News @ M-Media

Tag: Rwandan_Genocide

  • ရ၀မ္ဒါလူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈအား မတားျမစ္ႏုိင္ခဲ့သည့္ အတြက္ ရွက္မိသည္ဟု ဘန္ကီမြန္ဆုိ

    ရ၀မ္ဒါလူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈအား မတားျမစ္ႏုိင္ခဲ့သည့္ အတြက္ ရွက္မိသည္ဟု ဘန္ကီမြန္ဆုိ

    ဧျပီ ၈ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media

    – ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ရ၀မ္ဒါႏုိင္ငံတြင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ လူမ်ိဴးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈအား ဟန္႔တားရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့မႈအတြက္ ကုလသမဂၢမွ ရွက္ရြံ႕မိသည္ဟု ကုလအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    ယမန္ေန႔က ရ၀မ္ဒါႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ ကီဂါလီတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ႏွစ္ ၂၀ ျပည့္ ေအာက္ေမ့ဖြယ္အခမ္းအနားတြင္ ဘန္ကီမြန္က ထုိကဲ့သုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အခ်ိန္မီ ဟန္႔တားႏုိင္ျခင္းမရွိခဲ့သည့္ အတြက္ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းကုိလည္း ျပစ္တင္ေျပာဆုိခဲ့သည္။

    “ကၽြန္တုိ႔ဒီ ဒီထက္ပုိၿပီး လုပ္ႏုိင္ခဲ့ရမွာျဖစ္ၿပီး၊ ဒီထက္ပုိၿပီးလည္း လုပ္ႏိုင္ခဲ့သင့္ပါတယ္။ ရ၀မ္ဒါမွာ စစ္တပ္ေတြ အမ်ားဆံုးလုိအပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ (ကုလတပ္ေတြကုိ) ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာပါ” ဟု ဆုိၿပီး၊ အဆုိပါ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈမွာ လူ႕သမုိင္းတြင္ အေမွာင္မုိက္ဆံုး စာမ်က္ႏွာ တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္ဟု ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

    ဘန္ကီမြန္မွာ ရ၀မ္ဒါ သမၼတ ေပါလ္ ကာဂိမ္းႏွင့္အတူ ၀မ္းနည္းျခင္းအထိမ္းအမွတ္ ဖေယာင္းတုိင္ထြန္းညႇိခဲ့ၿပီး ထုိဖေယာင္းတုိင္အား ရက္ေပါင္း ၁၀၀ အထိ ထြန္းညႇိထားမည္ျဖစ္သည္။

    ထုိအခမ္းအနားသုိ႔ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈတြင္ ပါ၀င္သည္ဟု ရ၀မ္ဒါသမၼတက စြပ္စြဲေျပာဆုိထားျခင္းေၾကာင့္ ျပစ္သစ္ႏုိင္ငံကမူ အခမ္းအနားသုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့ျခင္းမရွိေပ။

    ဟူတူလူမ်ိဳးမ်ားက တြတ္ဆီလူမ်ိဳမ်ားအား လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ခဲ့သည့္ အဆုိပါ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ျဖစ္ရပ္ႀကီးအား အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ အျခားေသာႏုိင္ငံမ်ားက လံုေလာက္ေအာင္ ဟန္႔တားျခင္းမရွိဘဲ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံတုိ႔မွာ ထုိသတ္ျဖတ္မႈတြင္ အဓိက အခန္းက႑မွ ပါ၀င္သည္ဟု ရ၀မ္ဒါႏုိင္ငံက စြပ္စြဲထားသည္။

    ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၇ ရက္ေန႔က စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ အဆုိပါလူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈႀကီးမွာ ရက္ေပါင္း ၁၀၀ နီးပါး ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး တြတ္ဆီႏွင့္ ဟူတူလူမ်ိဳးစုစုေပါင္း ၅ သိန္းမွ ၁ သန္းၾကား ေသဆံုးခဲ့ရသည္။

    ဓါတ္ပံု အညႊန္း -အခမ္းအနား တက္ေရာက္လာသူမ်ားမွာ ကိုယ္ေတြ႔ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရသည့္ ျဖစ္ရပ္ဆိုးမ်ား ျပန္လည္ေအာက္ေမ့သတိရမိ၍ စိတ္ထိခိုက္သူ အမ်ိဳးသမီး (Photo-AFP)

    CAH/HSN/HRB

  • ရ၀မ္ဒါမ်ိဳးျဖဳတ္ သုတ္သင္မွဳႏွင့္ ဆင္တူေနသည့္ ျမန္မာျပည္ (ဘာသာျပန္ ေဆာင္းပါး)

    ဇြန္-၂၊၂၀၁၃
    ဘာသာျပန္-သာကီထက္ေကာင္း

    မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္ျခင္း၏ေရွ႕ေျပးလကၡဏာမ်ားျဖစ္ေသာ လူမ်ဳိးစုသန္႕စင္ဖယ္ရွားေရးႏွင့္  လူသားျဖစ္မွဳကိုဆန္ ့က်င္ က်ဴးလြန္သည့္ျပစ္မွဳမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေပၚလြင္ ထင္ရွားလ်က္ရိွသည္။ သို ့ေသာ္ ျမန္မာအမ်ားစုက ျငင္းဆန္ပယ္ခ်ေနဆဲ။

    49
    လားရိႈးအၾကမ္းဖက္မႈ

    လူ႕အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားလည္း ၄င္းတို႕အထဲပါ၀င္ေနသည္။ Human Rights Education Institute of Burma (HREIB) ၏ ဒါရိုက္တာ ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း က လြန္ခဲ့ေသာလ အတြင္း ထုတ္ျပန္သည့္ လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္မႈ အဖြဲ႕ Human Rights Watch ၏ ရခိုင္အၾကမ္းဖက္မႈအစီရင္ခံစာ၌ ပါ၀င္ေသာ      လူမ်ဳိးစုသန္႕စင္ဖယ္ရွားေရး (“ethnic cleansing”) ဟူသည့္ အသံုးအႏႈန္းကို လက္မခံႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုသည္။

    ထိုအသံုးအႏႈန္းကို ကန္႕ကြက္ျငင္းဆိုျခင္း (၀ါ) HRW အစီရင္ခံစာကို သြယ္၀ိုက္ျငင္းဆိုျခင္း သည္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ ႀကီးမားေသာခ်ိဳးေဖာက္မွဳမ်ား၊ စိတ္တိုင္းက် အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ေနႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ားရွိႏိုင္သည္ဆိုသည့္အခ်က္ကို ဖံုးကြယ္ေပးလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို ့ျဖင့္ ရာဇ၀တ္သားတို႕ကို ကာကြယ္ေပးရာေရာက္ေစသည့္ အျပင္ က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္မွဳမ်ားကို စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္ႏွင့္ ကာကြယ္သင့္ ကာကြယ္ထိုက္သည္မ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္လိုအပ္ျပီဟူေသာ သတိေပးခ်က္ကို ႀကိဳတင္ ပိတ္ဆို ့လိုက္ျခင္းသာျဖစ္သည္။

    ႀကီးမားေသာခ်ိဳးေဖာက္မွဳမ်ားထင္ရွားေနပါလ်က္ ဆိတ္ဆိတ္ေနျခင္းက လူမိုက္အားေပးအ ဆိပ္ပင္ေရေလာင္းျခင္းျဖစ္သည္။

    ဂ်ီႏိုဆိုဒ္ သည္  “ျဖစ္ရပ္”ခ်ည္းမဟုတ္၊ လွဳပ္ရွားမွဳ “ျဖစ္စဥ္” ျဖစ္

    ျမန္မာျပည္သူမ်ားသည္ “လူမ်ဳိးစုသန္စင္ဖယ္ရွားေရး” ႏွင့္ “မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈ” ကို ေရာေထြးကာ အတူတူဟုပင္ ထင္ျမင္ႀကသည္။ ဤမွ်မက မ်ိဳးျဖတ္သုတ္သင္မွဳသည္ ရုတ္ျခည္း ပြင့္အံျဖစ္ေပၚေသာ၊ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ တခ်ိန္တည္း အသတ္ခံရေသာ ျဖစ္ရပ္ဟုအျမင္မွားႀကသည္။

    ယင္းသို႕အျမင္မွားေစျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားစြာတို႕မွာ မိမိတို႕တိုင္းျပည္၌ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္ သင္မႈ မရိွဟု ယူဆသြားေစသည္။ သို ့ရွိရာ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္လာေအာင္ လွဳပ္ရွားေနသည့္ “ျဖစ္စဥ္” ကို အေလးမျပဳေတာ့ေပ။

