မၾကာေသးခင္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဦးကိုနီႏွင့္ ကိုေနဝင္းတို႔အတြက္ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳပြဲအခမ္းအနားက်င္းပသြား တာ ေတြ႕သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ၿပီး ႏွစ္ေယာက္လုံးကို ခ်ီးက်ဴးစကားမ်ား ေျပာ ၾကားသြားသည္။ က်န္ရစ္သူမိသားစုႏွစ္စုအေနျဖင့္ မိမိတို႔မိသားစုဝင္ ကြယ္လြန္သြားသည့္အတြက္ ဝမ္းနည္းပူေဆြးေနၾက မည္မွာမွန္ေသာ္လည္း တဖက္က ယခုလို တတိုင္းတျပည္လုံးက မိမိတို႔ကို ႏႈတ္အားျဖင့္တင္မက ေငြအား၊ လူအားျဖင့္ပါ ဝိုင္းဝန္းေဖးမကူညီၾကသည္ကိုျမင္ရသျဖင့္ ေျဖသာမည္၊ မိမိတို႔ခ်စ္ခင္ရသည့္ သြားေလသူႏွစ္ဦးအတြက္ ဝမ္းေျမာက္ ဂုဏ္ယူ ၾကလိမ့္မည္၊ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ားလည္း နက္နက္မက်န္ရစ္ႏိုင္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေမ့ေနခဲ့ၾကေသာ မေမ့အပ္ေသာ ကိစၥတခုရွိပါေသးသည္။ ဦးကိုနီႏွင့္ ကိုေနဝင္းတို႔ေလာက္ လူသိ မမ်ား၊ ဟိုးေလးတေက်ာ္မျဖစ္ဘဲ လူမသိသူမသိေပးဆပ္ခဲ့ၾကသူေတြအတြက္လည္း စာနာေၾကာင္း၊ ေလးစားဂုဏ္ယူေၾကာင္း၊ အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ျပသဖို႔ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၂ အာဏာသိမ္းသည္မွစကာ ၂ဝ၁၀ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚျပန္ေရာက္ေအာင္ အုတ္တခ်ပ္သဲတပြင့္ပါဝင္ကာ တြန္းတင္ေပးခဲ့ၾကသူအေပါင္း ဒုႏွင့္ေဒး ရွိခဲ့ သည္။ ထိုသူတို႔သည္ မည္သည့္အက်ိဳးစီးပြားကိုမွ် ေမၽွာ္ကိုး၍မဟုတ္ဘဲ အမွန္တရားကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးစိတ္၊ တရားမွ်တမႈ၊ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ေလာကပါလတရားမ်ားထြန္းကားေရးတို႔ကို လိုလားေသာစိတ္တစ္ခုတည္းျဖင့္ က်ရာေနရာမွ ဝင္ေရာက္ကာ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္အၾကား ႏွစ္ ၅၀ ကာလအတြင္း စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္သူ၊ ဘဝပ်က္ခဲ့ သူေတြ တပုံတပင္ရွိသည္။ လမ္းေပၚထြက္ဆႏၵျပ၍ ေထာင္က်ခံ၊ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခံ၊ ေနာက္ဆုံး အသက္အေသခံခဲ့ ရသူတို႔ သာလွ်င္ စနစ္ဆိုး၏ဒဏ္ကို ခံစားခဲ့ရသည္မဟုတ္။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္မိသူတို႔၏ နီးစပ္ပတ္သက္သည့္ မိသားစုဝင္၊ ေဆြမ်ိဳးသား ခ်င္း၊ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမ်ားလည္း တႏြယ္ငင္ တစင္ပါ ခံစားခဲ့ၾကရသည္။ လက္နက္ကိုင္ ေတာခိုသြားၾကသူတို႔၏ က်န္ရစ္ခဲ့သည့္မိသားစုဝင္မ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးဒုကၡေပးခံခဲ့ရသည္။ ကြၽန္ေတာ့္မိတ္ေဆြ တေယာက္၏ ဖခင္သည္ စစ္ေထာက္လွမ္းေရး၏ ဖမ္းဆီးျခင္းခံခဲ့ၿပီးေနာက္ သူတို႔မိသားစု ဒုကၡအႀကီးအက်ယ္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ တခ်ိန္ က ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဖာ္လုပ္ဖက္မ်ားကလည္း သတင္းမေမး၊ အားေပးႏွစ္သိမ့္မႈမရွိခဲ့ၾကဟု ဆိုသည္။
