ခ်ရာမန္ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ (AD 629) – အာရွမွ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ဗလီမ်ား (၂)

ၾသဂုတ္ ၁၊ ၂၀၁၇
M-Media

(ကုိတင္ရီ တင္ဆက္သည္)

 

 

– အိႏၵိယႏုိင္ငံ ကီရာလာျပည္နယ္၊ သရီဆူရ္ခ႐ုိင္ ကုိဒြန္ဂါလူရ္ၿမိဳ႕မွာ ေအဒီ ၆၂၉ ခုႏွစ္က တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဒီ ‘ခ်ရာမန္ ဂ်ဴမာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္’ ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ျဖစ္ၿပီး အာေရဗ်မွာ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္သခင္ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိေနစဥ္အတြင္းမွာပဲ အစၥလာမ္သာသနာဟာ အေရွ႕ဖက္ကုိ ေရာက္ခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ အေထာက္အထားတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

ခ်ရာမန္ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ကမၻာ့အေစာဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းတာ္ေတြထဲမွာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

ထူးဆန္းတဲ့အိပ္မက္နဲ႔ နန္းစြန္႔တဲ့ဘုရင္

သကၠရာဇ္ ၆၀၀ ၀န္းက်င္ေလာက္မွာ ကီရာလာေဒသကုိ အုပ္စုိးေနတဲ့ ဘုရင္ ‘ခ်ရာမန္ ပီ႐ူမဲလ္’ (Cheraman Perumal) ဟာ တစ္ညမွာ လျပည့္၀န္းႀကီး ၂ ျခမ္းကြဲသြားတယ္ဆုိတဲ့ အိပ္မက္တစ္ခုကုိ ထူးထူးဆန္းဆန္းျမင္မက္ခဲ့ပါတယ္။ အတိတ္နမိတ္တစ္ခုပဲလုိ႔ မွတ္ယူတဲ့ ဘုရင္ႀကီးက နန္းတြင္း ေဗဒင္နကၡတ္တတ္ႂကြမ္းတဲ့ ပညာရွင္ေတြကုိ ဆင့္ေခၚၿပီး အဓိပၸါယ္ေဖာ္ခုိင္းေပမယ့္ ေက်နပ္ေလာက္တဲ့အေျဖမ်ိဳး မရခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ပုိင္း အာေရဗ်က တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္သခင္ရဲ႕ သာ၀ကႀကီးေတြ ကုန္သြယ္ခရီးစဥ္နဲ႔ သီရိလကၤာကုိ သြားတဲ့အခ်ိန္ ဘုရင္ ပီ႐ူမဲလ္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့ၿပီး အိပ္မက္အေၾကာင္း ေျပာျပတဲ့အခါ အဲဒီအာရပ္ကုန္သည္ေတြက ဒါဟာ တမန္ေတာ္မုဟမၼသခင္ ျပသခဲ့တဲ့ တန္ခုိးျပာဋိဟာေတြထဲက တစ္ခုကုိ ျမင္မက္တာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

(လကုိ ႏွစ္ျခမ္းခြဲျပဖုိ႔ သူ႕ကုိမယံုၾကည္သူေတြရဲ႕ ေတာင္းဆုိမႈကုိ တုန္႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ တမန္ေတာ္ဟာ လကုိ ဘုရားသခင္ရဲ႕ အလုိေတာ္နဲ႔ တကယ္ပဲ ႏွစ္ျခမ္းခြဲျပခဲ့တယ္လုိ႔ မြတ္စလင္ေတြက ယံုၾကည္ထားၾကပါတယ္။)

အာရပ္ကုန္သည္ေတြရဲ႕ ဒီရွင္းျပခ်က္ကုိ ဘုရင္ ခ်ရာမန္က စိတ္၀င္စားခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ အစၥလာမ္ဘာာသာကုိ ေျပာင္းလဲသက္၀င္ခဲ့ပါတယ္။ တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္သခင္ရွိရာ မကၠာၿမိဳ႕ကုိသြားေရာက္ဖုိ႔ကုိလည္း သူက လွ်ိဳ႕၀ွက္ စီစဥ္ခဲ့ပါတယ္။