    တနည္းဆိုရေသာ္ မ်ိဳးျဖဳတ္သုတ္သင္ေရး (genocide) ဆိုသည္မွာ ရုတ္တရက္ထျဖစ္ေသာ၊ တခ်ိန္တည္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအသတ္ခံရေသာ “ျဖစ္ရပ္”(outbreak) မဟုတ္။ လူေပါင္းမ်ားစြာကို သတ္ႏိုင္သည့္ အေျခအေန ရရွိလာေအာင္ အခ်ိန္တစံုတရာယူကာ ဖန္တီးေသာ လွဳပ္ရွားမွဳ “ျဖစ္စဥ္” ျဖစ္သည္။

    သို႕ေသာ္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာေတာ့ သတ္ျခင္းထက္ ပို၍ က်ယ္၀န္းသည္။ လူမ်ဳိးႏြယ္တစ္ရပ္ သို႕မဟုတ္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး သို႕မဟုတ္ ဘာသာေရးအုပ္စုတစ္စုအား တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဖ်က္ဆီးလုပ္ေဆာင္ျခင္းက မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈ – Genocide က်ဴးလြန္ျခင္း အထေျမာက္သည္ဟု 1948 Genocide Convention မွ သတ္မွတ္ထားသည္။ ယင္းဖြင့္ဆိုခ်က္တြင္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာျဖစ္ေစ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာျဖစ္ေစ ထိခိုက္နစ္နာေစျခင္း၊ ေမြးဖြားမႈကို တားဆီးထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အုပ္စုတစ္စု၏တည္ရိွမႈကို ပ်က္စီးေစရန္ ကေလးငယ္မ်ားအား ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း စသည္တို႕လည္း ပါ၀င္ေန၏။

    3
    ဥကၠံ

    ဧၿပီလ ၂၉ ရက္တြင္ထုတ္ျပန္ေသာ အစိုးရ လက္ေအာက္ခံ ရခိုင္ပဋိပကၡစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာသည္ပင္လွ်င္ အထက္ပါဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအရ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈ၏ အစိတ္အပိုင္းပံုဟန္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ယူဆသံုးသပ္၍ ရေနသည္။ အစီရင္ခံစာပါ ပ်က္လိုဖ်က္ဆီးျဖစ္ေစသည့္မွတ္ခ်က္မ်ားစြာအနက္တစ္ခုမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အၾကား ေမြးဖြားႏႈန္းကို တိုးျမွင့္ကန္႕သတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ တမင္ရည္ရြယ္ႀကံေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ ရိုဟင္ဂ်ာတို ့၏ ေမြးဖြားႏွဳန္းမ်ားရသည့္ အေျခအေနကို ဘက္ေပါင္းစံုမွမႀကည့္ပဲ ေမြးဖြားႏွဳန္းထိန္းခ်ဳပ္ေစျခင္းသည္ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈစာရင္း၀င္ေနပါေတာ့သည္။

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ ဆင္တူေနသည့္ ျမန္မာျပည္

    ၿမိဳ႕ႀကီးၿမိဳ႕ငယ္မ်ားတြင္လည္း အၾကမ္းဖက္ျခင္းမ်ား၊ လူ႕ျမင္ကြင္း၌သတ္ျဖတ္ေနမႈမ်ားကို မယံုၾကည္ႏိုင္ေအာင္ ေတြ႕ေနရသည္။ ဤသည္မွာ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ရ၀မ္ဒါႏိုင္ငံ၌ ရက္ေပါင္း ၁၀၀ အတြင္း လူေပါင္း ၈ သိန္းေက်ာ္ သတ္ျဖတ္သည့္ ျဖစ္ရပ္္ အလားသ႑ာန္မ်ဳိးျဖစ္ေနသည္။ ယင္းသတ္ျဖတ္ခံရသူအမ်ားစုမွာ တြတ္စီ လူနည္းစု၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ရ၀မ္ဒါ၏ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈသည္လည္း ရုတ္ျခည္းပြင့္အံခဲ့ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္။ တစ္အံုတစ္က်င္း အျပည့္အ၀စိတ္တိုင္းက်သတ္ျဖတ္မႈအေနအထားျဖစ္ေပၚလာေစေအာင္ ႏွစ္မ်ားစြာကတည္းက ၊ အထူးသျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလမတိုင္မီ လေပါင္း ၄၀ ကတည္းက  ႀကိဳတင္စီမံထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

    Aiding Violence စာအုပ္ေရးသားသူ ကုလသမဂၢအရာရိွေဟာင္း Peter Uvin မွ ဤျဖစ္ရပ္ကို ရွင္းျပထားသည္။ တုန္လွဳပ္ဖြယ္ရာမ်ားမွာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားသာမဟုတ္၊ မ်ဳိးျဖဳတ္ သုတ္သင္မႈ၏ လကၡဏာမ်ားအား လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့ျခင္းသည္ အႀကီးအက်ယ္ တုန္လႈပ္ဖြယ္ေကာင္းသည္။ ယင္းနိမိတ္လကၡဏာမ်ားကို ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ေတြ႕ျမင္လာရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ရ၀မ္ဒါကဲ့သို႕ မလြဲမေသြျဖစ္လာလိမ့္မည္ဟု မဆိုလိုေသာ္လည္း   ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလမတိုင္မွီ ရ၀မ္ဒါရိွ နိမိတ္လကၡဏာမ်ားကို ယေန႕ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္ေဆးေတြ႕ရိွေနရသည္။

    by Sithu Lwin  1
    မိတၳီလာ

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ျမန္မာ – ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး

    ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ မတိုင္မီက ဟူတူးလူမ်ဳိးစုႀကီးစိုးေသာ ရ၀မ္ဒါအစိုးရကို ႏိုင္ငံေတာ္တိုးတက္ေစေရး အတြက္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ေငြေၾကး အေထာက္အပံ့မ်ားစြာျဖင့္ ဂုဏ္ျပဳအားေပးခဲ့သည္။ မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ခ်ီးျမွင့္ကူညီၾကပါသနည္း ? စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ဟူေသာအေၾကာင္းရပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သန္းႏွင့္ခ်ီေသာ ေဒၚလာ လိႈင္းလံုးတို႕သည္ ႏိုင္ငံတြင္းသို႕ အေတာမသတ္ စီး၀င္လာၾကသည္။ ရ၀မ္ဒါအစိုးရက ယင္းဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အေထာက္ အကူျပဳ ႏိုင္ငံျခား ကူညီေထာက္ပံ့ေငြမ်ား အေပၚ အျပည့္အ၀ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့ၾကသည္။ ၈၀ % ႏႈန္းအထက္မွာ အစိုးရပိုင္းသို႕ ေရာက္ရိွသြားၿပီး က်န္ေငြမ်ား သံုးစြဲရန္ အစိုးရ ေထာက္ခံခ်က္ပါရသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ယင္းသို႕အသားတင္အျမတ္ထုတ္ေနျခင္းအေပၚ အေမရိကန္က ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်မႈ မျပဳသည့္အျပင္ စစ္တပ္ဆက္ဆံေရး၊ စစ္ေရးကူညီေရးတို ့ကိုပင္ မေလ်ာ့ခ်ခဲ့။

    လက္ရွိတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ပတ္သက္မႈလက္ရိွအေနအထား၊ ေထာက္ပံ့ေငြမ်ား စီး၀င္ေနမႈ၊  International Crisis Group မွ သမၼတဦးသိန္းစိန္အား ဆုခ်ီးျမွင့္မွဳ၊ အေမရိကန္၏စစ္ေရးအရပါ၀င္လာမွဳတို ့မွာ ရ၀မ္ဒါ ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ထပ္တူနီးပါး ျဖစ္ေနသည္။

