ဧၿပီလ ၈ ရက္
ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္း မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္း၌ မီးကြင္းမ်ား၊ ဓားရွည္မ်ားကိုင္ေဆာင္ထားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကားမ်ားသည္ မြတ္စ္လင္မ္ ၁၀၀ ခန္႕ လုိက္လံသုတ္သင္ၿပီးေနာက္ ၊ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးမွ မြတ္စ္လင္မ္ မိန္းကေလးငယ္ေလးတစ္ဦးကို ဖမ္းခ်ဳပ္၍ သူမ၏ လည္မ်ဳိအား ဓားျဖင့္ေထာက္ကာ “ မင္း ငါတို႕ေနာက္လိုက္ယင္ ငါ သူ႕ကို သတ္ပစ္ရလိမ့္မယ္ ” ဟု ရဲတပ္သားကို ႀကိမ္းေမာင္းေျပာဆိုခဲ့သည္ဟု မ်က္ျမင္သက္ေသ တစ္ဦးက ေျပာဆိုသည္။
၄င္းမွာ မတ္လ ၂၁ ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႕ ျဖစ္သည္။ နာရီပိုင္းအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္ ၂၅ ဦးထက္မနည္း သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကား အုပ္စုသည္ ေသြးအလိမ္းလိမ္းျဖစ္ေနေသာ ယင္း ရုပ္အေလာင္းမ်ားကို မဂၤလာေဇယံုအနီးရိွ ေတာင္ကုန္းေပၚသို႕ ဒရြတ္တိုက္ဆြဲယူသြားကာ မီးရိႈ႕ခဲ့ၾကသည္။ သားသတ္သမားကဲ့သို႕ ခုတ္ထစ္သတ္ျဖတ္ခံရသည့္အေပၚ ငယ္သံပါေအာင္ ဟစ္ေအာ္ေနသည့္ ျမင္ကြင္းကိုလည္း လူ႕အခ်ဳိ႕မွ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ရိုက္တာသတင္းေထာက ္တစ္ဦးမွ အသက္ ၁၀ ႏွစ္ပင္မျပည့္ တတ္ေသးေသာ ကေလးငယ္ ၂ ဦး၏ မီးကၽြမ္းထားသည့္ ရုပ္အေလာင္းမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ေၾကာင္း ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္၌ လြန္ခဲ့ေသာ ၄၉ ႏွစ္တာကာလ ကတည္းကပင္ လူမ်ဳိးေရး အမုန္းတရားမ်ားကို ဇက္လႊတ္ေပးထားခဲ့သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကာလမွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ အဆံုးသတ္ခဲ့ေသာ္လည္း ၄င္းလူမ်ဳိးေရး မုန္းတီးမႈသည္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕လာၿပီး၊ ႏိုင္ငံ၏သမိုင္း၀င္ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ ျဖစ္လာေပသည္။ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္ျခင္း လကၡဏာမွာ ေပၚလြင္ထင္ရွားလာကာ ထိုသို႕ မ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ားကိုလည္း မည္သည့္အေရးယူျခင္း မရိွေခ်။
ေနျပည္ေတာ္၏ေျမာက္ဖက္ မိုင္ ၈၀ မွ်သာကြာေ၀းေသာ ၿမိဳ႕တြင္ ၄ ရက္တာအတြင္း လူေပါင္း ၄၃ ဦးေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ားစုပါ၀င္သည့္ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းသံုးေထာင္ခန္႕မွာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ လုပ္ငန္းလက္မဲ့ဘ၀ ေရာက္သြားရသည္။ ဤေသြးေခ်ာင္းစီးမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းေဒသ တစ္ေလွ်ာက္ရိွ ရြာေပါင္း ၁၄ ရြာႏွင့္အထက္သို႕ ဆက္လက္ေရြ႕လ်ားသြားခဲ့သည္။ ဤျဖစ္စဥ္သည္ အာရွတိုက္တြင္ မြတ္စ္လင္မ္လူနည္းစုတို႕ကို ခြဲျခားႏွိမ့္ခ် ပ,ထုတ္မႈ အႀကီးမားဆံုး စာရင္း၀င္ ျဖစ္ခဲ့သည္။
မိတၳီလာရိွ မြတ္စ္လင္မ္ ၂၅ ဦးအား အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မႈကို ဦးေဆာင္သူမ်ားမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္သံဃာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၄င္းတို႕သည္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရး၌ ပါ၀င္ေလ့ရိွသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ေသ ၃၀ ေက်ာ္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခ်က္ရလဒ္မွ သိရသည္။ သတ္ျဖတ္မႈႀကီးသည္ ရဲ၀န္ထမ္းမ်ား၏ ေရွ႕ေမွာက္၌ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း က်ဴးလြန္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး၊ ေဒသခံအာဏာပိုင္မွလည္းေကာင္း ဗဟိုအစိုးရမွလည္းေကာင္း ၾကား၀င္ဖ်န္ေျဖတားဆီးျခင္း အလ်ဥ္း မရိွခဲ့ေခ်။ နံရံတစ္ခုေပၚတြင္ “ မြတ္စ္လင္မ္ မ်ဳိးျဖဳတ္ေရး ” ဟု လူရမ္းကားတို႕မွ မသဲမကြဲ ေရးျခစ္ေဖာ္ျပထားေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ့ၾကရသည္။
မတည္ၿငိမ္မႈသည္ အျခားၿမိဳ႕မ်ားသို႕လည္းေကာင္း၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွ နာရီပိုင္းမွ် ေမာင္းႏွင္ရသည့္ ေနရာေဒသမ်ားသို႕လည္းေကာင္း ဆက္၍ျဖစ္ေပၚခဲ့ရာတြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႕က မ်က္ႏွာလႊဲခဲပစ္ ျပဳခဲ့ၾကသည္။ မတ္လ ၂၁ ရက္ သတ္ျဖတ္မႈႀကီး၏ေနာက္ သာသနာေရး ၀န္ႀကီးသည္ ၃ ရက္ေက်ာ္ၾကာေညာင္းေသာ အၾကမ္းဖက္မႈအား ရပ္တန္႕ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ မဆိုစေလာက္မွ်သာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ အစြန္းေရာက္သံဃာမ်ားမွ မီးကြင္းပစ္ျခင္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားတို႕အား ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း ႏွင့္ တစ္စမက်န္ေအာင္ ေသာင္းက်န္းဖ်က္ဆီးျခင္းတို႕ကိုသာ ထိေရာက္စြာ ဟန္႕တားႏိုင္ခဲ့သည္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းမွာ အၾကမ္းဖက္က်ဴးလြန္သူမ်ား မဟုတ္ၾက။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕ေၾကာင့္ သံဃာေတာ္တစ္ပါး စတင္ေသဆံုးရသည္ဟု စြပ္စြဲေသာ္လည္း စတင္ ေသာင္းက်န္း ဖ်က္ဆီးၾကသည္မွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ား မဟုတ္ၾကေပ။
