လက္ရွိ ကမၻာ့ဒီမုိကေရစီေရစီးေၾကာင္းကုိ ဆန္တက္ေနတဲ့ အာဆီယံက မြတ္စလင္ႏုိ္င္ငံ ၂ ခု

ႏုိ၀င္ဘာ ၁၉၊ ၂၀၁၈
M-Media

– လက္တင္အေမရိကရဲ႕ လူဦးေရအမ်ားဆံုး ဘရာဇီးလ္ႏုိင္ငံမွာ ေအာက္တုိဘာလတုန္းက စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ဂ်ာအီရန္ ဘုိလ္ဆုိနာ႐ုိ သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံလုိက္ရပါတယ္။ သူဟာ ေသနတ္ကိုင္ခြင့္နဲ႔ ညႇင္းပမ္းတဲ့နည္းလမ္းကုိ သေဘာၾကတဲ့ လက္ယာစြန္း လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က ဘရာဇီးလ္႐ုပ္သံတစ္ခုနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးမွာ သူက “ေရြးေကာက္ပြဲေတြက ဒီတုိင္းျပည္ကုိ နည္းနည္းေလးမွ ေျပာင္းလဲႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ျပည္တြင္းစစ္က ႐ုန္းထြက္ၿပီး စစ္အစုိးရကမလုပ္တဲ့ လူ ၃ ေသာင္းေလာက္ကုိ သတ္ပစ္လုိက္မွ တုိင္းျပည္းေျပာင္းလဲမွာ။ အျပစ္မဲ့သူေတြေသလည္း မတတ္ႏုိင္ဘူးေလ။ စစ္ပြဲတုိင္းမွာ အျပစ္မဲ့သူေတြ ေသၾကတာပဲ” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္။

ကမၻာ့အျခားေနရာေတြက ေဒၚနယ္ထရမ့္၊ ရွီက်င့္ဖ်င္၊ ဗလာဒီမီရ္ပူတင္၊ အာဒုိရန္၊ ဗစ္တာ ေအာရ္ဘန္နဲ႔ ေရာ္ဒရီဂုိ ဒူတာေတးတုိ႔လုိ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးေတြဟာ အာဏာရွင္လမ္းေၾကာင္းကုိ ခ်ီတက္ေနသူေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ သတင္းေခါင္းႀကီးပုိင္းေတြမွာ ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ ဇန္န၀ါရီလက Economist Intelligence Unit ၀ဘ္ဆုိက္ရဲ႕ ‘၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီမုိကေရစီ အညႊန္းကိန္း’ ေဆာင္းပါးမွာ ကမၻာႀကီးမွာ ဒီမုိကေရစီဟာ စုိးရိမ္ဖြယ္ ေနာက္ျပန္ေရာက္ေနတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ TIME မဂၢဇင္းကလည္း ‘ကမၻာႀကီးမွာ ေခါင္းေဆာင္အမ်ိဳးအစားတစ္ခု ေပၚထြက္လာၿပီး အာဏာရွင္ေခတ္ကုိ ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီ’ လုိ႔ မၾကာေသးခင္ကပဲ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ဒီေရးသားခ်က္ေတြဟာ ဘရာဇီးလ္၊ အေမရိကန္၊ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား၊ တူရကီနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္လုိ ႏုိင္ငံေတြအတြက္ မွန္ေကာင္းမွန္ႏုိင္ေပမယ့္ မေလးကၽြန္းဆြယ္မွာေတာ့ ဒီအယူအဆဟာ မွားေနပါတယ္။

ေမလက မေလးရွားႏုိင္ငံေရးမွာ မႀကံစဖူးေျပာင္းလဲမႈတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္ အတုိက္အခံေတြက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏုိင္ရခဲ့ပါတယ္။ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္ေပၚတုိးတက္မႈေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ လက္လွမ္းမီတဲ့ဆင့္အထိကုိ ေရာက္လာပါတယ္။

အေနာက္ႏုိင္ငံက ေ၀ဖန္သူေတြက အစၥလာမ္ဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ လုိက္ေလ်ာညီေထြမႈမရွိဘူးလုိ႔ စြပ္စြဲၿမဲ စြပ္စြဲေနၾကေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွားနဲ႔ မေလးရွားတုိ႔က ဒီစြပ္စြဲခ်က္မွားယြင္းေၾကာင္းကုိ သက္ေသျပေနပါတယ္။ အင္ဒုိဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ အခုိင္မာဆံုးတုိင္းျပည္ျဖစ္ၿပီး၊ မေလးရွားဟာလည္း တစ္ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိ လုိက္လာပါတယ္။

