ဇြန္ ၃၀၊ ၂၀၁၃
ေဆာင္းပါး႐ွင္ – O’Laie Manzu
၂၀၁၂-ခုႏွစ္ ဇြန္လ အေစာပိုင္းတြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္မ္မ်ားအၾကား ဘာသာေရး ပဋိပကၡ မ်ားသည္ ျမိဳ႕နယ္ ၄-ခုတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ ေအာက္တိုဘာလတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈ ထပ္မံ ျဖစ္ပြားခ်ိန္တြင္ ျမိဳ႕နယ္ ၉-ခုအား ကူးစက္ခဲ့ျပီး ေဒသအတြင္းရွိ မြတ္စလင္မ်ားအား ဖယ္ရွားရန္ သို႔မဟုတ္ အဓမၼေရႊ႕ေျပာင္း သြားေစရန္ ရည္ရြယ္ေသာ စနစ္တက် ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္ၾကသည့္ လႈပ္ရွားမႈ အသြင္ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။
ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ ကမန္ မြတ္စလင္မ္ အသိုင္းအဝိုင္းအား တိုက္ခိုက္မႈ သည္ ေဒသခံ ရခိုင္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား၊ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းၾကီး မ်ားႏွင့္ အရပ္သား ရခိုင္မ်ားမွ စီ စဥ္ ေဆာင္ ရြက္ ခဲ့သည္၊ ေျမႇာက္ပင့္ ေပးခဲ့သည္၊ က်ဴးလြန္ ခဲ့ၾက ပါသည္။ တခါတရံ တြင္လည္း အာဏာပိုင္ လံုျခံဳေရး ရဲတပ္ဖြဲ႔ဝင္ မ်ား၏ တိုက္ရိုက္ ကူညီမႈမ်ား ရရွိခဲ့ ပါသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသားမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ကေလးငယ္မ်ား အသတ္ခံ ခဲ့ၾကရျပီး အခ်ိဳ႕ အေလာင္းမ်ားကိုလည္း စုေပါင္း ေျမျမႇဳပ္ ထားခဲ့ျခင္း ခံခဲ့ရပါ သည္။ ၎တို႔၏ ေက်းရြာမ်ားႏွင့္ ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ မ်ားလည္း ဖ်က္ဆီးျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ျဖစ္ရပ္ မ်ားတြင္ အာဏာပိုင္ လံုျခံဳေရး ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ မ်ားသည္ မြတ္စလင္ မ်ားအား အၾကမ္းဖက္မႈမွ ကာကြယ္ေပးျပီး ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ေစရန္ အတြက္ ကူညီေပးခဲ့သည္မ်ား ႐ွိေသာ္လည္း အမ်ားအားျဖင့္ တိုက္ခိုက္ေနစဥ္တြင္ ေဘးအနီး၌ ရပ္ၾကည့္ေနၾကသည္ (သို႔တည္းမဟုတ္) တိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား၊ ေစာ္ကားမႈမ်ားအား တိုက္႐ိုက္ အေထာက္အကူျပဳခဲ့ ၾကပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားျပီး လေပါင္း မ်ားစြာအထိ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ အစိုးရသည္ အၾကမ္းဖက္မႈတြင္ တာဝန္ရွိသူ မ်ားအား ထိန္းသိမ္း အေရးယူရန္အတြက္ အေရးတယူ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား သို႔မဟုတ္ အနာဂတ္တြင္ ထပ္မံ မျဖစ္ပြားေစေရး အတြက္ ကာကြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။
ဇြန္လ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ေနာက္ပိုင္းတြင္ အနည္းဆံုး ႐ိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ အျခား မြတ္စလင္မ္ ၁၂၅၀၀၀ ႏွင့္ အနည္းငယ္ေသာ ရခိုင္မ်ား အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ၿဖစ္ခဲ့ရျပီး ၿပည္တြင္း ေၿပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားေရး ဒုကၡသည္စခန္း (IDP) မ်ားတြင္ ေနရာခ် ထားျခင္းခံ ခဲ့ရပါသည္။ ေၿပာင္းလဲ ေနရာခ် ထားေပးျခင္း ခံရေသာ မြတ္စလင္မ္ အမ်ားစုမွာ အစားအစာ၊ ေနရာထိုင္ခင္း၊ ေရႏွင့္ သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္မႈ အစီအစဥ္ႏွင့္ က်န္းမာေရး ေဆး ကု သမႈမ်ား လံုေလာက္မႈ မရွိေသာ လူဦးေရ ထူထပ္သည့္ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကရပါသည္။ လံုၿခံဳေရးရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ်ထားေပးျခင္းခံရေသာ မြတ္စလင္မ္မ်ားအား အကာအကြယ္ေပးၾကေသာ္လည္း အမ်ားအားျဖင့္မွာ ေထာင္ေစာင့္မ်ားကဲ့သို႔ ျပဳမူၾကသည္။ အေရးတၾကီး လိုအပ္ေနေသာ လူသားခ်င္း စာနာ ေထာက္ ထားသည့္ အကူအညီမ်ား၊ ရပ္ တည္ ေနထိုင္ေရး မ်ားႏွင့္ ေစ်းအသြားအလာမ်ားကိုပင္ ပိတ္ပင္ တားျမစ္ၾကသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ျမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြျမိဳ႕ရွိ ေအာင္မဂၤလာ အရပ္ေဒသတြင္ က်န္ရွိ ေနထိုင္ေန ၾကေသးေသာ မြတ္စလင္မ္ မ်ားအား တင္းၾကပ္သည့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ကန္႔သတ္မႈမ်ား သတ္မွတ္ထား ေသာေၾကာင့္ ၎တို႔၏ ပတ္ဝန္းက်င္ တြင္ေလွာင္ပိတ္ မိေနၾကသည္။ ကုလသမဂၢအရာရွိမ်ားကိုပင္လၽွင္ ၎တို႔ထံ သြားေရာက္ႏိုင္ေရးအား ပိတ္ပင္ တားျမစ္ထားပါသည္။
ဇြန္လႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလမ်ားတြင္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အၾကမ္းဖက္မႈ လိႈင္းလံုးမ်ား ႐ိုက္ခတ္ ခဲ့သည့္ ေနရာေဒသ မ်ား သို႔ လူ႔အခြင့္ အေရး ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာေရး အဖြဲ႕မွ သြားေရာက္ ခဲ့ပါသည္။ အဓိကက်ေသာ IDP စခန္းတိုင္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ် ထားေပးျခင္း ခံရေသာ မြတ္စလင္မ္ အမ်ား ေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ (အစိုးရ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည့္) အျခားေနရာမ်ားသို႔လည္း ကၽြႏု္ပ္တို႔ သြားေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့ပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစာသည္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ သြားေရာက္ခဲ့စဥ္အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ၾကံဳေတြ႔ခံစားခဲ့ရသည့ သို႔မဟုတ္ ေစာ္ကားမႈ မ်ားအား ေတြ႔ျမင္ရျပီး ေျပာင္းလဲ ေနရာခ်ထားျခင္း ခံထားရသူ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၊ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မဟုတ္သည့္ မြတ္စလင္မ္ မ်ားႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား အျပင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအား စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသူမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈ က်ဴးလြန္သူမ်ား ႏွင့္ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းခဲ့သည့္ အင္တာဗ်ဴး ၁၀၀-ေက်ာ္ အေပၚ အေျခခံထားပါသည္။ သံအမတ္မ်ား၊ ကုလသမဂၢအရာရွိမ်ားႏွင့္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီ ေပးၾကသူမ်ားႏွင့္လည္း စကားေျပာ ျဖစ္ခဲ့ၾကပါသည္။ အာကာသျဂိဳလ္တုစက္မ်ားမွ ရိုက္ကူး ျမင္ေတြ႕ရေလာက္သည္အထိ ဇြန္လႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလ အတြင္း ျဖစ္ပြားေသာ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားႏွင့္ ေစာ္ကားမႈမ်ားေၾကာင့္ ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႔၍ ပ်က္စီးဆံုးရံႈးမႈ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေသာ ျမိဳ႕နယ္ ငါးခုကို လူ႔အခြင့္ အေရး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕မွ အာ႐ုံထား ေလ့လာပါသည္။
