News @ M-Media

Tag: R2P

  • “ကာကွယ်ပေးရန် တာဝန်” (သို့) R2P

    ရေးသားသူ- ဦးဦးမှော်ဆရာ

    China map

    ၂၀၀၅ ခုနှစ် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံရဲ့ မျက်နှာစုံညီထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ တက်ရောက် လာတဲ့ နိုင်ငံခေါင်းဆောင် အားလုံး သဘောတူချမှတ်ခဲ့တဲ့ မူဘောင်တစ်ရပ်ရှိပါတယ်။

    နိုင်ငံအသီးသီးက ကိုယ့်နိုင်ငံသားတွေကို လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှု၊ စစ်ရာဇဝတ်မှု ၊ လူမျိုးရေးသန့်စင်မှု၊ လူသားဖြစ်မှုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ရာဇဝတ်မှု စတဲ့ ရာဇဝတ်မှုကြီးတွေကနေ ကာကွယ်ပေးရမယ့်တာဝန် ရှိတယ်။ ဒီတာဝန်ရဲ့ဘောင်ထဲမှာ ရာဇဝတ်မှုတွေကို ကာကွယ်တားဆီးဖို့အပြင် ဒီလိုဖြစ်ပွားလာအောင် လှုံ့ဆော်နေတာတွေကိုပါ သင့်လျော်တဲ့နည်းလမ်း၊ လိုအပ်တဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကာကွယ်တားဆီးပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ အစိုးရက ဒီလိုအကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်မှုတွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ အကာကွယ်မပေးရင်ဖြစ်စေ၊ ကာကွယ်ပေးနိုင်စွမ်း မရှိတဲ့အခါဖြစ်စေ ဒီလို ကျူးလွန်ခံနေရသူတွေကို ကာကွယ်ပေးဖို့တာဝန်ဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ တာဝန်ဖြစ်သွားပါတယ်။

    ဒီအခါမှာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကုလသမဂ္ဂမှတဆင့် သက်ဆိုင်ရာအစိုးရကို ပူးပေါင်းပါဝင် ဆောင်ရွက်မယ်။ ဒါပေမဲ့ အစိုးရက ကာကွယ်ပေးဖို့ သိသိသာသာ ပျက်ကွက်တယ်ဆိုရင် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက ကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ်စာတမ်း အခန်း(၇)ပါ မူတွေအတိုင်း ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ထပ်မံ ချမှတ်မယ်..။ ကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ် အခန်း(၇)ပါ အချက်တွေအရ ကုလသမဂ္ဂမှ တဆင့် သံတမန် လမ်း ကြောင်း၊ လူသားခြင်း စာနာထောက်ထားရေး အကူအညီပေးမှု နဲ့ အခြားငြိမ်းချမ်းတဲ့နည်းလမ်းတွေသုံးပြီး ဒီလိုလူအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှုတွေကနေ ကာကွယ်ပေးရမယ့်တာဝန် ရှိပါတယ်။

    ဒီလိုလုပ်ဆောင်ရာမှာ ထိရောက်မှု မရှိဘူးဆိုရင်တော့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီကတဆင့်သင့်တော်တဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ကိစ္စရပ် တစ်ခုချင်းစီအလိုက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီအဆင့်မှာတော့ နိုင်ငံတော်အစိုးရကို ဒီလိုပဋိပက္ခတွေကို ိထိရောက်ရောက်ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ စွမ်းရည်မြှင့်လာစေဖို့ လုပ်ဆောင်တာတွေ ပါဝင်သလို၊ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးကို အထူးသံတမန်အဖြစ် စေလွှတ်တာမျိုးလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါက ကနဦးအခြေအနေတွေမှာလုပ်တဲ့ ပုံစံကိုပြောတာပါ။

    ကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ် အခန်း(၇)ပါ အချက်တွေကို အကျဉ်းချုပ်ဖေါ်ပြရရင် –

    ပိုဒ်ခွဲ(၃၉) – အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်လာရင် လုံခြုံရေးကောင်စီမှ လိုအပ်တဲ့ အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်ရန်။

    အပိုဒ်ခွဲ(၄၀) – ဒီလိုအရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေကို သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း/ပါတီတွေက လိုက်နာမှု ရှိစေရေးကို လုံခြုံရေးကောင်စီက ကြီးကြပ်စောင့်ကြည့်မယ်။

