ဒီဇင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၇
M-Media
– ေဂ်႐ုစလင္ကုိ အစၥေရးရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အေမရိကန္က အသိအမွတ္ျပဳမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကုလလံုၿခံဳေရးေကာင္စီ အေရးေပၚအစည္းအေ၀းမွာ ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်လုိက္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေပါင္း ၈ ႏုိင္ငံရဲ႕ ေတာင္းဆုိမႈနဲ႔အတူ မေန႔ကျပဳလုပ္တဲ့ အဲဒီအစည္းအေ၀းမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ မဟာမိတ္ႏုိင္ငံေတြအပါအ၀င္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေမရိကန္ကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကတာပါ။
ကုလ
အေရွ႕အလယ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးေရးမွဴး နီကုိေလး မလာဒီေနာ့ဗ္ က ‘ေဂ်႐ုစလင္ကိစၥဟာ ပဋိပကၡရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအဆင့္မွာ ေဆြးေႏြးရမယ့္ အထိအခုိက္မခံဆံုး၊ အခက္ခဲဆံုးကိစၥျဖစ္တယ္’ လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ေဂ်႐ုစလင္ရဲ႕ အေနအထား၊ လကၡဏာေတြကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ေရရွည္ရွိခဲ့တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိ ေျပာင္းလဲသြားေစမယ့္ ဘယ္လုိ တစ္ဖက္သက္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးမဆုိ လက္ရွိ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈကုိ ထိခုိက္ႏုိင္ၿပီး ေဒသတစ္၀ွမ္းမွာ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ျဖစ္လာနုိင္တယ္ဆုိတာ ကုလက အႀကိမ္ႀကိမ္ေျပာထားၿပီးသားပါ”
အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ တုန္႔ျပန္မႈေတြဟာ ျပင္းထန္လာမယ့္ အႏၱရာယ္ရွိေနေၾကာင္း၊ သမုိင္းနဲ႔ခ်ီ ရွိခဲ့တဲ့ အစၥေရး-ပါလက္စတုိင္း ျပႆနာဟာ လက္ရွိမွာ အေရးႀကီးတဲ့ အေနအထားတစ္ခု ေရာက္ေနတာကုိ ကမၻာက ျမင္ေနရေၾကာင္း မလာဒီေနာ့ဗ္က ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
ပါလက္စတုိင္း
ကုလဆုိင္ရာ ပါလက္စတုိင္း သံအမတ္နဲ႔ အၿမဲတမ္းေစာင့္ၾကည့္သူ ရီယာ့ဒ္ မန္ဆူရ္က ထရမ့္အစုိးရဟာ ‘ေဂ်႐ုစလင္ရဲ႕ တရားေရး၊ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ သမုိင္းဆုိင္ရာ အေနအထား၊ ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ အမ်ိဳးသားဆႏၵေတြကုိ ခ်ိဳးေဖာက္လုိက္တာျဖစ္တယ္’ လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ေတာင္ေတာ္ေလးကုိ ေနာင္တျဖစ္ရမယ့္ ဒီေၾကျငာခ်က္ဟာ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုလံုးမွာ တင္းမာမႈေတြ၊ အႏၱရာယ္ေတြ ပုိမိုျမင့္တက္လာမွာပါ”
ေနာက္ၿပီး မန္ဆူရ္က အစၥေရးဟာ ပါလက္စတုိင္းပုိင္ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္ကုိ သိမ္းပုိက္မႈကုိ အဆံုးသတ္ရမယ္ဆုိတဲ့ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒ၊ အရင္ ကုလဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြရဲ႕ အႏွစ္သာရကို အေမရိကန္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္က ေျပာင္းလဲႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္း ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ယူေက
ကုလဆုိင္ရာ ယူေကသံအမတ္ႀကီး မက္သယူး ႐ုိင္ကေရာ့ဖ္က သူတုိ႔အေနနဲ႔ တယ္လ္အဗီးက ၿဗိတိန္သံ႐ံုးကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ဖုိ႔ အစီအစဥ္မရွိေၾကာင္း၊ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတုိင္း ႏွစ္ႏုိင္ငံတည္ရွိေရးကုိ အေျခခံကာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈကုိ အခုိင္အမာေထာက္ခံေၾကာင္း၊ ေဂ်႐ုစလင္ကုိ ႏွစ္ႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ မွ်ေ၀ အသံုးျပဳရမွာျဖစ္ကာ ေဆြးေႏြးမႈေတြကေန အေျဖထုတ္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒီနည္းလမ္းကသာ အစၥေရးက ထုိက္တန္တဲ့ ေရရွည္လံုၿခံဳေရးကိစၥ၊ ပါလက္စတုိင္းေတြေတာင္းဆုိေနတဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ခုနဲ႔ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္ေရး အဆံုးသတ္မႈေတြအတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းပါပဲ” လုိ႔ ၿဗိတိန္သံအမတ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ျပင္သစ္
ျပင္သစ္ကေတာ ့အေမရိကန္အေနနဲ႔ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒနဲ႔ ကုိက္ညီရဲ႕လားဆုိတာကုိ ရွင္းျပဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကုလ ျပင္သစ္သံအမတ္ ဖရန္ကုိအစ္ ဒီလက္ထရီက ေဂ်႐ုစလင္ကိစၥဟာ ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းမႈေတြကေန အေျဖရွာရမွာျဖစ္ၿပီး ေဂ်႐ုစလင္ကုိ ဘယ္သူမွ မပုိင္ဆုိင္ဘူးလုိ႔ ျပင္သစ္က လက္ခံထားေၾကာင္း၊ သမုိင္းဆုိင္ရာနဲ႔ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အေရးပါမႈေတြရွိေနတဲ့ ဒီၿမိဳ႕ဟာ ေဒသတြင္း ပဋိပကၡနဲ႔ တည္ၿငိမ္မႈေတြအတြက္ အဓိကေသာ့ခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ႏွစ္ႏုိင္ငံတည္ရွိေရးဆုိတဲ့ အေျဖကလြဲၿပီး တစ္ျခားနည္းလမ္းမရွိသလုိ၊ ေဂ်႐ုစလင္ကိစၥအတြက္ ႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီခ်က္မရဘဲနဲ႔လည္း ႏွစ္ႏုိင္ငံအေျဖ ထြက္မွာမဟုတ္ပါဘူး”
