အာရပ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ အာဏာရွင္ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ဇာတ္သိမ္းသြားလဲ

ဒီဇင္ဘာ ၆၊ ၂၀၁၇
M-Media

 

– ယီမင္သမၼတေဟာင္း အလီ အဘ္ဒူလာ ဆာေလဟ္ကုိ ဟူသီသူပုန္ေတြက တနလၤာေန႔မွာ သတ္ျဖတ္လုိက္ႏုိင္တာဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းကတည္းက စတင္ခဲ့တဲ့ အာရပ္ေႏြဦး ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားတဲ့ ေနာက္ထပ္ အာရပ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးအျဖစ္ မွတ္တမ္း၀င္သြားခဲ့ပါတယ္။

ဟူသီသူပုန္ေတြကုိ တုိက္ခုိက္ေနတဲ့ ေဆာ္ဒီဦးေဆာင္တဲ့ မဟာမိတ္အဖြဲ႕မွာ ပါ၀င္တဲ့ ယူေအအီးရဲ႕ စည္း႐ံုးမႈေၾကာင့္ ဟူသီသူပုန္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကုိ အဆံုးသတ္လုိက္တယ္လုိ႔ ဆာေလဟ္က စေနေန႔မွာ ေၾကျငာၿပီးေနာက္ပုိင္း ၂ ရက္အၾကာမွာပဲ ဒီလုိ ဇီ၀ိန္ေႂကြသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္နဲ႔ေျမာက္ ကြဲေနတဲ့ ယီမင္ဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ျပန္လည္မေပါင္းစည္းခင္အရင္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ဆာေလဟ္ဟာ ေျမာက္ယီမင္ကုိ အုပ္စုိးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ ညီညြတ္တဲ့ တစ္ျပည္ေထာင္ယီမင္ရဲ႕ သမၼတျဖစ္လာပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အထိ အာဏာကုိ ဆုပ္ကုိင္ထားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဆာေလဟ္ဟာ ေဆာ္ဒီေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ အဘ္-ရာဘူ မန္ဆူရ္ ဟာဒီကုိ တရား၀င္ အာဏာလႊဲေပးခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ တူနီးရွားက အစျပဳခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ျဖဳတ္ေရး လူထုအုံႂကြမႈေၾကာင့္ ယီမင္မွာလည္း ဆာေလဟ္ကုိ ပုန္ကန္မႈ ေပၚလာခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုး ရာထူးကေန ဆင္းေပးရတဲ့အထိ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။

‘အာရပ္ေႏြဦး’ ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ အာရပ္ေဒသက အာဏာရွင္ေတြ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ျပဳတ္သြားၾကၿပီလဲ

၁။ ဇုိင္နီ အလ္ အဘီဒင္ ဘင္အလီ – တူနီးရွား

ဘင္အလီကုိ တူနီရွားျပည္သူေတြက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆႏၵျပခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ အာရပ္ေႏြဦးေတာ္လွန္ေရး အစၿပိဳးလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၈၇ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္ပုိင္းကတည္းက ဘင္အလီဟာ ဆင္းမေပးေတာ့ဘဲ အာဏာရွင္တုိ႔ရဲ႕ ထံုးစံအတုိင္း ျပည္သူေတြအေပၚ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ ေငြတန္ဖုိးက်လာမႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့မ်ားလာမႈေတြဟာ ျပည္သူေတြ အံုႂကြလာဖုိ႔အတြက္ အေၾကာင္းအရင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အာရပ္ေႏြဦးစတင္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈက ၿမိဳ႕ေတာ္တူနစ္ေတာင္ပုိင္းမွာ ေနထုိင္ၿပီး အလုပ္ေတြ မေနမနား ႀကိဳးစားေနေပမယ့္ မိသားစုကုိ ၀မ္း၀၊ ခါးလွေအာင္ မေကၽြးမေမြးႏုိင္တဲ့ မုိဟာမက္ ေဘာ္ဇီဇီတစ္ေယာက္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ဆင္းရဲတြင္းနက္မႈကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ မိမိကိုယ္ကုိ ဓာတ္ဆီေလာင္း မီး႐ႈိ႕မႈပါ။ ေဘာ္ဇီဇီဟာ ပညာတတတ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ေပမယ့္ အစုိးရက အလုပ္မေပးႏုိင္တာေၾကာင့္ သစ္သီးေရာင္းကာ အသက္ေမြးရသူပါ။