ဇြန္လတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္မႈၾကီးသည္ ရမ္းျဗဲျမိဳ႕နယ္တြင္ ေမလ ၂၈-ရက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္ ရခိုင္ အမ်ိဳးသမီးအား မြတ္စလင္မ္ သံုးဦးမွ အဓမၼက်င့္ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္ဆုိသည့္ ကိစၥရပ္အေပၚ အေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါသည္။ ဇြန္လ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ရမ္းျဗဲျမိဳ႕နယ္၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ရွိ ေတာင္ကုတ္ျမိဳ႕တြင္ ရခိုင္ရြာသူရြာသားမ်ားမွ ဘတ္စ္ကား တစ္စီးအား တားဆီးကာ ယင္းကားေပၚတြင္ ပါလာေသာ မြတ္စလင္မ္ ဆယ္ဦးအား ရိုက္ႏွက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ရခိုင္မ်ားႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ အၾကား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ၾကီးထြားလာျပီး ႏွစ္ဖက္လံုးမွ လူအုပ္စုမ်ားျဖင့္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား၊ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားကိုက်ဴးလြန္ ၾကပါသည္။ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ လူအမ်ား ထိခိုက္ နစ္နာ ခဲ့ၾကရျပီး ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာမွာ အိုးအိမ္စြန္႔၍ ထြက္ေျပးခဲ့ ၾကရပါသည္။ အစပိုင္းတြင္ လံုျခံဳေရး ရဲတပ္ဖြဲ႔ဝင္ မ်ားမွာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ရပ္တန္႔ သြားေစရန္ အတြက္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ၎တို႔ ကိုယ္ႏိႈက္ ရခိုင္ လူထုၾကီးႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊ မြတ္စလင္မ္ ေက်းရြာမ်ားႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ေဒသမ်ားအား မီးရိႈ႕ ဖ်က္ဆီး ခဲ့ၾကပါသည္။
ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမွာ စီမံကိန္း ခ်မွတ္၍ ပိုမို စနစ္က်သည့္ လုပ္ေဆာင္မႈ ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာ ထင္ရွားပါသည္။ ေဒသခံ ရခိုင္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီအရာရွိမ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ဝါရင့္ဘုန္းၾကီးမ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ လူဦးေရအား စစ္ေဆးကာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား၏ အႏၲရယ္ စိုးရိမ္ရေၾကာင္း လအတန္ၾကာ လူသိရွင္ၾကား ဝါဒျဖန္႔ေနခဲ့ၾကသည္။ ေအာက္တိုဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔ တြင္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ ရခိုင္မ်ားသည္ ဓါးေျမာင္မ်ား၊ ဓါးမ်ား၊ ေသနတ္မ်ား၊ ဓါတ္ဆီ မီးပုလင္း မ်ားႏွင့္ အျခားရရာ လက္နက္မ်ား စြဲကိုင္ကာ ျပည္နယ္ တေလၽွာက္ ျမိဳ႕နယ္ ကိုးခုရွိ မြတ္စလင္မ္ ရြာမ်ားအား တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပါသည္။ အာဏာပိုင္ လံုျခံဳေရး ရဲတပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ ယင္းအၾကမ္းဖက္မႈအား ကာကြယ္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ တိုက္ရိုက္ပါဝင္ခဲ့ၾကပါသည္။ အခ်ိဳ႕ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ အလွမ္းေဝးသည့္ သီးျခား ျမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ တခ်ိန္တည္း အခ်ိန္ကိုက္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၃ ရက္ေန႕တြင္ ေျမာက္ဦး ျမိဳ႕နယ္ရွိ ယိုင္သည္ရြာတြင္ အနည္းဆံုး ရိုဟင္ဂ်ာ ၇၀-ဦး သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံခဲ့ရေသာ ျဖစ္ရပ္ ၾကီးသည္ အဆိုးရြား ဆံုးေသာ ျဖစ္ရပ္ၾကီး တစ္ခု ျဖစ္သည္။ တိုက္ခိုက္မႈ မ်ားအား ၾကိဳတင္ သတိေပးမႈမ်ား ရွိထားေသာ္လည္း လံုထိန္းရဲမ်ား၊ ေဒသခံရဲ မ်ားႏွင့္ စစ္သား အနည္းငယ္ကိုသာ လံုျခံဳေရး ေစာင့္ထိန္းရန္အတြက္ တာဝန္ခ် ထားေပးခဲ့ပါသည္။ ရခိုင္လူထုၾကီး၏ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ ေပးရန္ သို႔မဟုတ္ ရြာသားမ်ားအား လံုျခံဳသည့္ ေနရာမ်ားသို႔ ပို႔ေဆာင္ေပးရန္အတြက္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ ေပးရမည့္အစား ခုခံကာကြယ္ရန္အတြက္ ကိုင္ေဆာင္ထားၾကေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၏ တုတ္မ်ားႏွင့္ အေျခခံလက္နက္မ်ားအား ဖယ္ယူသိမ္းဆည္းၿခင္းျဖင့္ သတ္ျဖတ္မႈၾကီးကို ကူညီေပးသကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့ပါသည္။
“ပထမကေတာ့ စစ္သားေတြက ‘ဘာမွ မလုပ္ၾက နဲ႔တဲ့၊ ခင္ဗ်ား တို႔ကို ကာကြယ္ ေပးမယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကယ္မယ္။’ လို႔ေျပာၾကေတာ့ က်ေနာ္ တို႔လည္း သူတို႔ကို ယံုၾကည္ အားကိုးခဲ့ မိတယ္။” ဟု ေသတြင္းမွ လြတ္လာသူ အသက္ ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ တစ္ဦးမွ လူ႔အခြင့္ အေရး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔ ကိုေျပာၿပခဲ့ပါသည္။ “ေနာက္ေတာ့ သူတို႔ ကတိဖ်က္ၾကတယ္။ ရခိုင္ေတြ က်ေနာ္တို႔ လူေတြကို အလြယ္ တကူ ရိုက္ႏွက္ သတ္ျဖတ္ ၾကတယ္။ လံုျခံဳေရးေတြက က်ေနာ္တို႔ကို ဘာ အကာအကြယ္မွ ေပးခဲ့ဘူး။”
ယိုင္သည္႐ြာ အၾကမ္းဖက္မႈသည္ နံနက္ ၆-နာရီခြဲ ေလာက္တြင္ စတင္ခဲ့ျပီး ညေန ၅-နာရီတြင္ စစ္အင္အား အကူအညီ ေရာက္ရွိလာျပီး ေနာက္ဆံုး ဖ်န္ေျဖေပးခဲ့သည္ အထိ တစ္ေနကုန္ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါသည္။ ေသဆံုးသည္အထိ ခုတ္ထစ္ျခင္း ခံရသူမ်ား အနက္ ၂၈-ဦးမွာ ကေလးမ်ား ျဖစ္ျပီး ၅-ဦးမွာ အသက္ ဆယ္သံုးႏွစ္အရြယ္ ကေလးငယ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕မွ လက္ခံ ရရွိထားေသာ အာကာသ ျဂိဳလ္တု ပံုရိပ္မ်ား အရ ဇြန္လ ၂၀၁၂ မွစတင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ျမိဳ႕နယ္ ၁၃-ခု အနက္ ၅-ျမိဳ႕နယ္ တြင္ ပ်က္စီးမႈမ်ားကို ၂၇-ေနရာတြင္ ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ ဇြန္လ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ ပ်က္စီးမႈ ပံုရိပ္မ်ား တြင္ စစ္ေတြျမိဳ႕၌ အေဆာက္အဦေပါင္း ၂၅၅၈-ခု ပ်က္စီး ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ ရပါ သည္။ ေအာက္ တိုဘာလ တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈတြင္ ျမိဳ႕နယ္ ၉-ခုအနက္ ျမိဳ႕နယ္ ၅-ခုတြင္ အေဆာက္ အဦေပါင္း ၂၃၀၄-ခုပ်က္စီး ခဲ့သည္ကိုလည္း ေတြ႕ျမင္ ရပါသည္။ တစိတ္ တပိုင္းသာ ေတြ႕ျမင္ ရေသာ ပံုရိပ္ မ်ားအား ၾကည့္႐ႈသံုးသပ္ျခင္းျဖင့္ ဇြန္လႏွင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ စုစုေပါင္း ေျမဧက ၃၄၈-ဧက အတြင္း အနည္းဆံုး အေဆာက္အဦ ၄၈၆၂-ခု ပ်က္စီးခဲ့ျပီး အမ်ားစုမွာ လူေနအိမ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။
လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဳးလြန္မႈႏွင့္ လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈ
ဇြန္လ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္မွ စတင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားႏွင့္ ကမန္ မြတ္စလင္ အသိုင္း အဝိုင္း အေပၚ က်ဴးလြန္ ခဲ့သည့္ ရာဇဝတ္မႈ ၾကီး၏ ပမာဏ အတိုင္း အတာမွာ လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္းေရး လႈပ္ရွားမႈ၏ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ေသာ လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားအရ လူသားမ်ားအေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဳးလြန္မႈဟု ဆိုရာတြင္ ျပည္သူမ်ားအား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ႏွင့္ စနစ္တက် တိုက္ခိုက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ေသာ ရာဇဝတ္ ျပစ္မႈ ျဖစ္ပါသည္။ သီးျခား ဦးတည္ ထားသည့္ လူတစ္စုအား ဆန္႔က်င္ တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္ျပီး အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား သို႔မဟုတ္ စနစ္တက် စီ စဥ္ ေဆာင္ ရြက္ေသာ မူဝါဒ မ်ားအရ လုပ္ေဆာင္ ၾကျခင္း တို႔သာ အက်ံဳးဝင္ ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားႏွင့္ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႕မ်ားကဲ့သို႔ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အစုအဖြဲ႔မ်ားမွ က်ဴးလြန္ပါကလည္း ၎တို႔၏ လုပ္ရပ္မ်ားသည္ စနစ္တက် စီမံခန္႔ခြဲသည့္ အတိုင္းအတာ တစ္စံုတစ္ရာအထိ ရွိပါက လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဳးလြန္ျခင္းဟု သက္မွတ္ ႏိုင္သည္။
လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္းမႈ ဆိုသည္မွာ ဥပေဒသံုး ဝါဟာရ မဟုတ္ေသာ္လည္း လူမ်ိဳးစု သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး အစုအဖြဲ႕မွ အျခားေသာ လူမ်ိဳးစု သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး အစုအဖြဲ႕အား ပထဝီေျမ ေဒသ တစ္စံုတစ္ခုမွ ပေပ်ာက္သြားေစရန္အတြက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ ခက္ထန္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ေစသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိေသာ မူဝါဒအား ရည္ညြန္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ နယ္ႏွင္ျခင္းမ်ား၊ အဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းမႈမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ဖိႏွိပ္ေစာ္ကားမႈမ်ား က်ဴးလြန္ ေနရေၾကာင္း ကုလသမဂၢ အစိတ္ပိုင္းမ်ားမွ ယခင္ကတည္းက အသိအမွတ္ ျပဳထားျပီးျဖစ္သည္။ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္သည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ ျပစ္မႈ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအရ ဤဖိႏွိပ္ ေစာ္ကားမႈမ်ားသည္ “က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း”၊ “စနစ္တက် ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း”၊ “အစိုးရ အာဏာပိုင္ မ်ား၏ မူဝါဒ” အက်ိဳးဆက္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ၁၉၉၀-ခုႏွစ္ ကတည္းက ေဖာ္ျပထားခဲ့ျပီး ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားသည္ ယင္းရာဇဝတ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပသည့္ ေပၚလြင္ ထင္ရွားေသာ သက္ေသအသစ္ တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။
ရိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ အျခား မြတ္စလင္မ္မ်ားအား ႏိုင္ငံအတြင္းမွ ထြက္ခြာ သြားေစရန္ သို႔မဟုတ္ အနည္းဆံုး ၎တို႔ အစဥ္တစိုက္ေနထိုင္လာခဲ့ေသာ ေနရပ္ေဒသမ်ားမွ (ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားစုေနထိုင္ၾကေသာ ေနရာေဒသမ်ားမွ)ေၿပာင္းေရႊ႕ ထြက္ခြာသြားေစရန္ ရခိုင္ျပည္ရွိ နိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား မွ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားအားစီစဥ္ျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲျခင္းႏွင့္ေၿမႇာက္ပင့္ေပးျခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္ဟု ေဖာ္ျပေနေသာ သက္ေသလကၡဏာ ၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး ေပ်ာ့ေျပာင္းသည့္ အသံမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ယင္းအသံမ်ားမွာ ေမးမွိန္ေနပါသည္။
ေဒသတြင္း စည္းရံုး လံႈ႔ေဆာ္မႈမ်ားသည္ ေအာက္တိုဘာလ အၾကမ္းဖက္မႈအား ျဖစ္ပြားေစရန္အတြက္ တြန္းအားေပး အေထာက္အကူျပဳသည့္ လုပ္ရပ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ သံဃာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လူမႈအစုအဖြဲ႕မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္ေရး လက္ကမ္း စာေစာင္မ်ား၊ ေၾကညာခ်က္မ်ား ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ီခဲ့ၾကသည္။ ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ီေသာ ေၾကညာခ်က္မ်ားႏွင့္ လက္ကမ္းစာေစာင္ အမ်ားစုမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳး မရွိေၾကာင္း ကန္႔ကြက္မႈမ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား ရႈတ္ခ်မႈမ်ား၊ ႏိုင္ငံအတြင္းမွ ႏွင္ထုတ္ရန္အတြက္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ား၊ တခါတရံတြင္ “လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္းမႈ” လုပ္ေဆာင္ရန္ ဟူေသာ အသံုးအႏႈန္းမ်ားအား တိုက္ရိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သြယ္ဝိုက္၍ ေသာ္ လည္းေကာင္း ေဖာ္ျပ ခ်က္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ မ်ားသည္ ေဒသႏွင့္ ျပည္နယ္ပိုင္းမ်ားတြင္ စုေဝးၾကေသာ အစည္းအေဝးမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္ အေလးထားခဲ့ျခင္း မရွိေပ။
ေအာက္တိုဘာလ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ား မတိုင္မီတြင္ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္ ေရးအား အားေပး သကဲ့သို႔ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားအား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကျပီး ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ၎တို႔ ေနအိမ္မ်ားအား စြန္႔ခြာသြားေစရန္အတြက္ တြန္းအားေပး ခဲ့ၾကသည္။ ဥပမာ ေပါက္ေတာျမိဳ႕တြင္ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရအရာရွိမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ အဓိက စိုးမိုး ခ်ယ္လွယ္ေနေသာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား တိုးတက္ေရး ပါတီ Rakhine Nationalities Development Party (RNDP) အဖြဲ႔မ်ား ပူးေပါင္းကာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ထြက္ခြာ သြားေစေရး အတြက္ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ မ်ားစြာ ျပဳလုပ္ က်င္းပခဲ့ သည္။ ျပည္နယ္အတြင္း အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ား ထပ္မံ မျဖစ္ပြားမွီ ရက္ပိုင္းအ တြင္း ေအာက္ တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ရခိုင္ သံယာေတာ္ ညီလာခံ တစ္ရပ္အား စစ္ေတြျမိဳ႕တြင္ က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ရခိုင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားအၾကား ဦးထိပ္ထား အေရးေပးျခင္း ခံရသည့္ ဘုန္းၾကီး မ်ားသည္ “ျပႆနာ” အား “ကူညီေျဖ ရွင္း ေပးၾက ရန္” အတြက္ ျမိဳ႕နယ္မ်ားမွ အတူတကြ စုေပါင္း ညီညြတ္ ၾကေစရန္ အတြက္ ျပင္းထန္သည့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္ေရး ေၾကညာခ်က္ တစ္ေစာင္အား ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည္။ ေဒသခံ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား ၏ ေျပာ ဆိုခ်က္ အရ ေအာက္တိုဘာလ ၂၃-ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ တိုက္ခိုက္မႈတြင္ ၎တို႔ေဒသ အနီး တဝိုက္ အတြင္း ေနထိုင္ၾကသူ မဟုတ္ေသာ မ်က္ႏွာစိမ္း ရခိုင္အေျမာက္အမ်ား ပါဝင္ေၾကာင္း သိရပါသည္။
ဇြန္လ မွစ၍ ေဒသ ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ားႏွင့္ ဘုန္းၾကီး မ်ားသည္ ေၾကညာခ်က္မ်ား ထုတ္ျပန္ျခင္း ျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အၾကမ္းဖက္ ေစခိုင္းျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ရိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ ကမန္ လူမ်ိဳး မ်ားအား ၎တို႔ ေန႔စဥ္ လုပ္ကိုင္ ေနၾကသည့္ လုပ္ငန္း မ်ားအား ဟန္႔တား ခဲ့ၾကသည္။ မြတ္စလင္မ်ား လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္၊ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ခြင့္၊ ေစ်းသြား လာေရးႏွင့္ လူသားခ်င္း စာနာ ေထာက္ထားသည့္ အကူအညီမ်ား ရရွိေစေရး တို႔အား တားဆီး ပိတ္ဆို႔ ထားၾကသည္။ ဤလုပ္ရပ္ မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးမ်ား အိမ္ယာ စြန္႔လႊတ္ျပီး ေဒသ အတြင္းမွ ထြက္ခြာ သြားၾက ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ တြန္းအားေပး လုပ္ေဆာင္ ေနသည့္ သေဘာ သက္ေရာက္ ပါသည္။