ယမန္ႏွစ္ ျမန္မာ အေနာက္ျခမ္း ျပႆနာမ်ားမွသည္ ယခု မိတၳီလာျဖစ္ရပ္ဆိုးႀကီးအထိ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕၏ ေျခရာလက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း၊ အာဏာပိုင္မ်ားမွ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈမရိွေၾကာင္း ရိုက္တာသတင္းမွ တင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဗ်ဴဟာေျမာက္ေဒသ၌ ယခုကဲ့သို႕ ေသြးေခ်ာင္းစီးမႈျဖစ္ေပၚလာေသာအခါ – ၁၉၆၂ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈေနာက္ပိုင္း သမိုင္း၀င္အေျပာင္းအလဲအား စတင္ေဖာ္ေဆာင္သူ ဟုဆိုသည့္ သမၼတဦးသိန္းစိန္မွာ တပ္မေတာ္ကိုကိုင္တြယ္ ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရိွမွရိွပါ၏ေလာ ဟူ၍ ေမးခြန္းမ်ား ထြက္ရိွလာပါသည္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ားစုရိွၿပီး နာမည္ႀကီး ေစတီပုထိုးမ်ားေၾကာင့္ “ ေရႊႏိုင္ငံ ” အျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားေသာတိုင္းျပည္၏ မတည္ၿငိမ္မႈ၌ ထိမ္ခ်န္ဖံုးကြယ္ထားေသာ အမွန္တရားတစ္ခု ရိွေနသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ကာလကပင္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးဂယက္၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ အဓိကအခန္းက႑မွ ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္ေနသည့္လူ ၄၂ ေယာက္ကိုဖမ္းဆီးထားသည္ဟုဆုိပါေသာ္လည္း၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားမွာမူ ၉၆၉ ဟု ေက်ာ္ၾကားသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူမ်ဳိးႀကီး၀ါဒတရား မ်ားကို ပိုမို အရိွန္ျမွင့္တင္ေဟာေျပာေနျခင္းက မီးေလာင္ရာေလပင့္ေနျခင္းပင္။
စီးပြားေရးသာမဟုတ္ ဘာသာေရးျပႆနာလည္း ပါ၀င္သည္ဟု ဆန္းစစ္မႈမ်ားက ဆိုသည္။ အာရွတိုက္၏ အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံတစ္ခုတြင္ (မိတၳီလာအပါအ၀င္အျခားေဒသမွ) မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ၄င္းတို႕၀န္းက်င္ရိွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားထက္ ေယဘူယ်အားျဖင့္ စီးပြားျဖစ္ထြန္းၾကသည္။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုး၌ ၅% မွ်သာရိွေသာ္လည္း မိတၳီလာ၏လူဦးေရ၌ သံုးပံုတစ္ပံုထိ ရိွသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ၄င္းတို႕သည္ အေျခခံစီးပြားမ်ား၊ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းဆိုင္မ်ား၊ အထည္အလိပ္ထြက္ကုန္၊ စားေသာက္ဆိုင္မ်ား၊ ဆိုင္ကယ္အေရာင္းျပခန္းမ်ား စသျဖင့္ ပိုင္ဆိုင္ၾကၿပီး – လုပ္သားမ်ား၊ ပ်ံက်ေစ်းသည္မ်ားအျဖစ္ အသက္ေမြးၾကသည့္ ၿမိဳ႕ခံဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ားစုထက္ ၀င္ေငြေကာင္းခဲ့ၾကသည္။
ဘားမားဟု အသိမ်ားၾကသည့္ ရာစုႏွစ္၀က္မွ် စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ေအာက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အာရွတိုက္ေနာက္ဆံုးေစ်းကြက္၏ ထိပ္တန္းေနရာတြင္ ရိွေနရာ စီးပြားေရးအက်ဳိးအျမတ္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ႀကီးမားလွသည္။ ႏွစ္ပရိေစၦဒမ်ားစြာ မွီတင္းေနထိုင္လာၾကေသာ မြတ္စ္လင္မ္လူ႕အသိုက္အ၀န္းအား အျမစ္လွန္လိုသည့္ လတ္တစ္ေလာအၾကမ္းဖက္ျခင္း ႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈပ်က္ျပားေစျခင္းတို႕မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကာလအတြက္ အႀကီးစားထိုးႏွက္ခ်က္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္ရေပသည္။
ပါလီမန္တြင္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ ႏိုဗဲလ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွ ဤတင္းမာမႈအေပၚ ေျပေလ်ာ့ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ သူမ၏စိတ္ဓာတ္ပံုရိပ္အား အရိပ္မည္းစြန္းထင္းသြားေစႏိုင္သည္။ ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေဒၚစုၾကည္သည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္သတိမေပးဘဲ မဆိုစေလာက္မွ်သာ တုန္႕ျပန္ေနပါက အၾကမ္းဖက္မႈ ဆက္လက္က်ယ္ျပန္႕လာေတာ့မည္ ျဖစ္၏။ ဤျဖစ္ရပ္အတြက္ ေဒၚစုၾကည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းရန္ လိုေပဦးမည္။
ေရႊဆံၫွပ္၏ သာမန္ျပႆနာမွ စတင္ေသာ မီးပြား
မိမိေနထိုင္ရာ ၿပံဳးေကာက္ရြာရိွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားကို ေကၽြးေမြးလွဴဒါန္းလိုေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ဳိးသမီး ေဒၚေအးေအးႏိုင္(၄၅ ႏွစ္)သည္ ျဖစ္စဥ္အႀကိဳေန႕ မတ္လ ၂၀ ရက္၊ နံနက္ ၉ နာရီခန္႕တြင္ မိမိ၏ေရႊဆံၫွပ္/ဆံထိုးအား ၿမိဳ႕တက္ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။ ၄င္းမွ တစ္သိန္းေလးေသာင္းက်ပ္(၁၆၀ေဒၚလာ၀န္းက်င္) ျဖင့္၀ယ္ထားေသာ ယင္းေရႊထည္ကို မြတ္စ္လင္မ္တစ္ဦးပိုင္ဆိုင္သည့္ နယူး ၀ိန္႕စိန္ေရႊဆိုင္သို႕ ၄င္း၏ခင္ပြန္း၊ ညီမႏွင့္အတူ သြားေရာက္ေရာင္းခ်ရာ ဆိုင္ရွင္မွ တစ္သိန္းရွစ္ေထာင္က်ပ္ ေစ်းေပးခဲ့ေသာ္လည္း သူမက အနည္းဆံုး တစ္သိန္း တစ္ေသာင္းက်ပ္ လိုခ်င္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
