ဇန္န၀ါရိ ၃၀၊ ၂၀၁၆
ေက်းလက္ေဒသရွိ လမ္းေဖာက္လုပ္မႈလုပ္ငန္းတြင္ လုပ္ကုိင္ေနၾကသည့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား – ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ေတာင္တန္းေဒသ ကေလာၿမိဳ႕ေလးမွ လမ္းေဖာက္လုပ္မႈတစ္ခုတြင္ ၀ါးခေမာက္ေဆာင္းထားသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အလုပ္႐ႈပ္ေနၾကသည္။ ထုိအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အာ႐ုဏ္တက္ခ်ိန္ထကာ မနက္စာ မုန္႔ဟင္းခါးစားၿပီးေနာက္ ျခစ္ျခစ္ေတာက္ပူေသာ ေနေရာင္ေအာက္တြင္ အျခားေသာ အမ်ိဳးသမီး လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္မ်ားႏွင့္အတူ ထုိအလုပ္ၾကမ္းအား လုပ္ကုိင္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ အလုပ္သမ ခ်ိဳမီကုိ၏ ၅ လအရြယ္ ကေလးငယ္ေလးကေတာ့ ေျမနီမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္စရစ္မ်ား ပတ္လည္၀ုိင္းေနသည့္ လမ္းေဘးတြင္ ရွိေန၏။ ေထာ္နီေထာ့နန္း တဲငယ္ေလးတြင္ အိပ္ေနရျခင္းက အလုပ္ၾကမ္းသမားတစ္ဦး၏ သမီးျဖစ္သည္ကုိ ေဖာ္ျပေနလသည္။
လမ္းေဖာက္သည့္လုပ္ငန္းတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အလုပ္လုပ္ေနမႈ ျမင္ကြင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဆန္းမဟုတ္ေတာ့။ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားမ်ားျဖင့္ စည္ကားရာ ပုဂံၿမိဳ႕အထိ လမ္းေဖာက္လုပ္မႈမ်ားတြင္ ကတၱရာမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္ခဲ၊ သဲမ်ားကုိ ကုိင္တြယ္စီမံရသူအမ်ားစုက ေနပူဒဏ္ကုိ ကာကြယ္ႏုိင္ရန္ သနပ္ခါးထူထူလိမ္းထားသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားပင္ ျဖစ္ေလသည္
ေရွး႐ုိးစြဲယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာရွိခဲ့သည့္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနစ္တုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ၎တုိ႔ ခံစားခ်က္မ်ားကုိ အျပည့္အ၀ေဖာ္ထုတ္ခြင့္မရခဲ့။ သုိ႔ေသာ္လည္း က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်မႈ ေခတ္စားလာသည့္အခါတြင္ေတာ့ ေျဖရွင္းစရာကိစၥမ်ားက အလွ်ံပယ္ေပၚထြက္လာခဲ့ေလေတာ့သည္။ ထုိအခ်က္ကုိ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ေလသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ဒီမုိကေရစီအေျပာင္းအလဲႏွင့္အတူ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမွာလည္း အလြန္အမင္း ႀကီးထြားလာခဲ့သည္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ လမ္းမမ်ား၊ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အေဆာက္အဦးသစ္မ်ား အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ေပၚထြက္လာၾကသည္။ ထုိလုပ္ငန္းမ်ား၏ လုပ္အားတြင္ အမ်ိဳးသးမီးမ်ား ပါ၀င္မႈအခ်ိဳးကလည္း သိသိသာသာပင္ ျမင့္တက္လာခဲ့ေလသည္။ ထုိလုပ္ငန္းမ်ားက ၎တုိ႔၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ကုိ ျမႇင့္တင္ေပးေသာ္လည္း လုပ္ငန္းပုိင္ဆိုင္ရာ ေလ်ာ့ရဲသည့္ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားက ၎တုိ႔အတြက္ အႏၱရာယ္ကုိ ဖိတ္ေခၚေနသကဲ့သုုိ႔ ျဖစ္ေနေလ၏။
လူဦးေရ ၅၁ သန္းရွိသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ပင္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္မ်ား၌ ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးကုိ ေတြ႕ျမင္ေနရသည္။ စမ္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕မွ ေဆာက္လုပ္ဆဲတုိက္ခန္းတစ္ခု၏ သံုးလႊာတြင္ ပံုထားသည့္ ဘိလပ္ေျမအိတ္မ်ားႏွင့္ မဆလာပံုအၾကားတြင္ ဒန္အုိးဒန္ခြက္အခ်ိဳ႕၊ တီဗီတစ္လံုးႏွင့္ ကေလးပုခက္တစ္ခုတုိ႔ ရွိေနသည္။
