ေဘဂ်င္းက ‘ႏ်ဴဂ်ဲ’ ဗလီ – အာရွမွ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ဗလီမ်ား (၇)

ဒီဇင္ဘာ ၁၉၊ ၂၀၁၇
M-Media

(ကုိတင္ရီ တင္ဆက္သည္)

– ႏ်ဴဂ်ဲ (Niujie) ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕က သက္တမ္းအရင့္ဆံုး ေရွးေဟာင္းဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုးျဖစ္ပါတယ္။ သကၠရာဇ္ ၉၉၆ ခုႏွစ္ ေလ်ာင္မင္းဆက္ (Liao) လက္ထက္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ခ်င္မင္းဆက္(Qing) က ဧကရာဇ္ကန္းရွီ (Kangxi – ၁၆၆၁-၁၇၇၂) လက္ထက္မွာ ျပန္လည္ျပဳျပင္ တုိးခ်ဲ႕ခဲ့ပါတယ္။

ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ ရွီခ်န္ရပ္ကြက္ (Xicheng) မွာ ရွိေနတဲ့ အဲဒီ ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်င္းေတာ္ဟာ ေဒသတစ္၀ုိက္မွာေနတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ၁၀၀၀၀ ရဲ႕ ၀တ္ျပဳရာေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွီခ်န္ဟာ ေဘဂ်င္းက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္အမ်ားစုရွိရာ ရပ္ကြက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ဟန္လူမ်ိဳးတုိ႔ရဲ႕ ဗိသုကာပညာကုိ အစၥလာမ့္ဗိသုကာနဲ႔ ေပါင္းစပ္တည္ေဆာက္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အျပင္ကေန ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးတုိ႔ရဲ႕ ႐ုိးရာဗိသုကာလက္ရာကုိ ျမင္ရမွာျဖစ္ၿပီး အတြင္းပိုင္းမွာေတာ့ အစၥလာမ့္ စာပန္းခ်ီလက္ရာ၊ တ႐ုတ္ အႏုပညာလက္ရာ
ေတြနဲ႔ ထံုးမႊမ္းခ်ယ္သထားပါတယ္။

စကြဲယားမီတာ ၆၀၀ ေလာက္က်ယ္တဲ့ အဓိက ၀တ္ျပဳခန္းမွာ တစ္ႀကိမ္တည္း လူေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ၀တ္ျပဳႏုိင္ပါတယ္။ ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ သစ္သားနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

သမုိင္းေၾကာင္း

ေဘဂ်င္းက ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြထဲမွာ အႀကီးဆံုးျဖစ္တဲ့ ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ေလ်ာင္မင္းဆက္ (၉၁၆-၁၁၂၅) အုပ္စုိးစဥ္ သကၠရာဇ္ ၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ တည္ဆာက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒသတြင္းက တ႐ုတ္မြတ္စလင္ေတြဟာ ႐ုိးရာ တ႐ုတ္ဗိသုကာ လက္ရာေတြနဲ႔ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ တည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အတြင္းပုိင္းမွာေတာ့ အာရဘီ စာပန္းခ်ီေတြ၊ အဆုိအမိန္႔ ကားခ်ပ္ေတြနဲ႔ ဆင္ယင္ထားပါတယ္။ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ဒီဇုိင္းကုိ ေလ်ာင္မင္းဆက္လက္ထက္မွာ နာမည္ႀကီးတဲ့ ဗိသုကာပညာရွင္ နာဇာ႐ုဒ္ဒင္က ဆြဲေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ၁၂၁၅ ခုႏွစ္ ဂ်စ္ဂ်စ္ခန္ရဲ႕ မြန္ဂုိတပ္ေတြ တ႐ုတ္ျပည္ကုိ သိမ္းပုိက္မႈအတြင္း အျခားေသာ ၀တ္ျပဳရာအေဆာက္အဦးေတြနည္းတူ ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္လည္း မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။

မင္မင္းဆက္လက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၄၄၃ မွာ ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၄၉၆ ခုႏွစ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရး လုပ္ငန္းမွာ နန္းတြင္းမွာ ခစားရတဲ့ တ႐ုတ္မြတ္စလင္ မိန္းမစုိးေတြက ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ၿပီး ၁၆၉၆ ခုႏွစ္ ခ်င္မင္းဆက္လက္ထက္မွာ ဗလီပရ၀ုဏ္ကုိ ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ကစလုိ႔ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွာ ဟာလာလ္အသားေတြ ေရာင္းတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ေစ်းတစ္ခု ေပၚလာခဲ့ၿပီး ယေန႔အခ်ိန္အထိ တည္တံ့ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဗလီရဲ႕ မူရင္းအမည္ဟာ လီဘိုင္စီ (Lǐbàisì) ျဖစ္ၿပီး ေခ်ာင္ဟြာဧကရာဇ္ (Chenghua) က သကၠရာဇ္ ၁၄၇၄ မွာ မွည့္ခဲ့တာပါ။ ေနာက္ပုိင္း ေနရာေရႊ႕ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏ်ဴဂ်ဲလုိ႔ အမည္တြင္တာျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြထဲက တစ္လံုးျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၄၉ ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ျပည္သူသမၼတႏုိင္ငံက တည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ပုိင္း ၁၉၅၅၊ ၁၉၇၉ နဲ႔ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ေတြမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ၃ ႀကိမ္တုိင္တုိင္ ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ တ႐ုတ္အစုိးရက ႏ်ဴဂ်ဲဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ျပင္ဆင္ေရး အထူးစီမံကိန္းတစ္ခုကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ဗလီတစ္၀ုိက္မွာ ျမက္ခင္းျပင္ေတြ၊ ရင္ျပင္ႀကီးေတြ ထားကာ သာသာယာယာျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပံု

ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္က အဓိက အေဆာက္အဦးေတြကေတာ့ အဓိက၀တ္ျပဳေဆာင္၊ မင္နာရတ္၊ ပိဋကတ္တုိက္၊ ၀ူဇူကုိယ္လက္သန္႔စင္ခန္းနဲ႔  အမ်ိဳးသမီး ၀တ္ျပဳေဆာင္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုိ ကူးယူေရးသားရာမွာ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ ေအဒီ ၁၀၃၉ ခုႏွစ္က ေၾကး၀ါေဖာင္တိန္ႀကီး၊ ေရွးေဟာင္း ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ လက္ေရးမူေတြ၊ ခ်င္မင္းဆက္၊ မင္မင္းဆက္လက္ထက္ေတြက အေမႊးတုိင္းထြန္းအုိးႀကီးေတြ စတဲ့ အဖုိးတန္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေတြလည္း ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ရွိေနပါတယ္။

ဗလီပရ၀ုဏ္ရဲ႕ အလယ္တည့္တည့္မွာ ဘံုခုႏွစ္ဆင့္ မင္နာရတ္ေမွ်ာ္စဥ္တစ္ခုရွိၿပီး ေန႔စဥ္ နိဗၺာန္ေဆာ္ဖုိ႔နဲ႔ လစဥ္ လ၀င္၊ လထြက္ၾကည့္ဖုိ႔အတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ပိဋကတ္တုိက္မွာေတာ့ ကုရ္အာန္က်မ္းစာ အပါအ၀င္ အစၥလာမ့္ေရးရာ က်မ္းႀကီး၊ က်မ္းငယ္ေတြကုိ သိမ္းဆည္းထားၿပီး အဲဒီအထဲမွာ စာၾကည့္ခန္း တစ္ခုလည္း ရွိပါတယ္။

ထူးျခားတာက ဗလီ၀င္းထဲက ေၾကးဒယ္အုိးႀကီးျဖစ္ၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တဲ့ အလွဴဒါနအစီအစဥ္ေတြမွာ မပ်က္မကြက္ အသံုးေတာ္ခံခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကုိ ေရာက္ရွိကာ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြကုိ အစၥလာမ္သာသနာနဲ႔ ပိတ္ဆက္ေပးခဲ့တဲ့ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက မြတ္စလင္သူေတာ္စင္ႀကီးေတြရဲ႕ ဂူဗိမာန္တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ပရ၀ုဏ္အတြင္းမွာ တည္ရွိပါတယ္။

စကြဲယားမီတာ ၁၀၀၀၀ နီးပါးေလာက္ က်ယ္၀န္းတဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းမွာ စိမ္းစုိးတဲ့ သစ္ပင္ေတြကုိ စီတန္းစုိက္ပ်ိဳးထားၿပီး တ႐ုတ္ ေရွးေဟာင္း ဗိသုကာလက္ရာေတြ ထင္ဟပ္ေနတဲ့ နားေနေဆာင္ေတြ၊ ေလွ်ာက္လမ္းေလးေတြ၊ ေရကန္ငယ္ေလးေတြနဲ႔ သာယာလွပတဲ့ ေနရာတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ခရီးသြားအခ်က္အျခာ

တ႐ုတ္အစုိးရဟာ မြတ္စလင္ႏုိင္ငံေတြက သံတမန္အဖြဲ႕ေတြ လာေရာက္ရင္ ဒီ ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ လုိက္လံျပသေလ့ရွိေနပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို လာေရာက္ၾကတဲ့ ကမၻာလွည့္ ခရီးသြားေတြအျပင္ တ႐ုတ္ျပည္အျပင္ဘက္က ဟန္တ႐ုတ္ေတြနဲ႔ ေဟြတ႐ုတ္ေတြကလည္း ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ လာေရာက္လည္ပတ္ၾကပါတယ္။

ႏ်ဴဂ်ဲ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ဗိသုကာလက္ရာမွာ အံခ်ီးဖြယ္ အေဆာက္အဦး ျဖစ္သလုိ အစၥလာမ္ သာသနာနဲ႔ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးတုိ႔ရဲ႕ နက္႐ႈိင္းတဲ့ ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္မႈကုိ ထင္ဟပ္ေစတဲ့ ေနရာတစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။

 

Ref: Wiki, Top China Travel, Chinahighlights

(တင္ဆက္ၿပီးသမွ် အပုိင္းမာ်းကုိ ဤေနရာတြင္ သြားေရာက္ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါတယ္)