    ရ၀မ္ဒါ၌ US ၊ EU ၊ ကမာၻ႕ဘဏ္၊ ႏိုင္ငံအတြင္းအျပင္အလွဴရွင္မ်ား၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအားလံုးသည္ လူထုႏွင့္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကိုဖယ္ခြာ၍ အစိုးရႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ပတ္သက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ အစီအမံပရိုဂရမ္မ်ားမွာ အစိုးရ၏အားေကာင္းေရးအတြက္သာ ဆင္ယင္ခံရသည္။ အစိုးရပိုင္းကလည္း မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္ေရးကိစၥကို ဌာနဆုိင္ရာအစည္းအေ၀းမ်ားတြင္ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ေဆြးေႏြးစီစဥ္ခဲ့ၾကသည္။ သို ့ေသာ္ ဒလေဟာတိုး၀င္လာေသာ ႏိုင္ငံတကာလွဴဒါန္းပံ့ပိုးေငြမ်ားမွာမူ အစိုးရကို ပိုမိုခိုင္မာအားေကာင္းေအာင္ အဆံုးစြန္ထိ ကူညီရာေရာက္သြားခဲ့သည္။ အစိုးရပိုင္းကလည္း သစ္ခုတ္ဓားကဲ့သို႕လူသတ္လက္နက္ေပါင္း ၅၈၁,၀၀၀ ကို တရုတ္ျပည္မွ ၀ယ္ယူတင္သြင္းသည္။ ၿဗိတိသွ် ဂ်ာနယ္လစ္ Linda Melvern ၏အဆိုအရ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ ၂၆ သန္း တန္ေၾကးရိွလက္နက္အေရာင္းအ၀ယ္တစ္ ရပ္ကို အီဂ်စ္၌ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။

    ၄င္းေနာက္ တူစီလူမ်ဳိးတို႕အေပၚမုန္းတီးဆန္႕က်င္ေရးကို ႏိုင္ငံပိုင္ေရဒီယိုမ်ားမွ ထင္သာျမင္သာစြာ ေၾကျငာထုတ္လႊင့္ၾကသည္။  ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက တုန္႕ျပန္ရန္ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္သာမက အစိုးရ၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးပံုရိပ္ကိုပင္လွ်င္ အေကာင္းျမင္ပံုစံျဖင့္ ဆက္လက္ရုပ္လံုးေဖာ္ေပးေနခဲ့ၾကသည္။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္အေနအထားကဲ့သို ့ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္း ေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ တူစီလူမ်ဳိးမ်ား ရက္စက္စြာ လက္စတုန္းခံလိုက္ရၿပီျဖစ္၏။

    A body is seen on a street in Meikhtila 21 match
    မိတၳီလာ

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ျမန္မာ – လူ ့အခြင့္အေရးအစီရင္ခံစာမ်ား

    ရ၀မ္ဒါ၌ ျဖစ္ပ်က္ေနမႈကို ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအၾကား ၾသဇာထြားသူမ်ား မည္ေရြ႕မည္မွ် သိမသိကို အတိအက်မသိႏိုင္ေသာ္လည္း  ၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ NGO အဖြဲ႕ႀကီးေလးဖြဲ႕မွလည္း ေကာင္း၊ ကုလသမဂၢအထူးကိုယ္စားလွယ္ထံမွ လည္းေကာင္း အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္စီ ထြက္ေပၚခဲ့သည္။ ၄င္းတို႕၌ တအံုတက်င္းလက္နက္ျဖန္႕ေ၀ေနမႈ၊ တူစီဆန္႕က်င္ေရး အစြန္းေရာက္ေနမႈ၊ အစိုးရမွေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ၍ တူစီတို႕အား အဓိကဦးတည္သတ္ျဖတ္ေနမႈ မ်ားကို အေသးစိပ္ ေဖာ္ျပထားသည္။ သို႕ေသာ္ မည္သူတစ္ဦးမွ် မတုန္႕ျပန္ အေရးမယူခဲ့ၾကေခ်။

    ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ဆင္တူသည္မွာ ကုလသမဂၢသံတမန္မ်ားျဖစ္ေသာ မစၥတာ ေသာမတ္စ္ ကင္တားနား ႏွင့္ မစၥတာ ဗီေဂ်းနမ္ဘီးယား တို႕၏ ထုတ္ျပန္ေျပာဆိုခ်က္အျပင္ လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈ အဖြဲ႕ HRW ၏ အစီရင္ခံစာလည္း မၾကာေသးမီက ထြက္ရိွလာသည္။ ၄င္းတို႕၌ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးစုအား ဆန္႕က်င္အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား က်ယ္ျပန္႕ႀကီးထြားလာသည့္အေၾကာင္း၊ အစီအစဥ္ရိွရိွအကြက္ခ်၍ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ျခင္းအေၾကာင္းကို အႏုစိပ္ ေဖာ္ျပထား၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းတစ္ခြင္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈႀကီး၌ ႏိုင္ငံေတာ္၏ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမႈအေထာက္အထား အခိုင္အလံုရရိွထားေၾကာင္း မစၥတာကင္တားနားမွ ေဖာ္ျပခဲ့သလို၊ မစၥတာ နမ္ဘီးယားမွလည္း အၾကမ္းဖက္မႈမွာ လူမဆန္ေအာင္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္လွေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့၏။

    ဆက္၍ဆိုရပါလွ်င္ UN ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းမႈအႀကီးအကဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ Romeo Dallaire  က ရ၀မ္ဒါတြင္ ျပင္းထန္ေသာ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈအေၾကာင္းကို အထူးအစီရင္ခံခဲ့ေသာ္လည္း လ်စ္လ်ဴရႈခံခဲ့ရသည္။

    CIA သုေတသနဌာနမွ သန္းတစ္၀က္ခန္႕ လူအေသအေပ်ာက္ ရိွႏိုင္သည္ဟု ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ၌ ခန္႕မွန္းသံုးသပ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၌ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ေနသည္ဟု ဘယ္လ္ဂ်ီယံမွ သံုးသပ္ေၾကာင္း၊ ျပင္သစ္သည္လည္း အလားတူသိရိွခဲ့ေၾကာင္း၊ သို႕ရာတြင္ ဧၿပီလေႏွာင္းပိုင္းအထိ ၄င္းတို႕သည္ မည္သည့္ တုန္႕ျပန္ေဆာင္ရြက္မႈ မရိွခဲ့ေၾကာင္း HRW ၏ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္က ေထာက္ျပထား၏။

    ႏွဳတ္ဆိတ္ေနမွဳမ်ား

    ရ၀မ္ဒါရိွ ႏိုင္ငံတကာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ကူညီမႈအဖြဲ ့မ်ားမွ ႏိုင္ငံျခားသား ၀န္ထမ္းတို႕သည္လည္း ႏွိပ္စက္ေစာ္ကားျခင္းမ်ား၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းမ်ားကို ေကာင္းစြာ သိရိွေနခဲ့၏။ သို႕ေသာ္ ၄င္းတို႕သည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ပုဂၢိဳလ္ေရးႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္း အက်ဳိးေၾကာင့္ တစ္ခြန္းတစ္ပါဒမွ် မေျပာဆိုခဲ့ၾက။ ဧရာမအၾကမ္းဖက္မႈအဆင့္သို႕ မေရာက္သည့္ အလား ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ေနခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းတို႕၏ ျငင္းဆို ပယ္ခ်ေနခဲ့မႈမ်ားမွာ ယေန႕ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႕၏အေနအထားအတိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုသူတို ့ ႏွဳတ္ဆိတ္ေနခ်ိန္အတြင္း  လူသတ္ေကာင္မ်ားကို တျဖည္းျဖည္းေမြးထုတ္ေပး ေနျပီျဖစ္သည္။

    kyo pin kyout copy

    ဂ်ီႏိုဆိုဒ္ ကမ္ပိန္း

    သို ့ေသာ္ သာမန္လူမွ လူသတ္သမားမ်ား၊ ရက္စက္ႀကမ္းႀကဳတ္သည့္ အၾကမ္းဖက္သူမ်ားအ ျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္မျဖစ္သြားပါ။ ထိုလူမ်ားကို လူသတ္အမားမ်ားျဖစ္ေအာင္ သိမ္းသြင္းရ သည္။ လူ႕အခြင့္အေရးအစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္၌ Alison Desforges က Genocide ကို အဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္ လူသတ္သမားမ်ားျဖစ္လာရန္ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် သိမ္းသြင္းေနေသာ လႈပ္ရွားမႈဟု ဖြင့္ဆိုသည္။ သို ့ရွိရာ ဂ်ီႏိုဆိုဒ္ဆိုသည္မွာ အခ်ိန္ကာလတခုအတြင္း လူသတ္ေကာင္မ်ားစည္းရံုးသည့္၊ လူမ်ားစြာကို သတ္ႏိုင္သည့္အေျခအေနျဖစ္ေအာင္ လွဳပ္ရွားသည့္ ကမ္ပိန္းျဖစ္သည္။