ရီေဖာ္မာစီ

မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔မွာ ‘ရီေဖာ္မာစီ’ ဆုိတဲ့ စကားလံုးဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိရည္ညႊန္းၿပီး အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ကတည္းက ရီေဖာ္မာစီလုပ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးရွားရဲ႕ ေမလေရြးေကာက္ပြဲဟာလည္း ရီေဖာ္မာစီ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္က အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူထုအံုႂကြမႈဟာ ႏွစ္စ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ တုိင္းျပည္ကုိ ခ်ယ္လွယ္အုပ္စုိးခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ ဆူဟာတုိကုိ ျပဳတ္က်သြားေစခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေတာ္လွန္ေရးမွာ ေက်ာင္းသားေတြ၊ မြတ္စလင္အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ စသျဖင့္ အလႊာစံုက လူတန္းစားေတြ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပုိင္း မီဒီယာေတြအားေကာင္းလာသလုိ သမဂၢအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးအေရးလႈပ္ရွားသူေတြလုိ အရင္ကမရွိခဲ့ဖူးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအင္အားစုေတြ ေပၚေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္ထဲမွာပဲ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ အစၥလာမ့္မစ္ေတြ ျပန္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕၊ လူ႕အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈအဖြဲ႕ေတြလုိ အဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။

‘ဂ်ိဳကုိ၀ီ’ လုိ႔ ခ်စ္စႏုိးေခၚေ၀ၚၾကၿပီး လူထုေထာက္ခံမႈလည္း ရထားတဲ့ သမၼတ ဂ်ိဳကုိ၀ီဒုိဒုိဟာ အာဏာရွင္လမ္းေၾကာင္းကုိ သြားေနတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲမႈေတြ ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားမွာ အစၥလာမ့္ဥပေဒျပန္ဌာန္းဖုိ႔ လႈံ႕ေဆာ္ေနတဲ့ Hizbut Tahir အဖြဲ႕ကုိ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ဇူလုိင္လမွာ ဥပေဒကဲ့သုိ႔ အာဏာတည္ေသာ သမၼတအမိန္႔နဲ႔ တရားမ၀င္အဖြဲ႕အျဖစ္ ေၾကျငာၿပီးေနာက္ပုိင္း ဒီလုိ စြပ္စြဲခ်က္ ထြက္ေပၚလာတာပါ။

ဒါေပမယ့္ ေဒသတြင္းက အျခားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္ရင္ ၀ီဒုိဒုိဟာ မီဒီယာကုိ ႏွိပ္ကြပ္တာ၊ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္တာမ်ိဳး သိပ္မရွိဘဲ၊ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ အေျခခံအေဆာက္အဦးေတြ ပုိမုိေဆာက္လုပ္ေပးတာ၊ ဌာေနတုိင္းရင္းသားေတြကုိ လယ္ေျမပုိင္ဆုိင္ခြင့္ေပးတာေတြနဲ႔ လူထုေထာက္ခံမႈကို ခုိင္မာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ထားပါတယ္။ ၀ီဒုိဒုိဟာ ခပ္မုိက္မုိက္ဂ်ာကင္ေတြကုိ ႀကိဳက္သလုိ၊ ကေလးေတြကို စက္ဘီး၀ယ္ေပးရတာကုိလည္း ႏွစ္သက္ပါတယ္။

အင္ဒုိနီးရွားထက္ပုိေသးၿပီး ပုိခ်မ္းသာတဲ့ မေလးရွားႏုိင္ငံက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသြားေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမလမွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ နာဂ်စ္ရာဇတ္တစ္ေယာက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ႐ႈံးနိမ့္သြားခ့ဲပါတယ္။ မဲဆႏၵနယ္ေတြကုိ အေျပာင္းအလဲလုပ္ၿပီး မလွိမ့္တစ္ပတ္နဲ႔ မဲပုိရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ နာဂ်စ္ရဲ႕ က်႐ံႈးမႈဟာ ႏုိင္ငံပုိင္လုပ္ငန္း 1MDB က ေဒၚလာသန္းခ်ီ ခုိးယူတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲခံရတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း မဟာသီယာမုိဟာမက္ကုိ ေနရာဖယ္ေပးလုိက္ရပါတယ္။

၁၉၈၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၃ ခုႏွစ္အထိ အုပ္စုိးမႈအတြင္း မဟာသီဟာ သူ႕ကုိေ၀ဖန္သူေတြအေပၚ သည္းမခံခဲ့ဘဲ အာဏာရွင္တစ္ေယာက္လုိ ျပဳမူခဲ့တယ္ဆုိတာကိုလည္း သူက ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။ သူနဲ႔ အစၥလာမ္ကုိေ၀ဖန္တဲ့ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးကုိ အာဏာပုိင္ေတြက ဖမ္းဆီးမႈအေပၚ အာဏာရၿပီးၿပီးခ်င္းမွာပဲ သူက Facebook ေပၚတက္ၿပီး ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

