ဗိုလ္မွဴးၾကီးကို မနၱေလးျမိဳ႕၈၃-လမ္း၊ ဂုဏ္တန္ရပ္၌ အဘ ဦးမႊတ္နွင့္ အမိ ေဒၚအမာတို့မွ ၁၂၇၉ နတ္ေတာ္လဆန္း ၉ ရက္ (၂၂၊ နို၀င္ဘာလ၊ ၁၉၁၇) ေန့တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ငယ္စဥ္က ၅-နွစ္ မွ ၉-နွစ္သားအထိ ေတာင္ဘလူ၀တ္ေက်ာင္းတြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ စာသင္ေက်ာင္းတြင္ အေျခခံဘာသာေရးနွင့္ ေခတ္ပညာကို ဆည္းပူးသည္။ ျပီးမွ မနၱေလးျမိဳ႕ရိွ မြတ္စလင္ေက်ာင္း၊ ဗဟိုအမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းတို့တြင္ ဆက္လက္ဆည္းပူးျပီး ၁၉၃၆-ခု မတ္လတြင္ ၁၀-တန္း စာေမးပဲြကို ေျဖဆို ေအာင္ျမင္သည္။
၁၉၃၉-ခုနွစ္တြင္ မနၱေလး ဥပစာေကာလိပ္မွ ဥပစာသိပၸံတန္းကို ေအာင္ျမင္ျပီး ၁၉၄၁-ခုနွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ ဘီအိုစီ အင္ဂ်င္နီယာေကာလိပ္မွ လွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာပညာရွင္မ်ားအဖဲြ့၏ ဒီပလိုမာဘဲြ႕ ရရိွသည္။ ၁၉၄၁-ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ေၾကးနန္း ဌာတြင္ အီီးအက္တီ အျဖစ္ အလုပ္စတင္၀င္ေရာက္သည္။ ၁၉၄၂ခုနွစ္ နို၀င္ဘာလ မွ ၁၉၄၅ ခုနွစ္ မတ္လအထိ အက္စ္ဒီအီးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သည္။
၁၉၄၂-ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွစ၍ ေၾကးနန္းဌာန ၀န္ထမ္းတစ္ဦးအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ရင္း ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ငန္းးမ်ား ေဆာင္ရြက္သည္။ ၁၉၄၄ ခ၊ု ေအာက္တို ဘာလမွစ၍ ဗိုလ္မွဴးၾကီးဗထူးနွင့္ ဆက္သြယ္ျပီး လိွု့်၀ွက္ ၀ါယာလက္စခန္းတစ္ခုကို မနၱေလးျမိဳ႕ေျမာက္ဘက္ ဒဟေတၳာရြာ အေရွ့ဘက္ေတာထဲတြင္ တာ၀န္ယူ ထိန္းသိမ္းေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ ၁၉၄၅-ခု မတ္လ ၈ ရက္ေန့တြင္ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္အရာရိွတစ္ဦးအေနျဖင့္ အထူးသျဖင့္ ဆက္သြယ္ေရးအရာရိွတာ၀န္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရသည္။ ျမင္းျခံစခန္းတြင္ မ်ိဳးခ်စ္တပ္မေတာ္၏ ေတာ္လွန္ေရးဗိုလ္အျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ မြတ္စလင္ထုအား စည္းရံုးရန္ ပ်ဥ္းမနားညီလာခံ ေခၚဆိုခဲ့သည္။ သို့ေခၚနိုင္ရန္ အထက္ဗမာျပည္ စည္းရံုးေရးအတြက္ ဗိုလ္မွဴးက တာ၀န္ယူၾကိဳးပမ္းရသည္။
၁၉၄၆-ခု ဇန္န၀ါရီလ ၁၄ ရက္ မွ ၁၉၇၂-ခု စက္တင္ဘာလ ၆၇က္ေန့အထိ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္တြင္ ဗိုလ္မွဴးအဆင့္အထိ တာ၀န္အမ်ိဳးမ်ိဳးထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဘီအီးအမ္အီး လွ်ပ္စစ္တပ္ဖဲြ့တြင္ တာ၀န္ယူခဲ့ျပီး ၁၉၅၇-ခု ဇူလိုင္လမွ ၁၉၇၀ ခု ေအာက္တိုဘာအထိ လွ်ပ္စစ္ညႊန္ၾကားေရးတာ၀န္ကိုပါ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