ျပႆနာစတင္ျဖစ္ပြားရာ ေရႊဆိုင္ကို အၾကမ္းဖက္ဖ်က္ဆီးေနစဥ္ သူမ၏အဆိုအရ ဆိုင္လုပ္သားမ်ားက ေရႊထည္အားစစ္ေဆးရာ၌ ပ်က္စီးမႈျဖစ္ၿပီး တန္ဖိုး က်ဆင္းမႈေၾကာင့ ္အခ်င္းမ်ားခဲ့ၾကသည္။ ေဒၚေအးေအးႏိုင္၏ အမ်ဳိးသားမွ ဟစ္ေအာ္ေသာင္းက်န္းသည္၌ ဆိုင္လုပ္သားသံုးဦးျဖင့္ ၄င္းတို႕အား ဆိုင္ျပင္ဆြဲထုတ္ကာ ရိုက္ႏွက္ခဲ့ေၾကာင္း ယင္းလင္မယားႏွင့္ သက္ေသႏွစ္ဦးက ေျပာဆိုသည္။
လူအမ်ား ၀ိုင္းအံုၾကည့္ရႈလာၾကၿပီး ရဲတပ္ဖြဲ႕ေရာက္လာသည့္ေနာက္ ေဒၚေအးေအးႏိုင္ ႏွင့္ ေရႊဆိုင္ပိုင္ရွင္အမ်ဳိးသမီးအား ထိန္းသိမ္းလိုက္သည္။ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားစြာ၏ အဆိုအရ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကားတို႕သည္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရး ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ား ေအာ္ဟစ္၍ ဆိုင္တံခါးမ်ားကို ခ်ဳိးဖ်က္ၿပီး စတင္အၾကမ္းဖက္ခဲ့သည္။ မည္သူမွ် ေသဆံုးျခင္း၊ ဒဏ္ရာရျခင္း မရိွခဲ့ပါ။ သို႕ေသာ္ မြတ္စ္လင္မ္ပိုင္ေရႊဆိုင္ အေဆာက္အဦႏွင့္ အျခားဆိုင္ခန္းမ်ားစြာ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည္။
လမ္းတစ္ဖက္ျခမ္းမွ အၾကမ္းဖက္မႈအား ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့သူ မခင္စန္းက “ ဒီဆိုင္က အနီးတ၀ိုက္မွာ နာမည္ဆိုးနဲ႕ေက်ာ္ၾကားေနပါတယ္။ သူတို႕ဆိုင္ေရွ႕မွာ ကားရပ္နားတာ ခြင့္မျပဳဘူး။ မၾကာခဏ အခ်င္းမ်ားေလ့ရိွတဲ့အတြက္ လူေတြက အၿငိဳးထားမုန္းတီးေနၾကပါတယ္ ” ဟု ေျပာျပခဲ့သည္။
ထိုကိစၥမတိုင္မီ ရက္သတၱပတ္ အနည္းငယ္ခန္႕တြင္ ” ေသာကရွင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ” ဟု မိမိဖာသာကင္ပြန္းတပ္ထားေသာ အုပ္စုတစ္စု၏ လက္မွတ္ထိုး ထုတ္ျပန္စာတမ္းတစ္ေစာင္ ျဖန္႕ေ၀ျခင္းက ယင္းအၿငိဳးအာဃာတအား ပို၍ ႀကီးမားသြားေစခဲ့သည္။ ထိုျဖန့္ခ်ိစာ၌ မိတၳီလာမွမြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအေပၚ မေကာင္းႀကံစည္ေလ့ရိွေၾကာင္း၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်ထံမွ ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့ ရရိွခံစားေနေၾကာင္း၊ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားအတြင္း၌ မရိုးသားသည့္ေဆြးေႏြးစီစဥ္မႈမ်ား ရိွေနေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားၿပီး နယ္ခံသံဃာေတာ္မ်ားကို လႈံ႕ေဆာ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင္ တဦးျဖစ္သူ ကိုစိုးသိန္း ကိုယ္တိုင္ေတြ႕ျမင္ရသူဟုဆိုေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ စိုးသိန္းမွ ေဖာ္ျပပါကဲ့သုိ႕ ေျပာျပခဲ့သည္။ တင္းမာမႈျပင္းထန္လာသည္ႏွင့္အမွ် ညေန ၅း၃၀ နာရီတြင္ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ဳိးသား ၄ ဦး သည္ လမ္းဆံုလမ္းခြတစ္ေနရာ၌ အသင့္ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကသည္။ ဘုန္းႀကီးတစ္ပါးကို တင္ေဆာင္လာေသာ ဆိုင္ကယ္အား ၄င္းတို႕မွ တုိက္ခိုက္ၾကရာ ေမာင္းႏွင္သူမွာ ပြဲခ်င္းၿပီးေသဆံုးခဲ့ကာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသည္ ဦးေခါင္းေနာက္တြင္ ဓားဒဏ္ရာ ရရိွခဲ့သည္။ ၄င္းတို႕အနက္တစ္ဦးက ဓာတ္ဆီေလာင္းကာ မီးတင္ရိႈ႕ခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမွာ ေဆးရံု၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထိုအခါ စိုးသိန္းမွ ေစ်းသို႕ ေျပး၍ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးကို သတ္လိုက္ၾကၿပီ ဟု ဟစ္ေအာ္ခဲ့သည္။ သူျပန္လွည့္ေျပးလာရာတြင္ လူတစ္စုမွ လုိက္ပါလာၾကၿပီးသည့္ေနာက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား စတင္ျဖစ္ပြားေတာ့သည္။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ အိမ္ေျခႏွင့္ ေစ်းဆိုင္မ်ားကို မီးတင္ရိႈ႕ခဲ့ၾကသည္။ စိုးသိန္းမွ ယင္းတိုက္ခို္က္သူမ်ားကို အမည္ႏွင့္တစ္ကြ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးအား သတ္ျဖတ္ၿပီးေနာက္ ရြာထဲ၌ ထိုသူမ်ားကို ေတြ႕ရေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့၏။ မိတၳီလာအၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေသာလူ ၁၃ ဦးကို ဖမ္းဆီးစစ္ေဆးရာတြင္ ၄င္းတို႕အနက္ ၄င္းသူတို႕ပါမပါကို ရဲတပ္ဖြဲ႕မွ ေျဖၾကားလိုျခင္း မရိွေခ်။
ထိုညေနတြင္ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ားစုေနထုိင္ေသာ မိတၳီလာအေရွ႕ပိုင္း မဂၤလာေဇယံုရပ္ကြက္ကို မီးတင္ရိႈ႕ခဲ့ၾကသည္။ ဗလီတစ္လံုုး၊ မိဘမ့ ဲကေလးငယ္တစ္ဦးႏွင့္ အိမ္ေျခမ်ားစြာ မီးထဲပါသြားသည္။ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ထြက္ေျပးၾကသည္။ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕၏အိမ္မ်ားကိုလည္း မီးရိႈ႕ခဲ့ေၾကာင္း ဆိုၾက၏။ အိမ္ေျခ ၁၀၀ ခန္႕ ျပာက်ခဲ့သည္။
ငါတို႕လိုခ်င္တာ မြတ္စ္လင္မ္
