ေအာက္တိုဘာ ၂၆ ၊ ၂၀၁၇
ေဆာင္းပါးရွင္- ျမင္သစ္
ဘာသာေပါင္းစုံ ခ်စ္ၾကည္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ဆုေတာင္းပြဲေတြ ေခတ္စမ္းေနေတာ့…ဘာသာေရးပြဲေတာ္ေတြကလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္…မြတ္စလင္မ္တို႕ရဲ့ စြန္႕လွဴအီးဒ္ပြဲေတာ္၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႕ရဲ့ အဘိဓမၼာအခါေတာ္ေန႕နဲ႕ သီတင္းကၽြတ္ပြဲေတာ္၊ ဟိႏၵိဴဘာသာဝင္တို႕ရဲ့ ေဒပါဝလီပြဲေတာ္ေတြ လတ္တေလာ ျပီးထားျပီး မၾကာမီ ဒီဇင္ဘာမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တို႕ရဲ႕ ဘာသာေရးပြဲေတာ္ေတြကလည္းလာေတာ့မွာဆိုေတာ့…ဘာသာေပါင္းစုံ ခ်စ္ၾကည္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေလး မွ်ေဝပါရေစ။
ဘာသာေပါင္းစုံ ခ်စ္ၾကည္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ ဘာသာတရားအသီးသီးတို႕ရဲ့ ပြဲေတာ္ေတြဟာ ဘာသာတရားေတြရဲ့ ေနာက္လိုက္ေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကား ခ်စ္ၾကည္ရင္းနီးေရး ေပါင္းကူးေတြပါပဲ။ အလင္းရဲ့ သတင္းစကားေတြ ဖလွယ္ဖို႕ အေၾကာင္းေတြပါပဲ။
ဒါေပမယ့္…အဲ့ဒီ့မွာ ရႈေထာင့္နဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္မႈကေတာ့ အေတာ္ေလး အေရးၾကီးပါတယ္။ ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့…ခ်ဥ္းကပ္မႈမေတာ္ရင္ ခ်စ္ၾကည္ေရး ရင္းနီးေရးအျခားတစ္ဖက္ ေဝးကြာျခင္းဆီကို ေရာက္သြားေစႏိုင္လုိ႕ပါပဲ။ ဒါမွမဟုတ္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြ အေဟာသိ အခ်ည္းအႏွီးျဖစ္သြားေစႏိုင္လို႕ပါပဲ။
ပထမဦးဆုံး…ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးဆိုရာမွာ အေရးၾကီးဆုံးက ဘာသာတရားေတြရဲ့ မတူညီမႈ ကြဲျပားမႈကို လက္သင့္ခံႏိုင္ဖုိ႕ အေရးၾကီးပါတယ္။ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ ေျပာရရင္ေတာ့ tolerance ေပါ့…မတူကြဲျပားမႈကို လက္ခံျခင္းေပါ့။
ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးကို ဦးတည္လိုေစာအားၾကီးျပီး တခါတရံ ဘာသာတရားေတြဟာ အတူတူပါပဲဆိုတဲ့စကားဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး သတိထားရမယ့္ ဟာပါ။ ဘယ္လို ဘယ္ပုံတူတာလည္း ဆိုတဲ့ ေကာက္ခ်က္ အေရးၾကီးပါတယ္။
ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့…ဘာသာတရားေတြဟာ လူသားေတြ ေကာင္းေစဖို႕ ဒါေၾကာင့္ အတူတူပဲဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ႕ ေဟာေျပာသြန္သင္ခ်က္ေတြဟာ…တကယ္ေရာ ေအာက္ေျခလူထုမွာ ထိေရာက္ေစရဲ့လားဆိုတာ ျပန္သုံးသပ္သင့္တဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈပါ။
