သမိုင္းေၾကာင္းထည္ဝါ ပတၱနီရာယ
မဟာပတၱနီသည္ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကား၊ ကိုယ္ပိုင္ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈျဖင့္ တခမ္းတနားရပ္တည္ခဲ့ေသာ ေအးခ်မ္းသာယာဝေျပာေသာ မင္းေနျပည္ေတာ္ႀကီးျဖစ္သည္။ ပတၱနီႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ယခုထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္ ငါးခုျဖစ္ေသာ နာရသီဝပ္၊ ယာလာ၊ ပတၱနီ(ျပည္နယ္)၊ ေဆာင္ခလာ၊ ဆာတြန္ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ မေလးေျမာက္ပိုင္းမွ ကီလန္တန္၊ ထရန္ဂါႏုႏွင့္ ကီဒါျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားပါဝင္သည္။
ကုန္သြယ္မႈေရးရာအခ်က္အခ်ာ
၁၅၁၁ခုႏွစ္တြင္ မလကၠာျမိဳ႕နယ္ခ်ဲ႕တို႔လက္ေအာက္တို႔က်ေရာက္သြားၿပီးေနာက္ ပတၱနီႏိုင္ငံေတာ္သည္ အာေခ်းေဒသမွ ဆူမၾတားေဒသဘုရင့္ႏိုင္ငံႏွင့္အၿပိဳင္ အိႏၵိယ-အာရပ္ကုန္သည္မ်ား၏ အဓိကကုန္သြယ္မႈ အခ်က္အခ်ာေဒသတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အစၥလာမ့္ဘူမိနက္သန္ႀကီးတစ္ခု
၁၂ရာစုႏွင့္ ၁၅ရာစုမ်ားအၾကားကာလ၌ ေဒသခံလူအမ်ားအျပား အစၥလာမ့္ေအးရိပ္ဆာယာသိ႔ု ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။ ပတၱနီဘုရင္ကိုယ္တိုင္လည္း အစၥလာမ္ကိုသက္ဝင္ယံုၾကည္လာၿပီး ၁၄၅၇ခုႏွစ္တြင္ ပတၱနီႏိုင္ငံေတာ္ကို အစၥလာမ္မစ္ ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ ပတၱနီႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ အာေခ်းဘုရင့္ႏိုင္ငံကဲ့သို႔ပင္ အစၥလာမ္သာသနာေတာ္ အဓိကသင္ၾကားေလ့က်င့္ရာ ဌာနႀကီးျဖစ္လာခဲ့သည္။ ပတၱနီေနျပည္ေတာ္သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ အစၥလာမ္သာသနာစတင္ေပါက္ဖြား ထြန္းကားေစသည့္ ဘူမိနက္သန္ႀကီးျဖစ္ခဲ့ေပသည္။
က်ဴးေက်ာ္ဖ်က္ဆီးခံရျခင္း
ဤသို႔ လြတ္လပ္စြာျဖင့္ ေအးခ်မ္းသာယာၿပီး ကိုယ္ပိုင္မူျဖင့္ ရပ္တည္ေနေသာ ပတၱနီႏုိင္ငံေတာ္ကို ၁၇၈၆ခုႏွစ္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ လက္ရိွခ်ကၠရီမင္းဆက္ကို စတင္ထူေထာင္ခဲ့သည့္ ပထေျမာက္ရာမဘုရင္၏ တပ္ဖြဲ႔မ်ား ဝင္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ထိုက်ဴးေက်ာ္မႈတြင္ ပတၱနီႏိုင္ငံေတာ္၏ ဘုရင္က်ဆံုးခဲ့ရၿပီး ပတၱနီေနျပည္ေတာ္လည္း ဖ်က္ဆီးျခင္းခံလိုက္ရသည္။ ပတၱနီသားအမ်ားအျပားလည္း စစ္သုံ႔ကၽြန္မ်ားအျဖစ္ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ေခၚေဆာင္သြားျခင္း ခံခဲ့ၾကရသည္။
ထိုင္းအမ်ိဳးသားေရးဝါဒီတို႔၏ ယုတ္မာမႈမ်ား
(၁၉၀၉)ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္-ဆိုင္ယမ္(ထိုင္း)စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္တြင္ ထိုင္းတို႔သည္ ယင္းတို႔၏ စရိုက္ပုံစံကို သြတ္သြင္းရန္ စနစ္တက်ႀကိဳးစားေတာ့သည္။ ထိုင္းအစိုးရက (၁၉၂၁)ခုႏွစ္တြင္ သူတို႔၏ ပညာေရးဥပေဒကို ျပဌာန္းၿပီး ေတာင္ပိုင္းေဒသမ်ားရိွ အစၥလာမ့္ဘာသာေရးေက်ာင္းမ်ားကို အဓမၼပိတ္ေစခဲ့ၿပီး ထိုင္းစာသင္ၾကားေသာ၊ ဘာသာေရးမဖက္ေသာ ေက်ာင္းမ်ားသို႔ မူစလင္တို႔အား မသင္မေနရ တက္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ အက်ိဳးဆက္အေနႏွင့္ အစၥလာမ့္သာသနာ့ပညာရွင္မ်ား နည္းပါးသြားရသည္။ ထိုဥပေဒကို ဆန္႔က်င္ကာ ေတာ္လွန္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ ရက္ရက္စက္စက္ ႏိွမ္နင္းခံခဲ့ရသည္။
