ဝီဂါမ်ားအေပၚ တ႐ုတ္ကဖိႏွိပ္မႈကို မြတ္စလင္ႏိုင္ငံမ်ားမွလြဲ၍ ႏိုင္ငံ ၂၀ ေက်ာ္က ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်

ဇူလိုင္ ၁၃၊ ၂၀၁၉
M-Media

-ႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း ရွင္က်န္းျပည္နယ္က ဝီဂါမြတ္စလင္ေတြအေပၚ တ႐ုတ္အစိုးရက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကို ဆန္႔က်င္ ႐ႈတ္ခ်တဲ့ ေၾကျငာခ်က္တစ္ခုကို ကမ႓ၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၂ ႏိုင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးကာ ကုလလူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ တင္သြင္းခဲ့ၿပီး လက္မွတ္ထိုးတဲ့ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ မြတ္စလင္အမ်ားစုရွိရာ ႏိုင္ငံေတြ တစ္ႏိုင္ငံမွ ပါ၀င္ျခင္း မရွိပါဘူး။

ရွင္က်န္းက ဝီဂါေတြနဲ႔ အျခားလူနည္းစုေတြကို တ႐ုတ္အစိုးရက တရားလက္လြတ္ ဖမ္းဆီးမႈေတြ၊ သြားလာလႈပ္ရွားမႈကို ကန္႔သတ္တာေတြကို ဆက္လက္မလုပ္ေဆာင္ဖို႔ ေၾကျငာခ်က္မွာ တိုက္တြန္းေဆာ္ၾသထားပါတယ္။

ေၾကျငာခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ၾသစေတးလ်၊ ၾသစႀတီးယား၊ ဘယ္ဂ်ီယံ၊ ကေနဒါ၊ ဒိန္းမတ္၊ အက္စတိုးနီးယား၊ ဖင္လန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အိုင္ယာလန္၊ အိုက္စလန္၊ ဂ်ပန္၊ လတ္ဗီးယား၊ လစ္သူေယးနီးယား၊ လူဇင္ဘတ္၊ နယ္သာလန္၊ နယူးဇီလန္၊ ေနာ္ေ၀၊ စပိန္၊
ဆြီဒင္၊ ဆြစ္ဇာလန္နဲ႔ ယူေကတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္အစိုးရဟာ ဝီဂါမြတ္စလင္ တစ္သန္းခြဲေလာက္ကို အက်ဥ္းစခန္းေတြထဲမွာ ထိန္းသိမ္းထားၿပီး ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ညႇင္းပမ္းမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ ကမ႓ၻာ့မီဒီယာေတြက ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရက ဒီသတင္းကို အေစာပိုင္းမွာ ျငင္းဆိုခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ၀န္ခံခဲ့ၿပီး ဒါဟာ အစြန္းေရာက္တိုက္ဖ်က္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈတစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ဟာ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသူေတြသာမကဘဲ ဝီဂါကေလးငယ္ေတြကိုလည္း မိဘေတြမသိေအာင္ ေပၚတာဆြဲကာ ဦးေႏွာက္က်င္းမႈ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ အခုလအေစာပိုင္းမွာ BBC သတင္းဌာနက ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ကတည္းက ဝီဂါေတြအေပၚ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶဟူးေန႔က တင္သြင္းတဲ့ အဲဒီေၾကျငာခ်က္ေၾကာင့္ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီကေန တရား၀င္ေၾကျငာခ်က္ ထြက္လာမွာမဟုတ္ေပမယ့္ ရွင္က်န္းျပည္နယ္က ဝီဂါမြတ္စလင္ေတြကိစၥအတြက္ ကမ႓ၻာ့ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပထမဆံုး စုေပါင္းတုန္႔ျပန္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဂန္႔ရႊမ္က ကုလမွာတင္သြင္းတဲ့ ဒီေၾကျငာခ်က္ဟာ တ႐ုတ္ရဲ႕ျပည္တြင္းေရးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈ ျဖစ္တယ္လို႔ တုန္႔ျပန္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

