မတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၈
အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္ခံရသည့္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္ခု – သီရိလကၤာႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္း ေတာင္ေပၚၿမိဳ႕ေလးမွာ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရးလူအုပ္ႀကီးက တုိက္ခုိက္မႈေတြ မလုပ္ခင္ တစ္ရပ္အလုိမွာ ဆင္ဟာလီအမ်ိဳးသားေရးအုပ္စုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ဟာ ၿမိဳ႕လယ္ေကာင္မွာ ေခါက္တုန္႔ေခါက္ျပန္ေလွ်ာက္ၿပီး လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
“ငါတုိ႔ဟာ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ ေ၀ေနတာပါ။ အခုဆုိရင္ ဒီဂါနာကုိေရာက္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ျပႆနာက ငါတုိ႔ေတြ႕တဲ့ ဆင္ဟာလီဆုိင္အေရအတြက္ဟာ ၂၀ ေတာင္မေက်ာ္ပါဘူး” လုိ႔ ေအမစ္ ၀ီရဆင္းဂီဟာ ဖုန္းကင္မရာနဲ႔ သူ႕ကိုယ္သူ႐ုိက္ၿပီး ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
စုိးရိမ္စရာအသံနဲ႔ သူက “ဒီၿမိဳ႕ကုိ မြတ္စလင္ေတြ ပုိင္သြားပါၿပီ။ ဒီကိစၥကုိ အရင္ကတည္းက ငါတုိ႔ ေျဖရွင္းသင့္တာပါ။ ငါတုိ႔ဆင္ဟာလီလူမ်ိဳးေတြကိုပဲ အျပစ္တင္ရမယ္။ ဒီဂါနာနဲ႔ အနီးတစ္၀ုိက္မွာ ဆင္ဟာလီေတြရွိရင္ လာပူးေပါင္းပါ” လုိ႕ ဆက္ေျပာပါတယ္။
Facebook၊ YouTube နဲ႔ Twitter စာမ်က္ႏွာေတြမွာ လႊင့္တင္ခဲ့တဲ့ အဲဒီဗီဒီယုိကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပန္လည္မွ်ေ၀ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီဂါနာၿမိဳ႕ရွိတဲ့ ကန္ဒီခ႐ုိင္မွာ မြတ္စလင္ေတြကုိ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ တုိက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးမႈေတြ၊ မီး႐ႈိ႕မႈေတြ မလုပ္ခင္အရင္ ဒီဗီဒီယုိ ျပန္႔ႏွံ႔ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္ စစ္တပ္ကုိ ခ်ထားခဲ့ရၿပီး အေရးေပၚအေျခအေနေၾကျငာတာ၊ အင္တာနက္ ပိတ္ပစ္တာေတြကုိလည္း အစုိးရက ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ကားလမ္းေၾကာင္းကိစၥ စကားမ်ားမႈအတြင္း ဆင္ဟာလီတစ္ေယာက္ကုိ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသားတစ္စုက ႐ုိက္ႏွက္မႈကေန ဒီအၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈ ျဖစ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အနည္းဆံုး လူ ၂ ဦးေသဆံုးကာ၊ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြ၊ ေနအိမ္နဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီ ဖ်က္ဆီး၊ မီး႐ႈိ႕ခံခဲ့ရပါတယ္။
ဒီကိစၥဟာ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ျပည္တြင္းစစ္ဒဏ္ကို အလူးအလဲခံစားခဲ့ရတဲ့ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွာ မတည္ၿငိမ္မႈ ထပ္ျဖစ္မလားဆုိတဲ့ စုိးရိမ္မႈေတြကုိ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။