နန္းစြန္႔မယ့္ သူ႕အစီအစဥ္အတြက္ ေခ်ာ့ေမြ႕စြာ အာဏာလႊဲေျပာင္းႏိုင္ေရး ခ်ရာမန္က ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး သူအုပ္စုိးတဲ့ ေဒသေတြကုိ ပုိင္းျခားကာ မ်ိဳးႏြယ္စုေခါင္းေဆာင္ေတြဆီ ေ၀ေပးခဲ့ပါတယ္။ မကၠာကုိ ေရာက္သြားတဲ့ ခ်ရာမန္ဟာ တမန္ေတာ္နဲ႔ေတြ႕ဆံုခဲ့ၿပီး ႏွစ္အနည္းငယ္ေနထုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ အိႏၵိယကုိ ျပန္လာတဲ့ ခရီးမွာ ေနထုိင္မေကာင္းျဖစ္တာေၾကာင့္ အုိမန္ႏုိင္ငံ ဒူဖာရ္မွာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါတယ္။

ခ်ရာမန္ဗလီသမုိင္း

သူမေသခင္မွာ ခ်ရာမန္ဟာ ကီလာရာေဒသက ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ မာလာဘာရ္ (Malabar) ဆီ စာတစ္ေစာင္ေရးခဲ့ၿပီး အာရပ္မိတ္ေဆြတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ သာ၀ကႀကီး မာလစ္ ဘင္ ဒီနာရ္ (Malik Bin Dinar) နဲ႔အတူ လူႀကံဳထည့္ေပးလုိက္ပါတယ္။

မာလစ္ ဘင္ ဒီနာရ္တုိ႔ ကုန္သည္အုပ္စုဟာ ကီရာလာၿမိဳ႕ေတာ္ ကုိဒြန္ဂါလူရ္ၿမိဳ႕ (Kodungallur) ကုိ ေရာက္တဲ့အခါမွာ ဒီစာေတြကုိ မ်ိဳးႏြယ္စုေခါင္းေဆာင္ေတြလက္ထဲ အပ္ခဲ့ၿပီး စာထဲက မွာၾကားခ်က္အတုိင္း လုပ္ဖုိ႔ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြက ခြင့္ျပဳခဲ့တာေၾကာင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ ေဒသတြင္း ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေဆာက္လုပ္ခြင့္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီဗလီေတြထဲမွာ ကုိဒြန္ဂါလူရ္ၿမိဳ႕က ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ သကၠရာဇ္ ၆၂၉ ခုႏွစ္မွာ အရင္ဆံုးတည္ေဆာက္တဲ့ဗလီျဖစ္ၿပီး မာလစ္ ဘင္ ဒီနာရ္က ဦးစီးခဲ့ကာ ဘုရင္နာမည္ကို အစြဲျပဳၿပီး ‘ခ်ရာမန္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္’ (Cheraman Masjid) လုိ႔ အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ပထမဆံုး ဓမၼကထိကအျဖစ္ မာလစ္ ဘင္ ဒီနာရ္က တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ ညီျဖစ္သူ ဟာဘစ္ ဘင္ မာလစ္ (Habib Malik) ကုိလႊဲခဲ့ပါတယ္။ သူကေတာ့ ကီရာလာေဒသတစ္၀ုိက္ ေျခဆန္႔ၿပီး လူေတြကုိ အစၥလာမ္သာသနာအေၾကာင္း ေဟာၾကားတင္ျပခဲ့ကာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြလည္း ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ မာလစ္ ဘင္ ဒီနာရ္ဟာ ေနာက္ပုိင္းမွာ အာေရဗ်ကုိ ျပန္သြားခဲ့တယ္လုိ႔ အဆုိရွိၿပီး အဲဒီမွာပဲ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိ ခ်ရာမန္ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာေတာ့ ဟာဘစ္ ဘင္ မာလစ္နဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ဇနီး ခူမာရီယဟ္ (Khumarriah) တုိ႔ရဲ႕ အုတ္ဂူေတြ ရွိေနပါတယ္။

ဗိသုကာ

ခ်ရာမန္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ အေဆာက္အဦးေဟာင္း၊ တရားေဟာစင္ျမင့္၊ အတြင္းပုိင္းလက္ရာေတြကုိ ဟိႏၵဴဗိသုကာလက္ရာအတုိင္း တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

တရားေဟာစင္ျမင့္အတြက္ ကၽြန္းသစ္ကုိ အသံုးျပဳထားၿပီး ဟိႏၵဴပန္းကႏုတ္လက္ရာေတြ ထြင္းထုထားပါတယ္။ ဟိႏၵဴေတြရဲ႕ ႐ုိးရာအမွတ္အသားတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေၾကး၀ါ မီးအိမ္ႀကီးတစ္ခုကုိ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းမွာ အသံုးျပဳလာခဲ့တာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိခဲ့ပါၿပီ။

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အတြင္းမွာ စက်င္ေက်ာက္တံုးတစ္ခု ရွိၿပီး ဒီေက်ာက္တံုးဟာ မကၠာၿမိဳ႕ကေန ယူေဆာင္လာတာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာစမတ္ရွိပါတယ္။