မြတ္စလင္ႏိုင္ငံေတြ တ႐ုတ္ကို ေထာက္ခံ

ေဆာ္ဒီအာေရဗ်နဲ႔ ႐ုရွားတို႔အပါအ၀င္ အျခားႏိုင္ငံေပါင္း ၃၅ ႏိုင္ငံကေတာ့ ရွင္က်န္းျပည္နယ္မွာ တ႐ုတ္ကေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ေပၚလစီေတြကို ေထာက္ခံေၾကာင္း ကုလကို စာတစ္ေစာင္ ေရးသားေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာ မိတၱဴကို ႐ိုက္တာသတင္းဌာနာက ေသာၾကာေန႔မွာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ဟာ လူ႕အခြင့္အေရးက႑မွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့တယ္လို႔ အဲဒီစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

“အစြန္းေရာက္ဝါဒနဲ႔ အၾကမ္းဖက္ဝါဒကို သိသိသာသာ ရင္ဆိုင္လာရတဲ့ တ႐ုတ္ဟာ ရွင္က်န္းျပည္နယ္မွာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ဖ်က္ေရး၊ အစြန္းေရာက္တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္း အမ်ားအျပားကို ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး အဲဒီအထဲမွာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း သင္တန္းေပးတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္”

ရွင္က်န္းေဒသမွာ ျပန္လည္ လံုျခံဳလာခဲ့ၿပီး တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြရဲ႕ အေျခခံ လူ႕အခြင့္အေရးကိုလည္း တ႐ုတ္အစိုးရက ကာကြယ္ေပးထားေၾကာင္း၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္အတြင္း အဲဒီေဒသမွာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈ မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ျပည္သူေတြကလည္း ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊ ၿပီးျပည့္စံုမႈေတြကို အျပည့္အ၀ ခံစားေနရေၾကာင္း ဒီစာမွာ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ကုလကို တင္သြင္းခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ေထာက္ခံေၾကာင္းစာကို ေဆာ္ဒီ၊ ႐ုရွားနဲ႔ အာဖရိကႏိုင္ငံေတြ၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ဗင္နီဇြဲလား၊ က်ဴးဘား၊ ဘီလာ႐ုဇ္၊ ျမန္မာ၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဆီးရီးယား၊ ပါကစၥတန္၊ အိုမန္၊ ကူဝိတ္၊ ကာတာ၊ ယူေအအီးနဲ႔ ဘာရိန္းတို႔က လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၃ ပတ္တာၾကာျမင့္ခဲ့တဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ အစည္းအေ၀း ေနာက္ဆံုးေန႔ျဖစ္တဲ့ မေန႔မွာေတာ့ တ႐ုတ္သံအမတ္ ႐ွဴခ်န္က အခုလို ေထာက္ခံမႈရတဲ့အတြက္ လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ကိုေၾကာက္ရ

ဝီဂါေတြအေပၚ တ႐ုတ္က ညႇင္းပမ္းမႈေတြကို မြတ္စလင္ႏိုင္ငံေတြက လူသိရွင္ၾကား မေ၀ဖန္ရဲတာဟာ တ႐ုတ္က စီးပြားေရးနဲ႔ ျပန္လည္လက္စားေခ်မွာကို ေၾကာက္ရြံ႕မႈ၊ မြတ္စလင္ႏိုင္ငံတစ္ခ်ိဳ႕မွာ လူ႕အခြင့္အေရး မွတ္တမ္းေကာင္းေတြ မရွိမႈ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။

အဖြဲ႕၀င္ ၅၇ ႏိုင္ငံပါ၀င္တဲ့ အစၥလာမ့္မစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအဖြဲ႕ OIC ဟာ တ႐ုတ္က ဝီဂါေတြအေပၚ ညႇင္းပမ္းမႈရွိတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြအတြက္ စိုးရိမ္မိတယ္လို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ေျပာၾကားခဲ့ေပမယ့္ အခုႏွစ္မတ္လမွာ ဒီစကားကို ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းသြားခဲ့ပါတယ္။
OIC က သူတို႔ဟာ ‘အစၥလာမ္ကမ႓ၻာရဲ႕ အသံ’ ျဖစ္တယ္လို႔ ခံယူထားတဲ့အဖြဲ႕ ျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ဟာ သူ႕ႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံသား အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြအေပၚ ေစာင့္ေရွာက္တဲ့အတြက္ ခ်ီးက်ဴးတယ္လို႔ OIC က ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

Ref: Reuters, Business Insider