    လူထုသည္ သာမန္အားျဖင့္ လူသတ္သမားမ်ား ျဖစ္မသြားႏိုင္။ လိမ္ညာမုသားမ်ား၊ ပံုဖ်က္သတင္း/အျမင္မွားေစမႈတို႕ျဖင့္ ၄င္းတို႕၏စိတ္ဓာတ္မ်ားကို မႈိင္းတိုက္သည့္ စံနစ္တက်အကြက္ခ်လႈံ႕ေဆာ္မႈအစီအစဥ္ေၾကာင့္ လူသတ္သမားမ်ားဘ၀သို႕ တအံုတက်င္း ကူးေျပာင္းသြားရျခင္း ျဖစ္သည္။ အစီရင္ခံစာမွ Alison Desforges ေထာက္ျပခဲ့သည့္ ပင္မအခ်က္အခ်ဳိ႕အား အထူးသတိျပဳအပ္သည္။ အလားတူ နိမိတ္လကၡဏာမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေတြ႕ျမင္ေနရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ ျမန္မာ မီဒီယာ

    ရ၀မ္ဒါတြင္ “ လူထုႏိုးၾကားေရး ” ကင္ပြန္းတပ္ သတင္းစာသည္ အမုန္းတရားသြတ္သြင္းရာ၌ အက်ယ္ေလာင္ဆံုး ျဖစ္ခဲ့သည္။ မ်ားမၾကာမီ ေဒသဆိုင္ရာ ခရိုနီ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ အျခားဂ်ာနယ္ႏွင့္ ခရိုနီ သတင္းစာမ်ားမွ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာခဲ့သည္။ ေရဒီယိုသတင္းဌာနမ်ားကိုလည္း ထူေထာင္လာသည္။ လူထုကို မမွန္သတင္းမက္ေမာသူမ်ား၊ ေသြးဆာသူမ်ားျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ႀကံသတင္းလႊင့္ျခင္း၊ လူမ်ဳိးႀကီး၀ါဒသြတ္သြင္းေပးျခင္း  လုပ္ငန္းစဥ္တို႕ကို ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

    ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပည္တြင္းမီဒီယာမ်ားက ရိုဟင္ဂ်ာ ႏွင့္ ျမန္မာမြတ္စ္လင္မ္တို႕အား ဆန္႕က်င္ရန္ ေမႊေႏွာက္လႈံ႕ေဆာ္လ်က္ ရိွေနသည္။

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံပညာရွင္

    အမုန္းတရားသြတ္သြင္းမႈလုပ္ငန္းစဥ္၌ ပညာရွင္မ်ား၊ ပေရာ္ဖက္ဆာမ်ား၏ ေရးသားခ်က္တို႕ကို မွီျငမ္း၍ တရား၀င္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈမ်ား၊ မိႈင္းတုိက္ ၀ါဒျဖန္႕သူမ်ား လိုအပ္သည္။ ပညာရွင္မ်ား၏ အား၊ ပေရာဖက္ဆာမ်ား၏ အသံမ်ားလိုအပ္သည္။ ရ၀မ္ဒါတြင္ ပါေမာကၡႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ Nahimana ႏွင့္ Leon Mugesera တို႕က ယင္းအခန္းက႑၏အဓိကဇာတ္ေကာင္မ်ား ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႕ႏွစ္ဦးစလံုး အေနာက္တိုင္းမွ ပညာသင္ယူခဲ့သည္။ အမာခံ၀ါဒျဖန္႕သူမ်ား မျဖစ္မီက ရ၀မ္ဒါတကၠသိုလ္မ်ားတြင္ သင္ၾကားေရးျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႕ေသာလူစားမ်ား ပညာရင္ဆိုသူမ်ားကုိ ျမန္မာႏို္င္ငံတြင္ ခက္ခက္ခဲခဲ ရွာယူရန္ မလိုအပ္ေခ်။

    အမုန္း၀ါဒျဖန္ ့ခ်ိေရး

    အမုန္း၀ါဒျဖန္ ့သူမ်ားသည္ ရ၀မ္ဒါတြင္ ဟူတူးမ်ားသည္ အိမ္ရွင္မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ တြတ္စီမ်ားသည္ နယ္ေျမသူခိုး တိုင္းတစ္ပါးဧည့္သည္မ်ားျဖစ္သည္ဟုု ရုပ္လံုးေဖာ္ၾကသည္။  တြတ္စီတို႕၏စည္းလံုးမႈ (Tutsi Unity) ဆိုသည့္ အေတြးအေခၚသည္ တြတ္စီတို႕က ရ၀မ္ဒါကို လႊမ္းမိုးရန္သိမ္းသြင္းျဖစ္သည္ဟု အမုန္းပြားေစရန္ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေစရန္ လႈံ႕ေဆာ္ စြပ္စြဲသမုတ္ခဲ့ၾကသည္။

    ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးစုကိုသာမက ယခုအခါ ျမန္မာမြတ္စ္လင္မ္တို႕အား ႏိုင္ငံျခားသားဧည့္သည္မ်ားအျဖစ္ က်ယ္ျပန္႕စြာပံုေဖာ္ေနၾကသည္။ ၄င္းတို႕သည္ ႏိုင္ငံ၊ လူမ်ဳိး ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာအား လက္၀ါးႀကီးအုပ္ရန္ႀကံစည္ေနသည္ဟု သမုတ္ခံေနရသည္။ (Tutsi Unity) ကဲ့သို ့ပင္  “၇၈၆” ဟူေသာ နံပါတ္အား အသံုးျပဳသည္ဟုစြပ္စြဲသည္။ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးေဟာေျပာလႈံ႕ေဆာ္သူတို႕က ၇၈၆ ဟူသည္ ၂၁ ရာစုတြင္ ျမန္မာႏို္င္ငံႏွင့္ကမာၻကို မြတ္စ္လင္မ္တို႕မွ သိမ္းယူမည့္ ကိုယ္စားျပဳခ်က္ဟု ဆိုၾကသည္။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏အဆိုအရမူ ကုရ္အာန္က်မ္းဂန္၏ပါဒေတာ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည့္ “ အလြန္တရာသနားၾကင္နာေတာ္မူေသာ အနႏ ၱကရုဏာေတာ္ရွင္ အလႅာဟ္၏ နာမံေတာ္ျဖင့္(အစျပဳပါ၏)” ဟူသည္ကို ကိုယ္စားျပဳထားခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရ၏။

    ရ၀မ္ဒါရိွ တြတ္စီတို႕ကို ပိုးဟပ္မ်ားဟု တံဆိပ္တပ္ခံရၿပီး၊ ျမန္မာႏို္င္ငံရိွ ၀ါဒျဖန္႕သူမ်ားႏွင့္၄င္းတို႕၏ဘက္ေတာ္သားမ်ားက ရိုဟင္ဂ်ာတို႕ကို ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား၊ ေခြးမ်ားဟု ေခၚဆိုၾကသည္။

    ဟူတူးတို႕ဦးေဆာင္သည့္ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ အလြန္ပင္ ေကာက္က်စ္ရက္စက္ေၾကာင္း ရ၀မ္ဒါျဖစ္အင္က ျပသေနသည္။ ၀ါဒျဖန္႕သူမ်ားက ျပည္သူတို႕ကို လြဲမွားေသာအခ်က္အလက္မ်ားတိုက္ေကၽြးလ်က္ အသိမဲ့ပါးကြက္သားမ်ားအျဖစ္သို႕ ဘ၀ေျပာင္းေအာင္ ႀကံေဆာင္မပ်က္ ရိွခဲ့ၾကသည္။ ေန႕စဥ္ႏွင့္အမွ် လူေပါင္းမ်ားစြာ သတ္ျဖတ္ခံေနရေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းသည္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ ေထာက္ပံ့မႈ မျပတ္ခဲ့။ အေနာက္တိုင္းမွ အာဏာပိုင္တို႕သည္ မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္ေရးျဖစ္လာေတာ့မည္ကို သိပါေသာ္လည္း အခါလြန္သည့္တိုင္ေအာင္ မည္သည့္ အေရးယူမႈမ်ားကို မလုပ္ႏိုင္ခဲ့။ ရ၀မ္ဒါ၌ေနထိုင္ေနၾကသည့္ အေနာက္တိုင္းသားတို႕ကလည္း တအံုတက်င္း သတ္ျဖတ္မႈ  မျဖစ္ႏိုင္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့သည္။ သို႕ရာတြင္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရသည္။

    maketila

    ႀကိဳတင္ကာကြယ္ဖို ့ ျမန္မာျပည္သူမ်ားတာ၀န္ျဖစ္

    ျမန္မာႏိုင္ငံမွ လူအမ်ားစုတို႕သည္ တိုင္းျပည္ခ်စ္သေယာင္ “မ်ဳိးျဖဳတ္သုတ္သင္မႈ” ဟူေသာ အသံုးအႏႈန္းအား ကန္႕ကြက္ၾက၏။ ၄င္းတို႕၏ ျငင္းဆိုမႈက တအံုတက်င္း သတ္ျဖတ္ေနမႈမ်ားကို အားေပးရာေရာက္ေၾကာင္း မစဥ္းစားမိၾက။ ယင္းနိမိတ္လကၡဏာတို႕ကို ျငင္းဆန္ကန္႕ကြက္ျခင္းမွာ ၄င္းတို႕၏  အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မဟုတ္ေခ်။ စင္စစ္မွာကား ႀကိဳတင္ကာကြယ္တားဆီးမႈမ်ားကို ပိတ္ဆို႕လိုက္ျခင္းသာျဖစ္၏။ သို႕မွသာ မေတြး၀ံ့စရာ ၾကမ္းၾကဳတ္ရက္စက္မႈမ်ား အတားအဆီးမဲ့ ပြင့္ထြက္လာႏိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။