“ကၽြန္မက ဒီမွာ လက္သမားအလုပ္ လုပ္ပါတယ္” ဟု အသက္ ၂၄ ႏွစ္အရြယ္ ေခ်ာစုခုိင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သူမမွာ အသက္ ၄ ႏွစ္ႏွင့္ အသက္ ၈ လအရြယ္ ကေလးႏွစ္ေယာက္ႏွင့္အတူ လြန္ခဲ့သည့္ ၈ လလံုးလံုး အဆိုပါေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္တြင္ ေနထုိင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လူအေျမာက္အမ်ားေသဆံုးခဲ့သည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ နာဂစ္မုန္တုိင္းေၾကာင့္ သူမေနထုိင္ရာ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသကုိ စြန္႔ခြာခဲ့ရကာ လက္သမားဘ၀သုိ႔ ေရာက္ရွိေနျခင္းျဖစ္သည္။
“အခုအခ်ိန္အထိ အဲဒီမွာ အလုပ္မရွိဘူးရွင့္။ စုိက္ဖုိ႔ပ်ိဳးဖုိ႔ကလည္း ခက္တယ္ေလ” ဟု သူမက ေျပာၾကားခ့ဲသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း သူမ၏ ခင္းပြန္းသည္က အဆုိပါ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္တြင္ပင္ အလုပ္လုပ္ေသာေၾကာင့္ သူမ ကံေကာင္းသည္ဟု ဆုိႏုိင္သည္။
“(အဲဒီအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ) ေတာ္ေတာ္ေလးခ်ိဳ႕တဲ့ၾကတဲ့ မိသားစုေတြကေန လာၾကတာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြဆုိရင္ ခင္ပြန္းမရွိေတာ့ဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆုိရင္ ေယာက်္ားက ႏုိင္ငံျခားသြားအလုပ္အလုပ္ၿပီး သူတုိ႔က ႀကံဳရာ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ၀င္လုပ္ၾကရတာပါ” ဟု ၈၈ မ်ိဳးဆက္အဖြဲ႕မွ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ မမာမာက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အိမ္ေထာင္ဦးစီးရွားပါးမႈ
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ သန္ေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈအရ ျမန္မာႏုိင္ႏုိင္ငံရွိ အိမ္ေထာင္စုမ်ား၏ ၄ ပံု ၁ ပံုတြင္ အိမ္ေထာင္ဦးစီးမ်ား မရွိၾကဟု သိရသည္။ အမ်ားစုမွာ မေလးရွား သုိ႔မဟုတ္ ထုိင္ႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ၾကၿပီး အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕မွာ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕မ်ားထဲသုိ႔ ၀င္သြားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ခင္ပြန္းမ်ား မရွိမႈေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ လယ္ယာလုပ္ငန္းႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လုပ္ကုိင္ကာ မိသားစု ၀မ္း၀၊ ခါးလွေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးေန ၾကရေလသည္။
မေအးသန္းကေတာ့ အျခားရည္ရြယ္ခ်က္ရွိေနသည္။ “ကၽြန္မက အိမ္ေထာင္ကြာရွင္းထားသူပါ” ဟု လမ္းခင္းရန္ မဆလာဗန္းကုိ ရြက္ထားသည့္ အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ သူမက အသံတိမ္တိမ္ျဖင့္ေျပာကာ ဆက္ေလွ်ာက္သြားေလသည္။
ေရွး႐ုိးစြဲဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားရွိေနေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ကြာရွင္းျပတ္စဲျခင္းက အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ ႏွာေခါင္း႐ႈံ႕စရာျဖစ္ေနၿပီး ကေလးငယ္မ်ားရွိပါက ၎တုိ႔၏ ၀န္ထုတ္၀န္ပုိးမွာ ပုိ၍ပင္ ႀကီးထြားလာေလသည္။ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွ ကြာရွင္းထားသူမ်ားႏွင့္ ခင္ပြန္းမရွိသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ လမ္းခင္းသည့္အလုပ္သာ လုပ္စရာရွိေနေလသည္။ ေခ်ာစုဆုိသည့္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးမွာ လူငါးသန္းရွိသည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေျမာက္ပုိင္းမွ ၾကယ္ငါးပြင့္ဟိုတယ္တစ္ခုႏွင့္ မေ၀းလွသည့္ေနရာတြင္ လူစည္ကားသည့္လမ္းမႀကီးေဘး၌ ပလက္စတစ္တဲထုိးကာ ေနထုိင္ရသည္။ အိမ္သာမရွိ၊ ေရမရွိ၊ အိပ္ယာမရွိ။ ႂကြက္မ်ားႏွင့္ ပုိးဟပ္မ်ားသာ ရွိေလသည္။
ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္တြင္ အမ်ိဳးသမီးအလုပ္သမားမ်ားကုိ ခန္႔ထားလုပ္ကုိင္ေစမႈ အေၾကာင္းအရင္းက အလြန္႐ုိးရွင္းေလသည္။ ၎တုိ႔မွာ လုပ္အားခေစ်းေပါေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
“အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေခါင္းပံုျဖတ္ခံေနရပါတယ္။ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးက တစ္ေန႔ကုိ လုပ္ခ ၂၅၀၀ က်ပ္ရရင္၊ အမ်ိဳးသမီးေတြက ၂၀၀၀ ေလာက္ပဲရပါတယ္” ဟု မမာမာဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေခ်ာစုခုိင္က ခင္ပြန္းႏွင့္အတူ အလုပ္လုပ္ကုိင္သည့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတြင္ သူမမွာ တစ္ေန႔ကုိ ၄၅၀၀ က်ပ္ ရရွိကာ၊ ခင္ပြန္းျဖစ္သူမွာ တစ္ေန႔လွ်င္ ၅၀၀၀ က်ပ္ ရရွိေလသည္။ သူမတုိ႔ ၂ ဦးစလံုးမွာ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားမ်ားဟု မွတ္ယူခံရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ကုိင္တြယ္ထိန္းေက်ာင္းရ ပုိမို လြယ္ကူပံုရသည္။ အလုပ္သမားမ်ားမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသာျဖစ္ေသာ္လည္း ၎တုိ႔အား ႀကီးၾကပ္သူကေတာ့ အမ်ိဳးသားျဖစ္ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္ ထုိအခ်က္က ႏုိင္ငံ၏ ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္က အမ်ိဳးသမီးသမီးျဖစ္ေနသည္ဆုိေသာ အခ်က္ႏွင့္ သဟဇာတမျဖစ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္တပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈလက္ေအာက္ ေနခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း ပထမဆံုးေသာ လြပ္လပ္သည့္ ေရြေးကာက္ပြဲတစ္ခု က်င္းပခဲ့သည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ လူထု၏ တစ္ခဲနက္ေထာက္ခံမႈႏွင့္အတူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ တုိင္းျပည္အား ဦးေဆာင္ခြင့္ ရခဲ့ေလသည္။
အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏သမီး ျဖစ္သည္ဆုိေသာအခ်က္က လူႀကိဳက္မ်ားမႈတြင္ ထိပ္ဆံုးေနရာသုိ႔ ေရာက္ရွိေစခဲ့သည့္ သူမအေနျဖင့္ ညိႇႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈ ျပဳလုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္ကေတာ့ အဓိက၀န္ႀကီး ၃ ေနရာ၊ လႊတ္ေတာ္ေနရာ ေလးပံုတစ္ပံုျဖင့္ အာဏာကုိ ဆက္လက္ရယူထားသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားက ေမွ်ာ္မွန္းမႈက နည္းေနေသာ္လည္း သူမအေနျဖင့္ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အျခအေနေနကုိ တုိးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ ေဒါေအာင္ဆန္းစုၾကည္က မိမိပါတီမွ အမ်ိဳးသမီးကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းအေရအတြက္ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိျခင္းက ထုိေနရာႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္သူမ်ား၊ ထုိေနရာတြင္ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိသူမ်ားကုိ ရွာေဖြရန္ခက္ခဲမႈကုိ ထင္ဟပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ၀န္ခံေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ လူမႈဘ၀ပံုစံက အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို အမ်ိဳးသားမ်ား၏ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ ႐ႈျမင္သတ္မွတ္သည့္ပံုစံ ျဖစ္သည္။ စားနပ္ရိကၡာမလုံေလာက္မႈႏွင့္ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ားကဲ့သုိ႔ အေျခခံျပႆနာမ်ားကုိ ေျဖရွင္းရန္ ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ ဦးေဆာင္မည့္သူမွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ျဖစ္ေသာ္လည္ လာမည့္အစုိးရသစ္လက္ထက္တြင္ က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်ေရး ကိစၥမွာ
သုိ႔ေသာ္လည္း က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်ေရးကြန္ရန္မွ ေဒၚေမစံပယ္ျဖဴကမူ “တကယ္လုိ႔ ကၽြန္မတုိ႔ တစ္ျခားဟာေတြမေျပာဘဲ စားနပ္ရိကၡာ၊ ေနထုိင္စရာနဲ႔ စီးပြားေရးေတြအေၾကာင္း ေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာင္မွ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္တဲ့ အဆင့္မ်ိဳးမွာ အမ်ိဳးသမီးနည္းနည္းသာရွိတာက အဓိကျပႆနာပါ။ ဒါက အလုပ္သမားေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ ဥပေဒေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြလုိအပ္ေနတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈေတြကုိ ျပဌာန္းေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ဆႏၵေတြ ရွိမွာမဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါပဲ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဒီ႐ႈေထာင့္ကုိ ေျပာင္းလဲခ်င္မယ္လို႔ ကၽြန္မ မျမင္ပါဘူး။ အထူးေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုိအပ္ေနတယ္လို႔ သူက မထင္ပါဘူး။ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနာက္ခံက လာရတဲ့အခါ ေနရာတုိင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြကိုလည္း သူက ဦးစားေပးေလာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ယဥ္ေက်းမႈအဆီးအတားမ်ားကလည္း က်န္းမာေရး၊ ေမြးဖြားမႈထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ကြာရွင္းျပတ္စဲမႈတုိကဲ့သုိ႔ ျပႆ နာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ကန္႔သတ္ထားသလုိ ျဖစ္ေနသည္။ ကြာရွင္းျပတ္စဲၿပီးေနာက္ပုိင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားကုိ ၎တုိ႔၏ မိသားစုအသုိင္းအ၀ုိင္းမွ ျပန္လက္မခံသည့္ ထံုးစံမ်ားကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အထူအဆန္းမဟုတ္ေတာ့။ ထုိအခ်က္က ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္မ်ား၊ လမ္းေဖာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အမ်ိဳသမီးမ်ားကုိ လြယ္လြယ္ကူကူေတြ႕ရွိႏုိင္သည့္ အေၾကာင္းအရင္းျဖစ္ေနေပသည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံက နားလည္ရခက္သည့္ႏုိင္ငံမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခန္းက႑က တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ေရွ႕ေနာက္မညီညြတ္။ The Female Voice of Myanmar (ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသံ) စာအုပ္ကုိ ေရးသားခဲ့သည့္ နီလန္ဂ်ာနာ ဆန္ဂြပၸတာက ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်မႈမွာ ဥပမာအားျဖင့္ အေမြဆက္ခံျခင္း၊ လက္ထပ္ျခင္းႏွင့္ ကြာရွင္းျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္သည့္ကိစၥမ်ားတြင္ သမုိင္းႏွင့္ခ်ီ၍ ရွိခဲ့သည္ဟု ဆုိသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း လိင္ကိစၥတြင္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးသည့္ကိစၥ၊ အေနာက္တုိင္းဆန္သည့္ကိစၥမ်ားတြင္မူ အေျခမက်ေသးဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထုိျပႆနာမ်ားက အသိပညာေပးသည့္လႈပ္ရွားမႈ မရွိင္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ တန္းတူညီမွ်မႈမရွိျခင္းက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ အသားက်ေနၿပီး အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုမွာ ၎တုိ႔ ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနသည္ဆုိျခင္းကုိပင္ မသိရွိၾက။ မၿပီးဆံုးေသးသည့္ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈအလယ္တြင္ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးအတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္မႈ ေပၚေပါက္လာျခင္းက ထုိအေျခအေနကုိ ႐ုပ္လံုးေပၚလာေစခဲ့သည္။ အလုပ္လုပ္ကုိင္ရသည့္ကာလက ေရတုိ၊ သုိ႔မဟုတ္ ေန႔စားျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ေဆာင္ရြက္ရမႈက ပုိမ်ားေလသည္။ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ံုမ်ားကဲ့သုိ႔ အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ႏုိင္ျခင္း မရွိေသာၾကာင့္ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈလည္း နည္းသည္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမစတင္ခင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံတကာ၏ ပိတ္ဆုိ႔မႈေအာက္တြင္ နိမ့္ပါးသည့္ႏုိင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား ဖြဲ႕စည္းခြင့္မျပဳသလုိ၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးဆုိသည္မွာလည္း