တမီလ္ခြဲထြက္ေရးသမားေတြနဲ႔ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲဟာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ အဆုံးသတ္သြားေပမယ့္ သီရိလကၤာမွာ ေနာက္ထပ္ျပႆနာတစ္ခု ထပ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီတစ္ႀကိမ္မွာေတာ့ တုိင္းျပည္ရဲ႕ လူဦးေရ ၂၁ သန္းမွာ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိတဲ့ ဆင္ဟာလီ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းသာရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြအၾကား ဘာသာေရးေသြးကြဲမႈ ျဖစ္ပါတယ္။
ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ လူနည္းစုေတြ
ၿပီးခဲ့သည့္ရက္ပုိင္းအတြင္း အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈျဖစ္ခဲ့သည့္ ကန္ဒီၿမိဳ႕ တုိင္းျပည္သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုးနီးပါးမွာ ဒီလူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ခုဟာ သဟဇာတျဖစ္စြာ ေနထုိင္လာခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ မလံုၿခံဳဘူးဆုိတဲ့ ခံစားခ်က္က ဆင္ဟာလီလူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ လူထုအတြင္း မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရး အေျပာင္းအလဲေတြကလည္း အမုန္းအေျခခံ ဆင္ဟာလီ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကုိ ျမင့္တက္လာေစတယ္ လုိ႔ ေလ့လာဆန္းစစ္သူေတြက ေျပာပါတယ္။
ကုိလံဘုိအေျခစုိက္ အမ်ိဳးသားၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာင္စီရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ုိက္တာျဖစ္သူ ဂ်ီဟန္ ပီရီရာက ‘မြတ္စလင္ေတြဟာ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ လူနည္းစုဆုိၿပီး ဆင္ဟာလီေတြမွာ သမုိင္းနဲ႔ခ်ီ ကိန္းေအာင္းခဲ့တဲ့ မလံုၿခံဳဘူးဆုိတဲ့ စိတ္ေတြ’ နဲ႔ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး သေဘာထားေတြဟာ အမ်ားႀကီး ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
တမီလ္ခြဲထြက္ေရးသမားေတြကုိ အိမ္နီးခ်င္း အိႏၵိယက တမီလ္နာဒူးျပည္နုယ္နဲ႔ သြားေပါင္းမယ့္သူေတြအျဖစ္ ျမင္ခဲ့ၿပီး မြတ္စလင္ေတြကုိေတာ့ ‘ကမၻာ့ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ပူးေပါင္းကာ တစ္ေန႔က်ရင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံကုိ သိမ္းမယ္’ ဆုိၿပီး ႐ႈျမင္ေနၾကတယ္လုိ႔လည္း ပီရီရာက ေျပာပါတယ္။
မြတ္စလင္လူဦးေရတုိးလာမယ္၊ သေႏၶတားေဆးေကၽြးတာပါအ၀င္ ဆင္ဟာလီေတြရဲ႕ေမြးႏႈန္းေလ်ာ့ေအာင္ မြတ္စလင္ေတြက စီစဥ္တယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲေျပာဆုိမႈေတြကလည္း အေပၚကစုိးရိမ္မႈေတြကို ျမင့္တက္ေစပါတယ္။
အဲဒီ သြားပုပ္ေလလြင့္ေျပာၾကားမႈေၾကာင့္ ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္းက မြတ္စလင္လုပ္ငန္းေတြ မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ မြတ္စလင္စားဖုိမွဴးက ဆင္ဟာလီေတြလာရင္ အစားအစာေတြထဲမွာ ‘သေႏၶတားေဆးေတြ’ ထည့္တယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲပါ။
“ဒါေတြက လံုး၀ လုပ္ႀကံဖန္တီးထားတဲ့ ဇာတ္လမ္းေတြပါ” လုိ႔ ပီရီရာက ေျပာပါတယ္။
မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရးသေဘာထားကုိ လႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုက မြတ္စလင္ေတြဟာ စီးပြားေရးကုိ လက္၀ါးႀကီးအုပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့ မနာလုိ၀န္တုိမႈျဖစ္တယ္လုိ႔ သီရိလကၤာ မြတ္စလင္ေကာင္စီဥကၠဌ နီဇာမြတ္ဒင္ မုိဟာမဒ္ ေအမင္က ေျပာပါတယ္။
“ဒါကလည္း လုပ္ႀကံေျပာဆုိမႈဗ်။ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆုိင္ေသးေသးေလးေတြကုိ မြတ္စလင္ေတြက ပုိင္တယ္။ သူတုိေတြဟာ မ်ိဳးနဲ႔႐ုိးနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္လာတဲ့သူေတြ။ ဒါေမယ့္ လုပ္ငန္းေသးေသးေလးေတြျဖစ္ၿပီး ေန႔စဥ္လုိအပ္တဲ့ပစၥည္းေတြကို ေရာင္းတာပါ”
ေနာက္ထပ္ ယံုၾကည္မႈပ်က္သုဥ္းရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအတြင္း သီရိလကၤာမြတ္စလင္ေတြအေပၚ အာရပ္ယဥ္ေက်းမႈ ပုိမိုလႊမ္းမိုးလာတယ္ဆုိတဲ့ အျမင္လည္း ပါ၀င္တယ္လုိ႔ ေအမင္နဲ႔ ပီရီရာတုိ႔က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံျခား- အထူးသျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံေတြကုိ – ထြက္ၿပီး အလုပ္လုပ္တဲ့ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသား တစ္သန္းေက်ာ္မွာ မြတ္စလင္အေရအတြက္ဟာ မေျပာပေလာက္တဲ့ အေနအထားပါ။ သူတုိ႔ျပန္လာတဲ့အခါက်ရင္ ရွာထားေဖြထားတဲ့ ေငြေတြအျပင္၊ ထြက္သြားတုန္းကထက္ပုိတဲ့ အာရပ္အေတြးအေခၚေတြ ယူေဆာင္လာၾက တယ္’ လုိ႔ ပီရီရာက ေျပာပါတယ္။
“တစ္ခုက အာရပ္ႏုိင္ငံေတြကငြေတြဟာ သီရိလကၤာထဲ၀င္လာတယ္။ ဗလီေတြေဆာက္ၾကတယ္။ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း အရင္တုန္းကနဲ႔မတူဘဲ နီကဘ္ေတြ၀တ္လာၾကပါတယ္” လို႔ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီးေတြ မ်က္ႏွာအပါအ၀င္ တစ္ကုိယ္လံုးဖံုးထားတဲ့ ၀တ္႐ံုေတြကုိရည္ညႊန္းၿပီး ပီရီရာက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေအမင္ကလည္း “ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အေမေတြလက္ထက္က ပု၀ါေဆာင္းတာေလာက္ပဲရွိၿပီး နီကဘ္မ၀တ္ပါဘူး။ အခုဆုိရင္ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ အ၀တ္အစားေတြဟာ ေျပာင္းလဲသြားၿပီး ဆင္ဟာလီေတြက မြတ္စလင္ေတြဟာ ေဆာ္ဒီနဲ႔ အျခားအာရပ္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ပံုစံကုိ လုိက္ေနတယ္လုိ႔ ထင္လာၾကပါတယ္” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အဖမ္းျပလုိက္၊ လႊတ္လုိက္
ဒီလုိ အျမင္ေတြ၊ သြားပုပ္ေလလြင့္စကားေတြကုိ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွာ ျဖတ္ညႇပ္ကပ္ပံုေတြ၊ ဗီဒီယုိေတြနဲ႔ ခ်ဲ႕ကားေျပာဆုိလာၾကၿပီး အထူးသျဖင့္ ဆင္ဟာလီ အမ်ိဳးသားေရးအုပ္စုေတြကုိင္တဲ့ Facebook စာမ်က္ႏွာေတြမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေလ့လာသူေတြက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီထဲမွာ ၀ီရဆင္ဆင္းဟီ ဦးေဆာင္တဲ့ Mahason Balakaya နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီး ဂါလာဂုိဒါ အတၱီ ဂနာဆရ ဦးေဆာင္တဲ့ Bodu Bala Sen (BBS) အဖြဲ႕တုိ႔က ထင္ရွားပါတယ္။ BBS ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕ မဘသနဲ႔ အခ်ိတ္အဆက္ရွိပါတယ္။