မတူလုိ႕ဘဲ အမည္ေတြေတာင္ကြဲေနျပီေလ… ဟိႏိၵဴဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာနဲ႕ အစၥလာမ္ဘာသာနဲ႕ အျခားလူနည္းစုကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာတရားေတြ ရိွေသးတယ္။
အလြယ္ ဥပမာေပးေျပာရရင္…ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာသင္ၾကားမႈအရ သစၥာေလးပါးတရားေတြကို မသိမျမင္သူဟာ ဒိဌိ အျမင္မွားတဲ့သူေပါ့၊ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အစၥလာမ့္သင္ၾကားမႈအရ မိမိကိုဖန္ဆင္းထားတဲ့ တစ္ပါးတည္းေသာ ကိုးကြယ္ရာ အလႅာဟ္ရွင္ကို ယုံၾကည္ျခင္းဆိုတဲ့ ေသာဝ္ဟီဒ္တရားကို မသိျမင္သူဟာ ကုဖရ္ ဖုံးကြယ္ထားတဲ့သူပါ။
ဒိဌိနဲ႕ ကုဖရ္ အျပန္အလွန္ ျဖစ္ေနတဲ့ ဘာသာတရားႏွစ္ခု ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ မတူပါ။ ဘာသာတရားရဲ့ အႏွစ္သာရပိုင္း အဆင္ျမင့္ဆုံး အပိုင္းကို သြားေလ ကြဲေလပါပဲ။
အဲ့ဒါကို ဘာသာတရားေတြဆိုတာ အတူတူပဲ ေကာင္းဖို႕ပဲ သစၥာတရားဆီကို သြားၾကတာပဲဆိုတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး သတိထားရပါမယ္။ ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့…လက္ေတြ႕ grass-root level ေအာက္ေျခ လူထုမွာ လုံးဝ အလုပ္မျဖစ္ပါ။
အဲ့ဒီ့ခ်ဥ္းကပ္မႈကို တရားေသဆုပ္ကိုင္ထားမယ္ဆိုရင္ အက်ိဳးရလဒ္က ဘာသာေရးခုတုံးလုပ္ ညစ္ပတ္တဲ့ႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ ဘာသာေရးတင္းမာမႈေတြရိွလာေနတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ႏိုင္ငံမွာ Interfaith ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးပြဲေတြ လုပ္ေနတာ အလကားပါကြာ၊ တကယ္လည္း ထိမွမထိေရာက္တာဆိုတဲ့ ဟာပါပဲ။
လက္ေတြ႕က်ျပီး အမွန္တကယ္လိုအပ္ေနတဲ့ အရာက tolerance ပါ။ ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြက လူထုဆီ ေဆာင္ယူလာေပးရမယ့္ အရာက မတူကြဲျပားတဲ့ ဘာသာတရားေတြကို ကိုးကြယ္ယုံၾကည္သူေတြ အခ်င္းခ်င္း လက္သင့္ခံျခင္းပါပဲ။
မတူကြဲျပားမႈဟာ လူသားေတြရဲ့ ျဖစ္တည္မႈနဲ႕ တူယွဥ္တြဲရိွေနတဲ့ အရာဆိုတာကို အရင္ႏွလုံးသြင္းဖို႕ လိႈက္လွဲစြာ လက္ခံဖို႕ အေရးၾကီးပါတယ္။
ဟိုးေရွးယခင္ကတည္းက ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အသားအေရာင္၊ ပုံပန္းသ႑န္၊ ဘာသာစကားစတာေတြ မတူကြဲျပားတဲ့ လူေတြ အခ်င္းခ်င္းေရာေႏွာတည္ရိွတဲ့ ကမာၻေလာကၾကီးမွာ အခုလို ကမာၻ႕ရြာျဖစ္လာတဲ့ Globalization Era မွာ ပိုလို႕ေတာင္ မတူကြဲျပားမႈေတြ တူယွဥ္တြဲရိွမယ္ဆိုတာကို အရိွကို အရိွအတုိင္း သိျမင္လက္ခံဖို႕ အေရးၾကီးပါတယ္။