    အပိုဒ်ခွဲ(၄၁) – တကယ်လို့သာ လုံခြုံရေးကောင်စီမှ စစ်ရေးနည်းလမ်းမဟုတ်ဘဲ တခြားထိရောက်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကို တင်ပြလာပါက ဒီနည်းလမ်းတွေ သုံးပြီး လုပ်ဆောင်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂမှာတင်ပြမယ်။ ဒီနည်းလမ်းတွေထဲမှာစီးပွားရေးအရ အဆက်အဆံ ဖြတ်တောက်တာ၊ ကြေးနန်းနဲ့စာပို့ လုပ်ငန်း၊ ရေဒီယို နဲ့တခြား ဆက်သွယ်မှု အ၀၀ကို ဖြတ်တော်တာမျိုးအပြင် သံတမန်တွေကို ပြန်ခေါ်တာမျိုးလည်း ပါဝင်ပါတယ်။

    အပိုဒ်ခွဲ(၄၂) – တကယ်လို့ ဒီနည်းလမ်းတွေကလည်း ထိရောက်မှု မရှိဘူးလို့ ယူဆရရင်တော့ နိုင်ငံတကာငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကို ထိန်းသိမ်းဖို့ရန်အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြည်း၊ ရေ၊ လေစစ်အင်အားကို အသုံးပြုခွင့်ရှိပါတယ်။

    အပိုဒ်ခွဲ (၄၃) – (၅၁)ထိကတော့ စစ်အင်အားသုံးအရေးယူမှုနဲ့ပက်သက်လို့ ပြောထားတာတွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာဘယ်လိုပုံစံနဲ့ အရေးယူမယ်၊ စစ်အင်အား၊ ငွေကြေး၊ လက်နက်ကိရိယာ၊ ကြည်း၊ ရေ၊ လေသယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စစ်သုံးယာဉ်၊ လေကြောင်းအသုံးပြုခွင့် .. စတဲ့အသေးစိတ် အချက်အလက်တွေပါ ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နိုင်ငံစုံတပ်ဖွဲ့ကို လက်နက်ကိုင် တန်ပြန် တိုက်ခိုက်မှုနဲ့ ကြုံရပါက မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ (self-defence) တုန့်ပြန် တိုက်ခိုက်ခွင့် ရှိတယ်လို့ ဖေါ်ပြထားတယ်။

    ဒါဟာ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအားလုံးရဲ့သဘောတူညီမှုနဲ့ အတည်ပြုခဲ့တဲ့ မူဝါဒတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး အဲဒီမူဝါဒကို “ကာကွယ်ပေးရန် တာဝန်” (R2P) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အမှန်တော့ ဒီလိုလုပ်ဆောင်သင့်တယ်လို့ ယူဆလာကြတာက၂၀၀၅ ကမှ စခဲ့တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အစကတည်းကလည်းကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ်မှာ ဒီသဘောတရားမျိုး ပါဝင်ပေမဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ `အချုပ်အခြာ အာဏာ´ဆိုတဲ့အယူအဆနဲ့ ထပ်တိုက်ဖြစ်နေတဲ့အတွက် လက်တွေ့ကျင့်သုံးမှုအပိုင်းမှာ အားနည်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရဝန်ဒါမှာဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှုတွေအပြီးမှာတော့ ၁၉၉၅ လောက်မှာ ဒီအယူအဆကို ပိုပြီး အသံကျယ်ကျယ် ပြောလာကြပါတယ်။

    R2P မူအရ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ ဘယ်လို တာဝန်ယူမှုတွေ ရှိသလဲဆိုတာ ပြန်ကြည့်ရင် အဓိကသုံးပိုင်း တွေ့ရပါတယ်။

    (၁) အဓိကအကျဆုံး ဦးစားပေး တာဝန်က အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုတွေကနေ ဂျီနိုဆိုက်အဆင့်ထိ မရောက်စေရန် အပြည့်အ၀ ကာကွယ်ပေးဖို့ပဲ ဖြစ်တယ်။

    (၂) အဲဒီပဋိပက္ခတွေက ရပ်တန့်မသွားဘဲ ပိုဆိုးလာမယ်ဆိုရင် တုန့်ပြန်အရေးယူဖို့ တာဝန်ရှိတယ်။ ဒီလို တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ရာမှာ အနိမ့်ဆုံးအဆင့် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကိုသာ လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။ ဒီလိုစွက်ဖက်ရာမှာ စစ်ရေးနည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းမှုမပါ ပါဘူး။ စစ်အင်အားသုံးပြီး အရေးယူဖြေရှင်းတာ ကိုတော့ လုံးဝဥသုံ လိုအပ်လာတဲ့ (Absolutely necessary) အခါမှသာ ခွင့်ပြုပါတယ်။

