ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးတဦးက ဆိုင္းငံ့ထားဖို႔ အမိန႔္ထုတ္လိုက္တဲ့အတြက္ သမၼတရဲ႕အမိန႔္က ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္းအသက္မဝင္ေတာ့တဲ့ကိစၥဟာ အေမရိကန္သမၼတရဲ႕အထက္မွာ ဘယ္သူေတြရွိမလဲလို႔ သိခ်င္စိတ္ ျပင္းျပစြာ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသူေတြအၾကား ဂယက္ရိုက္ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္နိုင္ငံကို အၾကမ္းဖက္သမားေတြ ဝင္မလာနိုင္ေအာင္လို႔ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕ ဒုကၡသည္ေတြ နဲ႕မြတ္စလင္အမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ နိုင္ငံေပါင္း ၇ နိုင္ငံက နိုင္ငံသားေတြကို ျပည္ဝင္ခြင့္ယာယီပိတ္ပင္လိုက္တဲ့ သမၼတေဒၚနယ္ထရမ့္ရဲ႕အမိန႔္ဟာ ဒီမိုကေရစီေရးနဲ႕လူ႕အခြင့္အေရးအတြက္ ကမာၻ႔မ်က္ႏွာစာမွာ မားမားမတ္ မတ္ရပ္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ အေမရိကန္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕မ်က္ႏွာကို အိုးမည္းသုတ္လိုက္တာပါပဲ။
ရီပတ္ဘလစ္ကင္အမ်ားစုပါဝင္တဲ့ လွြတ္ေတာ္က သမၼတရဲ့အမိန့္ကို မလြန္ဆန္နိုင္ခဲ့ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ အမိန့္ထုတ္ျပီး တပတ္ေက်ာ္အျကာမွာပဲ ျပည္ေထာင္စုတရားသူျကီးတဦးျဖစ္တဲ့ James Robart က သမၼတအမိန့္ကို ဆိုင္းငံ့ထားဖို့ အမိန့္ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္
အဲဒီကိစၥနဲ့ ပတ္သက္လို့ ျပည္ေထာင္စု အယူခံ တရားရံုးမွာ ထရမ့္အစိုးရရဲ့ တရားေရးဝန္ျကီးဌာနက အယူခံတင္တာကို ျကားနာခဲ့ျပီး ျပည္ဝင္ခြင့္ပိတ္လိုက္တဲ့ မြတ္စလင္နိုင္ငံ ၇ နိုင္ငံနဲ့ အျကမ္းဖက္မႈေတြအျကား ဆက္စပ္မႈရွိမရွိ သက္ေသျပဖို့ ျပည္ေထာင္စုတရားသူျကီး သံုးေယာက္ က အစိုးရေရွ့ေနေတြကို ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ျပီး ေနာက္ဆံုး ဒီကိစၥဟာ မြတ္စလင္ေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံဖို့ အစိုးရက ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ့ ျပုလုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ထရမ့္အစိုးရက ျပည္ေထာင္စုတရားရံုးခ်ုပ္ထိ ဆက္တက္ဖို့ လုပ္ပါတယ္။
ျပည္ေထာင္စုတရားသူျကီးေတြ၊ လြတ္လပ္တဲ့သတင္းမီဒီယာေတြနဲ့ အခ်ို့ေသာျပည္နယ္အစိုးရေတြဟာ ထရမ့္က အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ လက္မွတ္ေရးထိုး ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့အမိန့္ေတြကို ျပတ္ျပတ္သားသား ဆန့္က်င္ ျကမယ့္ခံတပ္ေတြျဖစ္တယ္လို့ ကယ္လီဖိုးနီးယားတကၠသိုလ္က ပါေမာကၡခ်ုပ္ Robert Reich က Newsweek က ေဆာင္းပါးတပုဒ္မွာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေဆာင္းပါးမွာပဲ Robert Reich က သမၼတထရမ့္ကို အာဏာရွင္ပါလို့ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း တံဆိပ္ကပ္ေပးလိုက္ျပီး ဘယ္လိုဖီဆန္မႈမ်ိုးကိုမွ မလိုလားတဲ့ ထရမ့္အတြက္ေတာ့ သူတို့လိုလူေတြဟာ ရန္သူ ေတာ္ေတြပါပဲလို့ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