“RNDP ေခါင္းေဆာင္ ေတြက လူေတြကို အမိန္႔ေတြ ေပးေန ခဲ့ၾကတယ္။” ဟု အသက္ ၂၇ ႏွစ္ အ ရြယ္ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ် ထားျခင္း ခံရသူ ေပါက္ေတာ ရြာသား ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသား တစ္ဦး မွ ေျပာ ပါသည္။ “လူတစ္စုမွာ ရခိုင္ အေယာက္-၂၀ ေလာက္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ရြာပတ္ပတ္လည္ကို ဝိုင္းထားဖို႔ သူတို႔ကို အမိန္႔ေပးထားၾကတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာ ေတြေနတဲ့ ရြာအနားမွာ အစားအေသာက္ေတြ ယူလာရင္ သူတို႔က ပိတ္ပင္ တားျမစ္တယ္။”
လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ျခင္း ဟုဆိုရာတြင္ မြတ္စလင္ ထုၾကီးအား သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အဓမၼ ေျပာင္းေရႊ႕ေစျခင္း၊ နယ္ႏွင္ျခင္း၊ ညွုင္းပန္း ႏွိပ္စက္ျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားအား စနစ္တက် အက်ယ္ တဝန္႔ လုပ္ေဆာင္ျခင္း တို႔ပါဝင္သည္။ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ မ်ား၏ ေၾကညာခ်က္မ်ား၊ စာရြက္ စာတမ္း မ်ားသည္ လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္မႈအား ဦးတည္ ေနသည့္ မူဝါဒမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ေစ ပါသည္။ ရခိုင္ လူထုၾကီး က်င့္သံုးေသာ ေၾကာက္လန္႔မႈမ်ား ေပၚေပါက္ေစသည့္ ပရိယာယ္မ်ားမွာလည္း လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္းလိုေၾကာင္း ေဖာ္ ၿပ ေနသည္။
ဤျပစ္မႈမ်ားတြင္ ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ား တိုက္ရိုက္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ သြယ္ဝိုက္ေသာ အားျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ပါဝင္ပတ္သက္ ေနပါသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားစုမွာ လက္နက္မ်ား ကိုင္ေဆာင္ ထား ၾကေသာ လူထုၾကီးမွ ျပဳလုပ္ၾကျပီး အာဏာပိုင္ လံုျခံဳေရး ရဲမ်ားမွာ မြတ္စလင္ မ်ား၏ လံုျခံဳေရး အ တြက္ ကာကြယ္ ေပးရန္ မည္သို႔မၽွ ျပဳလုပ္ ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ တခါတရံတြင္ ေဒသဆိုင္ရာ ရဲတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ား၊ လံုထိန္း ရဲမ်ား၊ နစက (နယ္စပ္ ေဒသ စစ္ေဆးေရးႏွင့္ ကြပ္ကဲမႈဌာနခ်ဳပ္)၊ စစ္တပ္ႏွင့္ ေရတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားကလည္း သတ္ျဖတ္မႈ မ်ားတြင္ တိုက္ရိုက္ ပါဝင္ခဲ့ ၾကပါသည္။
ဇြန္လႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအား စီစဥ္ျခင္း၊ စီမံခန္႔ခြဲ ျခင္းႏွင့္ ပါဝင္ပတ္သက္ျခင္း တို႔အတြက္ တာဝန္ရွိသူမ်ားအား ျမန္မာအစိုးရအေနျဖင့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အေလးအနက္ထား စံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္ျခင္းမ်ိဳး ျပဳလုပ္ေနျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း လူ႔အခြင့္ အေရးေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔မွ ေလ့လာေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ အစိုးရ ဖက္မွ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈ ပ်က္ကြက္ ေနျခင္းသည္ လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္း မႈ ျဖစ္ေသာ လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္ က်ဴးလြန္ ေနျခင္းသည္ အစိုးရမွ အေထာက္ အပံ့ေပးေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈအျဖစ္ ထင္ျမင္မႈမ်ား တိုးပြားေစပါသည္။ လံုထိန္းမ်ားသည္ ၎တို႔ ပါဝင္ ပတ္သက္မႈရွိသည့္ အခ်ိဳ႕ေသာသတ္ျဖတ္မႈမ်ားအျပီးတြင္ စုေပါင္း ျမႇပ္ႏွံမည့္ သခၤ်ဳိင္းက်င္းမ်ားအား တူးေစျခင္း သို႔မဟုတ္ တူးျခင္းျဖင့္ တာဝန္ခံ မႈမ်ားႏွင့္ တရားစီရင္ႏိုင္မႈမ်ားအား ပိတ္ပင္ဖံုးကြယ္ၾကပါသည္။
ဥပမာ ဇြန္လ-၁၃ ရက္ေန႔တြင္ အစိုးရပိုင္ ကုန္တင္ကားၾကီး ေပၚမွာ ကိုယ္တုံးလံုး ႏွင့္ အခ်ိဳ႕ အဝတ္အစား တစ္ဝက္ တစ္ပ်က္သာ ပါသည့္ အေလာင္း ၁၈ ေလာင္းအား စစ္ေတြျမိဳ႕ အျပင္ဖက္ရွိ ရိုဟင္ဂ်ာ IDP စခန္း အနီးတြင္ ေျမျမႇပ္ၾကြင္း ႏွစ္ၾကြင္း အတြင္းသုိ႔ သြန္ခ်ကာ စုေပါင္း ျမႇပ္ႏွံ ခဲ့ပါသည္။ ရုပ္အေလာင္း မ်ားအား မည္သူ မည္ဝါ ဟူ၍ စစ္ေဆး ေဖာ္ထုတ္ျခင္း မရွိ။ ေဒသခံမ်ား ရိုက္ကူး ထားေသာ ဓါတ္ပံု မ်ားအရ အခ်ိဳ႕ ဓါးစာခံ မ်ားမွာ မသတ္ျဖတ္မွီတြင္ ၾကိဳးမ်ား၊ ပလတ္စတစ္ ၾကိဳးစမ်ားျဖင့္ ခ်ည္ေႏွာင္ခဲ့ျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ် ထားျခင္း ခံရေနသည့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ား အနီးတြင္ လူေသေလာင္းမ်ား သယ္ေဆာင္ လာျခင္းမွာ လူမ်ိဳးတုန္း သုတ္သင္ ရွင္းလင္းမႈမူဝါဒ မ်ားအရ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ထာဝရ ထြက္ခြာသြားေစရန္ အတြက္ သတိေပးၿခိမ္းေျခာက္ ေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။
“အေလာင္းေတြကို သူတို႔ေတြ ဒီေနရာမွာ ျမွဳပ္ထားတယ္” ဟု အေလာင္းမ်ား သြန္ခ်ခဲ့ျပီး ေျမျမႇပ္ ခဲ့သည္ ကို ေတြ႕ရွိခဲ့သည့္ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသား တစ္ဦးက ေျပာပါသည္။ “အေလာင္း သံုးေလာင္းက ေသနတ္ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔။ တခ်ိဳ႕က မီးေလာင္ ဒဏ္ရာေတြ၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဓါးဒဏ္ရာေတြ။ ေသနတ္ ဒဏ္ရာတစ္ခုက နဖူးမွာ၊ ေနာက္တစ္ခုက ရင္ဘတ္မွာ။ ေယာကၤ်ား ႏွစ္ေယာက္က လက္ႏွစ္ဖက္ကို အေရွ႕ လက္ေကာက္ဝတ္မွ ၾကိဳးတုတ္ ထားတယ္။ ေနာက္တစ္ေယာက္က လက္ေနာက္ျပန္ ၾကိဳးတုတ္ထားတယ္။” ဟု လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔ကို ေျပာပါတယ္။
ဇြန္လ ၁၄-ရက္ေန႔တြင္ စစ္ေတြ အနီးရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာ IDP စခန္း အျပင္ဖက္ လမ္းေပၚ၌ လူေသအေလာင္းမ်ား အျပည့္ပါေသာ ကုန္တင္ကားမ်ားႏွင့္ ျမန္မာစစ္သားမ်ား ေျမျမွဳပ္ၾကြင္း မ်ားတူးေနေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ခဲ့သူမ်ားမွ ျပန္လည္ ေျပာျပ ၾကသည္။
လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီ ပ်က္သုဥ္းျခင္း