ပီရီရာက BBS နဲ႔ Mahason Balakaya အဖြဲ႕တုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံအတြင္းမွာ လူထုေထာက္ခံမႈ သိပ္မရေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး လႈံ႕ေဆာ္မႈကုိေတာ့ လူမ်ားစုဆင္ဟာလီေတြက ျဖန္႔ေ၀ၾကတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြ၊ အမုန္းစကားေတြ ေျပာေနတာကုိ သမၼတေဟာင္း မုိင္သရီပါလာ ဆရီဆီနာ အစုိးရက ထိေရာက္တဲ့ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈေတြ မလုပ္တာေၾကာင့္ ဒီအုပ္စုေတြဟာ အတင့္ရဲလာတယ္လုိ႔ အျခား တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ေျပာပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ အလုသ္ဂမာမွာ လူ ၄ ဦးေသဆံုးၿပီး အနည္းဆံုး ၈၀ ေလာက္ ဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး တုိက္ခုိက္မႈဟာ ဂနာဆရရဲ႕ လႈံ႕ေဆာ္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေျပာဆုိခဲ့ၾကေပမယ့္ အဲဒီတုန္းက ဖမ္းဆီးမႈေတြ မလုပ္ခဲ့ပါဘူး။
အမုန္းစကားအတြက္ တရား႐ံုးမွာ လာေရာက္ေျဖၾကားဖုိ႔ ဆင့္ေခၚမႈကုိ မလာေရာက္တာေၾကာင့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕က သူ႕ကုိ ၀ရမ္းေျပးအျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ပုိင္း ဒီဘုန္းႀကီးဟာ သူ႕ဟာသူ လာအဖမ္းခံခဲ့ေပမယ့္ အမာခံနဲ႔ ျပန္လြတ္သြားပါတယ္။ အမႈက ဆက္သြားေနတုန္းပါ။
ကန္ဒီက တုိက္ခုိက္မႈေတြမွာ သီရိလကၤာ အာဏာပုိင္ေတြဟာ ၀ီရဆင္းဟီနဲ႔ သူ႕တပည့္ ၉ ဦးကုိ ဖမ္းခဲ့ေပမယ့္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒီအေရးယူမႈဟာ သိပ္မထိေရာက္ဘဲ ေနာက္လည္းေနာက္က်တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သီရိလကၤာ လူ႕အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ သာဂ်ီ ႐ူ၀မ္ပသီရာက ၀ီရဆင္းဟီကုိ ဖမ္းဆီးတာဟာ မလံုေလာက္ဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
အရင္ကတုိက္ခုိက္မႈေတြမွာ ဖမ္းဆီးတာေတြ လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ျပစ္ဒဏ္ခ်တာမ်ိဳး သိပ္မေတြ႕တာကုိလည္း သူမက ေထာက္ျပပါတယ္။
“အစုိးရ၊ ဥပေဒစုိးမုိးေရး အာဏာပုိင္ေတြအေနနဲ႔ ဒီလုိ အဖမ္းျပလုိက္ လႊတ္လုိက္နဲ႔ သံသရာလည္ေနတာကုိ အဆံုးသတ္တာ၊ တုိင္းရင္းသားနဲ႔ ဘာသာေရးလူနည္းစုေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ ထုိင္ၾကည့္ေနတာေတြ မရွိခဲ့ဘူးဆုိရင္ ေနာက္ကြယ္က လက္မဲေတြဟာ ဒီေလာက္အတင့္ရဲမွာ မဟုတ္ပါဘူး”
လူနည္းစုေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ သည္းခံမွာမဟုတ္ဘူး၊ တုိင္းျပည္အတြင္းမွာ ဘယ္လူမ်ိဳး၊ ဘယ္ဘာသာကမွ တစ္ျခားလူေတြအေပၚ အႏုိင္က်င့္ဗုိလ္က်လုိ႔မရဘူးဆုိတာ လူထုသိေအာင္ ဘာသာေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြက မျဖစ္မေန ခ်ျပဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လုိ႔လည္း ႐ူ၀မ္ပသီရာက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
(Aljazeera သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ In Sri Lanka, hate speech and impunity fuel anti-Muslim violence ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)
