အက်ဥ္းစခန္းကလြတ္ေပမယ့္ ဆင္းရဲဒုကၡ ဆက္ရွိေနဆဲ တ႐ုတ္မြတ္စလင္မ်ား

ဇူလိုင္ ၂၅၊ ၂၀၁၉
M-Media

-လူနည္းစုေတြအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းသင္တန္းလုိ႔ ေခၚတဲ့ ေနရာမွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ မႏွစ္က တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကေန ထြက္ေျပးလာတဲ့ ကာဇက္လူမ်ိဳး Sairagul Sauytbai တစ္ေယာက္ သင္တန္းေက်ာင္းမွာ သူျမင္ခဲ့ရတဲ့ ႐ုိက္ႏွက္မႈ၊ ညႇင္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈေတြကုိ တစ္ျခားသူေတြသိေအာင္ ေျပာျပခ်င္ေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခံယူဖုိ႔ ေရာက္ရွိလာတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ကာဇက္စတန္ႏုိင္ငံကေတာ့ သူမကုိ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲတာ၊ ကုိယ္လံုးတီးခၽြတ္ၿပီးစစ္တာ၊ တ႐ုတ္အစုိးရရဲ႕ ‘အစြန္းေရာက္တိုက္ဖ်က္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈ’ အေၾကာင္း ထုတ္မေျပာဖို႔ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြက သတိေပးတာေတြ ရွိေနပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရဟာ အစြန္းေရာက္တိုက္ဖ်က္ေရး ေခါင္းစဥ္တပ္ၿပီး သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့သူေတြကို ေထာင္ေတြနဲ႔တူတဲ့ စခန္းထဲမွာ ပိတ္ေလွာင္ထားတယ္လို႔
Sairagulနဲ႔ သူမရဲ႕ ေရွ႕ေနတို႔က Reuters သတင္းဌာနကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အက်ဥ္းစခန္းေတြေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း ရွင္းက်န္းျပည္နယ္ကေန ထြက္ေျပးလာရတဲ့ Sairagul နဲ႔ အျခားသူေတြရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ နီးစပ္တဲ့ဆက္ဆံေရးရွိတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ကာဇက္စတန္ႏိုင္ငံမွာ ၾကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ ဒုကၡဆင္းရဲေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပေနသလို၊ ဒီလို အျဖစ္ဆိုးေတြ ၾကံဳေတြ႕ေနရေပမယ့္ ဘာ့ေၾကာင့္ သူတို႔ အသံတိတ္ေနရလဲဆိုတာကိုပါ ေဖာ္ျပနပါတယ္။

ရွင္က်န္းျပည္နယ္တစ္၀ွမ္းမွာ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ အက်ဥ္းစခန္းေတြအတြင္း တ႐ုတ္အစိုးရဟာ လူတစ္သန္းေလာက္ကို ထိန္းသိမ္းထားတယ္လို႔ လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕ေတြက ေျပာၾကားထားပါတယ္။ ရွင္က်န္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဝီဂါလူမ်ိဳးေတြ အမ်ားဆံုးေနထိုင္ၿပီး အရင္က လူမ်ိဳးစု အၾကမ္းဖက္မႈေတြလည္း ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။

စခန္းမွာေနခဲ့ဖူးသူေတြကေတာ့ ဒီေနရာေတြဟာ ေထာင္ေတြသာျဖစ္ၿပီး လူေတြကို လခ်ီထိန္းသိမ္းကာ ကြန္ျမဴနစ္အေတြးအေခၚေတြ ႐ိုက္သြင္းေပးေနတယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရက စခန္းေတြဟာ အၾကမ္းဖက္ဝါဒနဲ႔ အစြန္းေရာက္ဝါဒေတြကို တားဆီးဟန္႔တားဖို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ ‘အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ေလ့က်င္ေရးစင္တာေတြ’ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားထားပါတယ္။

အ၀တ္ခၽြတ္၊ ၿခိမ္းေျခာက္

အသက္ ၄၂ ႏွစ္အရြယ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ Sauytbai ဟာ ရွင္က်န္းျပည္နယ္ ကာဇက္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသမွာ မူႀကိဳေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ဖူးသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာေတာ့ စခန္းတစ္ခုမွာ တ႐ုတ္ဘာသာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကြန္ျမဴနစ္ အေတြးအေခၚေတြကို သင္ၾကားဖို႔အတြက္ ႐ုတ္တရက္ လာေရာက္ေခၚေဆာင္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။