    (၃) ဒီလို အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပြီးနောက်မှာ ပြန်လည်ထူထောင်ပေးရန် နဲ့ နှစ်ဖက် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြန်လည် သင့်မြတ်လာအောင် လုပ်ပေးရန် တာဝန်ရှိတယ်။

    The International Crisis Group က အတိအလင်းဆိုထားတာကတော့ – လူ့အသက်ပေါင်းမြောက်များစွာ သတ်ဖြတ်ခံရခြင်း၊ လူမျိုးရေး သန့်စင်မှုပြုလုပ်ခြင်း၊ အဓမ္မမောင်းနှင်ထုတ်ခြင်း၊ အကြမ်းဖက်ခြင်း နဲ့ မုဒိမ်း ကျင့်တဲ့လုပ်ရပ်ကို လက်နက်သဖွယ်အသုံးချခြင်း .. စတဲ့လုပ်ရပ်ဆိုးတွေကို အစိုးရကိုယ်တိုင်က ရည်ရွယ် ချက်ရှိရှိ လုပ်ဆောင်နေရင် (သို့) ဒီလုပ်ရပ်ဆိုးတွေကို လျစ်လျူရှုထားရင် (သို့)အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင် စွမ်းမရှိရင် (သို့) Failed state လို့ခေါ်တဲ့ ကျရှုံးနိုင်ငံအဆင့်ရောက်သွားလို့ တားဆီးထိန်းကွပ်မဲ့သူ မရှိ တော့တဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာဆိုရင် .. နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း က ကြားဝင်ဖြေရှင်းမှုတွေ လုပ်လာပါလိမ့်မယ်။ သို့သော်ကျနော် အသေအချာပြောလိုတာက နိုင်ငံတကာမှ စစ်အင်အားသုံးကြားဝင်ဖြေရှင်းမှု (Military Intervention)ကို နောက်ဆုံးရွေးချယ်စရာ နည်းလမ်းအဖြစ်သာ သတ်မှတ်ထားတာဖြစ်ပြီး၊

    အပေါ်မှာပြောခဲ့တဲ့ အခြေအနေတွေ အားလုံးရှိနေတဲ့ အပြင် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ကနဦးကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုတွေ တစ်ခုမှ မအောင်မြင်တော့တဲ့ အခါမှသာ ချွင်းချက် မရှိလက်ခံတာပါ။ ဒီအခါမှာ စစ်ရေး အင်အားသုံးကြားဝင်ဆောင်ရွက်ခွင့်ကို တရားဝင်ချမှတ်နိုင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းကတော့ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေး ကောင်စီပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

    ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် M-Media တွင်ဖော်ခဲ့သည့် ဆောင်းပါးဖြစ်ပါသည်။

  • “ကာကြယ္ေပးရန္ တာ၀န္” (သို႕) R2P

    “ကာကြယ္ေပးရန္ တာ၀န္” (သို႕) R2P

    ဧျပီ ၂၅၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    ေရးသားသူ- ဦးဦးေမွာ္ဆရာ

    r2p_monitor_march2014_final-1

    ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ မ်က္ႏွာစံုညီထိပ္သီးအစည္းအေ၀းမွာ တက္ေရာက္ လာတဲ့  ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ အားလံုး သေဘာတူခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ မူေဘာင္တစ္ရပ္ရွိပါတယ္။

    ႏိုင္ငံအသီးသီးက ကိုယ့္ႏိုင္ငံသားေတြကို လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ ၊ လူမ်ိဳးေရးသန္႕စင္မႈ၊ လူသားျဖစ္မႈအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ရာဇ၀တ္မႈ စတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈၾကီးေတြကေန ကာကြယ္ေပးရမယ့္တာ၀န္  ရွိတယ္။ ဒီတာ၀န္ရဲ႕ေဘာင္ထဲမွာ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို ကာကြယ္တားဆီးဖို႕အျပင္ ဒီလိုျဖစ္ပြားလာေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေနတာေတြကိုပါ သင့္ေလ်ာ္တဲ့နည္းလမ္း၊ လိုအပ္တဲ့နည္းလမ္းေတြနဲ႕ ကာကြယ္တားဆီးေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ အစိုးရက ဒီလိုအၾကမ္းဖက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ အကာကြယ္မေပးရင္ျဖစ္ေစ၊ ကာကြယ္ေပးႏိုင္စြမ္း မရွိတဲ့အခါျဖစ္ေစ ဒီလို က်ဴးလြန္ခံေနရသူေတြကို ကာကြယ္ေပးဖို႕တာ၀န္ဟာ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ တာ၀န္ျဖစ္သြားပါတယ္။