“ကၽြန္ေတာ့္ကုိေ၀ဖန္တဲ့သူေတြအေပၚ အေရးယူတာမ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္ မႀကိဳက္ပါဘူး” လုိ႔ ေရးသားခဲ့တာပါ။

လူ႕အခြင့္အေရး စုိးရိမ္မႈမ်ား

ဒီမုိကေရစီစနစ္ဟာ လုိတရစနစ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီဟာ အာဏာကုိ မွ်မွ်တတခြဲေ၀မႈ၊ လူ႕အခြင့္အေရးကုိ ကာကြယ္မႈလုိ႔ ပံုမွန္အားျဖင့္ နားလည္ထားၾကပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွက အျခားႏုိင္ငံေတြလုိဘဲ မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးမွတ္တမ္းဟာ အေကာင္းအဆုိး ေရာႁပြမ္းေနပါတယ္။ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးက ဥပေဒစနစ္ေတြနဲ႔ ဥပေဒစုိးမုိးေရးအဖြဲ႕ေတြဟာလည္း ျခစားမႈနဲ႔ မကင္းသလုိ၊ လံုး၀လြတ္လပ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။

၁၉၆၅ ခုႏွစ္က အင္ဒုိနီးရွားမွာ လက္၀ဲ၀ါဒီ ၁ သန္းေလာက္ အသတ္ခံရၿပီး ၂၀ ရာစုက အဆုိး၀ါးဆံုး အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို အခုထက္ထိ အေရးမယူႏုိင္ေသးပါဘူး။ မေလးရွားကေတာ့ သူ႕ႏုိင္ငံက လူမ်ိဳးစုေတြကို အေျခတည္ကာ ႏုိင္ငံကိုဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။ မေလးလူမ်ိဳးေတြကုိ အခြင့္အေရးပုိေပးထားၿပီး ကမၻာ့တစ္ျခားေနရာေတြမွာ ဒါကုိ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားဆက္ဆံမႈလုိ႔ ေျပာၾကမွာပါ။ LGBT ကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့သေဘာထားေတြကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအတြင္း ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လကစတင္ၿပီး က်ဴးလြန္တဲ့ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႐ုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေက်ာ္ေလာက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဖက္ ထြက္ေျပးရတဲ့ကိစၥမွာေတာ့ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးဟာ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ေ၀ဖန္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အင္ဒုိနီးရွားက အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အစုိးရကုိ ေ၀ဖန္တာ၊ ဆႏၵျပတာေတြကို မျပတ္တမ္း လုပ္လာၾကပါတယ္။ မေလးရွားမွာလည္း ႏုိင္ငံအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ အစုိးရက သူတုိ႔အေနနဲ႔ ေသဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ကုိ ျပန္လည္သံုးသပ္ေနၿပီး အခ်ိန္တစ္ခုေရာက္ရင္ ပယ္ဖ်က္သြားမယ္လုိ႔ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးသံုးပစၥည္းေတြအေပၚ ေကာက္ခံေနတဲ့ ‘pink tax’ ကုိလည္း ပယ္ဖ်က္ေပးေတာ့မယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ပုိၿပီးအေရးပါတာက မေလးရွား ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ဟာ အေႏွာင္အဖြဲ႕ကင္းကင္းနဲ႔ အလုပ္လုပ္ႏုိင္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အာဏာပုိင္ေတြဟာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း နာဂ်စ္ရာဇတ္ရဲ႕အိမ္ေတြကုိ ၀င္ေရာက္စီးနင္းၿပီး ေဒၚလာ သန္းေပါင္းမ်ားစြာတန္တဲ့ လက္၀တ္ရတနာေတြ၊ ဇိမ္ခံလက္ကိုင္အိတ္ေတြကုိ သိမ္းဆည္းခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာလမွာေတာ့ နာဂ်စ္တစ္ေယာက္ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္မႈနဲ႔ အဖမ္းခံရၿပီး သူဇနီး ႐ုိစ္မာ မန္ဆူရ္လည္း ေငြေၾကးခ၀ါခ်မႈ စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။

ႏုိင္ငံေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ရွိေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွား ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ KPK ဟာ ဒီမုိကေရစီသက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုး လြတ္လပ္ၿပီး၊ အေရးပါတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့ပါတယ္။ အခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာပဲ အင္ဒုိနီးရွားဟာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ဆတ္ယာ ႏုိဗန္တုိကို ျဖဳတ္ခ်ကာ ျခစားမႈနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ႏွစ္ အျပစ္ေပးလုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြကုိ ျပင္းထန္တဲ့ သတင္းစကားတစ္ခု ေပးလုိက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