သူမရဲ႕ ခင္ပြန္းနဲ႔ ကေလး ၂ ဦးဟာ ကာဇက္စတန္ကို ေျပာင္းေရႊ႕သြားေပမယ့္ သူမ မလိုက္ႏိုင္ေအာင္ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ကို သိမ္းဆည္းခဲ့ပါတယ္။ စခန္းမွာ လူေတြအေပၚ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဆက္ဆံမႈေတြ၊ ညႇင္းပမ္းမႈေတြ၊ ႐ိုက္ႏွက္မႈေတြကို Sauytbai တစ္ေယာက္ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

“အဲဒီကလူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ကၽြန္မသိတယ္။ သာမန္ ေမြးျမဴေရးလုပ္သူေတြ၊ စာေရးဆရာေတြ၊ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ အစံုပါပဲ။ ဘာရာဇ၀တ္မႈမွ မက်ဴးလြန္ထားၾကသူေတြပါ” လို႔ သူမက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

၄ လအၾကာမွာေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြက Sauytbai ကို အိမ္ျပန္လႊတ္လိုက္ၿပီး မူႀကိဳေက်ာင္းအုပ္အလုပ္ကလည္း ျပဳတ္သြားပါတယ္။ အက်ဥ္းစခန္းကို အက်ဥ္းသားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ျပန္ေရာက္မွာ စိုးရိမ္လာတဲ့အတြက္ သူမဟာ Khorgos နယ္ျခားဂိတ္ကေနတစ္ဆင့္ ကာဇက္စတန္ႏိုင္ငံကို တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။

ေရာက္ၿပီး သိပ္မၾကာခင္မွာ Sauytbai ကို ကာဇက္အာဏာပိုင္ေတြက ဖမ္းဆီး တရားစြဲဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရား႐ံုးက သူမကို တ႐ုတ္ျပည္ျပန္မပို႔ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၿပီး၊ ဆိုင္းင့ံျပစ္ဒဏ္သာ ေပးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာ ခိုလႈံခြင့္ေလွ်ာက္ထားေပမယ့္ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ ခံရတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထား လံုလံုေလာက္ေလာက္ မေတြ႕ရတာေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ေတြက လက္မခံခဲ့ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာေတာ့ သူမနဲ႔ သူမရဲ႕ မိသားစုဟာ ဆြီဒင္ကို ေျပာင္းကာ ေနထိုင္ခြင့္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါတယ္။

ဆြီဒင္ႏိုင္ငံTrelleborg ၿမိဳ႕မွာ ေနထိုင္ေနတဲ့ Sauytbai ကို ႐ိုက္တာသတင္းဌာနက ေမးျမန္းရာမွာ တ႐ုတ္အစိုးရကို မေ၀ဖန္ဖို႔အတြက္ ကာဇက္ရဲတပ္ဖြဲ႕က သတိေပးခဲ့တယ္လို႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။

“အားလံုး မ်က္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရတာေၾကာင့္ ကာဇက္စတန္ေရာက္တဲ့အခါ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ကၽြန္မ ကမ႓ၻာႀကီးကို ေျပာျပခ်င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါပမယ့္ ကာဇက္စတန္ လံုျခံဳေရး ေကာ္မတီနဲ႔ ကၽြန္မေရွ႕ေန အဘ္ဇဲလ္ ကူစ္ပန္တို႔က မေျပာဖို႔ တားခဲ့ပါတယ္”

ကူစ္ပန္က သူ ဒီလိုပိတ္ပင္ခဲ့ေၾကာင္း ၀န္ခံခဲ့ၿပီး၊ တ႐ုတ္က အက်ဥ္းစခန္းေတြအေၾကာင္း ေျပာရင္ Sauytbai ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အမႈနဲ႔ ေလွ်ာက္ထားမယ့္ ခိုလႈံခြင့္ကိစၥေတြကို ထိခိုက္မွာစိုးတဲ့အတြက္ တားရတာလို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပထမဆံုးလုပ္ရမယ့္အခ်က္က သူမကို တ႐ုတ္ျပည္ ျပန္မလႊဲေပးေအာင္ပါ”

ကာဇက္စတန္မွာ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရၿပီး ခ်က္ျခင္းဆိုသလိုပဲ Sauytbai တစ္ေယာက္ ဖိအားေအာက္ ေနခဲ့ရတယ္ဆိုတာ သူသိတယ္လို႔လည္း ကူစ္ပန္က ေျပာပါတယ္။