အၾကမ္းဖက္အုပ္စုႀကီးထြားလာရာတြင္ ေဒၚစုၾကည္၏ NLD ပါတီမွ လႊတ္အမတ္ ဦး၀င္းထိန္က လူအုပ္ႀကီးအား ထိန္းသိမ္းဖို႕ႀကိဳးစားေသာ္လည္း ဆြဲထုတ္ျခင္း ခံရသည္။ “ တစ္စံုတစ္ေယာက္က ကၽြန္ေတာ့္ လက္ကိုဖမ္းဆြဲလိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္သာ ဂရုစိုက္ပါ။ ႏို႕မဟုတ္ယင္ ခင္ဗ်ားပါ ဒုကၡေရာက္သြားမယ္ လို႕ ကၽြန္ေတာ့္ကိုေျပာပါတယ္ ” ဟု ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့သည္။ ၄င္းျပင္ လူစုကြဲေသာ ညဥ့္သန္းေခါင္မတိုင္မီအထိ ရဲအရာရိွမ်ားက အၾကမ္းဖက္မႈကို မလွမ္းမကမ္းမွ ရပ္ၾကည့္ေနခဲ့ၾကသည္ဟုလည္း ဆိုသည္။
နံနက္ ၄ နာရီခန္႕တြင္ ေမာင္ေမာင္၏အိမ္တြင္းရိွ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ဳိးသားတို႕သည္ ျပင္ပ၌ ၀ိုင္းရံထားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူဦးေရ တစ္ေထာင္နီးပါးခန္႕ကို ရင္ဆိုင္ရန္ အရဗီဘာသာ စကားျဖင့္ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကသည္။
နံနက္ ၆ နာရီခန္႕ အရုဏ္တက္ခ်ိန္တြင္ အနီးအနား၌ ရဲအရာရိွ ၁၀ ဦးမွ်သာ က်န္ရိွေတာ့သည္။ ၄င္းတို႕သည္ တျဖည္းျဖည္းေနာက္ဆုတ္သြားၿပီး လူအုပ္ႀကီးကို ေရွ႕ပို႕ တိုက္ခိုက္ေစလိုက္သည္ဟု အိမ္နီးခ်င္းဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ဳိးသား ဦးလွသိန္း(၄၈ ႏွစ္)မွ ေျပာျပသည္။
မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ အိမ္ေဘးမွ ထြက္ေျပးၾကရာ လူတို႕က ဓားမ်ား၊ ဒုတ္မ်ား၊ သံတုတ္မ်ား၊ မီးကြင္းမ်ားျဖင့္ လိုက္ၾကသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ အနီးရိွ ေျမာင္းအတြင္း၌ ခုတ္ထစ္ခံရသည္ဟု ဦးလွသိန္းအပါအ၀င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္မြတ္စ္လင္မ္ အျခားမ်က္ျမင္သက္ေသ ၄ ဦးမွ ျပန္ေျပာင္းေျပာၾကားသည္။
NLD ဦး၀င္းထိန္က “ ယုန္ေလးေတြကို အမဲလိုက္ေနၾကတဲ့အတိုင္း အၾကမ္းဖက္ခဲ့ၾကတာပါ ” ဟု ေတာင္ကုန္းေပၚတက္ေျပးစဥ္ ခုတ္ပိုင္းခံရသူမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆိုခဲ့သည္။
အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ကေလးငယ္ အမ်ားစုပါ၀င္ေသာ မြတ္စ္လင္မ္ ၄၇ ဦးကို ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားက မိမိတို႕၏ဒုိင္းလႊားမ်ားျဖင့္ ၀န္းရံကာကြယ္ၿပီး ကယ္ထုတ္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ မိုးေပၚေထာင္၍ ေသနတ္ပစ္ေဖာက္ခဲ့ေၾကာင္း ဦးလွသိန္းက ဆိုသည္။ ရဲ၀န္ထမ္းတစ္ဦး၏အဆိုအရ သံဃာတစ္ဦးမွ “ ငါတို႕က မင္းတို႕နဲ႕ မတိုက္ခုိက္ခ်င္ဘူး။ ငါတို႕ မြတ္စ္လင္မ္ေတြကိုဘဲ (တိုက္ခိုက္ဖို႕) အလိုရိွတယ္ ” ဟု ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္တို႕အား ဟစ္ေအာ္ေျပာဆိုေၾကာင္း သိရ၏။
မႏၱေလးတိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးရဲျမင့္က ၄င္းေန႕တြင္ျဖစ္ပြားေသာအေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းလိုက္ႏိုင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းေထာက္မ်ားအား ေျပာၾကားသည္။ စင္စစ္မွာမူ အေျခအေနက ပို၍ဆိုး၀ါးသြားခဲ့ေၾကာင္း၊ လက္နက္ကိုင္စြဲထားၾကသည့္ သံဃာမ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကားတို႕သည္ လမ္းမမ်ားေပၚတြင္ ေနာက္ထပ္ ၃ ရက္တိုင္တိုင္ အၾကမ္းဖက္ေနခဲ့ၾကေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ဆိုသည္။
မီးေလာင္ကၽြမ္းေနေသာ ဗလီတစ္လံုးအား မီးၿငိမ္းသတ္ရန္ႀကိဳးစားေနသည့္ မီးသတ္တပ္ဖြဲ႕၀င္ ကိုသိန္းေဇာ္ကို သံဃာတစ္ဦးက “ မင္း မီးၿငိမ္းရဲယင္ ၿငိမ္းၾကည့္၊ မင္းကိုပါ သတ္ပစ္မယ္ ” ဟု ႀကိမ္းေမာင္းခဲ့သည္။ သံဃာ ၃၀ ခန္႕ပါ၀င္ေသာလူအုပ္သည္ မီးသတ္ေပၚခ်ိတ္ဆြဲထားေသာ တံဆိပ္အား ရိုက္ခ်ဳိးဖ်က္ဆီးကာ မီးသတ္ကားအား ၀ိုင္းရံခဲ့ၾကသည္။ သူ႕အား ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ခဲမ်ားျဖင့္ ပစ္ေပါက္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ၾကသျဖင့္ မ်က္လံုးေအာက္ဖက္တြင္ ထိခိုက္သြားရေၾကာင္း သူ၏ဒဏ္ရာကိုျပသလ်က္ ေျပာျပခဲ့သည္။
သံုးရက္လြန္ေသာ္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ ရုပ္အေလာင္းမ်ားကို မီးရိႈ႕ခဲ့ေသာ ကုန္းေစာင္းေပၚ၌ လူႀကီး၊ ကေလးငယ္တို႕၏ ခႏၶာအပိုင္းအစ အၾကြင္းအက်န္မ်ားစြာ ေတြ႕ခဲ့ရသည္ဟု ၄င္းသူက ဆိုသည္။ ၄င္းေနာက္ စည္ပင္ထရပ္ကားမ်ားျဖင့္ ရုပ္ၾကြင္းမ်ားကို မီးသၿဂၤ ိဳလ္စက္နံေဘးရိွ ကြင္းျပင္ထဲ ေရႊ႕ေျပာင္းလိုက္ၾကၿပီး တာယာေဟာင္းမ်ားသံုး၍ မီးရိႈ႕လိုက္ၾကသည္။
ႏိုင္ငံေရး၏ ပေယာဂ မကင္းႏိုင္
ဓားတရမ္းရမ္း ေသာင္းက်န္းခဲ့ၾကေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတို႕က ပစိဖိတ္ေဒသတြင္း ေကာင္းသတင္းျဖင့္ ေက်ာ္ၾကားလွသည့္ ဗုဒၶ၀ါဒ ပံုရိပ္ကို ယိမ္းယိုင္သြားေစသည္။
