လူမျိုးဘာသာမေးပြီး လူသတ်တာအမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှု (Hate Crime) ဖြစ်လား?

ဇွန် ၂၃၊ ၂၀၂၀
M-Media

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှု ဆိုတာဘာလဲ

မသန်းစွမ်းဖြစ်လို့၊ အမျိုးသားဖြစ်လို့၊ အမျိုးသမီးဖြစ်လို့၊ ဘာလူမျိုးဖြစ်လို့၊ ဘာ ဘာသာဝင်ဖြစ်လို့ စသဖြင့် လူတစ်ဦးရဲ့ ဖြစ်တည်မှုကို ဦးတည်ပြီး တိုက်ခိုက်တာကို အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုလို့ ခေါ်တာပါ။

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုဆိုတာ ကိုယ်ထိလက်ရောက်တိုက်ခိုက်တာတစ်ခုတည်း မဟုတ်ပါဘူး။ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုအပေါ် အခြေခံပြီး နှုတ်နဲ့ စော်ကားပြောဆိုတာ၊ အရှက်ရအောင်လုပ်တာတွေလည်း အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးလာတဲ့ အခုခေတ်မှာ အွန်လိုင်းက အမုန်းစကားတွေကလည်း အမုန်းရာဇဝတ်မှုထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုနှင့် အမုန်းဆောင်လုပ်ရပ်

သာမန်ရာဇဝတ်မှုတွေဟာ ဒေါသ၊ မောဟတွေကြောင့် ကျူးလွန်ကြတာဖြစ်ပေမယ့်၊ အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုမှာတော့ ကျူးလွန်သူတွေဟာ ‘ဘယ်သူဘယ်ဝါ’ နဲ့ ‘ဘယ်လိုပုံစံ’ ဆိုတဲ့ ဖြစ်တည်မှုကို အခြေခံပြီး ကျူးလွန်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုကို အောက်ပါအတိုင်း အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားပါတယ်။

“လူမျိုးမတူမှု၊ လူမျိုးမတူဟု ယူဆခံရမှု၊ ဘာသာမတူမှု၊ ဘာသာမတူဟု ယူဆခံရမှု၊ လိင်စိတ်ကွဲပြားမှု၊ လိင်စိတ်ကွဲပြားသည်ဟု ယူဆခံရမှု၊ မသန်းစွမ်းမှု၊ မသန်စွမ်းဖြစ်နေသည်ဟု ယူဆခံရမှု၊ လိင်ပြောင်းထားမှု၊ လိင်ပြောင်းထားသည်ဟု ယူဆခံရမှု စသည်တို့အပေါ်မူတည်၍ ရန်လို၊ မုန်းထားကာ ကျူးလွန်ခံရသည်ဟု ကျူးလွန်ခံရသူနှင့် အခြားသူများက သတ်မှတ်သော မည်သည့် ဥပဒေချိုးဖောက်မှု၊ မည်သည့် ရာဇဝတ်မှုမျိုးကိုမဆို ​အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုဟု ခေါ်ဆိုသည်”

အမုန်းဆောင်လုပ်ရပ်ဆိုတာကတော့ လူမျိုး၊ ဘာသာ၊ လိင်စိတ်တိမ်းညွှတ်မှု၊ မသန်စွမ်းမှု၊ လိင်ပြောင်းလဲထားမှုတွေအပေါ် မလိုမုန်းထားပြီး လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ကျူးလွန်ခံရသူ ဒါမှမဟုတ် အခြားသူတွေ သတ်မှတ်တဲ့ လုပ်ရပ်မျိုးတွေကို ခေါ်ဆိုတာပါ။

အမုန်းဆောင်လုပ်ရပ်တွေ အားလုံးက ရာဇဝတ်မှုမြောက်တာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ အတွေရများတဲ့ အမုန်းဆောင်လုပ်ရပ်တွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါတယ်။

နှိမ့်ချတဲ့အမည်နာမနဲ့ ခေါ်ဆိုတာ၊ စော်ကားလှောင်ပြောင်တာ၊ အရှက်ရအောင်လုပ်တာ၊ ခြိမ်းခြောက်အကြပ်ကိုင်တာ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်စော်ကားတာ၊ အသက်အန္တရာယ် ခြိမ်းခြောက်တာ၊ ဖုန်း၊ မက်ဆေ့ချ်၊ အီးမေးလ်၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကနေ စော်ကားပြောဆိုတာ၊ ခွဲခြားဆက်ဆံဖို့၊ မုန်းတီးဖို့ လှုံဆော်တဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေ ဖြန့်ဝေတာ၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ဖျက်ဆီးတာ၊ မီးရှို့တာ၊ မနှစ်မြို့ကြောင်း တိုင်တန်းတာ စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှု အမျိုးအစား

အမုန်းဆောင်ရာဇဝတ်မှုမှာ ၃ မျိုး ၃ စားရှိပြီး ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်မှု၊ နှုတ်နဲ့ တိုက်ခိုက်ပြောဆိုမှု၊ မုန်းတီးလာအောင် လှုံဆော်မှုတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုယ်ထိလက်ရောက်တိုက်ခိုက်မှု

လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုအပေါ် မလိုမုန်းထားရာကနေ ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့ တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်မှုမျိုးကို ခေါ်ဆိုပါတယ်။ တိုက်ခိုက်တာ၊ သတ်ဖြတ်တာ၊ အိုးအိမ်ဖျက်ဆီးတာ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားတာ၊ ဖောက်ထွင်းခိုးယူတာ စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

နှုတ်နဲ့ တိုက်ခိုက်ပြောဆိုမှု

လူနည်းစုတွေ မနှစ်မြို့တဲ့ အမည်နာမ အသုံးပြုပြီး ခေါ်ဝေါ်တာ၊ ​ဆဲရေးတိုင်းထွားတာ၊ ခြိမ်းခြောက်တာတွေဟာ နှုတ်နဲ့ တိုက်ခိုက်ပြောဆိုတာတွေဖြစ်ပါတယ်။

နှုတ်နဲ့ကျူးလွန်တဲ့ အမုန်းဆောင်လုပ်ရပ်တွေအတွက် တိုင်လို့မရဘူး၊ အရေးယူလို့မရဘူးလို့ လူတွေက ထင်ကြပေမယ့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတော်တော်များများမှာတော့ ဒီလိုအဖြစ်အပျက်တွေကို အရေးယူနိုင်မယ့် ဥပဒေတွေ ပြဌာန်းပေးထားပါတယ်။

မုန်းတီးအောင် လှုံ့ဆော်မှု

လူမျိုးတစ်မျိုး၊ ဒါမှမဟုတ် လူမှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို မုန်းတီးလာအောင် လှုံ့ဆော်တာ၊ ​​ခြိမ်းခြောက်ပြောဆိုတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုလှုပ်ဆောင်မှုတွေကို စကားလုံးနဲ့ဖြစ်စေ၊ ရုပ်ပုံတွေ၊ ဗီဒီယိုတွေ၊ သီချင်းတွေ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာနဲ့ ဝဘ်ဆိုက်တွေမှာ ရေးသားတာတွေနဲ့ လုပ်ဆောင်လေ့ရှိပါတယ်။

ကိုးကား – met.police.uk, www.citizensadvice.org.uk