“ကိုယ္တုံးလံုးခၽြတ္ၿပီး အေဆာက္အဦးတစ္ခုမွာ သူ႕ကို ထိန္းသိမ္းထားတာပါ”

ကာဇက္စတန္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးေကာ္မတီက Sauytbai ရဲ႕ ေျပာၾကားမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး
႐ိုက္တာသတင္းဌာနရဲ႕ ေမးျမန္းမႈကို ေျဖၾကားျခင္း မရွိပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီဌာနက ‘Sairagul Sauytbai ရဲ႕ ခရစ္ဒစ္ကတ္ လိမ္လည္မႈ၊ တရားမ၀င္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္မႈေတြဟာ ထင္ရွားတာေၾကာင့္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အျပစ္ေပးရမယ္’ လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Sauytbai မိသားစုကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ဘဏ္ေခ်းေငြေတြ ပိတဲ့အတြက္ အိမ္ေရာင္းၿပီး ဆပ္ခဲ့ရတယ္လို႔ ကာဇက္ မီဒီယာတစ္ခုကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေလ့က်င့္ေရးစင္တာေတြမွာ တင္းၾကပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ခ်မွတ္ထားၿပီး၊ လူ႕အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာဖို႔၊ ကာကြယ္ဖို႔လည္း သတ္မွတ္ထားသလို၊ သင္တန္းသားေတြရဲ႕ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာကို ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မရွိေအာင္ အေသအခ်ာ ေဆာင္ရြက္ထားတယ္လို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ရွင္က်န္းျပည္နယ္ အစိုးရကေတာ့ ႐ိုက္တာသတင္းဌာနရဲ႕ ေမးျမန္းမႈကို ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္း မရွိပါဘူး။

တ႐ုတ္ျပည္ျပန္ပို႔

ရွင္က်န္းျပည္နယ္က ကာဂ်စ္လူမ်ိဳး အသက္ ၅၅ ႏွစ္အရြယ္ ကုန္သည္ Aishan Memetrasul က ေနမေကာင္းတဲ့ အမ်ိဳးတစ္ေယာက္ကို သြားၾကည့္ဖို႔အတြက္ အက်ဥ္းစခန္းကေန ထြက္လာခဲ့တဲ့အခ်ိန္တုန္းက ေဘးကင္းၿပီလို႔ ေတြးခဲ့ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ရဲ႕ ေနာက္ထပ္ အိမ္နီးခ်င္း ကာဂ်စ္စတန္ႏိုင္ငံကို Aishan တစ္ေယာက္ ေျပးလာၿပီး ကာဂ်စ္လူမ်ိဳးေတြကို ႏိုင္ငံသားေပးတဲ့ ဥပေဒေၾကာင့္ သူဟာ ႏိုင္ငံသား ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ကာဂ်စ္စတန္ အာဏာပိုင္ေတြက တ႐ုတ္ျပည္ကေန သြားယူရမယ့္ စာရြက္စာတမ္းတစ္ခု လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ Aishan ကို တ႐ုတ္ျပည္ ျပန္ပို႔ခဲ့ၿပီး အက်ဥ္းစခန္းထဲမွာ ေနာက္ထပ္ ၆ ပတ္ ထပ္ေနခဲ့ရပါတယ္။

အသက္ႀကီးေနတဲ့အေမကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ပဲ Aishan ဒုတိယအႀကိမ္ အက်ဥ္းစခန္းကထြက္ၿပီး ကာဂ်စ္စတန္ကို ျပန္၀င္လာခ့ဲပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ရွင္က်န္းမွာက်န္ခဲ့တဲ့ သူ႕အမ်ိဳးေတြဆီကေန စာရြက္စာတမ္းေတြေတာင္းဖို႔ အစိုးရထံမွာ အကူအညီ ေတာင္းခံထားပါတယ္။

“ကာဂ်စ္အစိုးရဆီကေန ဘာအေျဖမွ မလာေသးဘူးဗ်”

တ႐ုတ္ျပည္က အက်ဥ္းစခန္းေတြအေၾကာင္း ကာဂ်စ္စတန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနကို ႐ိုက္တာက ေမးျမန္းရာမွာ လက္ရွိ အေျခအေနေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနေၾကာင္း တ႐ုတ္နဲ႔ ျပႆနာရွိလာရင္ သံတမန္နည္းလမ္းအရ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္သြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း ျပန္လည္ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။

Ref: Reuters

(Reuters သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ For some Chinese Muslims, fleeing doesn’t end trouble ေဆာင္းပါးကို ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္)