(၁၉၃၂)ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးပီဘြန္းဦးေဆာင္ေသာ ထိုင္းအစိုးရသည္ ထိုင္းရတၱနီယံု ထိုင္းရိုးရာ ဓေလ့ထုံးတမ္းဆိုင္ရာ အမိန္႔ဒီဂရီ ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ကာ ေတာင္ပိုင္းမူစလင္တို႔ကို မူစလင္နာမည္မ်ားမွည့္ေခၚခြင့္ႏွင့္ ရိုးရာမေလးစကားသံုးစြဲမႈတို႔ကို အဓမၼပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ ထိုအဓမၼမႈမ်ားကို ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ေသာ ေတာင္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာလည္း ၾကမ္းတမ္းစြာ ဖိႏိွပ္ေခ်မႈန္းျခင္းခံခဲ့ရျပန္သည္။ (၁၉၆၀)တြင္ တစ္ခါ လူႏွင့္ဖိသည့္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားေရးမူကို က်င့္သုံးခဲ့ဲၿပီး ထုိင္းျပည္မမွ ဗုဒၶဘာသာဝင္ထိုင္းမ်ားကို ေျမယာရွားပါးသည့္ေတာင္ပိုင္းေဒသသို႔ အလုံးအရင္းႏွင့္ေျပာင္းေရႊ႕ေစခဲ့ေပသည္။ (၁၉၆၉)ခုႏွစ္တြင္ ထုိင္းျပည္မမွ ထိုင္းမိသားစုဝင္လူဦးေရ(၁၆၀ ၀၀၀)ခန္ ႔ကို ေနရာခ်ထားၿပီးျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္၏ ေကာက္က်စ္လိမ္လည္မႈ
ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ထိုင္းတို႔က ဂ်ပန္ကိုေထာက္ခံအားေပးခ်ိန္တြင္ မေလးမူစလင္တို႔သည္ ၿဗိတိသွ်တို႔အႏိုင္ရပါက ပတၱနီေဒသလြတ္လပ္ေရးကို ခြင့္ျပဳေပးရန္ သေဘာတူညီမႈရယူၿပီး အဂၤလိပ္တို႔ဘက္မွ ပါဝင္ကူညီတိုက္ခိုက္ခဲ့ေပသည္။ (၁၉၄၅)ခု ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးအၿပီးတြင္မူ အဂၤလိပ္တို႔သည္ မေလးမူစလင္တို႔ႏွင့္ထားရိွၿပီးျဖစ္ေသာ ကတိကို ေဖာက္ဖ်က္ကာ တစ္ဖက္သို႔လိုက္သြားခဲ့သည္။
ျပႆနာမ်ား
ေတာင္ပိုင္းသားညီေနာင္တို႔၏ အဓိကျပႆနာမွ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းမႈပင္ျဖစ္သည္။ မူစလင္အမ်ားစု ေနထိုင္ၾကေသာ ျပည္နယ္မ်ားမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မႈတန္ဖုိး၏ ၁.၅% မွ်ကိုသာ ထုတ္လႈပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ေတာင္ပိုင္းေဒသ လူဦးေရ သုံးပုံတစ္ပုံခန္႔မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ဘဝတြင္ ေနေနၾကရသည္။ ေတာင္ပိုင္းေဒသ၌ ေျပာပေလာက္ေသာစက္မႈလုပ္ငန္းဟူ၍ မရိွေခ်။ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ားမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့ေပါမ်ားမႈ၊ လမ္းတံတားစသည့္ အေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ၊ ဘ႑ေငြအရင္းအႏီွး နည္းပါးမႈ၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ မညီမွ်မႈ၊ လူေနမႈအဆင့္အတန္းနိမ့္က်မႈ၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး ထြက္ကုန္မ်ားအတြက္ ေဈးကြက္ရွားပါးမႈ၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ယိုယြင္းမႈႏွင့္ သဘာဝကပ္ေဘးမ်ား၊ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မွ ေျမနိမ့္ပိုင္းခရိုင္ကိုးခု၌ မၾကာခဏ ေရလႊမ္းမိုးမႈစေသာ အေျခခံ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္မ်ား၏ ျပယုဂ္သဖြယ္ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ ျပည္မႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ားအၾကား ဝင္ေငြကြာဟမႈမွာလည္း ႀကီးမားလွသည္။ ပုံစံအားျဖင့္ ဘန္ေကာက္တြင္၂၀၀၂ခုႏွစ္အတြက္ လစဥ္ပ်မ္းမွ်မိသားစုဝင္ေငြမွာ ဘတ္ေငြ ၂၈ ၂၃၉ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၃၅) ရိွခဲ့ခ်ိန္တြင္ နာရာသီဝပ္ျပည္နယ္၌မူ ဘတ္ေငြ ၂ ၂၂၄ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၈) မွ်သာရိွေနခဲ့ေပသည္။ ယင္းျပည္နယ္သုံးခုတြင္ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္းမွာ ၁၉၉၈ တြင္ ၁.၉ % သာရိွခဲ့ေသာ္လည္း ၂၀၀၃ တြင္ ၂.၃ % အထိ ရိွလာခဲ့သည္။ ေတာင္ပိုင္းေဒသသည္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းအတြက္ အထူးေက်ာ္ၾကားေသာ္လည္း လုပ္ငန္း၏ အဓိကအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို အစိုးရက ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ယင္းလုပ္ငန္းမွ ဝင္ေငြႏွင့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းအမ်ားစုမွာလည္း မူစလင္မဟုတ္သူမ်ား၏ လက္တြင္း၌သာ ရိွေနေလသည္။
သုံးသပ္ခ်က္
ကမာၻေပၚတြင္ ဤသို႔အဖိႏိွပ္ခံေနရေသာ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမ်ားစြာ ရိွပါသည္။ မူစလင္တစ္ဦးအေနျဖင့္ မိမိတစ္ဦးတည္း (သို႔) မိမိ၏မိသားစုေကာင္းစားေန႐ံုျဖင့္ေက်နပ္ေန၍မရေပ။ ထိုသို႔ဆိုလွ်င္ သူသည္ ျပည့္ဝစစ္မွန္ေသာ မူစလင္တစ္ဦးမျဖစ္ႏိုင္ေပ။
ၥအစၥလာမ္သည္ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမအရင္းစိတ္ဓာတ္ကို သြန္သင္ေပသည္။ က်င့္သုံးခိုင္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သည္ မည္သည့္ေနရာတြင္ ေနေန၊ မည့္သည္လူမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္၊ မည္သည့္လမ္းစဥ္ကို က်င့္သုံးသုံး၊ မည္သည့္အီမာမ္ေနာက္ကိုလိုက္လိုက္ “အြမၼသ္” ဆိုသည္ကို သတိရၿပီး မူစလင္ဆိုသည့္ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ တသားတည္းျဖစ္ေနရမည္။ ညီၫြတ္ေနရေပမည္။ ထိုသို႔စည္းလုံးေနမွသာ ဝမ္းနည္းဖြယ္ ဖိႏိွပ္ခံေနရသည့္ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမမ်ားေရွ႕မွ မတ္မတ္ရပ္ႏိုင္ေပမည္။ သူတို႔အစစအရာရာဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ဝိုင္းဝန္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေပမည္။ ။
“အစၥလာမ့္၏ေရႊေခတ္ဆီသို႔ အစၥလာမ့္ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမရင္းစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ အေရာက္ခ်ီတက္ၾကပါစို႔”