ဖခင္ျဖစ္သူအဖမ္းခံရသည့္ေနာက္ အိမ္မွာ မိန္းမေတြခ်ည္း က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ အိမ္ရွင္က အိမ္လခတိုးေတာင္းတာ ခံရသည္။ မိခင္ျဖစ္သူမွာ အစိုးရဝန္ထမ္းျဖစ္ရာ ေနာက္ဆုံး ရမယ္ရွာၿပီး အလုပ္ျဖဳတ္ခံရသည္။ အျပင္မွာ စာျပစားဖို႔လုပ္တာကိုပင္ ေထာက္လွမ္းေရးက စာမသင္ႏိုင္ေအာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးလိုက္ေႏွာင့္ယွက္သည္။ ငတ္တလွည့္ ျပတ္တလွည့္ျဖင့္ ျဖတ္သန္းရသည္။ စာအုပ္မ်ားကို အေဟာင္းတန္းတြင္ ေရာင္းစားရသည္အထိ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသမားမိသားစုဆိုလွ်င္ ပတ္ဝန္းက်င္က မဆက္ဆံခ်င္ၾက။ ကူကြယ္ရာမဲ့ဘဝ ေရာက္ရသလိုရွိခဲ့သည္။ အေမႏွင့္သမီးေတြခ်ည္း ၾကံ့ၾကံ့ခံကာ ရပ္တည္ခဲ့ရသည္။
ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြလို ခါးသီးသည့္အေတြ႕အႀကဳံမ်ားကို ခံစားခဲ့ရသူေပါင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေထာင္ေသာင္းသိန္းဂဏန္းမၽွ ရွိႏိုင္သည္။ ထိုခံစားခဲ့ရသူမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္းက စုေဆာင္းျပဳစုထားသည့္ ႏိုင္ ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္း/သစ္ စာရင္းဝင္ေနသူဦးေရထက္ ပိုသည္။
ေထာက္လွမ္းေရးက ညႀကီး အခ်ိန္မေတာ္ တံခါး လာေခါက္ၿပီး “ေမးစရာရွိလို႔ လိုက္ခဲ့ပါဦး” ဟု ေခၚသြားကာ ကံေကာင္းစြာျဖင့္ ျပန္လႊတ္ခံခဲ့ရဖူးသူအားလုံး၊ ထိုသူတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရသူအားလုံး၊ ၁၉၈၈၊ ၂ဝဝ၇ စသည့္ အေရးအခင္းတို႔တြင္ လမ္းေပၚထြက္ဆႏၵျပ၍ျဖစ္ေစ၊ ေဘး ကရပ္ၾကည့္ရာမွျဖစ္ေစ က်ည္သင့္ကာ ကြယ္လြန္ခဲ့သူမ်ားအားလုံး၊ ႐ိုက္ႏွက္ဖမ္းဆီးခံရသူအားလုံး၊ လိင္ပိုင္းအေစာ္ကားခံခဲ့ရသူအားလုံး စသည္ျဖင့္ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုး၏႐ိုက္ခ်က္ကို အဖ်ားအနားပင္ျဖစ္ေစ ထိမွန္ခဲ့ၾကသူအားလုံးကို ဆိုလိုသည္။
ကၽြန္ေတာ္ငယ္ငယ္ကေနခဲ့သည့္ ရပ္ကြက္ထဲတြင္ ၉/၁၁ တိုက္ခိုက္မႈၿပီးကာလေလာက္ကျဖစ္မည္၊ ေက်ာခ်င္းကပ္လမ္းက မြတ္စလင္ေကာင္ေလးတစ္ေယာက္ကို ေထာက္လွမ္းေရးက အယ္လ္ကိုင္ဒါႏွင့္ပတ္သက္သည္ဟု သံသယျဖင့္ ဖမ္းဆီးသြား ခဲ့ရာ စစ္ေမးရင္း လက္လြန္သြားခဲ့သည္။ ေထာက္လွမ္းေရးက ထိုေကာင္ေလး၏မိသားစုဝင္မ်ားအား သည္ကိစၥမေပါက္ၾကား ေစရန္ႏွင့္ နာေရးကို တိုးတိုးတိတ္တိတ္လုပ္ရန္သာ လာသတိေပးခဲ့သည္ဟု ေနာက္ပိုင္းျပန္ၾကားရသည္။ ထိုသို႔ေသာ အညတရေပါင္းမ်ားစြာရွိသည္။ သူတို႔အတြက္ သို႔မဟုတ္ သူတို႔၏က်န္ရစ္သူအသိုင္းအဝိုင္းအတြက္လည္း ထည့္စဥ္းစားဖို႔လိုသည္။
ေခတ္ဆိုးစနစ္ဆိုးေၾကာင့္ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရသူမ်ားအနက္ အဆိုး႐ြားဆုံးက ဥမမည္ စာမေျမာက္ ကေလးငယ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကိုယ္အားကိုးသည့္ မိဘ၊ ေဆြမ်ိဳး၊ စသည္တို႔ ဒုကၡေရာက္၊ အသက္ဆုံးသည္ကို ျမင္ရရာမွ ေသြးပ်က္ကာ တသက္လုံး စိတ္ေရာဂါရသြားသည့္ ကေလးငယ္မ်ားက ဘဝမွာအနစ္နာဆုံးျဖစ္သည္။ လူႀကီးဆိုသည္က ကိုယ္ယုံၾကည္ရာကို လုပ္ျခင္း ျဖစ္၍ ဘာပဲျဖစ္လာျဖစ္လာ ေျဖသာႏိုင္ေသးသည္။ စိတ္ၾကံ့ခိုင္ႏိုင္ေသးသည္။ ကေလးဆိုသည္ကေတာ့ ႏုနယ္စဥ္မွာ စိတ္ထဲကို ဒဏ္ရာနက္နက္ ဝင္သြားခဲ့လွ်င္ တသက္လုံး နာလန္ထူမည္မဟုတ္ေတာ့။ သူတို႔၏ ပညာေရး၊ ႐ုပ္က်န္းမာေရး၊ စိတ္က်န္းမာေရး၊ လူမႈဆက္ဆံေရး