လက္ရွိတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ အဓိက လူသားခ်င္း စာနာမႈ ပ်က္သုဥ္း ေနသည့္ အလယ္ဗဟို သို႔ ေရာက္ရွိေနပါသည္။ ျမန္မာ အစိုးရသည္ ထိပ္တန္း အရာရွိ သံအမတ္မ်ားလာေရာက္ လည္ပတ္ရာတြင္ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ ေနရသူ မ်ားအား ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ ေပးေနေၾကာင္း ျပ သသည့္ အေနျဖင့္ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ် ထားေပးရာ ေနရာ မ်ားသို႔ လိုက္လံ ျပသ ၾကသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ လူ သားခ်င္း စာနာေထာက္ထားေသာ အကူအညီ ေပးမႈမ်ားအား ပိတ္ဆို႔ ထားေသာေၾကာင့္ အေရအတြက္ မသိႏိုင္သည့္အတြက္ ကယ္ဆယ္ ရႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္းေသဆံုး သြားၾကရေသာေသဆံုးမႈမ်ား ရွိေနပါသည္။ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ မေလးရွား သို႔မဟုတ္ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ေရာက္ရွိရန္ ေမၽွာ္ကိုး၍ ေရေၾကာင္း ခရီးႏွင္ခဲ့ၾကပါသည္။ အျခားေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာမွာလည္း ထိုနည္းတူစြာ ထြက္ခြာ ၾကရန္ ဆိုင္းျပင္း ေနၾကပါသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ တလႊားတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား ထားရွိရာ ၿပည္တြင္း ေၿပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားေရး ဒုကၡ သည္ စခန္းရွိ လူမႈ ကယ္ဆယ္ေရး အေျခအေနမွာ ဆိုးရြားလ်က္ ရွိပါသည္။ ဇြန္လ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း ေျပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားျခင္း ခံရသည့္ လူဦးေရ ထူထပ္ေသာ စခန္းၾကီးမ်ားတြင္လည္း ထိုနည္းတူစြာ အေျခအေန ဆိုးရြားလ်က္ရွိပါသည္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားမွာ လုိအပ္သည့္ အကူအညီမ်ား မရရွိေပ။ ကုလသမဂၢရံုးခြဲ ျဖစ္သည့္ Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) ၏ ေျပာဆိုခ်က္မ်ားအရ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ကေလးသူငယ္ မ်ားမွာ အစာေရစာ ငတ္ျပတ္ေနသည့္ အေျခအေနသို ႔ေရာက္ရွိေနျပီး ေသာင္းႏွင့္ခ်ီေသာ ဒုကၡသည္မ်ားမွာ က်န္မာေရးႏွင့္ ညီညြတ္သည့္ စားဝတ္ေနေရးႏွင့္ အစာေရစာမ်ား လံုေလာက္စြာ မရရွိၾကေပ။
ဒုကၡသည္ စခန္း တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အေျခအေန မတူၾကေသာ္လည္း စခန္းတိုင္း လိုလိုတြင္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ဖူလံုမႈမရွိေသာေၾကာင့္ စိုးရိမ္မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနၾကရသည္။ ျပည္တြင္း ေျပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားေရး ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ မြတ္စလင္မ္မ်ားသည္ တဲငယ္မ်ား၌္ စုျပံဳေနထိုင္ ၾကရသည္။ အခ်ိဳ႕မွာ ေတာင့္တင္းခိုင္မာေသာ တဲမ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကရေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕မွာ ေနထိုင္စရာ တဲႏွင့္ အေျခခံ လူသံုးကုန္ ပစၥည္းမ်ားပင္ မရွိၾကေပ။ ဤကိစၥအား ၿမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ား အလံုးစံု သိထားႏွင့္ျပီးသာ ျဖစ္သည္။ တခ်ိန္ တည္း မွာပင္ ရခိုင္ လူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ ၾကသည့္ စခန္းငယ္မ်ားတြင္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား စံုလ်င္စြာျဖင့္ စီစဥ္ထားေပးပါသည္။ ၎တို႔အား ရုပ္ျမင္သံၾကား ဌာနမ်ားႏွင့္ ေရဒီယိုမ်ားမွတဆင့္ ျမန္မာ ျပည္သူလူထုထံတြင္ အကူအညီေကာက္ခံကာ ေဒသပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ အစီအစဥ္မ်ားျဖင့္ ၾကည့္ ရႈ႕ ေစာင့္ေရွာက္ ထားေပးပါသည္။ ေနထိုင္ၾကသည့္ ေျပာင္းလဲ ေနရာခ်ထားေပးျခင္း ခံထားရေသာ မြတ္စလင္မ္ ထုၾကီးအား သက္သာ ေခ်ာင္ခ်ိေရးအတြက္ ကူညီေပးလိုေသာ ကုလသမဂၢ အဖြ႔ဲအစည္းမ်ားႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေပၚ ေဒသခံ ရခိုင္အသိုင္းအဝိုင္းမွ ခါးခါး သီးသီး မုန္းတီး ေနၾကေသာေၾကာင့္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားသည့္ အကူအညီမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးရန္ အတြက္ အဟန္႔ အတားၾကီး တစ္ရပ္ ျဖစ္ေန ပါသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား ကူညီ ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ အကူအညီမ်ားအား ရခိုင္ေဒသခံမ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းၾကီးမ်ားမွ ကန္႔ကြက္ ဆႏၵျပ ၾကသည္။ ကိုယ္ထိ လက္ေရာက္ တားျမစ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ၾကသည္။ အကူအညီေပးသူမ်ားအား ၾကိမ္းေမာင္း ၿခိမ္းေျခာက္ ၾကသည္။ ဤပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ဖယ္ရွား ႏိုင္ရန္ အတြက္ အာဏာပိုင္ လံုျခံဳေရး ရဲမ်ားမွ အနည္းငယ္ မၽွသာ ကူညီ လုပ္ေဆာင္ ေပးၾကသည္။
ဇြန္လ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား မျဖစ္ပြားမီ ကပင္ ရွိေနခဲ့ေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အေထာက္အကူျပဳ အဖြဲ႔ အစည္းမ်ား၏ အစီအစဥ္မ်ား ဆက္လက္ လည္ပတ္မႈ မျပဳရန္အတြက္ အစိုးရမွ တားျမစ္ ထားပါသည္။ ဤတားျမစ္ခ်က္မ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ မြတ္စလင္မ္ မ်ားအား လူမႈကယ္ဆယ္ေရး အကူအညီမ်ား ေပးႏိုင္ရန္ အတြက္ ဆိုးရြားသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
ညင္းပန္း ႏွိပ္စက္ခံ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေၾကာင္း
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားႏွင့္ မြတ္စလင္မ္မ်ားအၾကား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ကတည္းက စတင္ခဲ့ ပါသည္။ မ်က္ေမွာက္ ကာလတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ပဋိပကၡၾကီး သည္ အနည္းဆံုး ဒုတိယ ကမၻာစစ္မွ စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားမွာ ျဗိတိသၽွ ကိုလိုနီ အစိုးရအား သစၥာရွိ ေနခဲ့ၾကစဥ္တြင္ ရခိုင္မ်ားမွ ဂ်ပန္နယ္ခ်ဲ႕ မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း ခဲ့ၾကသည္။ ရခိုင္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ အၾကား ဆက္ဆံေရးမွာ ထိုစဥ္မွ၍ မ်က္ေမွာက္ ထက္တိုင္ ျပိဳလဲ ခဲ့ရသည္။ ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း တက္လာေသာ ျမန္မာ အစိုးရ အဆက္ဆက္၏ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္း ခံၾကရေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားၾကီး စိုးသည့္ ႏိုင္ငံတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ၾကၿပီး ေျပာင္းေရႊ႕ သြားၾကေစရန္ ၾကံရြယ္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ရွိေနပါသည္။ ရခိုင္ျပည္၏ လူမ်ိဳးေရး အေနအထားကို ေျပာင္းလဲ ၾကရန္ၾကိဳးစား ၾကသည္။
၁၉၇၈-ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာ စစ္တပ္၏ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား သတ္ျဖတ္မႈမ်ား၊ အဓမၼ မုဒိမ္းမႈမ်ား၊ မီးရိႈ႕ ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၂၀၀၀၀၀-ေက်ာ္ ႏိုင္ငံမွ ထြက္ေျပး ခဲ့ၾကရသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ တြင္လည္း စစ္တပ္၏ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္ေရး တိုက္ခိုက္မႈ မ်ားေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၂၅၀၀၀၀-ေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပး ခဲ့ရျပန္သည္။ ထြက္ေျပးၾကရသူ အမ်ားစုမွာ ေနာက္ဆံုး၌ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ပိုင္းသို႔ အဓမၼ ျပန္လည္ ပို႔ေဆာင္ျခင္း ခံခဲ့ရျပီး ရခိုင္အမ်ားစု ေနထိုင္ရာ ေနရာေဒသ မ်ားမွ သီးျခား ေနရာခ် ထားခဲ့သည္။ ၎တို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ား ပိတ္ဆို႔ ထားျပီး တင္းၾကပ္ေသာ စည္းကမ္းမ်ား အၾကားတြင္ ေနထိုင္ၾကရသည္။