“အစၥလာမ္မွာ ေသြးစြန္းတဲ့အနားသတ္ေတြ ရွိေနတယ္” လုိ႔ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ႏုိင္ငံေရးသုေတသီ ဆင္ျမဴယဲလ္ ဟန္တင္တန္က ေျပာခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက Bornean Confrontation ေတာ္လွန္ေရးေနာက္ပုိင္း မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံတကာစစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ျခင္း မရွိေတာ့့ပါဘူး။ Bornean Confrontation ေတာ္လွန္ေရးဟာ မေလးရွားႏုိင္ငံဖြဲ႕စည္းဖုိ႔ ကုိလုိနီေတြရဲ႕အႀကံကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားက တုိက္ခုိက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက အင္ဒုိနီးရွားေတြကို ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔အတြက္ စစ္တပ္ေတြလႊတ္ခဲ့တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံဟာ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ၊ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲ၊ အာဖဂန္စစ္ပြဲနဲ႔
အီရတ္စစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္တုိက္ခုိက္ခဲ့သလုိ၊ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြကို တုိက္ခုိက္မႈမွာလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

အင္ဒုိနီးရွားဦးေဆာင္တဲ့ အာဆီယံမွာ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီ ၿငိမ္းခ်မ္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြကစလုိ႔ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတြဟာ တစ္ႏုိင္ငံနဲ႔တစ္ႏုိင္ငံ တုိက္တာခုိက္တာေတြ မရွိေတာ့ပါဘူး။ စင္ကာပူ Lee Kuan Yew School က ကထိကျဖစ္ၿပီး သံတမန္ေဟာင္းလည္းျဖစ္တဲ့ ကီ႐ႈိး မဟ္ဘူဘာနီက အာဆီယံအဖြဲ႕ဟာ ႏုိဘယ္ဆုနဲ႔ ထုိက္တန္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အာဆီယံက မြတ္စလင္ဒီမုိကေရစီမ်ား

အစၥလာမ္သာသနာဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ သဟဇာတမျဖစ္ဘူးလုိ႔ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေရွး႐ုိးစြဲ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္သူေတြက ေျပာၾကားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက လြတ္လပ္ၿပီး မွ်တမႈရွိတယ္လုိ႔ သံုးသပ္ၾကတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကုိ အင္ဒုိနီးရွားဟာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္က်င္းပလာႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

“၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ႏုိင္ငံေရးအသြင္ေျပာင္းတဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြ ရွိခဲ့ရင္ ၂၁ ရာစုရဲ႕ ပထမဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုျဖစ္ၿပီး စိတ္ပ်က္ဖြယ္ သေဘာထားကြဲလြဲမႈေတြကုိ ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ Far Eastern Economic Review ရဲ႕ အယ္ဒီတာေဟာင္းျဖစ္သူ မီေခးလ္ ဗာတီကီယုိတစ္က ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကထြက္ရွိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ Blood and Silk စာအုပ္မွာ ေရးသားထားပါတယ္။ မဲေခါင္ေဒသမွာ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တ႐ုတ္ရဲ႕ အရင္းရွင္ သက္ဦးဆံပုိင္၀ါဒကုိ ေမြးစား က်င့္သံုးလာၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ မေလးကၽြန္းဆြယ္မွာေတာ့ တစ္ျခားပံုစံတစ္မ်ိဳးကုိ ျမင္ေနရပါတယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ ၿခိမ္းေျခာက္တယ္လုိ႔ မွတ္ယူရတဲ့ တ႐ုတ္စီမံကိန္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို မေလးရွားအစုိးရက ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၿပီး အင္ဒုိနီးရွား အတုိက္အခံေတြကလည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတုိ႔သာႏုိင္ရင္ တ႐ုတ္ရဲ႕ Belt and Road ေအာက္က စီမံကိန္းေတြကို ျပန္သံုးသပ္သြားမယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးဟာ အေနာက္ႏုိင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယ၊ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက ကုန္သြယ္ေရးမိတ္ဖက္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ေအာင္ ဂ႐ုစုိက္ေနၾကပါတယ္။

ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီမုိကေရစီအေပၚ သံသယေတြ ရွိေကာင္းရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ အာရွပိစိဖိတ္ရဲ႕ ဒီမုိကေရစီဘုိးေအႀကီး ၾသစေတးလ်မွာေတာင္ မၾကာေသးခင္က ေကာက္ယူခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းအရ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ၃ ပံု ၁ ပံုဟာ အာဏာရွင္၀ါဒ၊ တစ္ဦးေကာင္းအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့၀ါဒကို ပုိႀကိဳက္လာတယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေလးမြတ္စလင္ေတြရဲ႕ကမၻာမွာေတာ့ ဒီမုိကေရစီဟာ ဆက္လက္ရွင္သန္လ်က္ ရွိေနတုန္းပါ။

Ref: Aljazeera

(Aljazeera သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Malaysia and Indonesia are bucking the global trend on democracy ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)