၁၉၆၂-ခု မတ္လ ၂ ရက္ေန့မွစ ၁၉၇၀ ျပည့္နွစ္တြင္ လယ္ယာနွင့္ သစ္ေတာ၀န္ၾကီးဌာနအတြင္း၀န္၊ လယ္ယာ စိုက္ပိ်ဳးေရး၀န္ၾကီးဌာနအတြင္း၀န္၊ ဗလကအဖဲြ့၏ စက္မႈပစၥည္းၾကီးၾကပ္ေရးအဖဲြ့ ဥကၠ႒၊ စိုက္ပိ်ဳးေရးဘဏ္ဥကၠ႒၊ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရး တည္ေဆာက္မႈ ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ၀ါဇီလုပ္ငန္းေကာ္မတီဥကၠ႒ စေသာ နယ္ဘက္တာ၀န္အမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ေဖာ္ျပပါ စစ္ဘက္နယ္ဘက္ တာ၀န္မ်ားအျပင္ ၁၉၆၄-ခု နွစ္မွ၁၉၇၁-ခုနွစ္အထိ လမ္းစဥ္ပါတီဌာနခ်ဴပ္ ေတာင္သူလယ္သမားေရးရာ ဌာနၾကီး၌ ေရးရာေကာ္မတီ လက္ေထာက္အတြင္းေရးမွဴး၊ ေရးရာေကာ္မတီ တာ၀န္မ်ားကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၃-ခုနွစ္မွ ၁၉၇၃-ခုနွစ္အထိ ဗဟိုျပည္သူ့ ေတာင္သူလယ္သမားေကာင္စီ၊ ဗဟိုေကာင္စီ၀င္အျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။
၁၉၇၉-ခ ု စက္တင္ဘာလ ၉-ရက္ ေနတြင္ ဟစ္ဂ်ရီ ၁၄၀၀ ျပည့့္္ က်င္း ပေရးအတြက္ အဖဲြ့ ေပါင္း စံု အစည္းေ၀းတြင္ ဗိုလ္မွဴးၾကီးသည္ နာယကတစ္ဦးအျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္ပါ၀င္သည္။ ထို စည္းေ၀းပဲြတြင္ လက္ရိွ မြတ္စလင္အဖဲြ့ၾကီး ၆ ဖဲြ့၊ လူသိမ်ားေသာ အသင္းအဖဲြ့မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးအဖဲြ့၊ အီးဒ္စြလာတ္အဖဲြ့၊ ဓမၼဗိမာန္အပါအ၀င္ အဖဲြ့၂၉ ဖဲြ့၊ ၀တ္ေက်ာင္း ၅၀၊ ဂ်မာအတ္ခါနာ ၈ ခု၊ ျပင္ပစိတ္၀င္စားသူ ၁၇၉ ဦးတို့ပါ၀င္ေသာ အစၥလာမ္သာသနာ ဟစ္ဂ်ရီ ၁၅ရာစုၾကိဳဆိုေရး (အဟက) ဗဟိိုု ေကာ္မတီကို ဖဲြ့စည္းရာ ဗိုလ္မွဴးကို ေကာ္မတီဥကၠ႒အျဖစ္ တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္။
၁၂၊ ၉၊ ၇၉ တြင္ ေကာ္မတီ အသီးသီးဖဲြ့သည္။ ၂၀၊ ၁၁၊ ၇၉ ေန့တြင္ ဆုေတာင္းပဲြ က်င္းပသည္။ ၃၀၊ ၁၂၊ ၇၉ နွင့္ ၂၇၊ ၁၊ ၈၀ ေန့မ်ားတြင္ ေဟာေျပာပဲြမ်ား က်င္းပခဲ့သည္။ စာတမ္းနွင့္ ဓမၼေတးေခြမ်ား ထုတ္ေ၀သည္။ ေသြးလွူပဲြ၊ ေခြ်းလွူပဲြမ်ား တခမ္းတနား က်င္းပနိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၈၀-ျပည့္နွစ္ ေမလ ၁၁ ရက္ေန့၊ က်ဴလီယာခန္းမတြင္ က်င္း ပေသာ အိိုုလမာသာသနာ ့ပညာရွင္မ်ားမ်ားအဖဲြဲြဲ့့ လူထုေဟာေျပာပဲြတြင္ ဗိုလ္မွဴးၾကီးက ဧည့္သည္ေတာ္မိန့္ခြန္းေျပာၾကားသည္။ ၁၅-ရာစု ၾကိဳဆိုေရး အထိမ္းအမွတ္ မိတ္ဆံုပဲြမ်ား၊ စကားရည္ေသြးပဲြမ်ားလည္း သိုက္သိုက္ျမိဳက္ျမိဳက္ က်င္းပခဲ့သည္။၁၉၈၀-ျပည့္နွစ္ နို၀င္ဘာ ၉ ရက္ (၁၄၀၁ ခု မုဟရ္ရမ္လ ၁-ရက)္ ေနတြင္ ဆရာ၀န္မ်ားအသင္း ခန္း မေဆာင္၌ ဟစ္ဂ္ဂ်ရီ ၁၅-ရာစုအၾကိဳအခမ္္းးအနား က်င္း ပသည။္ ဗိုလ္မွဴးၾကီး က သဘာပတိအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ သံအမတ္ၾကီး ဦးေဖခင္နွင့္ ဟာဂီ်မ ေဒၚျမျမတင္တို့က နႈတ္ခြန္းဆက္ စကားေျပာၾကားသည္။ ဗဟိုေကာ္မတီ၀င္ သီရိကိုေလးက ရတုျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သာေကတျမိဳ႕နယ္ သင္တန္းသူမ်ားက အၾကိုနႈတ္ခြန္းဆက္ေတးျဖင့္လည္းေကာင္း ဧည့္ခံတင္ဆက္သည္။ ဗိုလ္မွဴးၾကီး၏ ဟစ္ဂ်ရီ ၁၅ရာစု ၾကိဳဆုိေရး မိန္႔ခြန္္းကို ျမန္မာ့အသံမွ ထုတ္လႊင့္ေပးခဲ့သည္။
၁၉၇၉-ခု စက္တင္ဘာ ၉ ရက္(၉-၉-၇၉) ေန့ ေဆာ္ၾသခိ်န္မွစ၍ ၁၉၈၀ ျပည့္ ဒီဇင္ဘာ ၉ ရက္ (၉၊ ၁၂၊ ၈၀) ဆုေတာင္းပဲြနွင့္မိတ္ဆံုစားပြဲ က်င္း ပကာ အဟက က ို ဖ်က္သိမ္းသည္အထ ိ ဗိုလ္မွဴးၾကီးသည္ စိတ္၀င္တစား အားတက္သေရာ ၾကိုးပမ္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
‘မွန္ကန္ေသာဦးတည္ခ်က္ အေလးအနက္ထား၍ စုေပါင္းၾကရင္း ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္ရန္ျဖစ္သည္’ ဟူေသာ ခံယူခ်က္ျဖင့္ ဗိုလ္မွဴးၾကီးသည္ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။’
ဗိုလ္မွဴးၾကီးသည္ ၁၉၈၄-ခုနွစ္၊ ဇန္န၀ါရီ ၄ ရက္ေန့တြင္ နိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီက ခ်ီးျမွင့္ေသာ ႏိုင္ငံဂုဏ္ရည္ဘြဲ႕ ပထမ အဆင့္ႏွင့္ စစ္မႈထမ္းေကာင္း တံဆိပ္ကို ရရိွသည္။ကေလာင္အမည္မွ မန္းသစၥာျဖစ္သည္။
၁၉၈၇ ခု ၾသဂုတ္လထုတ္ လျပည့္၀န္းစာေစာင္တြင္ မန္းသစၥာ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ဟစ္ဂ်ရတ္ျပဳလုပ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းကို တင္ျပသည္။ ေဆာင္းပါးတြင္ အစၥလာမ္သမိုင္းအတြက္ ဟစ္ဂ်ရတ္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ မည္မွ်အေရးၾကီးသည္၊ မည္မွ်တန္ဖိုးရိွသည္ကို ဆန္းစစ္ျပသည္။ အခိ်ဳ႕ပညာရွင္တို့သည္ ဟစ္ဂ်ရတ္၏အေရးပါပံုကို ဖံုးကြယ္ျပီးမွားယြင္းေသာအယူအဆမ်ားကို ေဖာ္ျပေနၾကသည္။ ပထမအယူအဆမွာ Flight ထြက္ေျပးျခင္းျဖစ္ျပီး ဒုတိယအယူအဆမွာ Arbitration ၾကား၀င္ျဖန္ေျဖေပးျခင္းျဖစ္သည္။ အယူအဆ ၂-ခုစလံုးမွာ အဓိပၸာယ္ကင္းမဲ့ျပီး အေၾကာင္းရင္းကို ေသးသိမ္ေအာင္လုပ္ရာေရာက္သည္။ အမွန္မွာ အဖိနိွပ္ခံဘ၀ဆိုးမွ လြတ္ေျမာက္ျပီး အစၥလာမ္သာသနာကို ခိုင္ျမဲစြာ တည္ေထာင္နိုင္ရန္ (၁) လြတ္လပ္ေသာ အေျခခံနယ္ေျမ (၂) ကိုယ္ပိုင္သေဘာတရားနွင့္ (၃) နိုင္ငံေရးအာဏာတည္းဟူေသာ မရိွမျဖစ္သည့္ လိုအပ္ခ်က္ (၃)ရပ္နွင့္ ျပည့္စံုနိုင္ရန္ ဟစ္ဂ်ရတ္ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု တင္ျပသည္။
နိဂံုးတြင္-
