၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔ထုတ္ အထင္ကရ Time Magazine မွာ ေနာင္တေခတ္မွာ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာမယ့္ လူငယ္၁၀ ဦးတို႔ရဲ႕ အမည္ေတြကို ေဖာ္ျပထားရာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက မေဝေဝႏုလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ မေဝေဝႏုဟာ ရခုိင္ျပည္နယ္ဇာတိ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသမီးတဦး ျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ေထာင္မွလြတ္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း Women Peace Network Arakan အဖြဲ႔ တည္ေထာင္သူ ျဖစ္သလို Justice for Women အဖြဲ႔ကို ပူးတဲြ မတည္ခဲ့သူလည္းျဖစ္ျဖစ္ပါတယ္။
ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းက အမ်ဳိးသမီးငယ္ေတြအတြက္ ပညာသင္ၾကားခြင့္နဲ႔ ဥပေဒ ေရးရာေတြမွာ အခမဲ့အက်ဳိးေဆာင္ေပးျခင္းနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေတြရဲ႕ ဘဝျမင့္မားေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ မေဝေဝႏုဟာ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြအႏိုင္ရ ကုိယ္စားလွယ္ ဦးေက်ာ္မင္းရဲ႕ သမီးျဖစ္ၿပီး ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရသူလည္း ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက နာမည္ေက်ာ္ Times Magazine ေဖာ္ျပထားတာကို မခြာညိဳက ေျပာျပေပးပါမယ္။
ျမန္မာျပည္တြင္းက တျခား ဒီမိုကေရစီေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြနည္းတူ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ေခတ္မွာ ေဝေဝႏုနဲ႔ သူ႔မိသားစုဟာ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ က်ခံရတဲ့ အက်ဥ္းသားေတြျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ မေဝေဝႏု အသက္ ၁၈ ႏွစ္အရြယ္မွာ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ခံ ကုိယ္စား လွယ္ျဖစ္တဲ့ ဖခင္ဦးေက်ာ္မင္းနဲ႔တကြ မိသားစုဝင္အားလံုးကို ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရခ်ိန္မွာ သူလည္း ပါဝင္ခဲ့ေၾကာင္း Time Magazine ရဲ႕ ဝဘ္ဆိုက္စာမ်က္ႏွာမွာ အခုလို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“က်မ အသက္ ၁၈ ႏွစ္မွာ က်မအေဖ၊ တျခား မိသားစုဝင္သံုးဦးနဲ႔အတူ အဖမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ တရားသူႀကီးက ေထာင္ဒဏ္ ၁၇ ႏွစ္ ခ်မွတ္ လိုက္ေၾကာင္း စီရင္ခ်က္ခ်သံ ၾကားလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ က်မ တုန္လႈပ္သြားပါတယ္။ တရားမွ်တမႈမရွိဘူးလို႔လည္း ေတြးမိပါတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ က်မတို႔ဟာ မွ်တတဲ့ ၾကားနာစစ္ေဆးမႈကို မရခဲ့ၾကပါဘူး၊ က်မတို႔အတြက္ ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္လည္း ငွားရမ္းခြင့္ မရခဲ့ၾကပါဘူး။ ေထာင္ထဲေရာက္ေတာ့ က်မလိုပဲ တျခား အမ်ဳိးသမီးငယ္ေတြဟာ ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ထားတာမရွိဘဲ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးခံထားရၿပီး တကယ္တန္းမွာ သူတို႔ဟာ ႏုိင္ငံေရးန႔ဲ စီးပြားေရးစနစ္ဆိုးအရ သားေကာင္ျဖစ္ေနၾကသူေတြဆိုတာကို ေတြ႔လိုက္ရတဲ့အတြက္ အရမ္းကို တုန္လႈပ္ခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ဆင္းရဲတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီေနရာကို ေရာက္လာၾကရသူေတြျဖစ္တယ္လို႔ သိလိုက္ရေတာ့ က်မက ကံေကာင္းတယ္လို႔ ေတြးလိုက္မိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းကစၿပီး တုိင္းျပည္ကို ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရာမွာ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။” လို႔ Time Magazine ကို မေဝေဝႏုက ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