အားလုံးထိခိုက္နစ္နာသြားေတာ့မည္။ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားရာ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားမွာဆို လည္း သည္အတိုင္း။ မိမိေရွ႕မွာ လူေတြ ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ေသၾက၊ ႐ြာေတြ မီး႐ႈိ႕ခံရတာကို ျမင္ရ၊ ကိုယ့္ေရွ႕မွာသူမ်ားကို က်ဴးလြန္တာျဖစ္ေစ၊ ကိုယ့္ကိုက်ဴးလြန္တာျဖစ္ေစ ခံစားရၿပီဆိုလၽွင္ ထို ကေလးငယ္မ်ားသည္ တသက္လုံး ပုံမွန္ဘဝမွာ ေနသြားဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့။ ေစာေစာကေျပာခဲ့သည့္ ကၽြန္ေတာ့္ မိတ္ေဆြဆိုလၽွင္ တစ္သက္လုံး အမုန္းတရားျဖင့္ႀကီးျပင္းလာခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။ ဒုကၡေရာက္ေနသည့္ အခ်ိန္ ႐ုပ္ဝတၳဳအကူအညီထက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားေပးကူညီမႈမရခဲ့ျခင္းက အမုန္းတရားကိုမီးေတာက္ေစသည့္ အဓိကအေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္မည္ထင္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ထိခိုက္နစ္နာခဲ့သူမ်ား အတြက္ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္သာလၽွင္ တရားခံမဟုတ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဝင္မ်ားကိုယ္တိုင္လည္း တာဝန္ရွိ သည္။ ျပည္သူမ်ားအၾကားတြင္ ဘယာဂတိ အစိုးမိုးမခံဘဲ မတရားမႈကို ငုံ႔မခံစိတ္၊ နစ္နာသူအေပၚ အားေပးေဖးကူခ်င္စိတ္မ်ား ထိုစဥ္က ကိန္းေအာင္းခဲ့လၽွင္ ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြသည္ အစိုးရဆိုးေၾကာင့္ ဖခင္ေထာင္က်ေနရဦးေတာ့၊ မိသားစုဝင္မ်ား သည္ေလာက္ ဒုကၡမေရာက္ႏိုင္၊ အမုန္းတရားမ်ားလည္း သည္မၽွမပြားစည္းႏိုင္ဟု သုံးသပ္မိသည္။ ခုေတာ့ အစိုးရကတင္မက ပတ္ဝန္းက်င္ကပါ ေရနစ္သူဝါးကူထိုးသလိုျဖစ္သည္ဟု သူ႔ျဖစ္ရပ္ကိုၾကည့္၍ ခံစားရသည္။
ကၽြန္ေတာ္ၫႊန္ျပလိုသည့္အခ်က္မွာ ထိုသို႔ေသာ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရသူမ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က မည္သို႔ေသာ အစီအစဥ္ျဖင့္ ျပန္လည္ကုစားေပးမည္နည္းဆိုသည့္ အခ်က္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားျဖစ္ခဲ့ဖူးသူမ်ား အတြက္ ပုံမွန္အခ်ိန္တခု ေရာက္တိုင္း ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေပးမည့္ အသင္းအဖြဲ႕၊ လူပုဂၢိဳလ္ စသည္ ယေန႔ ေပၚထြက္လာၾကၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အေပၚတြင္ေျပာခဲ့သလို စိတ္ဒဏ္ရာျဖင့္ ႀကီးျပင္းခဲ့ရသူမ်ားအတြက္ ႐ုပ္ပိုင္းမဟုတ္သည့္ မည္သို႔ေသာ ျပန္လည္ထူ ေထာင္ေရးအစီအစဥ္ကို လုပ္ေဆာင္မည္ကို ႏိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္၊ အထူးသျဖင့္ လက္ရွိအစိုးရအေနျဖင့္ စဥ္းစားထားသည္ကို သိရွိလိုသည္။ ဒါက စနစ္အကူးအေျပာင္းကို ျဖတ္သန္းေနရသည့္ႏိုင္ငံတိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးသည့္လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ Transitional Justice “အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ တရားမွ်တမႈ” ဟု ေခၚၾကသည္။ ဒီမိုကေရ စီႏိုင္ငံထူေထာင္မည္ဆိုပါက မျဖစ္မေနေဆာင္႐ြက္ရမည့္ တရားမွ်တမႈရွာေဖြသည့္လုပ္ငန္းျဖစ္သည္။ ‘အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရး’ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ အတိတ္ကို ျပည္ဖုံးကားခ်ျခင္း၊ သင္ပုန္းေခ်ျခင္း၊ က်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားကို ခြင့္လႊတ္ျခင္းႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေသာ သီးျခားလုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္သည္။ သာဓကျပရလၽွင္ အတိတ္က အစိုးရအဆက္ဆက္၏ မွားယြင္းခဲ့သည့္အျပစ္ မ်ားကို အတိအလင္းဖြင့္ဟဝန္ခံျခင္း၊ (ဦးကိုနီႏွင့္ ကိုေနဝင္းမိသားစုမ်ားအား လုပ္ေပးသလို) နစ္နာခဲ့သူမ်ားအား ျပန္လည္ ၾကည့္႐ႈေစာင္မျခင္း၊ တခ်ိန္က နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းခံခဲ့ရသူမ်ားအား လူဆိုးမဟုတ္ေၾကာင္း ျပန္လည္ေၾကညာေပးျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲတြင္ စြန္႔လႊတ္အနစ္နာခံခဲ့ရသူအားလုံးတို႔အတြက္ အထိမ္းအမွတ္တခုခု (ျပတိုက္၊ ေက်ာက္တိုင္၊ ပန္းျခံ စသည္) ျပဳလုပ္ေပးျခင္း၊ ထိုသူတို႔အတြက္ ရည္စူး၍ ေန႔တေန႔ကို ေအာက္ေမ့ဖြယ္ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးျခင္း၊ စိတ္ဒဏ္ရာျဖင့္ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကရသူမ်ားအတြက္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈ၊ ေႏြးေထြးမႈမ်ား ျပန္လည္ေပးျခင္း စသည္တို႔ပါဝင္သည္။
အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ တရားမၽွတမႈသည္ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစီအစဥ္ျဖင့္ ကုစားေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ အရင္မလုပ္ဘဲ စနစ္အကူးအေျပာင္းကိုသာ ပုံ ေဖာ္မည္ဆိုပါလွ်င္ စစ္မွန္ေသာ တရားမွ်တမႈထြန္းကားသည့္ လူ႕ေဘာင္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ ေနာင္တ ခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ျပည္တြင္းစစ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္း၍ ျပည္သူအမ်ား ေတာင့္တေသာ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတာ္တစ္ခု ျဖစ္လာေသာ္လည္း ၾကားကာလတြင္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ တရားမၽွတမႈကို မေဖာ္ေဆာင္ထားမိပါက ေသြးျပည္ပုပ္တို႔ကို ေဖာက္ခ်ကာ ေဆးမထည့္ဘဲ အေပၚက အေရျပား ထပ္ပိုးၿပီး မိတ္ကပ္လိမ္းသည္ႏွင့္ တူပါလိမ့္မည္။ တိုင္းျပည္ကသာ တည္ၿငိမ္သြားၿပီး စီးပြားေရးေကာင္းခ်င္ ေကာင္းလာမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ေခတ္ဆိုးကိုျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မ်က္ႏွာေပၚတြင္ စစ္မွန္ေသာ အၿပဳံးတို႔ကိုေတာ့ ျမင္ရမည္မဟုတ္ပါ။
ဆရာႀကီးေ႐ႊဥေဒါင္းစကားျဖင့္ေျပာရလၽွင္ စိတ္တြင္ ဆူးမ်ားတေခ်ာင္းၿပီး တေခ်ာင္းေပါက္ေနေသာ လူမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမ်ားအျပားက်န္ရွိေနပါေသးသည္။ ဦးကိုနီႏွင့္ကိုေနဝင္းတို႔ကို မေမ့သကဲ့သို႔ ထိုလူအမ်ားကိုလည္း မေမ့အပ္ဘဲ လက္တြဲ ေခၚဖို႔၊ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ (အစိုးရႏွင့္ျပည္သူ) တြင္ အေႂကြးက်န္ေနပါသည္။ ။
(ေဝယံဘုန္းသည္ Myanmar Now ၏ အယ္ဒီတာတဦး ျဖစ္သည္)
