မတ္စ္ဂ်ီဒူလ္ အဘ္ရာရ္ ဂၽြမၼာ (AD 920) – အာရွမွ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ဗလီမ်ား (၃)

ၾသဂုတ္ ၈၊ ၂၀၁၇
M-Media

(ကုိတင္ရီ တင္ဆက္သည္)

လက္ရွိ ဗလီအေဆာက္အဦး

– သီရိလကၤာႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္လုိ႔ မွတ္ယူထားၾကတဲ့ ‘မာရာဒနာ မတ္စ္ဂ်ီဒူလ္ အဘ္ရာရ္ ဂၽြမၼာ’ (Maradana Masjidul Abrar) ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ႏုိင္ငံအေနာက္ပုိင္းျပည္နယ္ ကာလူတာရာခ႐ုိင္က ဘီ႐ူ၀ါလာၿမိဳ႕မွာ တည္ရွိတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီဗလီႀကီးဟာ ေဒသရဲ႕အမွတ္သညာျဖစ္သလုိ သီရိလကၤာႏုိင္ငံကုိ အစၥလာမ္ဘာသာ စတင္ေရာက္ရွိလာမႈရဲ႕ ျပယုဂ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သီရိလကၤာႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း အလွဆံုးနဲ႔ အခန္႔ညားဆံုး ဗလီေတြစာရင္းေတြမွာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

သမုိင္းေၾကာင္း

ေအဒီ ၆ ရာစုေနာက္ပုိင္း အိႏၵိယသမုဒၵရာရဲ႕ ကုန္သြယ္မႈကုိ စုိးမိုးခဲ့တဲ့ အာရပ္မြတ္စလင္ေတြ ကမ္းကိုေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ရြက္ေတြခ်ၿပီးလိပ္တာကုိ အစြဲျပဳကာ ကမ္း႐ုိးတန္းက ဒီေဒသေလးဟာ ဆင္ဟာလီဘာသာစကားနဲ႔ ‘ဘီ႐ူ၀ါလာ’ ဆုိၿပီး အမည္တြင္သြားတာျဖစ္တယ္လုိ႔ သမုိင္းပညာရွင္ေတြက ဆုိပါတယ္။

ဘီ႐ူ၀ါလာၿမိဳ႕ဟာ သီရိလကၤာႏုိင္ငံအတြင္း အစၥလာမ္ဘာသာ ပထမဆံုး အေျခတည္ရာၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး ဆုိမာလီ ၀လီသူေတာ္စဥ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ရွိခ္ ယူဆြစ္ဖ္ ဘင္ အဟ္မဒ္ အလ္-ေကာ္ဉာဏ္ (Shaykh Yusuf bin Ahmad alKawneyn) ရဲ႕ ဖိတ္ေခၚမႈေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူေတြဟာ အစၥလာမ္ဘာသာကုိ သက္၀င္ယံုၾကည္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသူေတာ္စင္ႀကီးကုိ အစြဲျပဳၿပီး ၿမိဳ႕ကုိ အရင္က ‘ဘာဘာရင္း’ (Berbereen) လုိ႔ ေခၚဆုိၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ ဘီ႐ူ၀ါလာလုိ႔ အမည္ေျပာင္းသြားတာပါ။

မာရာဒနာ မတ္စ္ဂ်ီဒူလ္ အဘ္ရာရ္ ဂၽြမၼာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ေအဒီ ၉၂၀ ခုႏွစ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လုိ႔ မွတ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။

အာရပ္ကုန္သည္ေတြက ဒီဗလီအရင္ ကုန္းတြင္းပုိင္းက ပင္ဟီရာၿမိဳ႕ (Pinhera) မွာ ၀တ္ျပဳရာေနရာတစ္ခု၊ ဘီ႐ူ၀ါလာမွာ ၀တ္ျပဳရာေနရာတစ္ခု တည္ေဆာက္ခဲ့ေပမယ့္ အခုအခ်ိန္မွာ မရွိေတာ့ပါဘူး။

အျပင္အဆင္

၀တ္ျပဳဆုေတာင္းတဲ့အခါ ကုိယ္လက္သန္႔စင္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ေရွ႕မွာ ေရကန္တစ္ခုကို တူးထားၿပီး ဒါက ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ က်က္သေရတုိးေစပါတယ္။

မာရာဒနာ မတ္စ္ဂ်ီဒူလ္ အဘ္ရာရ္ ဂၽြမၼာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ ၃ ႀကိမ္ေလာက္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၉၃ ခုႏွစ္ ျပဳျပင္မႈမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ အမုိးခံုးေတြ၊ ေမွ်ာ္စင္ေတြ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။

လူေပါင္း ၃၀၀၀ ေလာက္ တစ္ၿပိဳင္တည္း ၀တ္ျပဳလုိ႔ရတဲ့ လက္ရွိ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ပံုစံကုိ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ ႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေဟာင္း ဒက္စ္ဟာမန္ယာ အလ္ ဟဂ်္ အမ္ ေအ ဘာလ္ဗီယာ မက္စ္ကာရ္ (Deshamanya Al Haj M A Balveer Muskar) က ဦးစီးကာ အႀကီးစား ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ဗလီေဟာင္း

ပါကစၥတန္ ဘြန္ဂ္ၿမိဳ႕ (Bong City) က ဂ်ာေမဗလီႀကီး၊ တူရကီ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုးက လက္ရာမ်ိဳးေတြကုိလည္း ဒီဗလီမွာ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ကပ္ရပ္မွာ ၀လီသူေတာ္စင္ ၄၀ ေလာက္ကုိ ျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ သခ်ႌဳင္းေတာ္တစ္ခု ရွိၿပီး၊ အက္ဆယဒ္ အက္ရွိခ္ ဆီဟာဘြဒ္ဒင္း ၀လီယြလႅာဟ္ (Aseyyed Assheik Sihabbudeen Waliyallah) က ေက်ာ္ၾကားပါတယ္။

ဒီ၀လီသူေတာ္စင္ႀကီးေတြဟာ မြတ္စလင္ေတြသာမကဘဲ တစ္ျခားဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ ေလးစားအားကုိးမႈကုိ ခံရတဲ့ သူေတြလည္းျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေဒသကုိ အာရပ္မြတ္စလင္တြ အေျခခ်မႈရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၈ ရက္ေန႔မွာျပဳလုပ္တဲ့ အခမ္းအနားမွာ အစုိးရစာပို႔ဌာနက ဂုဏ္ျပဳတံဆိပ္ေခါင္း ၂ ခု ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။

သီရိလကၤာက သက္တမ္းအရင့္ဆံုး မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီး ေဘာ္ဒါေက်ာင္း AlFasiyatul Nasriya Muslim Balika Maha Vidyalaya Maradana ဘီ႐ူ၀ါလာၿမိဳ႕မွာ တည္ရွိၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဆူနာမီေၾကာင့္ ၿပိဳက်ပ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။

ကုိးကား – srilankamuslims.org, wiki, Facebook of MasjidulAbrar, tourismdirectory.lk

ဗလီအတြင္း ၀တ္ျပဳဆုေတာင္းေနၾကစဥ္

အာရွမွ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ဗလီမ်ား တင္ဆက္ၿပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကုိ ဤေနရာတြင္ သြားေရာက္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါတယ္။