အသက္ ၃၀ သာရွိေသးတဲ့ မေဝေဝႏုဟာ လူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္း၊ တန္းတူညီမွ် အက်ဳိးခံစားခြင့္အေၾကာင္းေတြကို သူ႔ရဲ႕ဇာတိ ရခုိင္ျပည္ နယ္ထဲက လူေတြကို သင္ၾကားေပးရင္း သူ႔ရဲ႕ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ားကို ကုန္လြန္ေစပါတယ္။
သူကိုယ္တုိင္လည္း ႐ုိဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသမီးတဦး ျဖစ္တဲ့အတိုင္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏုိင္ငံတကာမွာ ႏိုးၾကားမႈရရွိေစေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သူတဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ေထာင္ဒဏ္ ၇ ႏွစ္က်ခံခဲ့ရၿပီး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ သူမ ေထာင္က ျပန္လြတ္လာခ်ိန္မွာ သူသင္ယူဆဲ ဥပေဒပညာကို ၿပီးဆံုးေအာင္ဆက္လက္ သင္ ယူခဲ့ၿပီး ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ခဲြျခားဆက္ဆံခံရမႈေတြနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနတဲ့ တုိင္းျပည္ကို ဒီမိုကေရစီေရး တိုးျမင့္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စတင္အားထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
ေထာင္ထဲမွာ အျပစ္မရွိဘဲ ေထာင္က်ေနၾကသူေတြကို ေတြ႔ေတာ့ တုိင္ျပည္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးပံုစံကို တကယ္အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစမယ့္ အလုပ္တခုခုကို လုပ္မွျဖစ္မယ္ဆိုတာကို က်မ နားလည္လာခဲ့တဲ့အေၾကာင္း Time Magazine ကို ေျပာပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ေထာင္မွလြတ္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း Women Peace Network Arakan အဖြဲ႔ တည္ေထာင္သူ ျဖစ္သလို အမ်ဳိးသမီးမ်ား အတြက္ တရားမွ်တေရး “Justice for Women” အဖြဲ႔ကို ပူးတဲြမတည္ခဲ့သူလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႔အစည္းမွာ သူဟာ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေတြအတြက္ ဥပေဒေရးရာကိစၥေတြမွာ အခမဲ့ အက်ဳိးေဆာင္ေပးတာနဲ႔ ပညာသင္ခြင့္-စတဲ့ ကိစၥေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးၿပီး မိန္းကေလးေတြကို စြမ္းေဆာင္ရည္ျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့အေၾကာင္း သူက ေျပာပါတယ္။
“က်မအေနနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ ႔ power အင္အားကို ယံုၾကည္တယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ယံုၾကည္တယ္ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ က်မတို႔ လုပ္ေနတာက အခုနေျပာသလို အမ်ဳိးသမီးေတြကို အသိပညာေပးမႈေတြ။ ေနာက္တခုက အမ်ဳိးသမီးေတြကို အသိပညာေပးတဲ့အခါမွာဆုိရင္ Justice for Women အေနနဲ႔ဆုိရင္ ဥပေဒပိုင္းဆုိင္ရာ အသိပညာေပးမႈ။ ဥပမာ-လိင္ပိုင္ဆုိင္ရာ ေစာ္ကားခံရတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေျဖရွင္းမလဲေပါ့။ ဘယ္လိုဆိုရင္ လိင္ပိုင္ဆုိင္ရာ ေစာ္ကားခံေနရတာလဲ။ ႏႈတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ေစာ္ကားခံရတာ၊ ႏႈတ္နဲ႔ ေစာ္ကားခံရတာ စသျဖင့္ အဲဒီလိုဟာမ်ဳိးေတြကိုလည္း အသိေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီလုိ ျဖစ္လာရင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေျဖရွင္းမလဲေပါ့။ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ေနလို႔ တရားမ်ွတမႈရရွိတဲ့ေနရာမွာ အားနည္းေနတဲ့ဟာေတြကို ဥပေဒပိုင္းဆုိင္ရာ ပညာေပးမႈ၊ ဘယ္လို၊ ဘယ္လို channel ေတြက သြားလိုရလဲေပါ့။ က်မတို႔ အခု Justice for Women ဆိုလို႔ရွိရင္ ေရွ႕ေနအမေတြနဲ႔ေထာင္ထားတာေပါ့ေနာ္၊ ေရွ႕ေနအမေတြက အရမ္းေတာ္တယ္၊ Free legal consultation လိုဟာမ်ဳိးေတြ ေပးပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ က်မတို႔ legal aid – တရားေရးဆုိင္ရာ ဝန္ေဆာင္မႈ အခမဲ့ေပးတာေတြပါ လုပ္ႏုိင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။”
မေဝေဝႏုဟာ သမၼတေဟာင္း ဘုရွ္တည္ေထာင္ထားတဲ့ George Bush Center က ျပဳလုပ္တဲ့ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ေခါင္းေဆာင္မႈ ၂၀၁၅ သင္တန္းရဲ႕ ေက်ာင္းဆင္းတဦးလည္း ျဖစ္တဲ့အျပင္ Foreign Policy မဂဇၨင္းရဲ႕ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ထိပ္တန္း ႏိုင္ငံတကာေတြးေခၚပညာရွင္ စာရင္းထဲမွာလည္း ပါဝင္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဘီဘီစီရဲ႕ ထိပ္တန္းအမ်ဳိးသမီးမ်ား ၁၀၀ စာရင္းမွာလည္း မေဝေဝႏုဟာ စာရင္းဝင္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္က မေဝေဝႏုဟာ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း George W. Bush ရဲ ႔ Bush Institute က ျပဳလုပ္တဲ့ လူငယ္ဖိုရမ္ တႏွစ္ျပည့္ အခမ္းအနားကို လာရင္း အိမ္ျဖဴေတာ္မွာလည္း သမၼတအိုဘားမားနဲ႔အတူ ေတြ႔ဆံုခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။
သူက သင္ၾကားေပးေနတဲ့ ျပည္သူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတဲ့ကိစၥရပ္မ်ဳိးကို – ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ကေတာ့ သိပ္ၿပီး အေျခခံက်လြန္း၊ ေခတ္ေနာက္က်လြန္းတယ္လို႔ ယူဆေကာင္းယူဆႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေဝေဝႏုကေတာ့ ဒါဟာ အနာဂတ္အတြက္ အေရးပါတဲ့ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအျဖစ္ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို အဓိကအာ႐ံုစိုက္တာဟာ မရွိမျဖစ္ အေရးႀကီးတဲ့ ကိစၥရပ္ပါ – လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္ပါတယ္ – လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
မေဝေဝႏုအပါအဝင္ ေဖာ္ျပထားတဲ့ လူငယ္ဆယ္ဦးဟာ ကန္႔သတ္မႈေတြ၊ အတားအဆီးေတြကိုေက်ာ္လြန္ၿပီး လမ္းသစ္ကို ေဖာက္ထြက္ႏုိင္ သူေတြ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္အစြမ္းအစေတြေၾကာင့္ ေမွ်ာ္လင့္မထားတဲ့ေနရာေတြကို ေရာက္လာၾကသူေတြျဖစ္ၾကသလို ကမၻာ ႀကီးကိုလည္း ေကာင္းမြန္တဲ့ဘက္ကေန တုိးတက္ေျပာင္းလဲေစတဲ့အေၾကာင္း Time Magazine မွာ ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။
Time Magazine ရဲ႕ “အနာဂတ္လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ဆယ္ဦး” စာရင္းထဲမွာ ျမန္မာျပည္က မေဝေဝႏုအျပင္ က်န္ ကိုးဦးကေတာ့ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံက Trevor Noah ၊ El Salvador က Nayib Bukele ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက Tyler Oakley ၊ Nathan Chen နဲ႔ Emily Weiss ၊ Belgium က Hanne Gaby Odiele ၊ Austria က Sebastian Kurz ၊ အဂၤလန္က Phoebe Waller-Bridge ၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား ႏုိင္ငံက Oscar Ekponimo တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
VOA မွ ကူးယူူေဖာ္ျပပါသည္။