    ရ၀မ္ဒါႏွင့္ကြာျခားသည္ကား ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေရွ႕ေျပးလမ္းခင္းစကားမ်ား ႀကိဳတင္ထြက္ရိွေန၏။ ကာကြယ္တားဆီးမႈ အစီအမံမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဆာင္ရြက္ရန္ မျဖစ္မေနလိုအပ္လွသည္။ ယင္းသို႕ေသာ လူမဆန္စြာသတ္ျဖတ္အၾကမ္းဖက္ေနမႈမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႕ျဖစ္ေပၚလာပါက ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးႏွင့္စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေရးအေပၚ ပိတ္ဆို႕ထားသူအေပါင္းတို႕ထံ တစ္ေျပးညီ တာ၀န္ရိွသြားေပမည္။ ခ်ဳပ္၍ဆိုရပါလွ်င္ ႏိုင္ငံ၏ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်မႈမ်ားကို ဖယ္ရွားႏိုင္စြမ္းရိွသူတို႕မွာ လူမ်ားစုျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။

    The Irrawaddy မွ Signs of Coming Genocide in Burma? ေဆာင္းပါးကို သာကီ ထက္ေကာင္း မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားသည္။

  • ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ အာဖရိကတိုက္ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံမွ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ

    ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ အာဖရိကတိုက္ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံမွ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ

    ဝါးလုံးရွည္ အတီး

    “၁၉၉၄ ခုႏွစ္ အာဖရိကတိုက္ ရဝမ္ဒါ ႏိုင္ငံက သတ္ျဖတ္ပြဲၾကီးအျပီး အသက္မေသပဲ လြတ္ေျမာက္ရွင္သန္က်န္ရစ္သူ ခေလးငယ္တစ္ဦး”

    ဒီဓာတ္ပုံေလးထဲက ကေလးငယ္တဦး ကေတာ့ ၁၉၉၄ခုႏွစ္ အာဖရိကတိုက္ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံက လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ပြဲၾကီးအျပီး အသက္မေသပဲ လြတ္ေျမာက္ရွင္သန္ရစ္သူမ်ားအနက္မွတစ္ဦးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။အေရွ႕အာဖရိက ေဒသတခုျဖစ္တဲ့ ရဝမ္ဒါ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႉလို႕ဆိုရင္ လူတိုင္းၾကားဖူးၾကမွာျဖစ္ေပမယ္႕အေသးစိတ္ကိုေတာ့ သိသူနည္းပါးလာလိမ္႕မယ္။ ဆက္လက္ျပီးေတာ့ ဒီအေၾကာင္းနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အတီး ေလ့လာထားသမွ်ေလးေတြကို တင္ျပပါရေစ။

    ရက္ေပါင္း (၁ဝဝ) ေက်ာ္ၾကာျမင့္ခဲ့တဲ့ သတ္ျဖတ္မႈႀကီးအတြင္းမွာ ဟူတူလူမ်ဳိးစုေတြရဲ့ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ တြတ္စီလူမ်ဳိး ရွစ္သိန္းေက်ာ္ (သို႔) တစ္သန္းေက်ာ္နဲ႕ တြတ္စီေတြကို သနားျပီးဝွက္ေပးခဲ့တဲ့၊ အားနည္းသူေတြဘက္က ရပ္တည္ေပးခဲ့တဲ့ ဟူတူလူမ်ိဳး တစ္သိန္းေက်ာ္ပါ အသတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအေရအတြက္ဟာ အဲ့ဒီအခ်ိန္က ရဝမ္ဒါလူဦးေရရဲ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈံးရွိေနပါတယ္။ ဤမွ်ေလာက္ အေရအတြက္ ျမင့္မားေအာင္ သတ္ျဖတ္မႉၾကီးအျပီးမွာေတာ့ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံဟာ ယေန႕ထက္တိုင္ေအာင္ပဲ ျပႆနာေပါင္း မ်ားစြာ ရင္ဆိုင္ရကာ ျပည္တြင္းစစ္ရဲ့ အက်ိဳးဆက္ကို ခံစားေနရပါေသးတယ္။

    ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း

    တကယ္တမ္းမွာေတာ့ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံရဲ့သမိုင္းမွာ ဒီအေရးအခင္းၾကီးဟာ ပထမဆုံးအၾကိမ္ေတာ့လဲ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၅၉ခုႏွစ္မွာ ဟူတူလူမ်ိဳး ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးကို တြတ္စီလူမ်ိဳးစုေတြက လုပ္ၾကံတယ္ဆိုတဲ့ ေကာလဟာလကို အေျချပဳျပီး စတင္ျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ အဓိကရုန္းအတြင္းမွာလည္း ဘယ္ဂ်ီယမ္ ကြန္မန္ဒိုေပ်ာက္္က်ားတပ္ေတြ ေရာက္ရွိလာျပီး အေျခအေနေတြကို မထိန္းသိမ္းမွီအထိ တြတ္စီလူမ်ိဳး ႏွစ္ေသာင္းမွတစ္သိန္းခန္႕ သုတ္သင္ခံခဲ့ရျပီးေနာက္ ဒုကၡသည္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ အိုးပစ္အိမ္ပစ္နဲ႕ အနီးအပါးအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို ေျပးဝင္သြားခဲ့ရပါေသးတယ္။ ၁၉၆၀ခုႏွစ္မွာ ဘယ္ဂ်ီယမ္ အစိုးရရဲ့အကူအညီနဲ႕ က်င္းပခဲ့တဲ့ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲအတြင္းမွာေတာ့ ဟူတူလူမ်ိဳးေတြဟာ တြတ္စီလူမ်ိဳးေတြအေပၚ အႏိုင္ယူျပီး ႏိုင္ငံေရးအရ အသာစီးရသြားပါေတာ့တယ္။ ဒီအေျပာင္းအလဲဟာ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံမွာ အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ တြတ္စီလူမ်ိဳးဘုရင္စနစ္ကို အဆုံးသတ္သြားေစပါေတာ့တယ္။ တဖန္ ၁၉၆၂ခုႏွစ္မွာ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံကတြတ္စီလူမ်ိဳး စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ တြတ္စီဂြါရီလာ အမည္ရလက္နက္ကိုင္ အင္အားစုဟာ ဂလဲ့စားေခ်ထိုးစစ္ ဆင္ႏႊဲရာမွ အာဏာရ ဟူတူအစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ တိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြါးျပီး ေနာက္ထပ္ လူဦးေရ ခုနစ္ ေသာင္းေလာက္ ထပ္မံ ဆုံး႐ွံဳးရျပန္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလို အမုန္းပြါးမႉေတြရဲ့ စတင္ျမစ္ဖ်ားခံလာရာ အရင္းအျမစ္ကေတာ့ ကိုလိုနီ အေမြအႏွစ္ဆိုးေတြကပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