လူမ်ိဳးေရး အေပၚအေျခခံသည့္ ခြဲျခားမႈျဖစ္ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား ျမန္မာႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္မွ ပိတ္ဆို႔ထားသည့္ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသား ဥပေဒသည္ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔အား ညွင္းပန္း ႏိွပ္စက္မႈ၏ ပင္မဗဟို ျဖစ္သည္။ ယင္းဥပေဒအရ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားသည္ (ဗမာ၊ ရခိုင္၊ ကရင္ႏွင့္ အျခား) တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုၾကီး ၈ ခုမွ ဆင္းသက္ လာေသာ လူမ်ိဳး မဟုတ္သည့္ အတြက္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ေစရန္ အလို႕ငွာ ၎တို႔သည္ လြတ္ လပ္ေရး ရခဲ့သည္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မီ ကတည္းက ေရာက္ရွိ လာသည့္ မ်ိဳးရိုးမွ ေပါက္ဖြား ဆင္း သက္ လာေၾကာင္း သက္ေသျပ ရပါမည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ မိသားစုမ်ား အဖို႔ ယင္းသို႔ သက္ေသ ျပႏိုင္သည့္ တိုင္ေအာင္ လက္ေတြ႔တြင္ ခက္ခဲလွ ပါသည္။ ကမန္ မြတ္စလင္ မ်ားမွာမူ တရားဝင္ အသိအမွတ္ ျပဳ ထားျခင္း ခံရသည့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျမန္ မာ ႏိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ၾက ပါသည္။
အစိုးရႏွင့္ ျမန္မာ လူထုၾကီးမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံမွ တရားမဝင္ ခိုးဝင္လာသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ျမန္မာ့ တိုင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္မွ ေပါက္ဖြား လာသူမ်ား မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ သားမ်ား အျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳႏိုင္ေၾကာင္း ေပၚေပၚထင္ထင္ သက္မွတ္ ထားၾကသည္။ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္ မ်ားတြင္ ၎တို႔အား “ဘဂၤလီမ်ား” “ရိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚေဝၚ လိုသူမ်ား” သို႔မဟုတ္ ခက္ထန္သည့္ အသံုးအႏႈန္း ျဖစ္ေသာ “ကုလားမ်ား” ဟု ရည္ညြန္း ေခၚေဝၚ ၾကသည္။
ရိုဟင္ဂ်ာ အားလံုးအား “ဘဂၤလီမ်ား” ဟု သတ္မွတ္ ေနၾကေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ား စုမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ေမြးဖြားၾကသည့္ မ်ိဳးဆက္ေပါင္း မ်ားစြာမွ ဆင္းသက္ ေပါက္ဖြား လာသူ မ်ား ၿဖစ္သည့္ ၿမန္မာျပည္ဖြား မ်ားျဖစ္သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား၏ အေျခခံ အခြင့္အေရးမ်ား ပိတ္ဆို႔ လိုေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္အား အစိုးရမွ ပိတ္ပင္ ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ အရ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံသား မဟုတ္သူမ်ား ရထိုက္သည့္ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ပညာ သင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ အိမ္ေထာင္ျပဳခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ခြင့္ မ်ားအား ကန္႔သတ္ ပိတ္ပင္ထားျခင္း ခံၾကရသည္။ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ အဓမၼ ေစခိုင္းျခင္း၊ အဓမၼ မုဒိန္းျပဳက်င့္ျခင္း၊ ညင္းပန္း ႏွိပ္စက္ျခင္း၊ အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းေစျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ ဖိႏွိပ္ ေစာ္ ကား မႈ မ်ား ျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ားခံ ၾကရသည္။ ယခင္ႏွစ္ မ်ား တြင္ ျမန္ မာ အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္မွ အလား သ႑ာန္ တူသည့္ ညင္းပန္း ႏွိပ္စက္မႈ မ်ားအား ရခိုင္လူမ်ိဳး မ်ား အေပၚ တြင္ ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား အေပၚ ဖိႏွိပ္မႈမွာ ပိုမို ျပင္းထန္ လွပါ သည္။
ဇြန္လ အၾကမ္းဖက္မႈ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ ဒုကၡသည္မ်ားသည္ နတ္ျမစ္ သို႔မဟုတ္ အျခား ေရေၾကာင္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးရန္ ၾကိဳးစား ၾကသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရမွ ၎တို႔၏ နယ္စပ္မ်ား ပိတ္ထားၾကျပီး ဒုကၡသည္ အျဖစ္ ခိုလံႈဝင္ေရာက္လာသူ မ်ားအား ပင္လယ္ ခရီးသြား သေဘၤာမ်ား မဟုတ္သည့္ ေလွငယ္မ်ားျဖင့္ ပင္လယ္ဆီသို႔ ၿပန္လည္ တြန္းပို႔ၾကသည္။ ညွင္း ပန္း ႏွိပ္ စက္ျခင္း ခံရသည့္ ေနရာမွ ထြက္ေျပး လြတ္ေျမာက္ လာသူ မ်ားအား ယင္းညွင္း ပန္း ႏွိပ္စက္ သည့္ ေနရာသို႔ ျပန္လည္ ပို႔ေဆာင္ျခင္းသည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ထံုးတမ္း အစဥ္လာမ်ားအား ခ်ိဳးေဖာက္ ရာ ေရာက္ေပသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ သည္လည္း ဇြန္လ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၎တို႔ထံ ေရာက္ရွိ လာ သည့္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ ဒုကၡသည္ အျဖစ္ခိုလံႈ ဝင္ေရာက္လာသူ မ်ားအား ထိုနည္းတူစြာ ဆက္ဆံ ခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕ အေျခအေန မ်ားတြင္ မေလးရွားႏိုင္ငံအထိ ဆက္လက္ ခရီးႏွင္ႏိုင္ၾကေစရန္ အတြက္ စားနပ္ရိကၡာမ်ား ျဖည့္ဆီးေပးေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕အေျခအေန မ်ားတြင္ ပင္လယ္ျပင္ဆီသို႔ ျပန္လည္ တြန္းပို႔ၾကသည္။ သို႔မဟုတ္ ၎တို႔အား လူကုန္ကူးသူမ်ား လက္ထဲသို႔ အပ္ႏွင္း လိုက္ၾကသည္။
ေနျပည္ေတာ္၏ တုန္႔ျပန္မႈ
ဇြန္လ အၾကမ္းဖက္မႈအျပီး တစ္လ အၾကာတြင္ ဇူလုိင္လ ၁၂ ရက္ေန႔၌ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သည္ “တရာမဝင္ ခိုးဝင္လာသည့္” ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား “တတိယႏိုင္ငံ” သို႔ပို႔ေဆာင္ရန္ အတြက္ ထုတ္ျပန္ ေျပာဆို ခဲ့သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုမွ ၎တို႔၏ မိသားစု မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ အလိုက္ ျမန္မာႏိုင္ ငံတြင္ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ္လည္း တရားဝင္ေနထိုင္ခြင့္ အေထာက္အထားမ်ား မရွိေသာေၾကာင့္ သမၼတ၏ စကား အသံုးအႏႈန္း အရ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မဟုတ္သလို ျဖစ္ေနသည္။
သမၼတ၏ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း အက်ိဳးဆက္မ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးအရ ျမန္မာျပည္မွ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား ဖယ္ရွားလိုသည့္ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဆက္လက္၍ အားေပးအားေျမွာက္ လုပ္သလို ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ဤကဲ့သို႔ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား ဖယ္ရွားလိုသည္မွာ ရခိုင္ လူထုၾကီး သာမက ျမန္မာအရာရွိမ်ားႏွင့္ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းတြင္လည္း ၾကီးမားစြာ လႊမ္းမိုးေနေသာ ယူဆခ်က္ ျဖစ္သည္။ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအဝင္ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားေရးအတြက္ အဓိကေနရာတြင္ ပါဝင္သူမ်ား၏ ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာခ်က္မ်ားႏွင့္ လုပ္ရပ္မ်ားသည္လည္း ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား အလိုမရွိသည့္ အယူဝါဒမ်ား အေပၚ ထပ္ဟပ္ ေပးသလို ျဖစ္ေနျပန္သည္။
႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား ႏိုင္ငံအတြင္းမွ ထြက္ခြာသြားရန္ ထပ္မံ ၾကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ျခင္း မျပဳသည့္တိုင္ေအာင္ သို႔မဟုတ္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား ၎တို႔ ေနအိမ္မ်ားမွ ေဝးကြာသည့္ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေရး ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားတြင္ ထိန္းသိမ္း ထားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ထားသည့္ တိုင္ေအာင္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားႏွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္မ်ားအား သီးျခားခြဲျခားထားရန္ အတြက္ လုပ္ေဆာင္ ေနသည့္ အစိုးရ၏ လုပ္ရပ္္မ်ားအားလည္း စိုးရိမ္ေနရပါသည္။ ဤသည္မွာ အမ်ားအားျဖင့္ ႏိုင္ငံမဲ့ ဘဝသို႔ ေရာက္ေနရေသာ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား၏ အေျခခံ လူ႔အခြင့္ အေရးအား ထိန္ခ်န္ ထားရန္ အတြက္ လမ္းစ ျပဳထား သလို ျဖစ္ေန ပါသည္။
ၾသဂုတ္လ ၁၇-ရက္ေန႔တြင္ “လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားရသည့္ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းအရင္း” ႏွင့္ “ဘာသာ မတူသည့္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္း အၾကား သင့္တင့္စြာ အတူတကြ ယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား” ရွာေဖြရန္ ၂၇-ဦးပါ “စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္” အား ဦးသိန္းစိန္မွ ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့ပါသည္။ ၾသဂုတ္လ ၂၅-ရက္ေန႔တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအား ေဒသခံ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အင္အားစု မ်ားမွ ေျမႇာက္ပင့္ေပးေၾကာင္း “လူမ်ိဳးေရး အမုန္းပြား မႈေတြ တိုးပြား လာေအာင္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြ၊ အခ်ိဳ႕ ဘုန္းၾကီးေတြ၊ အခ်ိဳ႕ လူေတြက လုပ္ေဆာင္ ေနတယ္”လို႔ေျပာဆို ခဲ့ပါသည္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ ဇြန္လမွ စတင္ခဲ့သည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ားအား လုပ္ေဆာင္ ေနသူ မ်ားအား အေရးယူရန္ သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းမ်ား ထပ္မံ ျဖစ္ပြားမႈမွ ကာကြယ္ရန္ ထိေရာက္သည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား မျပဳလုပ္ခဲ့ေပ။ အလြန္ပင္ ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႔ၾကာေနသည့္ ယင္းေကာ္မရွင္ အစီအရင္ခံစာတြင္ ႏိုင္ငံသား ကိစၥ၊ လူသားျခင္း စာနာ ေထာက္ ထားသည့္ အကူအညီ ကိစၥ၊ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္မႈ ကိစၥတို႔အား က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ေရးႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ တာဝန္ရွိသူမ်ားအား ေဖာ္ထုတ္ေပး ႏိုင္ေရး တို႔ကို မည္သည့္ အတိုင္း အတာ အထိ အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပမည္ကို သဲသဲကြဲကြဲ မသိရ ေသးေပ။
ေအာက္တိုဘာလ အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ားအျပီးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတရံုးမွ “အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၏ ေနာက္ ကြယ္တြင္ “လူပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား” ပါဝင္ ေနေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည္။ ထိုေၾကညာ ခ်က္တြင္ ၎တို႔အား “ေဖာ္ထုတ္ စစ္ေဆး သြားမည္ ျဖစ္ျပီး ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္သြားမည္” ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ သမၼတမွာ ၎ ထုတ္ၿပန္ေၾကညာခ်က္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္း မရွိေသးသည့္အျပင္ ေအာက္တိုဘာလႏွင့္ ဒီဇင္ဘာလမ်ားတြင္ အစိုးရမွ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေၾကညာခ်က္မ်ားတြင္လည္း အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၌ အစိုးရလံုထိန္းမ်ား ပါဝင္ခဲ့ျခင္းကို ျငင္းဆိုခဲ့ပါသည္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စိုးရိမ္မႈမ်ား တိုးပြားလာသည္ကို တုန္႔ျပန္ေသာအားျဖင့္ ဦးသိန္းစိန္မွာ ပိုမိုအေရးပါသည့္ တုန္႔ျပန္မႈမ်ားျဖင့္ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါသည္။ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆-ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္အား ေပးပို႔သည့္ စာတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အေျခအေနမွာ “အဓိပၸါယ္မဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား” ျဖစ္ေၾကာင္း၊ “ရာဇဝတ္မႈမ်ား” ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၎၏ အစိုးရမွာ ႏိုင္ငံေရး အေနအထား ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ ေနရျပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးမ်ားႏွင့္အညီ ႏိုင္ငံတဝွမ္းတြင္ ေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္မႈ ကိစၥမွအစ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ကိစၥမ်ား အပါအဝင္ ေမြးစာရင္းထုတ္ေပးျခင္း၊ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ ခြင့္ ျပဳျခင္း၊ ႏိုင္ငံ အတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြားလာ ခြင့္ျပဳျခင္း မ်ားအား ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ ရြက္ရန္” ျပင္ဆင္ေနေၾကာင္း ေရးသား ေပးပို႔ခဲ့ပါသည္။
အေမရိကန္ သမၼတမ်ားအနက္ ပထမဆံုး ျမန္မာေျမသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည့္ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမား ၏ ျမန္မာျပည္ ခရီးစဥ္ မတိုင္မွီ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၈-ရက္ေန႔တြင္လည္း ယင္းကဲ့သို႔ေသာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာမႈမ်ိဳး ျပဳလုပ္ခဲ့ျပန္သည္။
ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာအစိုးရမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ားအား ကိုင္တြယ္သည့္ ထိေရာက္ေသာ လုပ္ေဆာင္မ်ား ျပဳခဲ့ျခင္းမရွိ။ ေရွ႕ဆက္ တိုးႏိုင္မည့္ လမ္းညႊန္ စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ထားျခင္းမ်ိဳးလည္း မရွိေပ။ ထိုကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ မြတ္စလင္မ္မ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္ ၏မႈမ်ားမွ ရခိုင္ျပည္နယ္ တြင္သာမက အျခား အရပ္မ်ားသို႔ ျပန္႔ႏွံ႔ ခဲ့သည္။ မတ္လ ၂၀ ႏွင္ ၂၂ ရက္အတြင္း ဘုန္းၾကီးမ်ား ဦးေဆာင္သည့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ လူထု ၾကီးသည္ မြတ္စလင္ ဆန္႔က်င္ေရး ေႂကြးေၾကာ္သံ မ်ားႏွင့္အတူ မႏၱေလးတိုင္း မိတၳီလာျမိဳ႕ရွိ မြတ္စလင္ မ်ားအား တိုက္ခိုက္ ခဲ့ၾကသည္။ လူ ၄၀ အသတ္ခံ ခဲ့ရျပီး ၆၁ ေယာက္ ဒဏ္ရာရေၾကာင္း ခန္႔မွန္း သိရွိရသည္။ ပ်က္စီး သြားသည့္ မြတ္စလင္ အေဆာက္အဦမ်ား၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ ဝတ္ျပဳရာ အေဆာက္အဦးမ်ားအား အာကာသမွ ရိုက္ကူးသည့္ ဓါတ္ပံု မ်ားတြင္ ရွင္လင္း ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္ ရပါသည္။ United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), မွထုတ္ျပန္သည္ အကူအညီ လိုအပ္မႈ ခန္႔မွန္းခ်က္ အတိုင္းအတာမ်ားအရ လူဦးေရေပါင္း ၁၂၀၀၀ ေက်ာ္မွ အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရျပီးျမိဳ႕၏ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ခိုလႈံ ေနရပါသည္။ မတ္လ ၂၃-ရက္ေန႔တြင္ မိတၳီလာ အၾကမ္းဖက္မႈအား ျမန္မာ စစ္တပ္မွ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ မြတ္စလင္မ္ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းရွိ ပဲခူးတိုင္း အုတ္ဖို၊ ႀကဳိ႕ပင္ေကာက္ႏွင့္ မင္းလွ ျမိဳ႕နယ္မ်ားသို႔ ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့ျပန္သည္။ စစ္သားမ်ားမွာ ပဲခူးတိုင္းတြင္ ဆႏၵျပသူမ်ားအား လူစုခြဲရန္အတြက္ ေလတြင္းသို႔ ေသနတ္မ်ား ပစ္ေဖာက္ခဲ့သည္ဟုလည္း သိရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ျမိဳ႕နယ္ ၉-ျမိဳ႕နယ္အား အေရးေပၚ အေျခအေန ေၾကညာခဲ့ျပီး ညမထြက္ရ အမိန္႔ထုတ္ထား ခဲ့ပါသည္။ လူထု စုေဝးမႈ မ်ားအားလည္း ကန္႔သတ္ ထားခဲ့ပါသည္။
