ဘော့စနီးယားမှ ဆာ့ဘ်ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ဆန္ဒပြ

ဇန်နဝါရီ ၁၁၊ ၂၀၂၂
M-Media

​-ဘော့စနီးယား ဟာဇီဂိုဗီနာမှာ ဆာ့ဘ်လူမျိုးတွေရဲ့ ခွဲထွက်ရေးအသံ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ထွက်ပေါ်လာမှုဟာ နောက်ထပ် လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွေဆီ ဦးတည်နိုင်တဲ့အတွက် တားဆီးပေးကြဖို့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။

ဆာ့ဘ်လူမျိုးတွေက ဂရိတ်တားဆားဘီးယားပြည်ထောင်စု တည်ထောင်ဖို့ ကြိုးစားမှု နောက်ဆက်တွဲ ၁၉၉၂ ခုနှစ်ကနေ ၁၉၉၅ ခုနှစ်အထိ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ဘော့စနီးယားစစ်ပွဲမှာ ဆာ့ဘ်စစ်သားတွေဟာ ဘော့စနီယက်နဲ့ ခရိုအက်လူမျိုးတွေကို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း ဥရောပမြေမှာ အကြီးမားဆုံး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဆာရာယေဗို၊ ရောမ၊ ဘရပ်ဆဲလ်၊ လန်ဒန်၊ နယူးယောက်နဲ့ ဝါရှင်တန်ဒီစီတို့ အပါအဝင် နိုင်ငံ ၁၄ နိုင်ငံက မြို့ပေါင်း ၃၅ မြို့မှာ တနင်္လာနေ့က ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဆန္ဒပြမှုအတွင်း ဘော့စနီးယား ဟာဇီဂိုဗီနာ ပြိုကွဲသွားနိုင်မှုကို တားဆီးပေးဖို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအ၀ိုင်းကို တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

၁၉၉၅ ခုနှစ် စစ်ပွဲပြီးတဲ့နောက် ‘ဒေတန် ငြိမ်းချမ်းရေးသသေဘာတူညီချက်’ နဲ့ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ဘော့စနီးယား ဟာဇီဂိုဗီနာနိုင်ငံမှာ ဆာ့ဘ်တွေကြီးစိုးတဲ့ ဆာပက်စ်ကာဒေသနဲ့ ဘော့စနီးယန်း-ခရိုအက်လူမျိုးတွေ ပူးပေါင်းထားတဲ့ ပြည်ထောင်စုဆိုပြီး နှစ်ပိုင်းခွဲထားတာပါ။

ဘော့စနီးယား ဆာ့ဘ်ခေါင်းဆောင် မီလိုရဒ် ဒိုဒစ်က ခွဲထွက်​ကာ သီးခြားနိုင်ငံ ထူထောင်ဖို့ ပိုမိုအားထုတ်လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။ ဆာပက်စ်ကာဒေသ လွှတ်တော်ဟာ မေလမတိုင်ခင် ကိုယ်ပိုင်အစိုးရနဲ့ ကိုယ်ပိုင်စစ်တပ် တည်ထောင်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ ဥပဒေတွေကို ပြီးခဲ့တဲ့လမှာ အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ဆာ့ဘ်တွေရဲ့ ဒီလိုကြိုးပမ်းမှုဟာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တွေကလို နောက်ထပ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာမှာကို ဘော့စနီးယန်းတွေက စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
​
ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပြင်ဆင်မှုတွေ၊ သံတမန်ရေးနည်းလမ်းတွေနဲ့ ဒီခွဲထွက်လိုမှုကို တားဆီးဖို့ ဘော့စနီးယား အာဏာပိုင်တွေကို ပြည်သူတွေက တိုက်တွန်းနေကြပါတယ်။

‘ဒေတန် ငြိမ်းချမ်းရေးသသေဘာတူညီချက်’ ကို ချိုးဖောက်မှုအတွက် ဆာ့ဘ်ခေါင်းဆောင် ဒိုဒစ်ကို အမေရိကန်က အမည်ပျက်စာရင်း သွင်းထားပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အသစ်တွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

ဘော့စနီးယားလုံခြုံရေးကို ၂၀၀၄ ခုနှစ်ကတည်းက တာဝန်ယူထားတဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂက ဒိုဒစ်ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူမှုမရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။

ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုနဲ့အတူ ဆာ့ဘ်တွေကြီးစိုးတဲ့ ဆာပက်စ်ကာဒေသမှာ ဘော့စနီယက် လူမျိုးတွေကို ပစ်မှတ်ထားတဲ့ အမုန်းဆောင် စော်ကားတိုက်ခိုက်မှုတွေလည်း မြင်တက်လာခဲ့ပါတယ်။

Ref: Aljazeera