    ဒီအခါမွာ ႏိုင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ိုင္းက ကုလသမဂၢမွတဆင့္ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရကို ပူးေပါင္းပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အစုိးရက ကာကြယ္ေပးဖို႕ သိသိသာသာ ပ်က္ကြက္တယ္ဆိုရင္ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက ကုလသမဂၢပဋိဥာဥ္စာတမ္း အခန္း(၇)ပါ မူေတြအတုိင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ထပ္မံ ခ်မွတ္မယ္..။ ကုလသမဂၢပဋိဥာဥ္ အခန္း(၇)ပါ အခ်က္ေတြအရ ကုလသမဂၢမွ တဆင့္ သံတမန္ လမ္း ေၾကာင္း၊ လူသားျခင္း စာနာေထာက္ထားေရး အကူအညီေပးမႈ နဲ႕ အျခားျငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္းလမ္းေတြသံုးျပီး ဒီလိုလူအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ခံရမႈေတြကေန ကာကြယ္ေပးရမယ့္တာ၀န္ ရွိပါတယ္။

    ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ရာမွာ ထိေရာက္မႈ မရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ကုလသမဂၢ  လံုျခံဳေရးေကာင္စီကတဆင့္သင့္ေတာ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး ကိစၥရပ္ တစ္ခုခ်င္းစီအလိုက္ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအဆင့္မွာေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရကို ဒီလိုပဋိပကၡေတြကို ိထိေရာက္ေရာက္ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႕ စြမ္းရည္ျမွင့္လာေစဖို႕ လုပ္ေဆာင္တာေတြ ပါ၀င္သလို၊ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးကို အထူးသံတမန္အျဖစ္ ေစလႊတ္တာမ်ိဳးလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါက ကနဦးအေျခအေနေတြမွာလုပ္တဲ့ ပံုစံကိုေျပာတာပါ။

    ကုလသမဂၢပဋိဥာဥ္ အခန္း(၇)ပါ အခ်က္ေတြကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေဖၚျပရရင္ –

    ပိုဒ္ခြဲ(၃၉) – အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္လာရင္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီမွ လိုအပ္တဲ့ အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ရန္။

    အပိုဒ္ခြဲ(၄၀) – ဒီလိုအေရးယူေဆာင္ရြက္မႈေတြကို သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္း/ပါတီေတြက လိုက္နာမႈ ရွိေစေရးကို လံုျခံဳေရးေကာင္စီက ၾကီးၾကပ္ေစာင့္ၾကည့္မယ္။

    အပိုဒ္ခြဲ(၄၁) – တကယ္လို႕သာ လံုျခံဳေရးေကာင္စီမွ စစ္ေရးနည္းလမ္းမဟုတ္ဘဲ တျခားထိေရာက္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကို တင္ျပလာပါက ဒီနည္းလမ္းေတြ သံုးျပီး လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ကုလသမဂၢမွာတင္ျပမယ္။ ဒီနည္းလမ္းေတြထဲမွာစီးပြားေရးအရ အဆက္အဆံ ျဖတ္ေတာက္တာ၊ ေၾကးနန္းနဲ႕စာပို႕ လုပ္ငန္း၊ ေရဒီယို နဲ႕တျခား ဆက္သြယ္မႈ အ၀၀ကို ျဖတ္ေတာ္တာမ်ိဳးအျပင္ သံတမန္ေတြကို ျပန္ေခၚတာမ်ိဳးလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

    အပိုဒ္ခြဲ(၄၂) – တကယ္လို႕ ဒီနည္းလမ္းေတြကလည္း ထိေရာက္မႈ မရွိဘူးလို႕ ယူဆရရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႕ရန္အတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကည္း၊ ေရ၊ ေလစစ္အင္အားကို အသံုးျပဳခြင့္ရွိပါတယ္။