အသိတရားျပည့္၀ေရး၊ အၾကမ္းမဖက္ေရး၊ မိမိကိုယ္ကိုျပဳျပင္ေရး ႏွင့္ အတၱပယ္ေဖ်ာက္ေရး အေပၚအေျခခံထားေသာ ဗုဒၶ၀ါဒမွာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ စစ္ပြဲမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ရ၏။ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ၀န္းက်င္က ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း၊ ၾကည္လင္ျခင္း၊ ေျမာ္ျမင္ဥာဏ္ႀကီးမားျခင္းအားျဖင့္ အစဥ္အလာအရ လက္ခံထားၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားဆံုးရိွေသာ တိုင္းျပည္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့လူဦးေရ သန္း ၆၀ ၏ ၉၀ % မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ သံဃာေတာ္ မ်ားသည္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္၊ ဒီမိုကေရစီႀကိဳးပမ္းမႈအတြက္ တုိက္ရိုက္တစ္မ်ဳိး သြယ္၀ိုက္တစ္ဖံု ေရွ႕တန္းမွ ပါ၀င္ခဲ့ၾကကုန္၏။
သံဃာတုသံဃာေယာင္မ်ားျဖင့္ လူထုအတြင္း အသိအျမင္မွားယြင္းေအာင္ လြယ္လင့္တကူ သပ္လွ်ဳိေသြးထိုးႏိုင္ခဲ့ျခင္းက လက္ရိွႏွစ္မ်ားအတြင္းျဖစ္ပ်က္ေနေသာ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈတို႕၏ အဓိကအခန္းက႑ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာလူမ်ဳိး အမ်ားအျပားမွ ယံုၾကည္ေနၾကသည္။
ေဒသတြင္း နာမည္ႀကီးဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွ သံဃာမ်ားကို မိတၳီလာလမ္းမ်ားေပၚ၌ ေတြ႕ခဲ့ၾကရသည္။ ႏိုင္ငံ၏ဒုတိယၿမိဳ႕ေတာ္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ၏ဗဟုိဌာနီ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ သံဃာမ်ားေရာက္လာၾကျခင္းကိုလည္း ႀကံဳဆံုခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းတို႕အနက္ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒီ ဘုန္းႀကီးျဖစ္သူ ဦး၀ီရသူလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္၏။
စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္လြန္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေကာင္းဆံုးေျပာင္းလဲမႈအျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးခံရသည့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားစြာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေၾကာင့္ ဦး၀ီရသူသည္ ကိုးႏွစ္တာ အက်ဥ္းစံေနရာမွ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။ သူသည္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္မႈ လုပ္ရပ္ဆိုးစြဲခ်က္ျဖင့္ ထိန္းသိမ္းခံရျခင္း ျဖစ္သည္။
အက်ဥ္းေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာျပီး ဝန္ၾကီးခ်ဴပ္ေဟာင္း ဦးခင္ညႊန္႔မွ ဦးဝီရသူႏွင့္ ေတြ႔ဆံုခဲ့သည့္ ျမင္ကြင္း ၿပံဳးေစ့ေစ့ျဖင့္ ဇ ရိွေသာ ဦး၀ီရသူ (၄၅ ႏွစ္)မွာ ယခုေသာ္ မႏၱေလး မစိုးရိမ္တိုက္သစ္၏ ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီး ျဖစ္ေနေလၿပီ။ သူ၏ေက်ာင္းတိုက္၌ သံဃာအပါး ၆၀ ရိွၿပီး ၊ထို၀န္းက်င္မွ ေနထိုင္သူ ၂၅၀၀ ခန္႕အေပၚ ၾသဇာေညာင္းလ်က္ရိွသည္။ ယင္းအင္အားကို အေျချပဳလ်က္ – မြတ္စ္လင္မ္တို႕ႏွင့္စီးပြား လူမႈဆက္ဆံေရး မျပဳရန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအား တိုက္တြန္းေနေသာ ၉၆၉ အမည္ရိွ လႈပ္ရွားမႈကို အခ်ိန္တိုတိုအတြင္း ႀကီးမားလာေအာင္ ဦးေဆာင္ေနသူ ျဖစ္သည္။
၄င္းနံပါတ္သံုးလံုးမွာ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ဂုဏ္ေတာ္မ်ား၊ တရားဓမၼမ်ား၊ ရဟန္းသံဃာက႑ တို႕ကို ကိုယ္စားျပဳထားသည္။ လက္ေတြ႕တြင္မူ ယင္းဂဏာန္း နံပါတ္မ်ားသည္ အစၥလာမ္ ဆန္႕က်င္ေရး မ်က္ကန္းမ်ဳိးခ်စ္အစြန္းေရာက္၀ါဒ၏ အမွတ္တံဆိပ္ ျဖစ္သြားခဲ့ၿပီး ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လူမ်ဳိး တစ္မ်ဳိးတည္းသာႀကီးစိုးသည့္ တိုင္းျပည္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလဲေရးသို႕ ႀကိဳးပမ္းလာခဲ့သည္။
“ ဘယ္သြားသြား ဘာစားစား ဘာ၀ယ္၀ယ္ ၉၆၉ ဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ကို ဦးဇင္းတို႕ အသံုးျပဳတယ္ ” ဟု ဦး၀ီရသူက သူ၏ေက်ာင္းတိုက္၌ ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ခရီးသြားျခင္း၊ စားေသာက္ျခင္း၊ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားျခင္းတို႕ကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္သာ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ရန္ ဟူသည့္ ဆိုလိုခ်က္ျဖစ္သည္။ သူ၏အစြန္းေရာက္မႈ ဂုဏ္သတင္းေၾကာင့္ သူ႕အား “ ျမန္မာ ဘင္လာဒင္ ”ဟု ကင္ပြန္းတပ္လာခဲ့ၾကသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ေလးလတာကာလအတြင္း သူသည္ ၉၆၉ တရားပြဲမ်ားကို တစ္သီတစ္တန္း ဆက္တိုက္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ “ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ျပန္႕ပြားဖို႕က ဦးဇင္းရဲ႕အလုပ္ဘဲ ” ဟု သူကဆိုခဲ့၏။ သူဆိုေလသည့္အတိုင္း ၉၆၉ စတစ္ကာႏွင့္အမွတ္သေကၤတမ်ားမွာ ပလူပ်ံလ်က္ျပန္႕ႏွံ႕သြားသည္။ ရံဖန္ရံခါ အတင္းအဓမၼ သြတ္သြင္းမႈမ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။