မၾကားဖူးသည့္ ကိစၥမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားက ၎တုိ႔ကုိယ္တုိင္ စနစ္တက်ဖြဲ႕စည္း ရပ္တည္ျခင္းမျပဳမီကပင္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ မေအာင္ျမင္ေသာ ဆႏၵျပမႈကုိ ျပဳလုပ္ရန္ စီစဥ္ခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္တြင္ အလုပ္လုပ္ေနသည့္ အမ်ိဳးသမီး အလုပ္သမားတစ္စုက အလြန္ေလးလံသည့္ သံေခ်ာင္းမ်ား သယ္ခုိင္းမႈကုိ ဆန႔္က်င္ခဲ့ၾကသည္။ ရလဒ္အေနျဖင့္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီး ၃ ဦးမွာ အလုပ္မွ ထုတ္ပစ္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။
“အခု ကၽြန္မတုိ႔က ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ေရာက္ေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဘာမွ မထူးမျခားနားပါပဲ။ တုိးတက္မႈက ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ ေႏွးေကြးပါတယ္။ ဥပေဒအရ အမ်ိဳးသမီးအလုပ္သမားေတြဟာ သူတုိ႔အလုပ္လုပ္တဲ့အခ်ိန္၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္တဲ့အခ်ိန္မွာေပါ့ပါးတဲ့အလုပ္ေတြကုိသာ လုပ္ရမွာျဖစ္သလုိ၊ မီးမဖြားခင္နဲ႔ မီးဖြားၿပီးကာလမွာလည္း ခြင့္ေပးရမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြက ျဖစ္မလာပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးကိုေတာင္ မသိၾကပါဘူး” ဟု မမာမာဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းက အလ်င္အျမန္ပင္ ေျပာင္းလဲေနသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယူမႈအရ အသက္ ၅ ႏွစ္မွ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ၾကား မိန္းကေလးငယ္မ်ားမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားကဲ့သုိ႔ပင္ ပညာသင္ၾကားေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္အရြယ္အၾကား လူငယ္မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပညာတတ္မႈမွာ သိသိသာသာပင္ မ်ားျပားေနသည္။ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်မႈ မရွိျခင္းႏွင့္ ကေလးေမြးဖြားႏႈန္း နည္းမႈမွာလည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွရွိ အျခားေသာတုိင္းျပည္မ်ား၏ ပ်မ္းမွ်ႏႈန္းထားေအာက္တြင္ ရွိသည္။
အလုပ္အကုိင္နယ္ပယ္တြင္ေတာ့ က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်မႈ ကြာဟခ်က္မွာ ႀကီးထြားေန၏။ အလုပ္အကုိင္ လုပ္ကုိင္ႏုိင္သည့္အရြယ္ အမ်ိဳးသား ၁၀ ေယာက္တြင္ ၈ ေယာက္မွာ အလုပ္ ရွိၾကၿပီး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ၄ ေယာက္သာ အလုပ္ရွိၾကသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ကြာဟမႈတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လက္ထပ္ၿပီးပါက အလုပ္မွထြက္မႈမွာလည္း အေၾကာင္းအရင္း တစ္ရပ္အျဖစ္ ပါ၀င္ေလသည္။ ထုိကိစၥက ျမန္မာႏုိင္ငံစီးပြားေရးတုိးတက္မႈအခြင့္အလမ္းအေပၚ ႀကီးမားသည့္ သက္ေရာက္မႈရွိႏုိင္သည့္ ကိစၥျဖစ္သည္။
သုိ႔ရာတြင္ အလုပ္အကုိင္ေရြးခ်ယ္ခြင့္မရွိျခင္းက မမင္းမင္းအတြက္ ဆင္ေျခေတာ့မဟုတ္။ ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ခု၏ ဆင္ေျခဖံုးတြင္ေနသည့္ သူမက လမ္းခင္းရာတြင္အလုပ္လုပ္ရန္အတြက္ ရန္ကုန္သုိ႔ ေရာက္ရွိလာျခင္ျဖစ္သည္။ လက္တြင္ ဘိလပ္ေျမအိတ္တစ္အိတ္ႏွင့္ ေခါင္းတြင္ အက်ႌကုိ ထံုးခ်ည္ထားေသာ သူမ၏ ပံုစံက အသက္ ၃၀ ေက်ာ္အရြယ္ဟုပင္ ထင္ရေလသည္။
“လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၂ ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ကၽြန္မ ဒီအလုပ္ကို လုပ္ခဲ့တာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္မွာ ကၽြန္မ လက္ထပ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအလုပ္ကုိ ဆက္လုပ္သြားမွာပါ ကၽြန္မ လုပ္ႏုိင္တာ တစ္ျခား ဘာမွ မရွိပါဘူး” ဟု သူမက ေျပာခဲ့ေလသည္။
Ref: Guardian
(The Guardian တြင္ေဖာ္ျပသည့္ On the road with the women building Myanmar ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္မွ
