ဖေဖောဝါရီ ၄၊ ၂၀၂၂
M-Media

-IS အ​ကြမ်းဖက်အဖွဲ့ကို ၂ နှစ်ကျော် တိတ်တဆိတ်ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ အဘူ အီဘရာဟင် အလ်-ဟာရှီမီ အလ်-ကိုရိုက်ရှီတစ်ယောက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းမှာ သေဆုံးသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

အမေရိကန်စစ်တပ်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးအတွင်းမှာ အသက် ၄၅ နှစ်အရွယ် ကိုရိုက်ရှီဟာ အသေခံဗုံးခွဲပြီး အဆုံးစီရင်သွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီဗုံးခွဲမှုအတွင်း သူရဲ့ဇနီးနဲ့ သားသမီးတွေပါ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

၂၀၀၃ ခုနှစ် အမေရိကန်က အီရတ်ကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ကာ အာဏာရှင် ဆက်ဒမ်ဟူစိန်ကို ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး သိပ်မကြာခင်မှာ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ Islamic State of Iraq မှာ ကိုရိုက်ရှီဟာ အရေးပါတဲ့ ခေါင်းဆောင်ပါ။ အလ်ကိုင်းဒါးအဖွဲ့ခွဲ Islamic State of Iraq ဟာ IS အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ရဲ့ ရှေ့ပြေးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဆီးရီးယားနဲ့ အီရတ်တို့က နေရာအတော်တော်များများကို IS အဖွဲ့က ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ သိမ်းယူခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ခေါင်းဆောင် အဘူ ဘာကာ အလ် အဂ္ဂဒါဒီက ‘အစ္စလာမ့်ခလီဖိတ်နိုင်ငံ’ အဖြစ် ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။

၂၀၁၉ ခုနှစ် ဆီးရီးယားက အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးအတွင်းမှာ ဘဂ္ဂဒါဒီတစ်ယောက် အသေခံဗုံးခွဲပြီး အဆုံးစီရင်သွားပါတယ်။ အမေရိကန်၊ အီရတ်နဲ့ ဆီးရီးယားတပ်ဖွဲ့တွေ၊ အခြားလက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ ထိုးစစ်ဆင်မှုကြောင့် IS အဖွဲ့ဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်လောက်ကတည်းက နယ်မြေတွေ တစ်စတစ်စ ဆုံးရှုံးလာခဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာတော့ ချောင်းမြောင်းတိုက်ခိုက်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အဆင့်လောက်သာ ရှိပါတော့တယ်။

ကြမ်းတမ်းခက်ထန်သူ

၂၀၁၉ ခုနှစ် ဘဂ္ဂဒါဒီ သေဆုံးပြီးနောက်ပိုင်း ကိုရိုက်ရှီက IS အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ပါတယ်။ လျှို့ဝှက်နေတတ်တာကြောင့် အမေရိကန်နဲ့ အီရတ် ထောက်လှမ်းရေးက IS ခေါင်းဆောင်ဖြစ်မလာခင်အထိ သူ့ကို သိပ်ပြီး သတိမထားမိပါဘူး။

IS အဖွဲ့ကိုလည်း သူက ၂ နှစ်ကျော်ကြာ တိတ်တဆိတ် ဦးဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

အီရတ်ဒုတိယမြို့တော် မိုဆူးလ်မှာ ၁၉၇၆ ခုနှစ်က မွေးဖွားခဲ့တဲ့ ကိုရိုက်ရှီဟာ လူနည်းစု တက်ခ်မန်မျိုးနွယ်ထဲကဖြစ်ပြီး တရားဟောဆရာတစ်ယောက်ရဲ့ သားပါ။

အာဏာရှင်ဟောင်း ဆက်ဒမ်ဟူစိန်ရဲ့ စစ်တပ်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖူးပြီး ကျူးကျော်သူ အမေရိကန်ကို လက်နက်ကိုင်ပြန်ချတဲ့ ဆက်ဒမ်ဘက်​တော်သားတွေထဲက တစ်ယောက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၀၃-၂၀၀၄ မှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးထဲ ပါဝင်ခဲ့တဲ့ ကိုရိုက်ရှီကို အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့က ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ ဖမ်းဆီးကာ ‘ကမ့်ဘက်ကာ’ လို့ခေါ်တဲ့ အီရတ်က အမေရိကန်စစ်ဖက် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းမှာ အကျဉ်းချထားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထောင်ထဲမှာပဲ ကိုရိုက်ရှီဟာ အလ်-ဘဂ္ဂဒါဒီအပါအဝင် အလ်ကိုင်းဒါးနဲ့ IS အဖွဲ့က ထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံ ရင်းနှီးခဲ့ပါတယ်။

၂၀၀၉ ခုနှစ် ထောင်ကလွတ်တဲ့အချိန် IS အဖွဲ့မှာ ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီး အရေးပါတဲ့နေရာတွေကို
အလျင်အမြန် ရခဲ့ကာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် IS ရဲ့ မိုဆူးလ်မြို့ သိမ်းပိုက်မှုမှာ ဘဂ္ဂဒါဒီကို အဓိက ကူညီပေးခဲ့ပါတယ်။

အဖွဲ့အတွင်း ကြမ်းကြုတ်သူလို့ နာမည်ထွက်ပြီး ဘဂ္ဂဒါဒီရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုအပေါ် မနှစ်မြို့သူတွေကို ကိုရိုက်ရှီက ပြင်းပြင်းထန်ထန် နှိပ်ကွပ် သုတ်သင်ခဲ့ပါတယ်။

အီရတ်နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှာ ၂၀၁၄ ခုနှစ်က လူနည်းစု ယာဇီဒီတွေအပေါ် IS အကြမ်းဖက်အဖွဲ့က လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုမှာ ကိုရိုက်ရှီက အဓိကပါဝင်ခဲ့ပြီး အာဖရိကကနေ အာဖဂန်နစ္စတန်အထိ IS အဖွဲ့ခွဲတွေကိုလည်း သူကပဲ ကွပ်ကဲပါတယ်။

၂၀၁၇ ခုနှစ် အီရတ်မှာ IS အဖွဲ့ အမြတ်ပြတ်သွားပြီးတဲ့နောက် ကိုရိုက်ရှီတစ်ယောက် ဆီးရီးယားကို ထွက်ပြေးပြီး အဲဒီနောက်ပိုင်း ဝေးလံခေါင်ဖျားတဲ့ဒေသတွေမှာ ကိုယ်ယောင်ဖျောက်နေထိုင်ကာ IS အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အတွက် လူပြန်စုဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။

ကိုရိုက်ရှီသေဆုံးသွားမှုဟာ IS အဖွဲ့ကို နှိမ်နှင်းမှုမှာ အလွန်အရေးပါတဲ့ အောင်မြင်မှုတစ်ခု ဖြစ်​ပေမယ့် ဒီအဖွဲ့ဟာ ရေရှည်မှာ ဆက်လက်ရှိနေအုံးမယ်လို့ ပညာရှင်တွေက သုံးသပ်ပါတယ်။

Ref: Aljazeera