေဟြရွန္းဗလီဟာ ‘မီးျပတုိက္ဗလီ’ လုိ႔လည္း အမည္တြင္ပါတယ္။

ခရီးသြားမ်ား စိတ္၀င္စား

စီးပြားေရးအခ်က္အျခာၾကတဲ့ ကြမ္က်ိဳးၿမိဳ႕မွာ ေဟြရွန္းဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ခရီးသြားေတြ စိတ္၀င္စားရာေနရာတစ္ခု ျဖစ္ေနကာ တ႐ုတ္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း ဒီ သမုိင္း၀င္ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အေၾကာင္းကုိ  တခုတ္တရ ေၾကာ္ျငာေပးထားပါတယ္။

ကြမ္က်ိဳးက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ ဒီ ေဟြရွန္း ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ‘ကြမ္က်ိဳးမြတ္စလင္အသင္း’ ႐ံုးထုိင္ရာ ေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

Ref : Islamoblog, wiki, islamichina

၁၁၈ ေပျမင့္သည့္ နာမည္ေက်ာ္ မင္နာရတ္

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည့္ သာ၀ကႀကီး ‘စအဒ္ အစ္ဗေန႔ အဘီ ၀ကက္စ္’ ၏ အမည္ကုိ ထြင္းထုထားမႈ

ခရီးသြားမ်ား စိတ္၀င္တစား