AFP သတင္း႒ာနက ေလာေလာလတ္လတ္ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ အေမရိကန္နိုင္ငံရဲ႕ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နဲ႕တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္သုံးရပ္အၾကား အာဏာခြဲေဝမႈပုံစံ ႐ုပ္ပုံကားခ်ပ္ေလးဟာ ထရမ့္တက္လာၿပီးေနာက္ ပိုင္း အေမရိကန္နိုင္ငံေရးကို စိတ္ဝင္စားလာၾကသူေတြအတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။
ဒီ Diagram မွာ ေဖာ္ျပထားတာအရ အေျခခံဥပေဒနဲ႕ ဆန႔္က်င္ၿပီး ျပ႒ာန္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ သမၼတရဲ႕အမိန႔္ကို ေတာင္မွ ပယ္ခ်နိဳင္တဲ့အာဏာ အေမရိကန္ရဲ႕ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္မွာ ရွိပါတယ္။ လက္ရွိ ျပည္ဝင္ခြင့္ယာယီ ပိတ္ပင္တဲ့ကိစၥမွာဆိုရင္ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္က ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးေတြက အဲဒီအေျခခံဥပေဒကို ကိုင္တြယ္ၿပီး သမၼတထရမ့္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို စိန္ေခၚလိုက္တာပါပဲ။
အဲဒီလိုပဲ အေမရိကန္ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွာလည္း သမၼတကေ႐ြးခ်ယ္ခန႔္အပ္လိုက္တဲ့ တရားသူႀကီးေတြ ကို လႊတ္ေတာ္က သေဘာမတူရင္ ျငင္းပယ္ခြင့္ရွိသလို၊ ႁခြင္းခ်က္ရွိတဲ့အေျခအေနတခုမွာ သမၼတကိုေတာင္ ရာထူး က ဖယ္ရွားပစ္နိုင္တဲ့ အခြင့္အာဏာ ကြန္ဂရက္မွာ ရွိေနပါတယ္။
ဒီကိစၥမွာေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕အေျခခံဥပေဒမွာ ေပးအပ္ျပ႒ာန္းထားတဲ့ အာဏာခြဲေဝမႈစနစ္က ဘယ္ေလာက္ထိ အလုပ္ျဖစ္သလဲဆိုတာနဲ႕ အေမရိကန္သမၼတရဲ႕အထက္မွာ ဘယ္သူေတြရွိသလဲဆိုတာကို အေႏွးနဲ႕အျမန္ သိရေတာ့မွာပါပဲ။
ထရမ့္ကေတာ့ သူ႕ကိုဆန႔္က်င္တဲ့ တရားသူႀကီးေတြနဲ႕ မီဒီယာေတြကို ငါနဲ႕မတူငါ့ရန္သူလို႔ သေဘာထားပါတယ္။ “ဒီတရားသူႀကီးလို႔ဆိုတဲ့ လူတေယာက္က က်ဳပ္တို႔တိုင္းျပည္ကို ေခ်ာက္ထဲက်ေအာင္ လုပ္ေန တယ္ဆိုတာ မယုံနိုင္စရာဘဲ၊ တခုခု ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ျဖစ္လာရင္ေတာ့ သူ႕အျပစ္ ဒါမွမဟုတ္ တရားစီရင္ေရး စနစ္ရဲ႕အျပစ္ေၾကာင့္ပဲ” လို႔ သူ႕ရဲ႕ တြစ္တာလူမႈကြန္ရက္ေပၚကတဆင့္ ႀကိမ္းဝါးခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာလည္း နိုင္ငံေခ်ာက္ထဲက်ဖိဳ႕ လက္တလုံးအလိုအေနအထားေၾကာင့္ အာဏာသိမ္းခဲ့ရပါတယ္ ဆိုတဲ့ အလားတူအေၾကာင္းျပခ်က္မ်ိဳးနဲ႕ ၁၉၈၈ခု ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
နအဖအစိုးရ လက္ထက္မွာ အမ်ိဳးသားညီလာခံက်င္းပေရးဆြဲခဲ့ၿပီး၂၀၀၈ခုႏွစ္မွာ အတည္ျပဳလိုက္တဲ့ ျမန္မာ နိုင္ငံရဲ႕ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာေတာ့ “နိုင္ငံေတာ္၏ အမ်ိဳးသားနိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑တြင္ တပ္ မေတာ္က ပါဝင္ထမ္းေဆာင္နိုင္ေရးကို အစဥ္တစိုက္ ဦးတည္သည္” လို႔ ပုဒ္မ ၆ (စ)နဲ႕ ျပ႒ာန္းထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