မြတ္စလင္မ်ား အေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာမႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ကုလသမဂၢ၏ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး ကြင္းတားနားသည္ အခ်ိဳ႕ေသာ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားတြင္ အာဏာပိုင္မ်ားမွ ပါဝင္ ခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမ်ား ရရွိခဲ့သည္ဟု ေျပာဆို ခဲ့ပါသည္။ “အခ်ိဳ႕ အစိုးရ အာဏာပိုင္ အစိတ္အပိုင္းေတြက တိုက္ရိုက္ ပါဝင္ ပတ္သက္တာမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္ကြယ္ ကေန သိသိရဲ႕နဲ႔ ဒီလုပ္ရပ္ေတြကို ေထာက္ခံ အားေပးတာမ်ိဳး ေတြရွိတယ္ဆိုတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္ေနပါတယ္။” ဟုေျပာဆို ခဲ့ပါသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ မြတ္စလင္မ္မ်ားအား လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔မွ ေမးျမန္းခ်က္မ်ားအရ ၎တို႔သည္ လက္ရွိႏွင့္ အနာဂတ္ အေျခအေနမ်ားအေပၚတြင္ စိတ္ဓါတ္က်မႈမ်ား၊ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့မႈမ်ား ၾကံဳေတြ႔ ခံစားေနရေၾကာင္း သတိျပဳမိပါသည္။ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ေက်ာက္ျဖဴျမိဳ႕နယ္ရွိ မြတ္စလင္မ္ရပ္ကြက္အား ရခိုင္လူထုၾကီးမွ ဖ်က္ဆီးေနခ်ိန္တြင္ မြတ္စလင္မ္ တစ္ေယာက္မွ ၎တို႔အား ကာကြယ္ေပးရန္အတြက္ စစ္သား တစ္ေယာက္အား အကူအညီေတာင္းခဲ့သည္။ ယင္းစစ္သားမွာ “ခင္ဗ်ားတို႔ အသက္ ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္ ခင္ဗ်ားတို႔ ဆုေတာင္း ရံုကလြဲျပီး ဘာမွ လုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး” ဟု ျပန္ေျဖခဲ့သည္။
ျမန္မာအစိုးရ ထံသို႔ အဓိကထား အၾကံျပဳခ်က္မ်ား
· ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့သူမ်ားအား ထိန္ခ်န္ထားမႈ မရွိေစဘဲ အျမန္ဆံုး ျပည့္ျပည့္စံုစံု စံုစမ္း စစ္ေဆးျပီး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား ရာထူးရာခံ မေထာက္ထားဘဲ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မၽွတစြာ တရားစီရင္ရန္။
· ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္င ံအတြင္း မွီတင္း ေနထိုင္ ၾကသည့္ မြတ္စလင္မ္ မ်ားအား ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရး ဥပေဒမ်ားႏွင့္ အညီ တန္းတ ူညီမၽွ ခြင့္အား အစိုးရမွ အာမခံ ေပးႏိုင္သည့္ ဥပေဒ မ်ားအား လိုအပ္ သလို ျပင္ဆင္ ျပ႒ာန္းရန္။
· ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္အား ကန္႔သတ္ ထားမႈမ်ား ခ်က္ခ်င္း ရပ္ဆိုင္းရန္။ ၎တို႔ အား ေနရပ္ျပန္၍ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ား ျပန္လည္ ရရွိရန္၊ လိုအပ္သည္ မ်ားအား ဝယ္ယူ ႏိုင္ရန္ႏွင့္ ဘဝျပန္လည္ တည္ေထာင္ႏိုင္ရန္ အတြက္ လိုအပ္သည့္ ကာကြယ္မႈ မ်ားေပး ရန္။ ေျပာင္းေရႊ႕ ေန ရာခ် ထားျခင္း ခံရသူ မ်ားႏွင့္ ဒုကၡသည္မ်ား ေနရပ္ ျပန္ရာတြင္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ စံႏႈန္း မ်ားႏွင့္ အညီ ျပဳလုပ္ ေပးရန္။ ေနရပ္ ျပန္ရာတြင္ ၎တို႔၏ ဆႏၵႏွင့္ အညီျပန္ခြင့္ ျပဳျပီး လံုျခံဳေရးႏွင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာအား ေ႐ွ႕႐ႈေဆာင္ရြက္ေပးရန္။
· ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ အၾကမ္းဖက္မႈ ဒဏ္ခံရသူမ်ားရွိရာ အရပ္ေဒသမ်ားႏွင့္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားသည့္ ေနရာမ်ားထံသို႔ လူသားခ်င္း စာနာ ေထာက္ထားသည့္ အကူအညီေပးေသာ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာႏွင့္ ျပည္တြင္း အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား အႏၱရာယ္ ကင္းစြာႏွင့္ ကန္႔သတ္မႈကင္းစြာ သြားေရာက္ႏိုင္ေစေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေပးရန္။
· ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း လံုထိန္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရအာဏာပိုင္ မဟုတ္သူမ်ား က်ဴးလြန္သည့္ (လူသားမ်ား အေပၚ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္မႈ သေဘာ သက္ေရာက္ဖြယ္ ရွိေသာ) အျပည္ျပည္ ဆိုင္ ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ားအား စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္ အတြက္ လြတ္လပ္သည့္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ယႏၱရား တစ္ရပ္ ျပဳလုပ္ေရး အတြက္ သေဘာတူ ေပးရန္။
· ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားအေပၚ ကုလသမဂၢ အထူး ကိုယ္စား လွယ္အား လြတ္လပ္သည့္ စံုစမ္း စစ္ေဆးခြင့္ ျပဳရန္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ အပါအဝင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံ႔တြင္ OHCHR ရံုး ႏွင့္ ၎၏ ရံုးခြဲမ်ား တည္ရွိႏိုင္ရန္ အတြက္ ကာကြယ္မႈ၊ ျမွင့္တင္ေပး မႈႏွင့္ နည္းပညာ အကူအညီမ်ား ေပးျခင္းျဖင့္ ကူညီပံ့ပိုး ေပးရန္။
· လူမ်ိဳး၊ မ်ိဳးရိုး၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာႏွင့္ အျခား အဆင့္ အတန္း အေျခအေနမ်ား အေပၚ အေျခ ခံ၍ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္တည္ မႈအား ခြဲျခားသည့္ သို႔မဟုတ္ ခြဲျခားေသာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈ ရွိ သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား ကင္းရွင္းေစရန္ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသား အက္ဥပေဒအား အေရးေပၚ ျပဳျပင္ရန္။ ရို ဟင္ဂ်ာ မ်ား၏ မ်ိဳးဆက္ သားသမီးမ်ား ႏိုင္ငံမဲ့ ျဖစ္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး မေရာက္ရွိေစရန္ တိုင္းရင္းသား ျဖစ္တည္မႈအခြင့္အေရးအား အာမခံ ေပးရန္။
မွတ္ခ်က္ ။ ။ လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔မွ ဧျပီလ ၂၂ ရက္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေဝခဲ့ သည့္ “All You Can Do Is Pray” အစီရင္ခံစာ အက်ဥ္းအား အမ်ားသူငွာ ဖတ္ရႈ႕ေလ့လာ ႏုိင္ေစရန္ အတြက္ O’Laie Manzu မွ ဘာသာျပန္ ေရးသားထား ပါသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးမ်ား အေပၚ လူသားခ်င္း စာနာမႈ ကင္းမဲ့သည့္ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ေနသည္ကို ကမၻာက သိေနၾကျပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံ အတြင္း ျဖစ္ပ်က္ ေနသည့္ ကိစၥရပ္ မ်ားအား အရွိကို အရွိ အတိုင္း သိခြင့္ မရေသာေၾကာင့္ ထင္ေယာင္ ထင္မွား ျဖစ္ေနၾကေသာ ျမန္မာ ျပည္သူမ်ား ေလ့လာ ႏိုင္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ဘာသာျပန္ ေပး လိုက္ ပါသည္။
ေဆာင္းပါးရွင္ O’Laie Manzu မွ M-Media သို႔ အီးေမးလ္ျဖင့္ ေပးပို႔လာေသာ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါသည္။
* ေဆာင္းပါးရွင္၏ အျမင္ႏွင့္ အာေဘာ္သာျဖစ္သည္။