မိတၳီလာဖ်က္ဆီးမႈမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားက ၉၆၉ ဟု မႈတ္ေဆးျဖင့္ ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ရန္ကုန္ႏွင့္အလွမ္းမေ၀းလွေသာ ပဲခူးတိုင္းတြင္လည္း ၉၆၉ တရားပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီးသည့္ေနာက္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္အုပ္စုမ်ား ေပၚေပါက္လာၾကသည္။ ၉၆၉ နံပါတ္စ တစ္ကာမ်ားသည္လည္း လမ္းေဘးဆိုင္မ်ား၊ ဆိုင္ကယ္မ်ား၊ ပိုစတာမ်ား၊ ကားမ်ားေပၚတြင္ ထင္ထင္ရွားရွား ကပ္ျခင္းမ်ား အလြန္အကၽြံ ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ရန္ကုန္မွ နာရီအနည္းငယ္ခရီးသာ ကြာေ၀းေသာ လူဦးေရ တစ္သိန္းခန္႕ေနထိုင္သည့္ မင္းလွၿမိဳ႕တြင္ မြန္ျပည္နယ္ေက်ာင္းထိုင္ ဆရာေတာ္ ဦး၀ိမလဘိ၀ံသ မွ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၆၊ ၂၇ ရက္က တရားပြဲျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဦးေရ ၂၀၀၀ ခန္႕တက္ေရာက္ေသာ ယင္း တရားပြဲ၌ မိမိ၏ျပည္နယ္အတြင္းရိွ ရဟန္းသံဃာတို႕သည္ ၉၆၉ ကို အသံုးျပဳကာ မြတ္စ္လင္မ္ပိုင္ နာမည္ႀကီး ခရီးသည္တင္ ဘတ္စ္ကားကုမၸဏီအား မည္သို႕မည္ပံု ဆန္႕က်င္ေနေၾကာင္း ရွင္းလင္းေဟာေျပာသြားခဲ့သည္ဟု ထိုဓမၼာရံုေဂါပကဥကၠဌ ဦး၀င္းျမင့္ထံမွ သိရသည္။
ဓါတ္ပံု- ဧရာဝတီ ယင္းတရားပြဲၿပီးသည့္ေနာက္ မင္းလွၿမိဳ႕တြင္ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး အေျခအေနေျပာင္းလဲသြားေၾကာင္း၊ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားမွာ ေစာ္ကားေျပာဆိုမႈခံလာရေၾကာင္း လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ပိုင္ရွင္ မြတ္စ္လင္မ္လူငယ္တစ္ဦးက ေျပာျပခဲ့သည္။ တစ္လၾကာျမင့္ၿပီးေသာအခါ သတၳဳပိုက္မ်ား၊ သံတူမ်ား စြဲကိုင္ထားၾကသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ၈၀၀ ခန္႕က ဗလီသံုးလံုး၊ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏အိမ္ေျခ ၁၇ လံုးႏွင့္လုပ္ငန္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ လူအေသအေပ်ာက္ မရိွခဲ့ေသာ္လည္း မင္းလွၿမိဳ႕ရိွ မြတ္စ္လင္မ္ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႕မွာ လြတ္ရာကၽြတ္ရာသို႕ထြက္ခြာသြားၿပီး ျပန္မလာေတာ့ေၾကာင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ထံမွ ၾကားသိရသည္။
သံဃာေတာ္မ်ားအား တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမလုပ္ၾကရန္ မိတၳီလာသို႕သြားေရာက္တိုက္တြန္းျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဦး၀ီရသူက ေျပာဆိုခဲ့သည္။ တစ္ေနရာတြင္ သူသည္ ကားေခါင္မိုးေပၚမွ မိန္႕ခြန္းလည္းေျပာခဲ့ေသး၏။ သို႕ရာတြင္ သူ႕ေျပာၾကားမႈမွာ လက္ခံႏိုင္စရာ မရိွခဲ့ေပ။
သူသည္ ၉၆၉ ျဖန္႕ခ်ိမႈကို အသိအမွတ္ျပဳအားေပးခဲ့သည္သာမက ၊ မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ျမန္မာျပည္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕၏ ဂုဏ္သိကၡာအား ၫိွဳးႏြမ္းေမွးမွိန္ေအာင္ျပဳလုပ္ေနသည္ ဟု တပ္လွန္႕ခဲ့သည္။ သူ၏ေဟာေျပာမႈမ်ား၊ သူ၏ဆိုရွယ္မီဒီယာ ႏွင့္ လတ္တစ္ေလာ ရက္သတၱပတ္မ်ားအတြင္း သူ၏ဆက္သြယ္မႈတို႕၌ ထပ္ျပန္တလဲလဲ အပ္ေၾကာင္းထပ္ေနသည့္ ေကာက္ခ်က္ခ်မႈတစ္ရပ္မွာ ေအာက္ပါကဲ့သို႕ျဖစ္၏။
၁၃ ရာစုအတြင္း အစၥလာမ္ေရာက္လာၿပီးေနာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွ လိုက္ပါသြားမည္ကို ဦး၀ီရသူမွ စိုးေၾကာက္ေနခဲ့သည္။ ၁၆ ရာစုအကုန္တြင္ အင္ဒိုနီးရွား၏အဓိကရကၽြန္းေဒသမ်ား၌ ဟိႏၵဴႏွင့္ဗုဒၶ၀ါဒေနရာ၀ယ္ အစၥလာမ္က အစားထိုးလႊမ္းမိုးလာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ဦး၀ီရသူသည္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ယခု ၉၆၉ တရားႏွင့္ဆင္တူေသာစကားမ်ဳိးကို စတင္ ေဟာေျပာခဲ့ရာ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား ထင္ထင္ရွားရွား မ်ားျပားလာသည္။ ၄င္းႏွစ္ မတ္လတြင္ အာဖဂန္နစၥတာန္ႏိုင္ငံ၊ ဘာမီယန္ရိွ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို တာလီဘန္ တို႕မွ ဖ်က္ဆီးခဲ့ျခင္း၊ စက္တင္ဘာလတြင္ အေမရိကန္၌ အလ္ကိုင္ဒါ၏တိုက္ခိုက္မႈ – ျဖစ္ရပ္မ်ားက မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအတြက္ ေလာင္စာမ်ား ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ယင္းသူသည္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ထိန္းသိမ္းဖမ္းဆီးခံရသည္အထိ လႈပ္ရွားေနခဲ့ၿပီး၊ မိတၳီလာအနီး သူ႕ဇာတိ ေက်ာက္ဆည္ၿမိဳ႕ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ေပၚေအာင္လႈံ႕ေဆာ္မႈျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၂၅ ႏွစ္ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရသည္။ ေက်ာက္ဆည္ၿမိဳ႕၌ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူရမ္းကားတစ္စုမွ မြတ္စ္လင္မ္ ၁၀ ဦးထက္မနည္း သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္ဟု U.S. State Department မွ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
မိမိ၏ေရႊဆံထိုးကို ေရာင္းခ်ရန္ႀကိဳးစားသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အမ်ဳိးသမီးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ေသာ မိတၳီလာ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဦး၀ီရသူက “ ဒီအမ်ဳိးသမီးဟာ မြတ္စ္လင္မ္နဲ႕အေရာင္းအ၀ယ္သြားလုပ္ခဲ့လို႕ ဒီလိုျဖစ္ရတာပါ ” ဟု လွ်ပ္တစ္ျပက္ အေျဖေပးခဲ့ေလသည္။
အာဏာပိုင္မ်ား၏ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ ရိွေနသေလာ ?