    အပိုဒ္ခြဲ (၄၃) – (၅၁)ထိကေတာ့ စစ္အင္အားသံုးအေရးယူမႈနဲ႕ပက္သက္လို႕ ေျပာထားတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာဘယ္လိုပံုစံနဲ႕ အေရးယူမယ္၊ စစ္အင္အား၊ ေငြေၾကး၊ လက္နက္ကိရိယာ၊ ၾကည္း၊ ေရ၊ ေလသယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး စစ္သံုးယာဥ္၊ ေလေၾကာင္းအသံုးျပဳခြင့္ .. စတဲ့အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြပါ ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံစံုတပ္ဖြဲ႕ကို လက္နက္ကိုင္ တန္ျပန္ တိုက္ခိုက္မႈနဲ႕ ၾကံဳရပါက မိမိကိုယ္ကို ခုခံကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႕ (self-defence) တုန္႔ျပန္ တိုက္ခိုက္ခြင့္ ရွိတယ္လို႕ ေဖၚျပထားတယ္။

    ဒါဟာ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕၀င္ ႏိုင္ငံအားလံုးရဲ႕သေဘာတူညီမႈနဲ႕ အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒတစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး အဲဒီမူ၀ါဒကို “ကာကြယ္ေပးရန္ တာ၀န္” (R2P) လို႕ ေခၚပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္သင့္တယ္လို႕ ယူဆလာၾကတာက၂၀၀၅ ကမွ စခဲ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အစကတည္းကလည္းကုလသမဂၢပဋိဥာဥ္မွာ ဒီသေဘာတရားမ်ိဳး ပါ၀င္ေပမဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ `အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာ´ဆိုတဲ့အယူအဆနဲ႕ ထပ္တိုက္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ လက္ေတြ႔က်င့္သံုးမႈအပိုင္းမွာ အားနည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရ၀န္ဒါမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးသုဥ္း သတ္ျဖတ္မႈေတြအျပီးမွာေတာ့ ၁၉၉၅ ေလာက္မွာ ဒီအယူအဆကုိ ပိုျပီး အသံက်ယ္က်ယ္ ေျပာလာၾကပါတယ္။

    R2P မူအရ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕ ဘယ္လို တာ၀န္ယူမႈေတြ ရွိသလဲဆိုတာ ျပန္ၾကည့္ရင္ အဓိကသံုးပိုင္း ေတြ႔ရပါတယ္။

    (၁) အဓိကအက်ဆံုး ဦးစားေပး တာ၀န္က အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္မႈေတြကေန ဂ်ီႏိုဆိုက္အဆင့္ထိ မေရာက္ေစရန္ အျပည့္အ၀ ကာကြယ္ေပးဖို႕ပဲ ျဖစ္တယ္။

    (၂) အဲဒီပဋိပကၡေတြက ရပ္တန္႔မသြားဘဲ ပိုဆိုးလာမယ္ဆိုရင္ တုန္႔ျပန္အေရးယူဖို႕ တာ၀န္ရွိတယ္။ ဒီလို တုန္႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ရာမွာ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈကိုသာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုစြက္ဖက္ရာမွာ စစ္ေရးနည္းလမ္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမႈမပါ ပါဘူး။ စစ္အင္အားသံုးျပီး အေရးယူေျဖရွင္းတာ ကိုေတာ့ လံုး၀ဥသံု လိုအပ္လာတဲ့ (Absolutely necessary) အခါမွသာ ခြင့္ျပဳပါတယ္။

    (၃) ဒီလို အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ျပီးေနာက္မွာ ျပန္လည္ထူေထာင္ေပးရန္ နဲ႕ ႏွစ္ဖက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို ျပန္လည္ သင့္ျမတ္လာေအာင္ လုပ္ေပးရန္ တာ၀န္ရွိတယ္။