    ၁၉၁၁ခုႏွစ္မွာပဲ ဂ်ာမဏီကိုလိုနီ တပိုင္းျဖစ္ေနတဲ့ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံမွာ ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ တြတ္စီေတြရဲ့ ဩဇာကို မခံလိုၾကတဲ့ဟူတူလူမ်ိဳးေတြကို တြတ္စီေတြက ရွင္းလင္းႏိုင္ရန္အတြက္ ဂ်ာမန္အစိုးရက ေျခထိုးခဲ့ပါေသးတယ္။ ပထမကမာၻစစ္ အျပီးမွာေတာ့ဗာဆိုင္း စာခ်ဳပ္အရ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံဟာ ဘယ္ဂ်ီယမ္ႏိုင္ငံရဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ကို က်ေရာက္ခဲ့ပါေတာ့သည္။ ဘယ္ဂ်ီယမ္ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာပဲ ဒီျပႆနာေတြရဲ့ ျမစ္ဖ်ားခံရာ ျဖစ္တဲ့ ဟူတူနဲ႕ တြတ္စီေတြကို သီးျခား မွတ္ပုံတင္ထုတ္္ေပးျခင္း။ ပညာေရးစနစ္တြင္လည္း ခြဲျခားဆက္ဆံေရးစနစ္ေတြကို စတင္ က်င့္သုံးပါေလေတာ့တယ္။ ကိုလိုနီစနစ္ မတိုင္မွီေရာ၊ ကိုလိုနီကာလ အတြင္းမွာပါ တြတ္စီလူမ်ိဳးစုေတြဟာ လူနည္းစုေတြ ျဖစ္ေနေပမဲ့ ပညာတတ္ဦးေရ မ်ားျပားျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမွာ ဝင္ဆန္႕ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီကြာျခားမႈေတြဟာ အျပင္ပန္းအားျဖင့္ေတာ့ မထူးျခားလွေပမဲ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာလာတဲ့ အခါမွာေတာ့ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ေအာက္ေျခက ဟူတူလူမ်ိဳးေတြ အတြက္ေတာ့ ၁၉၉၄ခုႏွစ္မွာျဖစ္ေပၚလာမဲ့ အစုလိုက္ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈႀကီးရဲ့ စတင္ ျမစ္ဖ်ားခံရာ အေၾကာင္းအရင္းအမွန္ပဲျဖစ္လာပါတယ္။

    ဝါဒျဖန္႕စစ္ပြဲ

    ၁၉၉၀ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းမွာပဲ ရဝမ္ဒါဘာသာ စကားနဲ႕”ႏိုးထၾကေလာ့”ဟု အဓိပၸာယ္ရျပီး “ကန္ဂူရ(Kangura)” ဆိုတဲ့ ဂ်ာနယ္တေစာင္ကို ဟဆန္ဂီဇီ (၂၀၀၃ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံတကာ တရားရုံးမွ တသက္တကြၽန္းအမိန္႕က်ျပီး ယခု မာလီႏိုင္ငံ အက်ဥ္းေထာင္တြင္ အျပစ္ဒဏ္ကို ခံစားလွ်က္ရွိသူ) ဆိုတဲ့ အစြန္းေရာက္ ဟူတူအမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္က စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အေရးအခင္းကာလ အတြင္းမွာလဲ ကန္ဂူရဂ်ာနယ္ဟာ ဟူတူေတြအေပၚ လြန္ကဲတဲ့ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ျပင္းထန္လာေအာင္ တိုက္တြန္းျပီး တြတ္စီေတြအေပၚမွာ သနားၾကင္နာဖို႕မလိုေၾကာင္းကို မွန္မွန္တင္ဆက္ေပးေနပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ရဝမ္ဒါအစိုးရပိုင္ ေရဒီယိုႏွစ္ခုဟာ အေရးအခင္းကာလအတြင္း အသံလႊင့္တဲ့ေနရာမွာ တြက္စီလူမ်ဳိးေတြဟာ ရဝမ္ဒါႏုိင္ငံမွာ၊ ပိုးဟပ္မ်ားလို အသံုးမဝင္ဘဲ ဆိုးက်ဳိးကိုသာ ေပးတာမို႔သတ္ျဖတ္ပစ္ဖို႔လိုေၾကာင္း ဝါဒျဖန္႔ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလို ေရဒီယိုကေန လံႈ႕ေဆာ္အၿပီး နာရီပုိင္းအတြင္းမွာ တြတ္စီလူမ်ဳိးမ်ား စတင္အသတ္ခံရပါေတာ့တယ္။ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ရလဒ္ကေတာ့ သိပ္ျပီးမေကာင္းလွပါဘူး။ ယခုလက္ရွိကာလမွာ ေရဒီယိုအစီအစဥ္ႏွစ္ခုက တာဝန္ရွိသူေတြဟာ တသက္တကြၽန္းျပစ္ဒဏ္ကို ကန္ဂူရဂ်ာနယ္တိုက္ပိုင္ရွင္နဲ႕ အတူခံစားေနရပါတယ္။

    သတ္ျဖတ္မႉအတြက္ ၾကိဳတင္ၾကံစည္ၾကျခင္း

    ဟူတူအစြန္းေရာက္ေတြကို ဟူတူအစိုးရက ျပည္သူ႕စစ္မ်ား အျဖစ္ေလ့က်င့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တူစီလူမ်ဳိးစုကို ဖိႏိွပ္သတ္ျဖတ္ရာ မွာ အစိုးရစစ္တပ္က တုိက္႐ိုက္သတ္တယ္လို႔ အျဖစ္မခံလိုတဲ့အတြက္ လူမ်ဳိးစုအရပ္သားျခင္းအၾကားမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ သာမန္ပဋိပကၡအသြင္မ်ဳိး ဖန္တီးလိုတာကလည္းတေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဟူတူသမၼတျဖစ္သူက သူ႔အေပၚမွာ အျပစ္တင္မခံရေလေအာင္ ကစားခဲ့တာဆိုရင္လည္း မမွားပါဘူး။ အေရးအခင္းကာလ မတိုင္မီေလးမွာပဲ အစိုးရနဲ႕နီးစပ္တဲ့ ဟူတူစီးပြါးေရးလုပ္ငန္းရွင္ တစ္ေယာက္ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံကေနျပီးေတာ့ ဓားအလက္ ၅၈၁၀၀၀ ကို တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဓားေတြဟာ ေသနတ္ေတြနဲ႕စာရင္ အဖိုးႏႈန္းခ်ိဳသာျပီး ထိေရာက္စြာကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္လို႕ပါပဲ။

    အေရးအခင္းကာလအတြင္း

    ဇန္နဝါရီလ ၁၂ရက္ေန႕ ၁၉၉၄ခုႏွစ္မွာ ဟူတူလူမ်ိဳး လက္ရွိအာဏာရသမၼတနဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ဘူရန္ဒီႏိုင္ငံက သမၼတျဖစ္သူတို႕ စီးနင္းလိုက္ပါလာတဲ့ ေလယာဥ္ဟာ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ကီဂါလီၿမိဳ႕ကို ဆင္းသက္ဖို႕ ျပင္ဆင္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာပစ္ခ်ခံခဲ့ရပါတယ္။ လုပ္ၾကံမႈအတြင္းမွာ သမၼတ ႏွစ္ဦးလုံး ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ဒီလုပ္ၾကံမႈဟာ တြတ္စီလူမ်ိဳး သူပုန္ေတြရဲ့လက္ခ်က္ျဖစ္တယ္လို႕ ေရဒီယိုကစြပ္စြဲအျပီး နာရီပိုင္းအတြင္းမွာေတာ့ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံ တစ္ဝွမ္းမွာ သတ္ျဖတ္ပြဲၾကီး စတင္ပါေတာ့တယ္။ ဟူတူအစြန္းေရာက္ ျပည္သူ႕စစ္ေတြဟာ တြတ္စီလူမ်ိဳးေတြ အေပၚမွာ ရရာေရႊေငြေတြကိုလုယူ၊ တရုတ္ႏိုင္ငံက တင္သြင္းလာခဲ့တဲ့ဓားေတြနဲ႕ေယာက်ာ္းေတြကိုအရင္သတ္၊ မိန္းမေတြကို မုဒိန္းက်င့္ျပီး ရက္ရက္စက္စက္ကို သတ္ျဖတ္ပါေတာ့တယ္။ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ဟူတူအစြန္းေရာက္ေတြဟာ တြတ္စီေတြအေပၚ သနားျပီးဝွက္ေပးကာ အားနည္းတဲ့ဘက္က ရပ္တည္ေပးခဲ့တဲ့ ဟူတူတစ္သိန္းေက်ာ္ကိုပါ အခ်င္းခ်င္း လက္စတုန္းလုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကုလသမၼဂၢ ျငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းေရး တပ္သား ၁၀ေယာက္ပါ အဆစ္ပါသြားပါေတာ့တယ္။ အဆိုပါအေျခအေနကို ကုလသမၼဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ရိုမီရိုဒလဲ က သက္ဆုိင္ရာ အထက္ အဆင့္ဆင့္ကို အျမန္တင္ျပခဲ့ေပမဲ့ ဘယ္သူကမွ စိတ္ဝင္စားဟန္ မျပခဲ့ပါဘူး။