႐ုရွား
ကာလရွည္ ရွိေနခဲ့တဲ့ ဒီျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းရာမွာ ကုလရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အဓိကထားရမယ္လုိ႔ ႐ုရွားသံအမတ္ ဗာစီလီ နီဘန္ဇယာက လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ေဂ်႐ုစလင္ရဲ႕ အထိအခုိက္မခံတဲ့ကိစၥကုိ ပါလက္စတုိင္း-အစၥေရး ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းမႈေတြကေနတစ္ဆင့္ ေျဖရွင္းရမွာပါ”
ေဂ်႐ုစလင္အေပၚ အေမရိကန္ရဲ႕ သေဘာထားဟာ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတုိင္းၾကား ဆက္ဆံေရးကုိ ပုိမို ဆုိးရြားေစႏုိင္ၿပီး ေဒသတြင္းမွာလည္း သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိလာနိင္ေၾကာင္း၊ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲရလဒ္ေတြ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ကိစၥကုိ ပါ၀င္သူေတြက ေရွာင္ရွားၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းေၾကာင္း နီဘန္ဇယာက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဂ်ပန္
ကုလဆုိင္ရာ ဂ်ပန္သံအမတ္ ကုိ႐ုိ ဘက္႐ွိဳက မိမိတုိ႔အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေတြ၊ ကုလဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကုိ အေျခခံတဲ့ ၂ ႏုိင္ငံအေျဖကုိသာလက္ခံေၾကာင္း၊ ေဂ်႐ုစလင္ကိစၥဟာ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈကေန ေျဖရွင္းရမွာျဖစ္ၿပီး လက္ရွိ ေျမျပင္မွာ တင္းမာမႈေတြ ျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ အလြန္အမင္းစုိးရိမ္မိေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေဂ်ာ္ဒန္
ေဂ်႐ုစလင္က မြတ္စလင္နဲ႔ ခရစ္ယာန္ေတြရဲ႕ ျမင့္ျမတ္ရာေနရာကို တာ၀န္ယူေစာင့္ေရွာက္ေနတဲ့ ေဂ်ာ္ဒန္က အေမရိကန္ရဲ႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒေတြကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ေနတဲ့အတြက္ မိမိတုိ႔က ဆန္႔က်င္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“ေျမျပင္မွာ အေနအထားသစ္တစ္ခုကုိ ဖန္တီးဖုိ႔အတြက္ တစ္ဖက္သက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ အလုပ္မျဖစ္ဘဲ ေရွာင္ရွားရမယ့္ကိစၥျဖစ္တယ္လုိ႔ ကၽြန္မတုိ႔ ဘုရင့္ႏုိင္ငံက ယံုၾကည္ပါတယ္” လုိ႔ ကုလဆုိင္ရာ ေဂ်ာ္ဒန္သံအမတ္ ဆီမာ ဘာဟုစ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီလုိဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ တင္းမာမႈေတြ၊ ျပႆနာေတြ ပုိမိုဆုိးရြားလာႏုိင္ၿပီး အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္ကုိ ပါလက္စတုိင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္လုိ႔ သူမက ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
“ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြအတြက္ တရားမွ်တမႈကုိ ေဆာင္က်ဥ္းတဲ့ ေျဖရွင္းမႈမ်ိဳး မရွိဘဲနဲ႔ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးဆုိတာ ရွိလာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေဂ်႐ုစလင္နဲ႔ ၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ဘာသာတရားအားလံုးက ျမင့္ျမတ္ရာေနရာေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ဟာ အဓိကဦးစားေပး ျဖစ္ရပါလိမ့္မယ္”
အီဂ်စ္
ကုလဆုိင္ရာ အီဂ်စ္သံအမတ္ အဘ္ဒဲလ္ လတစ္ဖ္ အဘူလတၱာက အေမရိကန္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ ႐ႈတ္ခ်တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ဒါဟာ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ အာရပ္ေတြကုိ ဆြေပးလုိက္တာျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။
“ဒီလုိ တစ္ဖက္သတ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တရား၀င္ျဖစ္မႈကုိ ခ်ိဳးေဖာက္လုိက္တာျဖစ္ၿပီး ဒီၿမိဳ႕ဟာ အစၥေရးရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္မႈေအာက္မွာ ရွိေနတာေၾကာင့္ ေဂ်႐ုစလင္ရဲ႕ တရား၀င္အေနအထားအေပၚ သက္ေရာက္မႈရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ လက္ရွိ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အမွတ္သညာကုိ ေျပာင္းလဲမယ့္ ဘယ္လုိေဆာင္ရြက္မႈမ်ိဳးမွ တရား၀င္ျဖစ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး”
အေမရိကန္သံအမတ္က ကုလဟာ အစၥေရးကိစၥဆုိရင္ ဘက္လုိက္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး၊ အစၥေရး သံအမတ္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳမႈကုိ ႀကိဳဆုိေၾကာင္း၊ အျခားႏုိင္ငံေတြအေနနဲ႔ ဒီလုိေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ တုိက္တြန္းေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