    The International Crisis Group က အတိအလင္းဆိုထားတာကေတာ့ – လူ႔အသက္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ သတ္ျဖတ္ခံရျခင္း၊ လူမ်ိဳးေရး သန္႔စင္မႈျပဳလုပ္ျခင္း၊ အဓမၼေမာင္းႏွင္ထုတ္ျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္း နဲ႕ မုဒိမ္း က်င့္တဲ့လုပ္ရပ္ကို လက္နက္သဖြယ္အသံုးခ်ျခင္း .. စတဲ့လုပ္ရပ္ဆိုးေတြကို အစိုးရကိုယ္တိုင္က ရည္ရြယ္ ခ်က္ရွိရွိ လုပ္ေဆာင္ေနရင္ (သို႕) ဒီလုပ္ရပ္ဆိုးေတြကို လ်စ္လ်ဴရႈထားရင္ (သို႕)အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္ စြမ္းမရွိရင္ (သုိ႕) Failed state လို႔ေခၚတဲ့ က်ရံႈးႏိုင္ငံအဆင့္ေရာက္သြားလို႕ တားဆီးထိန္းကြပ္မဲ့သူ မရွိ ေတာ့တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာဆိုရင္ .. ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္း က ၾကား၀င္ေျဖရွင္းမႈေတြ လုပ္လာပါလိမ့္မယ္။ သို႕ေသာ္က်ေနာ္ အေသအခ်ာေျပာလိုတာက ႏိုင္ငံတကာမွ စစ္အင္အားသံုးၾကား၀င္ေျဖရွင္းမႈ (Military Intervention)ကို ေနာက္ဆံုးေရြးခ်ယ္စရာ နည္းလမ္းအျဖစ္သာ သတ္မွတ္ထားတာျဖစ္ျပီး၊

    အေပၚမွာေျပာခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြ အားလံုးရွိေနတဲ့ အျပင္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ကနဦးၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္မႈေတြ တစ္ခုမွ မေအာင္ျမင္ေတာ့တဲ့ အခါမွသာ ခၽြင္းခ်က္ မရွိလက္ခံတာပါ။ ဒီအခါမွာ စစ္ေရး အင္အားသံုးၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ကို တရား၀င္ခ်မွတ္ႏိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး ေကာင္စီပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

    အထက္ပါအခ်က္ေတြကို ေလ့လာျပီး က်ေနာ္ ခုလို သံုးသပ္ပါတယ္။

    ၁) အစုိးရတစ္ရပ္ကို ဒီလိုဥပေဒေတြနဲ႕ အေရးယူႏိုင္ဖို႕ၾကိဳးစားမယ္ဆိုရင္ အေပၚမွာေဖၚျပခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြကို က်ဴးလြန္ထားေၾကာင္း အေထာက္အထားေပါင္းမ်ားစြာ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုအေထာက္အထားေတြရွိေပမဲ့လည္း ေဖၚျပခဲ့သလို အဆင့္ဆင့္သာ အေရးယူမွာျဖစ္ပါတယ္။ တရားခံေတြကို မနက္ဖန္ပဲ ဂုတ္က ကိုင္ျပီး တရားရံုးေခၚသြားလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ကေလးဆန္ဆန္ အေတြးေတြကို ရဲရဲတင္းတင္း ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္လိုက္ပါ။ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္ဖို႕ဆိုတာ ပိုေတာင္ ခက္ခဲပါေသးတယ္။

    ၂) လူပုဂၢိဳလ္တခ်ိဳ႕နဲ႕ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ကို Black List ထဲ ထည့္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အေနနဲ႕ဆိုရင္ ဒါက သိပ္မခက္ဘူးထင္ပါတယ္။ ကမာၻသိ အၾကမ္းဖက္ ဂိုဏ္း တစ္ဂိုဏ္းရွိေနပါတယ္။

    ၃) ဒါ့အျပင္ အေရးအၾကီးတဲ့ေနာက္ တခ်က္က အက်ိဳးစီးပြားပါ။ ၾကား၀င္ ေျဖရွင္းေပးမယ့္ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားကို ကိုယ့္ဘက္က ထည့္တြက္ႏိုင္ရင္၊ သူတို႕ကို မက္လံုးေကာင္းေကာင္း ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ပိုအဆင္ေျပပါတယ္။ ဒါလည္း က်ေနာ့္ အယူအဆသက္သက္ပါ။

    ဒါက က်ေနာ္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေရးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ မျပည့္စံုပါဘူး။ ဒီထက္ ပိုသိခ်င္ရင္လည္း ေလ့လာၾကည့္ ၾကပါ။ အက်ိဳးမယုတ္ပါဘူး။ေနာက္ထပ္ ႏိုင္ငံတကာစည္းမ်ဥ္း တစ္ခ်ိဳ႕ကိုလည္း က်ေနာ္ အဆင္ေျပရင္ေရးပါဦးမယ္။

    Xavier Sorcerer

    (25 – 4 – 2014)