    ဘယ္အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြကမွ သူတို႔စစ္တပ္ေတြကို ရဝမ္ဒါကိုလႊတ္ဖို႔ စိတ္မဝင္စားခဲ့ပါဘူး။ လက္ေရွာင္တဲ့အပုိင္းလည္း ရိွေနတယ္လို႔ အစြပ္စြဲခံခဲ့ရပါေသးတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔တံုး ဆိုေတာ့ ရဝမ္ဒါ ျပႆနာမတုိင္ခင္ ေလးလေလာက္တုန္းက ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဆိုမာလီယာက အ႐ွဳပ္အရွင္းေၾကာင့္ လက္ေရွာင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။ ဆိုမာလီယာမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာက ဘယ္လိုလဲဆိုေတာ့၊ ကုလသမၼဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ပါကစၥတန္စစ္သားမ်ားနဲ႔ အေမရိကန္စစ္သားမ်ားဟာ ဆိုမာလီယာ သူပုန္မ်ားနဲ႔ တုိက္ပြဲျဖစ္ရာက ေသဆံုးခဲ့ၾကရပါတယ္။ အဲသလို ပူပူေႏြးေႏြး ျဖစ္ထားခဲ့တာေၾကာင့္ အဲသလို အျဖစ္မ်ဳိးကို ႏုိင္ငံႀကီးေတြက ရဝမ္ဒါမွာ ထပ္ၿပီးၾကံဳေတြ႕လိုတဲ့ ဆႏၵမရိွတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    အဲသလို အေျခအေနမ်ဳိးေအာက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဒလဲက ကုလသမၼဂၢဌာနခ်ဳပ္ကို သူတို႔အေနနဲ႔ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ဖို႔လိုေၾကာင္း အစီရင္ခံပါတယ္။ အဲသလို မစြက္ဖက္ဖူးဆိုရင္ ေနာက္ထပ္လူေပါင္းမ်ားစြာ ေသေၾကႏုိင္တယ္လို႔လည္း တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၃၆နာရီအတြင္း ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ဖို႔တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ထိုတင္ျပခ်က္ကို အဲသည္အခ်ိန္က ကုလအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ကိုဖီအာနန္က ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္တာဟာ ကုလရဲ့ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကို ေက်ာ္လြန္ေနတယ္လို႔လည္း အေၾကာင္းျပခဲ့ပါတယ္။ အဲသည့္အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ သမၼတျဖစ္တဲ့ ကလင္တန္က အေမရိကန္အစိုးရ အေနနဲ႔ အကူအညီမေပးတဲ့အျပင္ ကုလသမၼဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ကို ရဝမ္ဒါကေန ျပန္ေခၚဖို႔ ကိုဖီအာနန္ကို ဖိအားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုလတပ္ကို ရဝမ္ဒါကေန ျပန္ၿပီး ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ ပါတယ္။

    အမွန္မွာေတာ့ ၁၉၄၈ Genocide ဥပေဒအရ အဲသလိုသတ္ျဖတ္ေနျခင္းကို ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္ခြင့္ ကုလသမဂၢမွာ တရားဝင္ အခြင့္အေရးရိွပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ကုလသမဂၢအေနနဲ႔လည္း ဘယ္လိုနည္းကိုမွအသံုးျပဳၿပီး တားဆီးခဲ့တာ မရိွခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား စတင္ခဲ့တဲ့ ပထမႏွစ္ပတ္ သံုးပတ္အတြင္းမွာတင္ လူေပါင္းသိန္းခ်ီၿပီး အသတ္ခံခဲ့ရတာ ျဖစ္တယ္လို႔ အုိင္အာစီ အဖြဲ႕ရဲ့ တြက္ခ်က္မႈမ်ားအရသိရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ကလင္တန္ အစိုးရဟာလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းေရးတပ္ေတြကို ျပန္ေခၚဖို႕ကိုသာ ကုလသမဂၢကို တြင္တြင္ဖိအားေပးေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကလင္တန္ဟာ အဆိုပါလုပ္ရပ္အတြက္ ရဝမ္ဒါ ျပည္သူေတြကို တရားဝင္ ေတာင္းပန္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ တြတ္စီလူမ်ိဳး ကာဂါမီ ဦးေဆာင္တဲ့ ရဝမ္ဒါ မ်ိဳးခ်စ္တပ္ဦးဟာ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီ ရယူျပီး ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံရဲ့ အာဏာကို ျပန္လည္ရယူလိုက္တဲ့ ဂ်ဴလိုင္လ ေႏွာင္းပိုင္းမွာမွ အဆုံးသတ္သြားပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ညီညြတ္ေရးအေနျဖင့္ တြတ္စီေတြဘက္က ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ ဟူတူလူမ်ိဳး ဘီဇီမန္ဂူ ကိုသာ သမၼတ ရာထူးခန္႕အပ္ျပီး ကာဂါမီ ကိုယ္တိုင္ကေတာ့ ဒုသမၼတ ရာထူးကို သာ ရယူခဲ့ပါတယ္။

    အေရးအခင္းကာလ အျပီး ဆိုးက်ိဳးရလဒ္မ်ား

    ၁၉၉၄ခုႏွစ္ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈ အျပီးမွာေတာ့ သတ္ျဖတ္မႈတြက္ အဓိကတာဝန္ရွိသူေတြကို ႏိုင္ငံတကာတရား႐ုံးမွ တရားစြဲဆိုခဲ့ရာမွာ လက္ရွိ တရားရင္ဆိုင္ဆဲ ၁မႈ၊ အယူခံဝင္ဆဲ ၁၇မႈ၊ ဆိုင္းငံ့ႏွင့္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ ၁၀မႈ၊ အမိန္႕ခ်မွတ္ျပီး ၃၃မႈနဲ႕ ရဝမ္ဒါျပည္တြင္း တရားရုံးကို လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့တာကေတာ့ ၁၀မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ မီဒီယာ သမားသုံးေယာက္လဲ ပါဝင္ပါတယ္။ ျပစ္ဒဏ္က်ခံျပီး သူမ်ားထဲမွ ၁၁ေယာက္ကေတာ့ ရက္ေစ့လို႕ လြတ္ေျမာက္သြားျပီျဖစ္ျပီး ၃ေယာက္ကေတာ့ ေထာင္တြင္းမွာပဲ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါသည္။

    စီးပြါးေရး

    ဒီလူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈၾကီး အျပီးမွာေတာ့ ေကာ္ဖီနဲ႕လက္ဖက္ေျခာက္သာ အဓိကတင္ပို႕ေနရျပီး ကြန္ဂိုနဲ႕တန္ဇီးနီးယားတို႕လို ႏိုင္ငံၾကီးေတြၾကားမွာ ညပ္ေနတဲ့ အာဖရိက ကုန္းတြင္းပိတ္ ႏိုင္ငံငယ္ေလးဟာ ဒီေန႕အထိ ဘယ္လိုမွနာလန္မထူႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနရပါတယ္။ ၇၀ရာခိုင္ႏႈႈန္းေသာရဝမ္ဒါႏိုင္ငံက အိမ္ေထာင္စုေတြဟာ မိန္းမေတြက ဦးေဆာင္ေနရျပီး အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ သူတို႕ရဲ့ ေယာက်ာ္းေတြဟာ သတ္ျဖတ္မႈအတြင္းမွာ ေသဆုံးသြားခဲ့လို႕ပါပဲ။

    လူမႉေရး

    ဒီအေရးအခင္းၾကီး အျပီးမွာေတာ့ ရဝမ္ဒါလူထုဟာရုပ္ပိုင္းအျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာလူမႈဒုကၡေတြကို ယေန႕တိုင္ခံစားေနရဆဲပါ။ အေရးအခင္းကာလအတြင္းမွာ မုဒိန္းက်င့္ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အပါအဝင္ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံဟာ အာဖရိကမွာ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါပိုး အမ်ားဆုံးေတြ႕ရွိရတဲ့ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အသက္မေသပဲ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ကေလးငယ္တေယာက္ဆိုရင္ အစာကိုလိုသည္ထက္လြန္ကဲစြာ စားသုံးတတ္တဲ့စိတ္ေရာဂါ စြဲကပ္ေနပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ သူမိဘေတြရွိစဥ္က အစာေကြၽးတာကို ျငင္းပယ္ျပီး နာရီပိုင္းအတြင္းမွာပဲ မိဘႏွစ္ပါးလုံးဟာသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရျပီးေတာ့ ကေလးငယ္ဟာ ကံေကာင္းစြာနဲ႕လြတ္ေျမာက္လာခဲ့ျပီး ဒီစိတ္ေရာဂါဟာ တသက္လုံးစြဲကပ္ခံေနရပါေတာ့တယ္။