အေမရိကန္နိုင္ငံမွာ ထရမ့္လို အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီတေယာက္ သမၼတျဖစ္လာတာရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ ေခါင္းေထာင္ထလာၿပီး အာဏာရွင္စနစ္ တေက်ာ့ျပန္အသက္ဝင္လာမလားရယ္ လို႔ တကမာၻလုံးက စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ေနၾကပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ ဆိုတာဟာ ဘုန္းႀကီး႐ူးနဲ႕ေလွလူးလိုပါပဲ။ ဘုန္းႀကီး႐ူးနဲ႕ တူတဲ့ ထရမ့္တစ္ေယာက္ ကမာၻ႔ထိပ္တန္းနိုင္ငံႀကီးတစ္ခုရဲ႕ ရာဇပလႅင္ေပၚေရာက္ေနတာဟာ ကမာၻ႔နိုင္ငံေရး အတြက္ ရင္ေလးစရာပါပဲ။
အေမရိကန္နိုင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒဟာ သူ႕နိုင္ငံသားေတြရဲ႕လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္၊ စာနယ္ဇင္းလြတ္ လပ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာကိုးကြယ္ခြင့္နဲ႕ အျခားအေျခခံရပိုင္ခြင့္ေတြကို အျပည့္အဝ အကာအကြယ္ ေပးထားပါတယ္။
အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ေနာက္ထပ္အားသာခ်က္တခုက စစ္တပ္ကို အရပ္သားအစိုးရလက္ေအာက္မွာ ထားရွိတာပါပဲ။ အေမရိကန္စစ္တပ္ဟာ အ႐ြယ္အစားအရ ကမာၻမွာ အင္အားအႀကီးဆုံးထဲမွာပါေပမယ့္ နိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ထိန္းညွိေနတဲ့ မ႑ိဳင္ႀကီးသုံးရပ္ထဲက ဘယ္မ႑ိဳင္မွာမွ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိပါဘူး။
မၾကာေသးခင္ကမွ လုပ္ႀကံခံရတဲ့ NLD ပါတီရဲ႕ ဥပေဒအႀကံေပး ဦးကိုနီက မီဒီယာစကားဝိုင္းတခုမွာ “နိုင္ငံေရးမွာ စစ္တပ္ဝင္ပါျခင္း မပါျခင္းသည္ စစ္တပ္ရဲ႕ အင္အားနဲ႕မသက္ဆိုင္ပဲ စစ္တပ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚ အယူအဆ အသိဉာဏ္နဲ႕သာ အဓိကသက္ဆိုင္တယ္” လို႔ အတိအလင္း ေျပာဆိုဖူးပါတယ္။
အေမရိကန္နိုင္ငံရဲ႕ အေျခခံဥပေဒနဲ႕ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဟာ အဲဒီအေျခခံမူေတြမွာတင္ လုံးလုံးလ်ား လ်ားကြဲျပားေနခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္က James Robart လို ျပည္ေထာင္စုတရားသူႀကီးတေယာက္က၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္၂၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက အေမရိကန္နိုင္ငံသားေတြ ခံစားရရွိလာခဲ့တဲ့ အေျခခံနိုင္ငံသားအခြင့္အေရးတခုျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္ စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ကို ကိုင္စြဲၿပီး၊ ထရမ့္အစိုးရက လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ ခ်က္ရွိရွိ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့အမိန႔္တခုကို ဟန႔္တားဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာျဖစ္တယ္။
“အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရး”ေၾကာင့္ ျပည္ဝင္ခြင့္ယာယီပိတ္တဲ့အမိန႔္ကို ထုတ္ခဲ့ရတာပါဆိုတဲ့ ထရမ့္အစိုးရရဲ႕ေရွ႕ေန ေတြဆီက အေၾကာင္းျပခ်က္က ျမန္မာျပည္မွာ ၾကားရလြန္းလို႔ ရိုးအီေနတဲ့ ဆင္ေျခဆင္လက္တခုနဲ႕ အတူတူ ပါပဲ။
