James Webb တယ်လီစကုပ်ကပြောသည့် စကြာ၀ဠာကြီးအကြောင်း

ဇူလိုင် ၁၃၊ ၂၀၂၂
M-Media

-လူသားသမိုင်းမှာ စွမ်းအားအမြင့်ဆုံး အာကသတယ်လီစကုပ် James Webb ကနေ ရိုက်ကူးထားတဲ့ အာကာသပုံရိပ်တွေကို အမေရိကန် အာကာသအေဂျင်စီ နာဆာက ဇူလိုင် ၁၁ ရက်နဲ့ ၁၂ ရက်တွေ့မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

ရင်သပ်ရှုမောစရာ ဒီဓာတ်ပုံတွေဟာ လူသားတွေ အရင်က မမြင်ဖူး မတွေ့ဖူးတဲ့ အာကာသပုံရိပ်တွေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

အာကာသက အနက်ရှိုင်းဆုံးနေရာ၊ ကြယ်သင်္ချိုင်း၊ ဂလက်ဆီပေါင်းစည်းမှု၊ ကြယ်သစ်မွေးဖွားခြင်းအကြောင်းတွေကို တစ်ပုံချင်းစီမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

စကြာ၀ဠာ၏ အနက်ရှိုင်းဆုံး

နာဆာက ပထမဆုံးထုတ်ပြတဲ့ ဓာတ်ပုံဟာ စကြာ၀ဠာရဲ့ အနက်ရှိုက်ဆုံး အပိုင်းကို ရိုက်ကူးထားတာပါ။

SMACS 0723 လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ ဂလက်ဆီအစုအ၀ေးရဲ့ ပုံ ဖြစ်ပါတယ်။ အဖြူရောင်တောက်တောက်တွေက ကြယ်တွေ၊ ဂြိုဟ်တွေပါ၀င်တဲ့ နေအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ပုံရိပ်တွေပါ။

ဒီဂလက်ဆီအစုအ၀ေးဟာ ကမ္ဘာကနေမြင်ရတဲ့ နေလုံးကြီးနဲ့ သက်တမ်းအတူတူပဲဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၄.၆ ဘီလီယံက ဖြစ်ပေါ်လာတာဖြစ်ပါတယ်။

ကြယ်တွေအပေါ်မှာ အမိုးခုံးလိုဖြစ်နေနဲ့ အနီရောင် အခုံးလေးတွေကတော့ စကြာ၀ဠာ စတင်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၁၃ ဘီလီယံက တည်ရှိခဲ့တဲ့ ဂလက်ဆီတွေက ပြန့်ထွက်လာတဲ့ အလင်းတန်းတွေပါ။

စကြာ၀ဠာကြီး ဖွဲ့စည်းမှုမှာ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ ပါ၀င်နေတဲ့ အနက်ရောင်ဒြပ်ထု (dark matter) တွေအကြောင်းကို ဒီပုံရိပ်ကနေ ပိုမို လေ့လာနိုင်လိမ့်မယ်လို့ နာဆာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။

ကြယ်သင်္ချိုင်း

ဒီပုံကတော့ ကမ္ဘာကနေ အလင်းနှစ် ၂၅၀၀ လောက်မှာ ရှိနေပြီး Southern Ring Nebula လို့ခေါ်တဲ့ ကြယ်သင်္ချိုင်းကြီးပါ။

လူသားတွေရဲ့သမိုင်းမှာ ကြယ်သင်္ချိုင်းရဲ့ ဗဟိုကို ပထမဆုံး ရှင်းရှင်းလင်းလင်း တွေ့မြင်ရတာဖြစ်ပါတယ်။

သက်တမ်းကုန်တော့မယ့် ကြယ်တစ်လုံးကနေ ဓာတ်ငွေ့တွေ၊ အမှုန်တွေ ဘေးဘယ်ညာကို ပြန့်ကားထွက်နေတာပါ။ ဒီပြန့်ထွက်မှုဟာ နှစ်ပေါင်း ထောင်ချီ ကြာတတ်ပြီး နောက်ဆုံးမှာ ဒီကြယ်က သေဆုံးသွားပါတယ်။

ကြယ်တစ်လုံးသေဆုံးမှုဟာ နောက်ထပ် ကြယ်သစ်တစ်လုံး ပေါ်ပေါက်လာဖို့ အစပျိုးမှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဂလက်ဆီများ ကခုန်ခြင်း

Stephan’s Quintet လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အမည်ပေးထားတဲ့ စကြာ၀ဠာထဲက အစုအ၀ေးကြီးဟာ ဂလက်ဆီ ၅ ခု ပေါင်းစည်းထားတာဖြစ်ပြီး ဂလက်ဆီစုအဖွဲ့တွေ အများကြီးနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ Pegasus ကြယ်အစုအ၀ေးထဲမှာ ရှိပါတယ်။

ဒီပုံက Stephan’s Quintet ကို အနီးကပ်မြင်ရတာပါ။ ဂလက်ဆီ ၄ ခုဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု အကြိမ်အကြိမ်၀င်တိုက်ပြီး ကြီးမားတဲ့ ဂလက်ဆီအသစ်ကြီးတစ်ခု ဖွဲ့စည်းဖို့ အစပျိုးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီပုံကနေ ဂလက်ဆီတွေ ဖြစ်တည်လာမှု၊ ပညာရှင်တွေ အခုအချိန်အထိ အဖြေမထုတ်နိုင်သေးတဲ့ ‘စကြာ၀ဠာတွင်းနက်’ (Black Hole) တွေ အကြောင်းတွေကို ပိုမို လေ့လာနိုင်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာရှိရာ နေအဖွဲ့အစည်းပါ၀င်တဲ့ ဂလက်ဆီကြီးဟာ ဂလက်ဆီငယ်ပေါင်း ၁၀၀၀ လောက် ပေါင်းပြီး ဖြစ်ပေါ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကြယ်သစ်တစ်ခု မွေးဖွားခြင်း

ဒီပုံက Carina Nebula လို့ခေါ်တဲ့ ကြယ်သစ်တစ်ခု မွေးဖွားနေတဲ့ ပုံရိပ် ဖြစ်ပါတယ်။

ကြယ်သစ်တစ်ခုဖွဲ့စည်းမှုမှာ အမှုန်အစုအ၀ေးတွေ၊ ဟိုက်ဒရိုကာဘွန် မော်လီကျူးတွေရဲ့ အရင်က မမြင်ဖူးခဲ့တဲ့အနေအထားကို ဖော်ထုတ် ရိုက်ကူးနိုင်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

အမှုန်တွေဟာ တောင်တန်းလို့ဖြစ်နေပြီး အမြင့်ဆုံးထိပ်က အလင်းနှစ် ၇ နှစ်လောက် ရှိပါတယ်။ အ၀ါရောင်တွေက ဟိုက်ဒရိုကာဘွန် မော်လီကျူးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

သက်ရှိတွေ ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်မယ့် ဂြိုဟ်တွေမှာ သက်ရှိ၊ သက်မဲ့တွေကို ဖြစ်ပေါ်စေမယ့် ကာဘွန်ကို စကြာ၀ဠာကြီးက ဘယ်လို ဖြည့်တင်းပေးလဲဆိုတာ နောက်ပိုင်းမှာ အသေးစိတ် လေ့လာနိုင်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Ref: AFP