    Genocide ဆိုတာ

    ဂ်ီႏိုဆိုက္ဒ္သည္ လူမ်ိဳးတုန္းရာဇဝတ္မႈမ်ား၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ၿပီး စစ္ကာလအတြက္သာမက စစ္မျဖစ္သည့္ကာလအတြက္လည္း အက်ဳံးဝင္သည္။ က်ဴးလြန္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ လူ႔အသက္ကို တန္ဖိုးမထားသည့္ သေဘာထား ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနၿပီး အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားတို႔က က်န္ႏိုင္ငံသားတို႔အား ဘာသာကြဲဒိ႒ိမ်ား၊ အ႐ိုင္းအစိုင္းမ်ား၊ ဥပေဒေဘာင္ ျပင္ပကလူမ်ား၊ ေအာက္တန္းစားလူမ်ဳိးမ်ား၊ ခြဲထြက္ေရးသမားမ်ား၊ ေသာင္းက်န္းသူအဖ်က္သမားမ်ား၊ မင္းမဲ့ဝါဒီမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား၊ နယ္ခ်ဲ႕လက္ပါးေစမ်ား၊ ပုဆိန္႐ိုးမ်ား၊ လူတန္းစားရန္သူမ်ား၊ တန္ျပန္ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား စသည္ျဖင့္ တံဆိပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးကပ္ၿပီး ဂ်ီႏိုဆိုက္ဒ္ကို အမ်ားနဲ႕မတူသည့္ေနရာသို႕ေရာက္ေအာင္။ ကြဲျပားေစရန္ၾကိဳတင္လုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိၾကသည္။ ကိုယ့္အတြက္ကိုမူ ျမင့္ျမတ္ေသာတာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနသူမ်ား၊ ျမင့္ျမတ္ေသာလူမ်ဳိးမ်ား၊ အမ်ဳိးဘာသာသာသနာသန္႔ရွင္းတည္တံ့ေရးကို ေစာင့္ထိန္းသူမ်ား၊ တိုင္းျပည္ကို အဓိကေစာင့္ေရွာက္ေနရသူမ်ား၊ ႏိုင္ငံအတြက္ အဓိကအနစ္နာခံေနသူမ်ား၊ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၊ စစ္မွန္သည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား စသည္ျဖင့္ မိမိတို႔ကိုယ္မိမိ သတ္မွတ္ၾကသည္။ အထူးသျဖင့္၊ အမ်ဳိးသား၊ မ်ဳိးခ်စ္၊ ဝံသာႏု၊ စည္းလံုးညီၫြတ္ေရးဟူေသာ စကားလံုးမ်ားကို အသုံးျပဳကာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ကို ပိုမိုျပင္းထန္ေအာင္ျပဳလုပ္ကာ မီဒီယာမ်ားမွတဆင့္တြန္းပို႕ေလ့ရွိၾကသည္။ ကုလသမဂၢက ၁၉၄၈ ခုတြင္ ဂ်ီႏိုဆိုက္ဒ္ ကြန္ဗင္းရွင္း စာခ်ဳပ္ကို အေသအခ်ာ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ရာ ၁၉၅၁ ခုမွာ စတင္အသက္ဝင္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါ ျမန္မာအပါအဝင္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ ၁၃ဝ ေက်ာ္က လက္ခံအတည္ျပဳထားသည္။ ဤသေဘာတူစာခ်ဳပ္ ပုဒ္မ ၂ တြင္ ဂ်ီႏိုဆိုက္ဒ္ကို ယခုလို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ထားသည္။

    “ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ လူအုပ္စု သို႔မဟုတ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးဆုိင္ရာ လူအုပ္စု သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ လူအုပ္စုတခုကို တခုလံုးေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစိတ္တပိုင္းေသာ္လည္းေကာင္း ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ ရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖင့္ ေအာက္ပါလုပ္ရပ္မ်ားကို က်ဴးလြန္ျခင္း။
    (က) ယင္းလူအုပ္စု အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊
    (ခ) ယင္းလူအုပ္စု အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ႐ုပ္ခႏၶာပိုင္းအရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိတ္ပိုင္းအရ ေသာ္လည္းေကာင္း ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက္နစ္နာေစျခင္း၊
    (ဂ) တစ္ခုလံုးအရ သို႔မဟုတ္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအရ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပ်က္စီးမႈျဖစ္ေစရန္ အေသအခ်ာ စီစဥ္ ထားသည့္ ဘဝအေျခအေနမ်ားကို ယင္းလူအုပ္စုအေပၚ၌ သက္ေရာက္ေစျခင္း၊
    (ဃ) ယင္းလူအုပ္စုအတြင္း ကေလးေမြးဖြားမႈမ်ားကို တားျမစ္ရန္ ရည္ရြယ္သည့္ အစီအမံမ်ား ခ်မွတ္ျခင္း၊
    (င) ယင္းလူ အုပ္စုမွ ကေလးသူငယ္မ်ားကို အျခားလူစုသို႔ အတင္းအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းပစ္ျခင္း။”

    ၁၉၉၄ ခု ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ခံု႐ံုးက ဂ်ီႏိုဆိုက္ဒ္ကို ယခုလို ထပ္မံခ်ဲ႕ထြင္၍ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။

    “လူအုပ္စုတခုကို မေသ႐ံုတမယ္ မဝေရစာ ေကြၽးထားျခင္း၊ ေနအိမ္မ်ားမွ စနစ္တက် ေမာင္းထုတ္ျခင္း၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို အနိမ့္ဆံုးလိုအပ္ခ်က္ထက္ ႏွိမ့္ခ်ပစ္ျခင္း၊ ယင္းလူအုပ္စုကို တခုလံုးအရ သို႔မဟုတ္ တစိတ္တပိုင္းအရ ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ အထူးရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ မုဒိမ္းမႈ၊ လိင္ကိစၥ အၾကမ္းဖက္မႈ က်ဴးလြန္ျခင္း။”

    ဟူ၍ျဖစ္ေလသည္။

    ဂ်ီႏိုဆိုက္ က်ဴးလြန္သည့္ အဆိုးဆံုးအာဏာရွင္တို႔ကို ျပင္ပမွအင္အားသံုးသည့္နည္းျဖင့္သာ နိဂံုးခ်ဳပ္ေစႏိုင္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ကေမၻာဒီးယား၊ ရဝမ္ဒါ၊ အေရွ႕တိေမာ၊ ေဘာ့စ္နီးယား- ဟာဇီဂိုဗီးနား၊ ကိုဆိုဗို၊ လိုင္ေဘးရီးယား၊ ဆီယာရာလီယြန္း၊ ေဟတီ၊ ပနားမား၊ အီရတ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ စသည့္ ဥပမာမ်ား အထင္အရွားရွိေနသည္။ မည္သူမွ် ျငင္းမရႏိုင္သည့္ သက္ေသ သာဓကမ်ားျဖစ္သည္။သတိခ်ပ္စရာပင္ျဖစ္သည္။

    ကဲ ဒီေန႕ေတာ့ သုံးသပ္တင္ျပမႈကို ဒီေလာက္နဲ႕ပဲရပ္နားပါရေစ။ ရဝမ္ဒါျဖစ္စဥ္မ်ားကို အေသးစိတ္ဆက္လက္ေလ့လာခ်င္သူမ်ားကေတာ့ “ဟိုတယ္ရဝမ္ဒါ” ဆိုတဲ့ တကယ္႕အျဖစ္အပ်က္ကို အေျခခံျပီး႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ရုပ္ရွင္ကို ယူက်ဴ႕ေပၚမွာ သြားေရာက္ၾကည့္႐ႉဖို႕တိုက္တြန္းလိုက္ပါရေစ။

    Rwanda Genocide documentary Part I
    Rwanda Genocide documentary Part II
    Rwanda Genocide documentary Part III
    Rwanda Genocide documentary Part IV
    Rwanda Genocide documentary Part V
    Rwanda Genocide documentary Part VI
    Rwanda Genocide documentary Part VII
    Rwanda Genocide documentary Part VIII
    Hotel Rwanda

    ဝါးလုံးရွည္ အတီး ရဲ့ Facebook စာမ်က္ႏွာမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
    ဝါးလုံးရွည္အတီး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ စာလုံးေပါင္းသတ္ပံုအပါအဝင္ အနည္းငယ္ ျပင္ဆင္မႈရွိပါသည္။