မြန်မာနိုင်ငံတွင် အန္တရာယ်ရှိ ဓာတုလက်နက်များ ရှိနိုင်ဟု အမေရိကန် ထုတ်ဖော်ပြောဆို

နိုဝင်ဘာ ၂၆၊ ၂၀၁၉
M-Media

-မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရင်က ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ ဓာတ်တုလက်နက် အကြွင်းအကျန်တွေ ရှိနေနိုင်ပြီး ဒါတွေကို လူသိရှင်ကြား မဖော်ပြတာနဲ့ မဖျက်ဆီးသေးတာတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်ကို ဖောက်ဖျက်နေတယ်လို့ အမေရိကန်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

‘ဓာတုလက်နက်တားဆီးရေးအဖွဲ့’ ရဲ့ မနေ့ကပြုလုပ်တဲ့ နှစ်ပတ်လည်အစည်းအဝေးမှာ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွေက အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ (mustard gas) ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်ရုံမှာ ဓာတုလက်နက်တွေ ရှိနိုင်သေးတယ်လို့ အမေရိကန်က ဒုတိယလက်ထောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး သောမတ်စ် ဒီနန်နိုက ပြောကြားခဲ့တာ‌ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဓာတုလက်နက် ထုတ်လုပ်မှု၊ သိုလှောင်ထားမှု၊ အသုံးပြုမှုကို တားမြစ်ထားတဲ့ ‘ဓာတုလက်နက်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်’ (CWC) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရင်ကရှိခဲ့တဲ့ ဓာတုလက်နက်စက်ရုံမှာ ဓာတုလက်နက် အကြွင်းအကျန်တွေ ရှိနိုင်တဲ့အတွက် အမေရိကန်က အလွန်အမင်း စိုးရိမ်မိပါတယ်” လို့ သောမတ်စ်က ဆိုပါတယ်။

‘အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ (sulphur mustard) နဲ့ ဓာတ်တုလက်နက်တွေ ထုတ်လုပ်ရေး စီမံကိန်းတစ်ခုကို ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်တွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်’ ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကို အမေရိကန်က ရရှိထားတာဖြစ်ပါတယ်။

“ရရှိထားတဲ့ အချက်အလက်တွေအရဆိုရင် အရင်ကလုပ်ခဲ့တဲ့ ဓာတုလက်နက်စီမံကိန်းကို ထုတ်ဖော်မပြောတာနဲ့ လက်နက်ထုတ်လုပ်ရာ အဆောက်အဦးကို မဖျက်ဆီးတာတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံဟာ CWC သဘောတူညီချက်ကို ဖောက်ဖျက်နေတယ်လို့ အမေရိကန်က သတ်မှတ်ပါတယ်” လို့ ဒုတိယ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး သောမတ်စ်က ထည့်သွင်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

စွပ်စွဲမှုတွေရှိ

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဓာတုလက်နက်တွေ စုဆောင်းထားပြီး၊ အသုံးပြုခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။

၂၀၁၂ ခုနှစ် နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းက ကြေးနီတောင်မှာ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒပြမှုကို နှိမ်နှင်းစဉ်အတွင်း ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ ဖော့စဖော့ရက်စ် ကို အသုံးပြုခဲ့တယ်လို့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် လွှတ်တော်အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ဓာတုလက်နက်တွေ ထုတ်လုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့ကို သတင်းဖော်ပြခဲ့တဲ့ ဂျာနယ်လစ် ၅ ဦးဟာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ ဖမ်းဆီးခံရကာ ထောင်ဒဏ် ၁၀ နှစ် ချမှတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ်က တိုက်ပွဲတွေအတွင်း ဓာတုလက်နက်အသုံးပြုခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းမျိုး ၂၀၁၃ ခုနှစ်မှာ ထွက်ခဲ့ဖူးပြီး ဒါကိုလည်း အဲဒီတုန်းက အရပ်သားတစ်ပိုင်းအစိုးရက ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဒုတိယ လက်ထောက်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး သောမတ်စ်က အမေရိကန်ဟာ ဒီကိစ္စအတွက် မြန်မာအစိုးရ၊ စစ်တပ်တို့နဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဓာတုလက်နက်တွေဖျက်ဆီးရေး ကူညီဖို့ အဆင်သင့်ရှိနေတယ်လို့ ထည့်သွင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

CWC သဘောတူညီချက်ကို နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၁ နိုင်ငံက လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး သဘောတူညီချက်ပါ အချက်တွေ လိုက်နာမှုရှိလားဆိုတာကို OPCW က စောင့်ကြည့်နေတာဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ လန်ဒန်အခြေစိုက် Christian Solidarity Worldwide က အစီရင်ခံစာတစ်စောင် ထုတ်ပြန်မှုအတွင်း မြန်မာစစ်အစိုးရဟာ ကရင်လက်နက်ကိုင်တွေကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ ဓာတုလက်နက်တွေ အသုံးပြုခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

Ref: AFP