တရားသူႀကီး William Canby ကေတာ့ သမၼတထရမ့္ကို “မြတ္စလင္ေတြကို အေမရိကန္နိုင္ငံထဲ ဝင္ခြင့္မျပဳ နိုင္ဘူးလို႔ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရဲသလား” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းနဲ႕ စိန္ေခၚခဲ့တယ္။
အေမရိကန္မွာ James Robart တို႔ Willim Canby တို႔လို တရားသူႀကီးေတြ၊ Robert Reich လို ပညာတတ္ ပါေမာကၡေတြ၊ Michel More လို သတင္းမီဒီယာသမားေတြ အမ်ားႀကီးရွိသလို သူတို႔ရဲ႕ အေျခခံနိုင္ငံသား အခြင့္အေရးေတြကို တံတိုင္းႀကီးလို အကာအကြယ္ေပးထားတဲ့ အေျခခံဥေပေဒလည္း အခိုင္အမာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အေမရိကန္နိုင္ငံသားေတြဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႕လူ႕အခြင့္အေရးအတြက္ သတၱိရွိရွိနဲ႕ မားမားမတ္မတ္ ရပ္နိုင္ၾကတာပါ။
အေျခခံဥပေဒရဲ႕အကာအကြယ္ကို ခံစားဖို႔မေျပာနဲ႕ နိုင္ငံသားအခြင့္အေရးကိုေတာင္မွ ျပည့္ျပည့္၀၀ မရရွိခဲ့တဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံက က်ဆဳံးသူ ေရွ႕ေနႀကီးဦးကိုနီရဲ႕သတၱိကေတာ့ အေမရိကန္နိုင္ငံသားေတြထက္ အမ်ားႀကီးသာ လြန္ပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အခ်မ္းသာဆုံးနိုင္ငံကေန ကမာၻေပၚမွာ အဆင္းရဲဆုံးနိုင္ငံျဖစ္သြားတာ စစ္တပ္အာဏာ သိမ္းလိုက္လို႔ ျဖစ္သြားတာပဲ။ ဒီထက္ရွင္းတာေတာ့ မရွိေတာ့ဘူး။ ဒါ ကိုယ့္သမိုင္းကိုယ္ ေျပာတာပဲ” လို႔ ဦးကိုနီ သက္ရွိထင္ရွားရွိတုန္းက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာဆိုခဲ့ဖူးပါတယ္။
ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို အေရးတႀကီးျပင္ဆင္ဖို႔ အလိုအပ္ဆုံးအခ်က္ကိုလည္း သူက “ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွာ အခုျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာက သမၼတကို အႀကီးအကဲလို႔ ႐ုပ္ျပေနရာမွာထားၿပီး တ ကယ္တိုင္းျပည္ကို စစ္တပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့အခ်က္ဟာ အေရးအႀကီးဆုံးနဲ႕ ျပင္ရမယ့္ အခ်က္ပဲ” လို႔ သတၱိေျပာင္ေျမာက္စြာ ေထာက္ျပခဲ့တယ္။
အေမရိကန္နိုင္ငံမွာ James Robart ေတြ၊ Robert Reich ေတြ၊ Michel More ေတြ အမ်ားႀကီးလိုသလို ျမန္မာနိုင္ငံမွာလည္း ဦးကိုနီေတြ အမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။
အေမရိကန္ အေျခခံဥပေဒက ထရမ့္လို ဘုန္းႀကီး႐ူးတေယာက္ကို ဟန႔္တားနိုင္မလား၊ ဒါမွမဟုတ္ အေမရိကန္အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ ေလွလူးေတြေၾကာင့္ပဲ လွိုင္းႀကီးေလထန္ အေမရိကန္ျဖစ္လာမလား ဆိုတာကေတာ့ ေငြေရာင္ပိတ္ကားေပၚမွာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါပဲ။
ျမန္မာျပည္အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကိစၥကေတာ့ ထပ္တလဲလဲ ဂ်ာေအးသူ႕ေမရိုက္ မုန႔္လုံးစကၠဴကပ္ေတြ ျဖစ္ေနတုန္း၊ ပလႅင္ေပၚက ေမ်ာက္ကေလးကလည္း မဆင္းေသးဘဲ လွည့္ပတ္ေျပးေနတုန္း။
(မြန္မြန္ျမတ္သည္ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ အမ်ိဳးသမီး စာေရးဆရာ၊ သတင္းစာဆရာ တဦးျဖစ္သည္)
ဧရာဝတီမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