ဒီမိုကေရစီအေရးအတြက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ဦးဂမၻီရ က “ ဦး၀ီရသူကို ဖမ္းဆီးအေရးယူသင့္ပါတယ္။ သူ႕ေဟာေျပာမႈေတြဟာ ဗုဒၶအဆံုးအမမ်ားနဲ႕ လြဲေခ်ာ္ေနပါတယ္။ သူဟာ ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီးတစ္ပါးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ သူ႕အႏၱရာယ္ ႀကီးမားပါတယ္။ သူဟာ တစ္ေန႕တစ္ျခား အၾကင္နာကင္းၿပီး ပိုမို ေကာက္က်စ္လာပါတယ္ ” ဟု ေျပာလိုက္သည္။ မြတ္စ္လင္မ္ ဆန္႕က်င္ေရးအျမင္ကို တားဆီးႏိုင္သည္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရသာျဖစ္ေၾကာင္း ဦးဂမၻီရမွ ထပ္ေလာင္းေျပာဆိုခဲ့သည္။
မိတၳီလာျဖစ္ရပ္ဆိုး၏ မ်က္ျမင္သက္ေသတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးလွသိန္းက အၾကမ္းဖက္မႈကို အာဏာပိုင္မ်ားမွ ေတာ္ရိေရာ္ရိတားျမစ္ပံုမွာ မယံုႏိုင္စရာေကာင္းလွေၾကာင္း ေျပာခဲ့သည္။
မိမိသည္ အၾကမ္းဖက္အုပ္စုအား အင္အားသံုး ထိန္းသိမ္းရန္ အမိန္႕ထုတ္ျပန္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ေသာ္လည္း နံပါတ္တုတ္ကိုပင္ အသံုးမျပဳရဟု မွာၾကားခံရေၾကာင္း ၀ါရင့္ ရဲ၀န္ထမ္းတစ္ဦးမွ ထုတ္ေဖာ္ခဲ့သည္။
၄င္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္းေဒသ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ယမန္ႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈ၏ ပံုသ႑ာန္အတိုင္း ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္ေနေၾကာင္း ရိုက္တာသတင္းေထာက္မ်ားမွ ဆန္းစစ္ေတြ႕ရိွခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတိုက္ခိုက္မႈ လႈိင္းလံုးတြင္ စစ္တပ္၏ ပေယာဂလည္း မကင္းေၾကာင္း၊ ျပည္နယ္၏ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေရးပါတီႏွင ့္ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရခုိင္မ်က္ကန္းမ်ဳိးခ်စ္မ်ားမွ ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားက ေျပာဆိုေၾကာင္း၊ ေဒသခံ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားကလည္း ပါ၀င္ေလ့ရိွေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ဆိုသည္။
စစ္ဗိုလ္ေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းစံျဖစ္ခဲ့သူ NLD မွ ဦး၀င္းထိန္ က တိုင္းမွဴးျဖစ္သူ ေအာင္ေက်ာ္မိုးသည္ ျပတ္သားေသာအမိန္႕အနည္းငယ္ေပး လိုက္ယံုျဖင့္ ယခု ေသြးေခ်ာင္းစီးအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ခ်က္ျခင္းရပ္တန္႕သြားႏိုင္ေၾကာင္း၊ မိတၳီလာႏွင့္ အနီး၀န္းက်င္၌ ရိွေနၾကသည့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ားကို ယာယီအသံုးျပဳယံုမွ်ျဖင့္ တားဆီးႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသြားသည္။
သို႕ရာတြင္ “ အဲ့ဒါက စစ္ပြဲတစ္ခုနဲ႕သြားတူေနပါတယ္။ စတင္ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ လူအင္အား ဘယ္ေလာက္အသံုးျပဳမယ္၊ ဘယ္ေလာက္ႀကီးထြားလာမယ္လို႕ ဘယ္လိုမွ မွန္းဆလို႕ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လံုၿခံဳေရးေတာ့ ေပးခဲ့ပါတယ္ ” ဟူ၍ အာဏာပိုင္မ်ားဖက္က တာ၀န္ေက်ေၾကာင္း ေခ်ပေျပာဆိုခဲ့သည္။
ေဒၚစုၾကည္ႏွင့္မတိမ္းမယိမ္း ႏွစ္မ်ားစြာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းျဖစ္ခဲ့သူ မင္းကိုႏိုင္သည္ အၾကမ္းဖက္မႈစတင္ကာစ၌ မိတၳီလာသို႕ ေရာက္ရိွသြားသည္။ အၾကမ္းဖက္ လူစုသည္ စံနစ္တက်ေလ့က်င့္ျပင္ဆင္ထားပံုရေၾကာင္း၊ ဆဲလ္ဖုန္းကိုင္ထားၾကေသာ ဘုန္းႀကီးမ်ားသည္ ၿမိဳ႕ျပင္ထြက္သည့္ ကားမ်ားကို စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ အေဆာက္အဦအခ်ဳိ႕ကို ၿဖိဳဖ်က္ရာတြင္ ဘူလ္ဒုိဇာတစ္စင္းကိုလည္း အသံုးျပဳခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း၊ သာမန္လူတို႕သည္ ဘူလ္ဒိုဇာအား မည္သို႕ေမာင္းႏွင္အသံုးခ်ရမည္ကို မသိရိွႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရိွလူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္ က ဤအၾကမ္းဖက္မႈ၌ အာဏာပိုင္မ်ား၏ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမႈအခ်က္အလက္မ်ား ရထားသည္ဟုဆို၏။ စစ္သားႏွင့္ ရဲတို႕သည္ မိမိတို႕မ်က္ေစ့ေရွ႕ေမွာက္၌ ၾကမ္းၾကဳတ္ရက္စက္မႈမ်ား ေတြ႕ျမင္ေနရပါလ်က္ ရပ္ၾကည္ေနေလ့သာရိွခဲ့ေၾကာင္း၊ ဤသည္မွာ အာဏာပိုင္တစ္ခ်ဳိ႕၏ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ သို႕တည္းမဟုတ္ ယင္းမတရားေသာလုပ္ရပ္မ်ားကို တိတ္တဆိတ္အားေပးကူညီမႈ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း မစၥတာကင္တားနားမွ သံုးသပ္ေျပာဆိုသည္။
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရံုး၏ျပန္ၾကားေရးအရာရိွႏွင့္ ျပန္ၾကားေရးဌာနဒု၀န္ႀကီးျဖစ္သူ ဦးရဲထြဋ္ ကမူ ၄င္း၌ စစ္တပ္ႏွင့္အစိုးရမွ ပါ၀င္ခဲ့ျခင္း မရိွဟုဆိုကာ ယင္းေျပာဆိုခ်က္မွာ အေျခအျမစ္မဲ့စြပ္စြဲခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အၾကမ္းဖက္မႈတတိယေျမာက္ေန႕ မတ္လ ၂၂ ရက္၊ ေန႕လည္ခ်ိန္တြင္ အာဏာပိုင္မ်ားမွ မာရွယ္ေလာ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္အထိ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္မႈျဖင့္ လူ ၃ ဦးမွ်သာ ဖမ္းဆီးခဲ့ေၾကာင္း ရဲအရာရိွတစ္ဦးက ဆိုသည္။ အကယ္၍ စလွ်င္စခ်င္း ပိုမိုဖမ္းဆီးအေရးယူခဲ့ပါက ေနာက္တစ္ေန႕၌မွာပင္ မတည္ၿငိမ္မႈ အဆံုးသတ္သြားမည္ျဖစ္၏။ စုစုေပါင္းအေဆာက္အဦ ၁၅၉၄ လံုး ဖ်က္ဆီးခံရသည္ဟု အစိုးရမွ သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ေနာက္တစ္ေန႕အလြန္တြင္ ေနျပည္ေတာ္အစြန္အဖ်ားရိွ တပ္ကုန္းၿမိဳ႕တြင္ ျဖစ္ပြားျပန္သည္။ ၄င္းေနာက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသည္ ပဲခူးေတာင္ဖက္ – ရန္ကုန္ေျမာက္ဖက္ အေ၀းေျပးလမ္းေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ ကူးစက္သြားခဲ့သည္။ ၂၉ ရက္ေန႕အထိ ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္းရိွ ၿမိဳ႕ႏွင့္ရြာ ၁၅ ခု၌ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ႀကံဳေတြ႕လိုက္ရသည္။ ရန္ကုန္တြင္လည္း မြတ္စ္လင္မ္အခ်ဳိ႕သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕၏ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားမွ ကင္းေ၀းေစရန္ ေစ်းဆိုင္မ်ားကိုပိတ္သိမ္းလ်က္ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ား ရိွရာ၌ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။
ဧၿပီလ ၂ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဘာသာေရးစာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္ ကေလးငယ္ ၁၃ ဦး မီးေလာင္ေသဆံုးမႈ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ထိခိုက္ေၾကကြဲေနေသာ ၄င္းတို႕၏ မိသားစုမ်ားက ၄င္းသည္ ရိႈ႕မီးသာျဖစ္ေၾကာင္း အခိုင္အမာဆိုၾကသည္။ ကိုယ္ေတြ႕ႀကံဳဆံုရသူမ်ားက မီးေတာက္ေလာက္စဥ္ ဆီအိုင္ေနေသာၾကမ္းျပင္ေၾကာင့္ ေခ်ာ္လဲခဲ့ရေၾကာင္း ဆိုၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ရန္ကုန္အာဏာပိုင္မ်ားကမူ ၄င္းသည္ လွ်ပ္စစ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မေတာ္တဆမႈသာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားေနသည္။
အၾကမ္းဖက္မႈႀကီးမွာ ျပဳျပင္တည္ေဆာက္ေရးသမားတို႕ကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ေစရန္ စံနစ္ေဟာင္းအင္အားစုမ်ားမွ ဖန္တီးခ်က္ျဖစ္ဖြယ္ရိွသည္ဟု အခ်ဳိ႕က အျမင္ရိွၾကသည္။ သို႕တည္းမဟုတ္ ေခတ္ေဟာင္းအာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ေနေသာ ခရိုနီမ်ားက မြတ္စ္လင္မ္လုပ္ငန္းရွင္တို႕ကို ကန္ထုတ္၍ မိမိတို႕စိတ္ႀကိဳက္စီးပြားခြင္ကို ဖန္တီးလိုမႈလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ေအာင္ျမင္သည့္ မြတ္စ္လင္မ္လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးမွ “ ဒီကိစၥမွာ ဘာသာေရး အၿငိဳးအေတး နဲ႕ စီးပြားေရး ႏွစ္မ်ုဳိးလံုး ပါ၀င္ေနတယ္ ” ဟု ယူဆသံုးသပ္ခဲ့သည္။ ထုိသူကဲ့သို႕ပင္ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားစြာတို႕သည္ မိမိတို႕၏ဘိုးေဘးဘီဘင္မ်ဳိးဆက္မ်ားကို ေျပာျပႏိုင္ၾကသည္။ အျခားသူမ်ားအတိုင္း သူသည္လည္း ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းေသာ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္မိတ္ေဆြမ်ားစြာရိွရာ ၄င္းတို႕အနက္ သူ႕အား အၾကမ္းဖက္မႈမွလြတ္ေျမာက္ေအာင္ ကူညီခဲ့ၾကေပသည္။
ဒုကၡသည္စခန္းမ်ား ျမင္ကြင္း
လူ ၂၀၀၀ ခန္႕မွာ ႏွစ္ထပ္ေဆာင္အထက္တန္းေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း၌လည္းေကာင္း၊ မြတ္စ္လင္မ္ တစ္ေသာင္းတစ္ေထာင္ခန္႕မွာ ဒုကၡသည္မ်ား ယာယီတဲမ်ား၌လည္းေကာင္း ေနထိုင္ေနၾကရသည္။ အနီးအနားရိွ အားကစားကြင္း၌ ၄င္းထက္ပိုသည့္ဦးေရျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည္ဟု ကုလသမဂၢလူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈအဖြဲ႕၏အဆိုအရ သိရသည္။
Photo-Eleven လုပ္ငန္းမ်ားဖ်က္ဆီးခံရသည့္မြတ္စ္လင္မ္တို႕အတြက္ အရင္းအႏွီးမ်ား ျပန္လည္ထူေထာင္ ေဖးမႈျပဳမျပဳကိုမူ ရွင္းလင္းစြာ မသိရိွရေခ်။ ဦးရဲျမင့္က ၄င္းတို႕ကို နယ္ေျမသစ္မ်ားထံ ပို႕ေဆာင္မည္၊ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္း၍ တရားဥပေဒစိုးမိုးၿပီးဆိုလွ်င္ ၄င္းတို႕အား ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေပးမည္ဟု ဆိုသည္။ ၄င္းမွာ အျပန္အလွန္ခြဲျခားမႈကို ထပ္မံျဖစ္ပြားေစခဲ့သည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ က်င့္သံုးခဲ့ေသာ ခြဲျခားမႈေပၚလစီတစ္ခုသာ ျဖစ္သည္။
အထက္တန္းေက်ာင္းမွာ အက်ဥ္းေထာင္သဖြယ္ျဖစ္ေနသည္။ ေက်ာင္းထဲမွ မြတ္စ္လင္မ္တို႕မွာ ျပင္ပသို႕ထြက္ခ်င္တိုင္း ထြက္ခြင့္မရေပ။ ၄င္းတို႕၏ မိတ္ေဆြမ်ား၊ သားခ်င္းမ်ားသည္ ျပင္ပ၌သာ ေစာင့္ေနရသည္။ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအား မြတ္စ္လင္မ္တို႕ႏွင့္ ဂိတ္တံခါးမွတဆင့္ စကားေျပာဆိုခြင့္ကိုပင္လွ်င္ ရဲမ်ားက ပိတ္ပင္ထားၾကသည္။
မိမိ၏ေဆြမ်ဳိးဆယ္ဦးကိုေစာင့္ေမွ်ာ္ေနေသာ ေက်ာ္စိုးျမင့္သည္ အေစာင့္မွ ေျခာက္လွန္႕ ေမာင္းမသြင္းမွီ “ ညညဆိုယင္ ကၽြန္ေတာ္ အိပ္မေပ်ာ္ဘူး။ ေနာက္ထပ္ တိုက္ခိုက္ခံရဦးမလားလို႕ စဥ္းစားေနမိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕မွာ စိုးထိတ္မႈနဲ႕ ေနေနရတာ ” ဟု ေျပာျပသြားခဲ့သည္။
ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားသူတို႕၏အခ်က္အလက္မ်ားကိုလည္း ရွင္းလင္းစြာ မသိၾကရ။ ထိန္းသိမ္းခံထားရသူတို႕အနက္ ေရႊဆိုင္ပိုင္ရွင္လည္း ပါ၀င္သည္ဟု ရဲဌာနက ေျပာၾကားသည္။
ေရႊဆံထိုးပိုင္ရွင္ ေဒၚေအးေအးႏိုင္မွာ အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ အေၾကာက္မေျပေသး။
( Special Report: Buddhist monks incite Muslim killings in Myanmar – ရိုက္တာသတင္းဌာန၏ အထူးသတင္းေဆာင္းပါးကို M-Media မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားသည္ )
http://www.reuters.com/article/2013/04/08/us-myanmar-violence-specialreport-idUSBRE9370AP20130408