လူထုအံုႂကြမႈေတြျဖစ္ၿပီး ၃ ပတ္ၾကာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘင္အလီဟာ ရာထူးကေန ႏႈတ္ထြက္သြားၿပီး ျခာစားမႈ၊ ျပည္သူပုိင္ပစၥည္း ခုိးယူမႈ၊ ႏုိင္ငံပုိင္ေငြနဲ႔ ေက်ာက္ျမတ္ရတနာတြကုိ တရားမ၀င္ ပုိင္ဆုိင္ထားမႈေတြနဲ႔ တရားစြဲဆုိမႈကုိ ေရွာင္ရွားဖုိ႔အတြက္ သူနဲ႔ သူ႕ဇနီး လုိင္လာတုိ႔ဟာ ေဆာ္ဒီကုိ ထြက္ေျပးသြားပါတယ္။ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္ကုိ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိတဲ့အတြက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ တူနီးရွားက ေထာင္ဒဏ္ ၃၅ ႏွစ္ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

ဘင္အလီနဲ႔ သူ႕ဇနီးကုိ လႊဲေျပာင္းေပးဖုိ႔ တူနီးရွားက ေဆာ္ဒီကုိ ေတာင္းဆုိထားေပမယ့္ ေဆာ္ဒီက မသိက်ိဳးကၽြန္ျပဳေနပါတယ္။ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ အခုအခ်ိန္အထိ ေဆာ္ဒီမွာ ရွိေနပါတယ္။

၂။ ဟုိစနီမူဘာရက္ – အီဂ်စ္

တူနီးရွားက ေတာ္လွန္ေရးဟာ အီဂ်စ္ကုိ ကူးလာခဲ့ၿပီး ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၂၅ ရက္ေန႔ကစလုိ႔ အီဂ်စ္ျပည္သူေတြဟာ ဟုိစနီမူဘာရက္ကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြ လုပ္လာခဲ့ပါတယ္။

မူဘာရက္ဟာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ တုိင္းျပည္ကုိ အုပ္စုိးခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပမႈေတြကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ စစ္တပ္ကုိ အမိန္႔ေပးခဲ့တာေၾကာင့္ လက္နက္မဲ့ ဆႏၵျပသူ ၈၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မူဘာရက္ဟာ သက္ဆုိးမရွည္ဘဲ ဆႏၵျပၿပီး သီတင္းပတ္အနည္းငယ္မွာ ရာထူးက ဆင္းေပးလုိက္ပါတယ္။

ေနာက္ပုိင္းမွာ စြဲခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ တရားစြဲဆုိခံခဲ့ရၿပီး၊ တုိင္းျပည္ရဲ႕စီးပြားေရးကုိ ပ်က္ဆီးေအာင္ လုပ္ရာမွာ အျပစ္ရွိတယ္လုိ႔ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ကန္ေဒၚလာ ၃၃.၆ သန္း ဒဏ္႐ုိက္ခံခဲ့ရပါတယ္။

လက္နက္မဲ့ အရပ္သားေတြကုိ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြက သတ္ျဖတ္မႈကုိ မတားဆီးတဲ့အတြက္ တရား႐ံုးက မူဘာရက္ကုိ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလမွာ ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္တစ္ကၽြန္း ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါပမယ့္ အဲဒီျပစ္ဒဏ္ကုိ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီမွာ ပယ္ဖ်က္ၿပီး ျပန္လည္စစ္ေဆးဖုိ႔ အလ္စီစီဦးေဆာင္တဲ့ အာဏာသိမ္း စစ္အစုိးရက အမိန္႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ အလြဲသံုးစားျပဳတယ္ဆုိတဲ့ ျပစ္ဒဏ္အတြက္ သူ႕နဲ႔ သူ႕သားႏွစ္ေယာက္ကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္စီသာ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔မွာ အီဂ်စ္ရဲ႕ ထိပ္တန္း အယူခံခံု႐ံုးက ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ လူထုအံုႂကြမႈအတြင္း ဆႏၵျပသူေတြ ေသဆံုးမႈနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ စြဲခ်က္အားလံုးကေန မူဘာရက္ကုိ တရားေသလႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။

အသက္ ၈၉ ႏွစ္အရြယ္ မူဘာရ္ကဟာ အီဂ်စ္မွာရွိေနၿပီး က်န္းမာေရးအေျခအေန ဆုိးရြားမႈကုိ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။