‘တမန္ေတာ္ျမတ္ၾကီး(ျငိမ္း)သည္ မိမိဘ၀ခရီး တစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ အစၥလာမ့္လမ္းညႊန္မႈကို အျပည့္အ၀ ယံုၾကည္ျပီး အစၥလာမ့္တရားေတာ္နွင့္အညီ က်င့္ၾကံေနထိုင္သြားခဲ့ေပသည္။ တမန္ေတာ္ျမတ္ၾကီး(ျငိမ္း)၏ အီမန္တည္းဟူေသာယံုၾကည္ခ်က္ကို မည္သည့္အေျခအေနနွင့္မဆို မည္သည့္အရာကမွ် ယိမ္းယိုင္ေအာင္မျပုနိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ့ရိွရပါသည္။ မကၠာျမိဳ႕နွင့္တကြ ေရာက္ေလရာ ေဒသအသီးသီးတြင္ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စည္းစိမ္ဥစၥာ ရာထူး ဂုဏ္တို့ေၾကာင့္လည္းေကာင္း မည္သည့္အခါမွ် မိမိအီမန္ကို အထိခို္က္မခံခဲ့ေၾကာင္း အစၥလာမ့္သမိုင္းတြင္ အထင္အရွားေတြ့ရိွရပါသည္’ ဟု သံုးသပ္သည္။ ျပီးမွ ဟစ္ဂ်ရတ္ျဖစ္စဥ္နွင့္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ကို ယွဥ္ျပသည္။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ ကြ်နု္ပ္တို့အဖို့ အေရးအၾကီးဆံုးတာ၀န္ တစ္ခုမွာ တမန္ေတာ္ျမတ္ၾကီး(ျငိမ္း)၏ထံုုး နွလံုုးသြင္း၍မိမိအီမာန္ကို ခိုင္ျမဲစြာထိန္းသိမ္းထားနိုင္ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ မိမိအီမာန္ကို ဘာနွင့္မွ် မေရာင္းစားမိေအာင္ အျမဲၾကိုးစားအားထုတ္ေနရေပမည္။ တစ္စံုတစ္ခုကို ေၾကာက္၍ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ တပ္မက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း မိမိအီမာန္ယိမ္းယိုင္မသြားေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားဖို့ အလြန္အေရးၾကီးေပသည္။ အီမာန္ခိုင္ျမဲျပီး အက်င့္သီလေကာင္းမြန္မွသာ ကြ်နု္ပ္တို့ လူျဖစ္ရကို်းနပ္ျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ေအာင္ပန္းဆြတ္ခူးနိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။
ဟု သတိေပးနိႈးေဆာ္ထားပါသည္။ အေလးထားရမည့္ သတိေပးခ်က္၊လက္ေတြ့က်ေသာ နိႈးေဆာ္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ ျမင့္ျမတ္ေသာ ေစတနာဆနၵ ေပၚလြင္ပါသည္။ ဗိုလ္မွဴးသည္ နိႈးေဆာ္သည့္အတိုင္း ကိုယ္တိုင္လိုက္နာက်င့္ၾကံခဲ့သူျဖစ္သည္။ မိမိ၏အီမာန္ကို အထိခိုက္မခံခဲ့၊ ကိုယ္ခံအားေကာင္းသျဖင့္
ၾကံ့ၾကံ့ခံနိုင္ခဲ့သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အီမာန္ခိုင္ျမဲျပီး လူျဖစ္က်ိဳးနပ္ခဲ့သည္ဟု သိရိွရပါသည္။ အဟက ဗဟိုေကာ္မတီဥကၠ႒၊ ေမာ္ကြန္း၀င္ ဒုတိယဆင့္၊ နိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမဆင့္၊ စစ္မႈထမ္းေကာင္းတံဆိပ္ စသည့္ ဘဲြ့ထူးဂုဏ္ထူးမ်ား ခီ်းျမွင့္ခံရေသာ အျငိမ္းစား ဗိုလ္မွဴးၾကီး တင္စိုး (ၾကည္း၊ ၃၆၀၂)သည္ ၁၉၉၅-ခု ဒီဇင္ဘာလ ၄ ရက္ေန့တြင္ အလႅာအရွင့္ အမိန့္ေတာ္ခံယူခဲ့ပါသည္။
အၿငိမ္စား ျမန္မာစာ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေအာင္ေဇာ္ ေရးသည့္ တိုင္းရင္း မြတ္စလင္မ္ စာျပဳစာဆုိ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား (ဒုတိယတြဲ) မွကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