တူတာေတြပဲ စုမယ္ တူတာေတြပဲ လုပ္မယ္ တူမွ ရမယ္ တူမွ လက္သင့္ခံမယ္ဆိုတာ လုံးဝ လက္ေတြ႕မက်တဲ့ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ ေတြးေခၚမႈ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္မႈဆိုတာကို သိျမင္ဖို႕ လိုပါတယ္။
ဘာသာေရး ရႈေထာင့္အရ သီးသန္႕ေျပာရရင္ကို ေဂါတမျမတ္ဗုဒၶနဲ႕ တပည့္သာဝကရဟႏၱာၾကီးေတြ သက္ေတာ္ထင္ရွားရိွေနတဲ့ အခ်ိန္မွာကို အဲ့ဒီ့ကာလ အဲ့ဒီ့ပတ္ဝန္းက်င္က လူအားလုံး ဗုဒၶဘာသာဝင္ မျဖစ္ခဲ့သလို၊ ခရစ္ေတာ္ (ျငိမ္းခ်မ္းပါေစေၾကာင့္ ေမတၱာပို႕သအပ္ပါသည္)နဲ႕ ရွင္ေပါလုတို႕ကာလမွာလည္း ထို႕နည္းတူ အဲ့ဒီ့ေခတ္ အဲ့ဒီ့ေဒသ လူအားလုံး ခရစ္ယာန္မျဖစ္ခဲ့ပါ။ အလားတူ မုဟမၼဒ္သခင္ (ျငိမ္းခ်မ္းပါေစေၾကာင့္ ေမတၱာပို႕သအပ္ပါသည္)ရဲ့ ၂၃ႏွစ္တာ ၾကိဳးပမ္းမႈမွာလည္း အဲ့ဒီ့ေခတ္ကာလာ လူအားလုံး မြတ္စလင္မ္မျဖစ္ခဲ့ပါ။ ဒါဟာ အရိွတရားပါ။ အဲ့ဒီ့ဘာသာေရး ဦးေသွ်ာင္ၾကီးေတြ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ သူတုိ႕ေခတ္ကာလ သူတို႕ေဒသမွာ ရိွေနတဲ့ အျခားမတူကြဲျပားတဲ့့ ဘာသာတရားယုံၾကည္သူေတြနဲ႕ တူယွဥ္တြဲေနထုိင္ခဲ့ရတာခ်ည္းပါပဲ။ ဥပမာ- ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္နဲ႕ ပထမဦးဆုံး ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ိဳးဆက္ဆိုလွ်င္ ဟိႏၵိဴဘာသာဝင္ေတြ ဂ်ိန္းဘာသာဝင္ေတြနဲ႕အတူ၊ ခရစ္ေတာ္နဲ႕ ေနာက္လိုက္ေတြဆိုလွ်င္ ဂ်ဴးဘာသာဝင္ေတြနဲ႕၊ မုဟမၼဒ္သခင္နဲ႕ ေရာင္းရင္းသာဝကေတြဆိုလွ်င္ ၾကားခံနတ္ကိုးကြယ္သူေတြ၊ ဂ်ဴးေတြ၊ ခရစ္ယာန္ေတြနဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့ၾကတာပါပဲ။
ဒါေပမယ့္ ဘာသာတရားေတြရဲ့ သြန္သင္ခ်က္ေတြက လုံးဝ မတူတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး၊ တူညီတဲ့ က်င့္ဝတ္ပိုင္း သြန္သင္မႈေတြ ရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီ့အခ်က္ေတြကေတာ့ ကြဲျပားတဲ့ ဘာသာတရားေတြအၾကား အဲ့ဒီ့ဘာသာဝင္ေတြ အၾကားမွာ နီးကပ္ေစမယ့္ ေပါင္းကူးေပးမယ့္ အရာေတြ common ground ေတြပါပဲ။ ကြဲျပားစြာ တူညီျခင္းလို႕ပဲ ေျပာရမလား။
အဲ့ေတာ့ ဘာသာတရားေတြဟာ မတူဘူး ကြဲျပားတယ္၊ အဲ့ဒါေၾကာင့္ ဘာသာတရားအသီးသီးကို ယုံၾကည္လိုက္နာတဲ့သူေတြမွာလည္း မတူညီမႈ ကြဲျပားမႈေတြ ရိွကို ရိွမယ္ဆိုကို လက္သင့္ခံျပီးေနာက္မွာမွ…မတူတဲ့ ဘာသာတရားေတြမွာ တူညီတဲ့ က်င့္ဝတ္ပိုင္း သြန္သင္မႈေတြ ရိွတယ္၊ ယုံၾကည္လိုက္နာတဲ့သူေတြမွာလည္း လူဆိုတဲ့ လူသားျဖစ္မႈဆိုတဲ့ တူညီမႈရိွတယ္ဆိုတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ိဳးနဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ရပါမယ္။