၃။ ဘာရွာ အလ္-အာဆတ္ – ဆီးရီးယား

ဆီးရီးယားအာဏာရွင္ အာဆတ္ကုိ ေတာ္လွန္မႈဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လမွာ စတင္ခဲ့တာပါ။ သူ႕အေဖ သမၼတေဟာင္း ဟာဖိဇ္ အလ္-အာဆတ္ ေသတဲ့ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကတည္းက အာဆတ္ဟာ တုိင္းျပည္ကုိ အုပ္စုိးလာခဲ့တာ ျဖစပါတယ္။

ဆႏၵျပမႈကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ အာဆတ္က စစ္တပ္ကုိ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ ခ်ထားလုိက္တာေၾကာင့္ ဆႏၵျပမႈကေန ျပည္တြင္းစစ္အထိ ျဖစ္လာၿပီး သူပုန္ေတြက တုိင္းျပည္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ထိန္းခ်ဳပ္လုိက္တာေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အာဆတ္ဟာ စစ္႐ံႈးလုနီးနီး ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာမွာ ႐ုရွားက အာဆတ္ဘက္ကေန ၀င္တုိက္ေပးခဲ့ၿပီး အဲဒီအခ်ိန္ကစလုိ႔ အာဆတ္ရဲ႕တပ္ဖြဲ႕၊ အီရန္နဲ႔ႏြယ္တဲ့ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြ၊ ဟစ္ဇ္ဘုိလာနဲ႔ ႐ုရွားတုိ႔ ေပါင္းကာ သူပုန္ေတြကို ေခ်မႈန္းခဲ့တာေၾကာင့္ အာဏာာရွင္အာဆတ္လည္း အခုအခ်ိန္အထိ သက္ဆုိးရွည္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၇ ႏွစ္ အတြင္း ၀င္ေရာက္ေနၿပီျဖစ္တဲ့ ဆီးရီးယားစစ္ပြဲအတြင္း လူ ၄ သိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံအတြင္းမွာေရာ၊ ျပင္ပကုိပါ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရတဲ့ လူပါင္ ၁၀ သန္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။

အာဆတ္က အာဏာကုိ ဆက္လက္ဆုပ္ကုိင္ထားႏုိင္ဆဲျဖစ္ေပမယ့္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ကေတာ့ ေပ်ာက္ဆံုးေနဆဲပါ။

၅။ မြမ္မာ ဂဒါဖီ – လစ္ဗ်ား

ယီမင္က ဆာေလဟ္လုိပဲ သူပုန္ေတြရဲ႕လက္ထဲမွာ အသက္ဆံုးခဲ့ရတဲ့ ေနာက္ထပ္ အာရပ္အာဏာရွင္တစ္ေယာက္က ဂဒါဖီျဖစ္ပါတယ္။

တုိင္းျပည္ကုိ ၄၂ ႏွစ္ၾကာအုပ္စုိးခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ သူ႕ရဲ႕ဇာတိၿမိဳ႕ ဆီရ္တီမွာ အမ်ိဳးသား အသြင္ကူးေျပာင္းေရးေကာင္စီက တပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ႕ သတ္ျဖတ္မႈကုိ ခံခဲ့ရပါတယ္။

ႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္း ဘန္ဂါဇီၿမိဳ႕မွာ ဂဒါဖီကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆႏၵျပမႈဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ စတင္ခဲ့ၿပီး သူကလည္း စစ္တပ္ကုိအသံုးျပဳကာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့ပါတယ္။

ဒီကေနတစ္ဆင့္ တုိက္ပြဲေတြ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ျပင္သစ္တုိက္ေလယာဥ္ေတြ၊ အေမရိကန္ဒ႐ုန္းေတြနဲ႔အတူ ေနတုိးအဖြဲ႕လည္း တုိက္ခုိက္မႈမွာ ပါ၀င္လာခဲ့ပါတယ္။

ဂဒါဖီေသဆံုးသြားေပမယ့္ လစ္ဗ်ားဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မွာ ျပည္တြင္းစစ္စခဲ့ၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ ထရီပုိလီနဲ႔ ႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္းမွာ စင္ၿပိဳင္အစုိးရႏွစ္ခု ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြ မႈိလုိေပါက္လာၿပီး IS လုိအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြက ေဒသတစ္ခ်ိဳ႕ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္တဲ့အထိ အေျခအေနဆုိးခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိအထိလည္း လစ္ဗ်ားတဲ့အေျခအေနဟာ ႐ုန္းကန္ေနရဆဲပါ။

Ref: Aljazeera