မတ် ၁၉၊ ၂၀၂၀
M-Media

-COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ် ပိုမိုပြန့်နှံ့မှု၊ နောက်ဆက်တွဲရိုက်ခတ်မှုတွေကြောင့် ပြည်သူလူထုအကြား စိုးရိမ်စိတ်တွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေလည်း မြင့်တက်လာပါတယ်။

တစ်ချို့နိုင်ငံတွေမှာ မထင်မှတ်ဘဲ အလျင်အမြန်ပြန့်နှံ့လာတာ၊ အလုပ်တွေပိတ်ရလို့ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်တာ၊ ဝင်ငွေနည်းတာ၊ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ သတင်းမှားတွေပြန့်နှံ့နေတာကလည်း နဂိုရှိရင်းစွဲ စိုးရိမ်စိတ်တွေကို ပိုမိုမြင့်တက်လာစေပါယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လူပေါင်း ၂၆၄ သန်းလောက်ဟာ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှုပြဿနာကို ရင်ဆိုင်နေရပြီး အမျိုးသားတွေထက်၊ အမျိုးသမီးတွေမှာ ဒီဒဏ်ကို ပိုမိုခံစားလာရတယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ဆိုပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က COVID-19 ကြောင့် လူတွေခံစားရတဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာ ၁၀ ခုကို စာရင်းပြုစုထားရာမှာ အတွေးဆိုးဝင်ပြီး စိုးရိမ်လွန်ကာ စိတ်မူမမှန်တဲ့ရောဂါ (obsessive-compulsive disorder – OCD) ကို ထိပ်ဆုံးမှာ ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်။

အရင်က စိတ်ကျန်းမာရေးမှာ ကောင်းမွန်ခဲ့သူတွေလည်း COVID-19 ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲတာ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ဖြစ်လာကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင် စိတ်ဖိစီးမှု လျော့ပါးရေး လွယ်လွယ်ကူကူဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အချက်တစ်ချို့ကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ ဆိုရှယ်မီဒီယာသုံးစွဲချိန်ကိုလျော့ပါ

COVID-19 နဲ့ပတ်သက်ပြီး နောက်ဆုံး သတင်းအချက်အလက်တွေကို လူတိုင်း သိရှိချင်ကြပေမယ့် တစ်ဖက်မှာတော့ ဒါဟာ မလိုအပ်ဘဲ စိုးရိမ်စိတ် ကြီးထွားစေမယ့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းမှားတွေဟာ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေမှာ ပြန့်နှံ့နေတာကြောင့် အချိန်ကြာကြာ သုံးခြင်းအားဖြင့် မလိုလားအပ်တဲ့ အတွေးတွေလည်း ဝင်ရောက်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် သတင်းတွေ ကြည့်ရှုမှု၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာ သုံးစွဲမှုကို လျော့ချပြီး စိတ်ကို ခဏအနားပေးကာ အခြားကိစ္စတွေမှာ အာရုံစိုက်ခြင်းအားဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှုတွေ၊ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှုတွေကို လျော့ပါးစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အချိန်တစ်ခုသတ်မှတ်ကာ သတင်းကြည့်တဲ့ အလေ့အထကို မွေးမြူပါ။ ဒီထက်ပိုအရေးကြီးတာက စိတ်ချရတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တွေနေတစ်ဆင့်သာ သတင်းတွေကိုရယူတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

၂။ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပါ

လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်လုပ်ဆောင်တာဟာ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် အလွန်အကျိုးရှိစေပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်အန္တရာယ်ကြောင့် အိမ်ထဲမှာ နေထိုင်နေရပေမယ့် ခြံထဲဆင်းပြီး လမ်းလျှောက်တာ၊ လှေကားမှာ တက်လိုက်ဆင်းလိုက်လုပ်တာ၊ ခုံမှာထိုင်ပြီး လုပ်နိုင်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းမျိုးတွေ လုပ်ပေးတာက စိတ်ကို အပြောင်းအလဲဖြစ်စေသလို ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးအတွက်လည်း အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။

၃။ လေကောင်းလေသန့် ထွက်ရှူပါ

အပြင်ထွက်ပြီး လေကောင်းလေသန့်ရှူတာဟာ ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေသလို စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှု၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကိုလည်း လျော့ပါးစေပါတယ်။ အခွင့်သာမယ်ဆိုရင် လူနည်းပြီး၊ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှာ မကြောက်ရတဲ့ တောအုပ်လေးတွေ၊ ပန်းခြံတွေကို သွားရောက်ကာ အညောင်းအညာပြေ လမ်းလျှောက်ပေးပါ။ အဲဒီလိုအချိန်မှာ ဖုန်းမကြည့်ဖြစ်အောင်တော့ ဂရုစိုက်ပါ။

၄။ စိုးရိမ်စိတ်လွန် ဆောင်ရွက်မှုတွေကို လျှော့ချပါ

စိုးရမ်စိတ်လွန်ပြီး ကြိုတင်ကာကွယ်ရေးလုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ထပ်ခါတစ်လဲလဲ လုပ်ဆောင်တာက OCD ရောဂါရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ လက်ကို ခဏခဏဆေးတာ၊ အိမ်တွေ၊ အခန်းတွေကို ခဏခဏရှင်းတာမျိုးပါ။ ဒါဟာ ကိုယ်မသိလိုက်ဘဲ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုကို လျှော့ချပြီး အချိန်သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုထားကာ စိတ်ကို ဗိုင်းရပ်စ်အကြောင်း လုံး၀ မတွေးမိအောင် ပြောင်းထားပါ။ COVID-19 ရောဂါကူးစက်သူ အများစုဟာ အသက်အန္တရာယ်မစိုးရိမ်ရတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသာ ခံစားရပြီး လုံး၀ ပြန်ကောင်းသွားတယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို စိတ်ထဲမှာ မှတ်ထားပါ။

၅။ ဘော်ဒါတွေနဲ့ အဆက်မပြတ်ပါစေနဲ့

ဗိုင်းရပ်စ်အန္တရာယ်ကြောင့် အိမ်ထဲမှာသာ နေထိုင်နေရပေမယ့် ဖုန်းတွေ၊ အီးမေးလ်တွေ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကနေတစ်ဆင့် ဘော်ဒါအပေါင်းအသင်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်နေလို့ရပါတယ်။ မိတ်ဆွေတွေနဲ့ ဟာသပြောတာ၊ ရောက်တတ်ရာရာ ပြောဆိုနေတာတွေဟာ စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲ့မှု လျော့ချရေးမှာ အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။

၆။ ကောင်းကောင်းစား ကောင်းကောင်းအိပ်ပါ

လူ့ကိုယ်တွင်းမှာရှိတဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားဟာ ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အကောင်းဆုံး စွမ်းအားတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အဟာရရှိတာတွေစား၊ အိပ်ရေး၀အောင်အိပ်ပြီး ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် မြှင့်တင်ထားပါ။ ကိုယ်ခံစွမ်းအာ အားနည်းစေမယ့် လုပ်ရပ်တွေကို တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ကျဉ်ပါ။

Ref: BBC, Aljazeera

mmHelthNews