ျပင္ဆင္မႈ

ေဒသတြင္း အစၥလာမ္ဘာသာကုိ သက္၀င္ယံုၾကည္သူေတြ မ်ားျပားလာတာကုိ ကာမိေစဖုိ႔အတြက္ ခ်ရာမန္ဂ်ဴမာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ေအဒီ ၁၁ ရာစုမွာ တစ္ႀကိမ္၊ သကၠရာဇ္ ၁၄၀၀ မွာတစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာတစ္ႀကိမ္ တုိးခ်ဲ႕ခဲ့ၿပီး အဲဒီ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ထိခုိက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္ ဒီဗလီကုိ ထပ္မံတုိးခ်ဲ႕ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ မူလ ဗလီအေဟာင္းပံုစံအတုိင္း ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့သမုိင္းအေမြအႏွစ္

ေရွးေခတ္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမွာ အခ်က္အျခာက်ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယ ေတာင္ဘက္ကမ္း႐ုိးတန္းၿမိဳ႕ ကုိဒြန္ဂါလူရ္ဟာ အစၥလာမ္၊ ခရစ္ယာန္၊ ဂ်ဴးနဲ႔ ဟိႏၵဴဘာသာ၊ အာရပ္၊ ပါရွန္၊ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေရွးေဟာင္းသမုိင္းအေမြအႏွစ္မ်ားစြာ ရွိတဲ့ေနရာျဖစ္ၿပီး ကုလက ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ေဒသအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

အိႏၵိယအစုိးရက ဦးစီးတဲ့ Muziris Heritage Project စီမံကိန္းနဲ႔ ခ်ရာမန္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ အပါအ၀င္ သမုိင္း၀င္ေနရာ ၅၀ ေက်ာ္ကုိ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းတာ၊ ျပတုိက္ ၂၇ ခု တည္ေဆာက္တာ၊ ေရွးေဟာင္း လက္ရာေတြ တူးေဖာ္တာေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီး ခရီးသြားအခ်က္အျခာေနရာတစ္ခု ျဖစ္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

လူမႈေရးရာ အခ်က္အျခာ

ခ်ရာမန္ဂ်ဴမာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ဒီေဒသက ဘာသာေပါင္းစံုညီညြတ္ေရး အမွတ္သညာတစ္ခုျဖစ္ၿပီး မြတ္စလင္ေတြအတြက္သာ အေရးပါတာမဟုတ္ဘဲ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြ ၾကည္ညိဳအားထားရာ ေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိဒြန္ဂါလူရ္က ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြဟာသူတုိ႔ရဲ႕ ပြဲေတာ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Vidhyarambham အခမ္းအနားကုိ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ လာၿပီး ေဆာင္ရြက္ၾကသလုိ၊ ရမ္ဇာန္ဥပုသ္လေတြမွာလည္း မြတ္စလင္မဟုတ္တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြက ဦးေဆာင္ၿပီး ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ဘာသာေပါင္းစံု စုေပါင္း၀ါေျဖပြဲေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။

ဗလီထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ သက္တမ္းရွိတဲ့ ေၾကးမီးအိမ္တစ္ခု ရွိေနၿပီး ယခုအခ်ိန္အထိ အသံုးျပဳေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမီးအိမ္အတြက္ ဆီကုိ ဘာသာေပါင္းစံုက လူေတြက လွဴဒါန္းၾကတာပါ။

သမၼတေဟာင္း အဘ္ဒူလ္ ကလမ္တုိ႔လုိ ႏုိင္ငံ့ေခါင္ေဆာင္ႀကီးေတြနဲ႔ အိႏၵိယက ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူေတြဟာ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းကုိ လာေရာက္လည္ပတ္ေလ့ရွိၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ မုိဒီရဲ႕ ေဆာ္ဒီခရီးစဥ္မွာ ခ်ရာမန္ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အေဟာင္းရဲ႕ ပံုတူကုိ ေရႊသားအတိနဲ႔ထုၿပီး ေဆာ္ဒီဘုရင္ထံ လက္ေဆာင္ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။

Cheraman Charitable Society နဲ႔ Mahallu လုိ႔ေခၚတဲ့ ေဒသတြင္း အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ႏွစ္ခုဟာ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ အေျခစုိက္ထားၿပီး လူမ်ိဳးဘာသာေရးမေရြးအတြက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။

Ref : cheramanmosque.com, deccanherald.com, Aljazeera, muhammadnazeefali.com