‘ကြ်န္ေတာ္မ်ိဳးသည ္ ကုရုရ္အ္အာန္တ္တဖ္စ္စီရီရ္ ေဒသနာကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုရာ၌ စရိတ္ေၾကးေငြကုန္က်မည္ကို မေထာက္၊ ခဲယဥ္းစြာ တစ္ဆင့္မွတစ္ဆင့္ အခြင့္ရိွသမွ် လဲႊေျပာင္း၊ ေကာင္းသည္ထက္ေကာင္းေအာင္ေရးသားျပဳျပင္ စက္တင္ပံုနိွပ္ရိုက္ရာ’ ဟု ဆုေတာင္းနိဂံုးတြင္ ေဖာ္ျပပါရိွသည့္အတိုင္း ဦးဘအိုသည္ ကုရ္အာန္ ျမန္မာဘာသာျပန္လုပ္ငန္းၾကီးကို ေစတနာထက္သန္စြာ ပံ့ပိုးခဲ့သူျဖစ္သည္။ လံု့လၾကီးစြာ၊ အားသည္းစြာ နွစ္ရွည္လမ်ား အခိ်န္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ကုရ္အာန္ျမန္မာျပန္ ဂနၳ၀င္သမိုင္းအတြက္ အေရးပါလွေသာ ပုဂၢိုလ္ၾကီးျဖစ္သည္ ။
ဦးဘအိုသည္ အမတ္ၾကီး န၀ဗ္ရဟင္ဘခ္ နွင့္ ေရႊက်င္သူ ေဒၚစာအု တတိယေျမာက ္ သားရတနာျဖစ္သည။္ ၁၂၃၄ (၁၈၇၂) ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ျမိဳ့၌ ဖြာ းျမင္သည။္ သာသနာဘဲြ့ မွာ အဟမဒြလြလႅာ ျဖစ္သည္။
ဖခင္ၾကီးသည္ ၁၈၈၆ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသို့ အပို့ခံရသည့္ အိနၵိယနိုင္ငံ ေဒလီျပည့္ရွင္ ဧကရာဇ္ဘုရင္ၾကီး ဇဖရ္ရွားနွင့္အတူ ပါရိွလာသည့္ အမတ္ၾကီးတစ္ဦးျဖစ္သည္။ အမတ္ၾကီးသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ ေတာင္ငူျမိဳ႕တြင္ အစိုးရအ၀ယ္ေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းသည္။ သားသမီးမ်ား အရြယ္ေရာက္စခိ်န္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ဦးဘအို၏ မိခင္ၾကီး ေဒၚစာအုမွာ လည္း သားသမီးမ်ား အသက္အတန္ရမွ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။ ဦးဘအိုသည္ အဂၤလိပ္စကား၊ ျမန္မာစကားတို့ကို ေကာင္းမြန္စြာ တတ္ကြ်မ္းသည္။ မူလက အစိုးရ၀န္ထမ္းလုပ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘံုေဘ ဘားမားသစ္ကုမၸဏီ၌ စာေရးအျဖစ္ အမႈထမ္းသည္။ အလုပ္၌ ရိုးသား ၾကိုးစားသျဖင့္ သစ္ေတာဘက္ကိုယ္စားလွယ္နွင့္ သစ္ေတာအ၀ယ္ေတာ္ အျဖစ္ ရာထူးတိုးျမွင့္ တာ၀န္ေပးျခင္းခံရသည္။ ထိုအခိ်န္မွစျပီး ဦးဘအိုသည္ တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္ၾကီးပြားခ်မ္းသာလာသည္။
ေတာကဲြ်အင္း၊ ကညြတ္ကြင္း၊ ပဲနြယ္ကုန္း၊ ေတာင္ငူ၊ ပ်ဥ္းမနား၊ ေအလာ၊ ေတာင္တြင္းၾကီးနွင့္ ပခုကၠဴနယ္မ်ား၌ လည္းေကာင္း၊ အင္းစိန္နယ္၊ လိႈင္ရိုးမရိွ သစ္ေတာမ်ား၌လည္းေကာင္း သစ္စက္မ်ား တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ (more…)