မတူညီ ကြဲျပားျခင္းကို အသိအမွတ္မျပဳႏိုင္ဘူး လက္သင့္မခံႏိုင္ေသးဘူးဆိုလွ်င္ common groundေတြ ရွာေနလို႕လည္း အလုပ္ျဖစ္မွာ မဟုတ္သလို၊ တကယ့္ခ်စ္ၾကည္မႈ တူယွဥ္တြဲေနထိုင္မႈကိုလည္း တည္ေဆာက္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါ။
ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့ မတူတာ ကြဲျပားတာကိုပဲ ျပႆနာလုပ္ေန အျပစ္ရွာေနမွာကိုး။ ဒီေန႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ျပႆနာက အဲ့ဒါပါပဲ။ ငါတို႕လို မယုံၾကည္ဘူး၊ ငါတို႕လို စကားမေျပာဘူး၊ ငါတုိ႕လို မဝတ္စားဘူး၊ ငါတို႕လို မစားဘူး၊ ငါတို႕လို ဝတ္မျပဳဘူး၊ ငါတို႕လို…ငါတို႕လို…ငါေကာလို႕ မဆုံးပါဘူး။ ဒါဟာအမွန္တကယ္ေတာ့ ဘာသာေရးဦးေသွ်ာင္ၾကီးေတြရဲ့ သြန္သင္ခ်က္နဲ႕လည္း အေရွ႕နဲ႕ အေနာက္ ေတာင္နဲ႕ေျမာက္လို႕ ဆန္႕က်င္တဲ့ အရာေတြ ေတြးေခၚယုံၾကည္မႈေတြပါ။
ဒါေပမယ့္…ဒီေန႕ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ဘာသာႏိုင္ငံေရး မ်က္ႏွာဖုံးေအာက္မွာ အဲ့ဒီ့အရာေတြကပဲ ဘာသာတရားေတြရဲ့ စံႏႈန္းေတြလိုလို စံသြန္သင္ခ်က္ေတြလိုလို ျဖစ္လာေနပါတယ္။ ဘာသာတရားေတြက ယုံၾကည္ရာ ညႊန္ၾကားသင္ျပတဲ့ သစၥာတရား အမွန္တရားေတြကေတာ့ ဘယ္သူမွ မသိေတာ့လည္း ဘယ္သူမွ မလိုက္နာမက်င့္သုံးေတာ့လည္း သူ႕ဖာသာသူတည္ရိွေနမယ့္ တရားေတြဆိုေတာ့…ဒီျဖစ္ရပ္ကို ဘာသာတရားေတြရဲ့ က်ဆုံးခန္းဆိုတာထက္ လူသားရဲ့ က်ုဆုံးခန္း နိဒါန္းလို႕ပဲ သမုတ္ရမယ့္ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးပါ။
မတူညီကြဲျပားမႈကို လက္သင့္ခံျခင္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ႏိုင္ငံ ခ်ီတက္သြားေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရး အေျခခံအုတ္ျမတ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဗဟုလူမႈအဖြဲ႕အစည္း ဗဟုဝါဒရဲ့ အသက္ေသြးေၾကာပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ သိေစလိုတာက ကၽြန္ေတာ္တို႕ တစ္ဦးခ်င္းရဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူအဖြဲ႕အစည္းရဲ့ ယုံၾကည္က်င့္ၾကံမႈဟာ ႏိုင္ငံတစ္ခုလုံးရဲ့ အေရြ႕အထိ ခ်ိတ္ဆက္ေနတယ္ဆိုတာပါပဲ။
ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ ဆုေတာင္းပြဲေတြကေန ေပးရမယ့္ သတင္းစကား၊ သင္ယူရမယ့္ သင္ခန္းစာက…ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ မတူညီမႈေတြ ကြဲျပားမႈေတြနဲ႕ ကမာၻေလာကၾကီးမွာ ေနထိုင္တယ္၊ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ဘာသာတရားေတြကို ယုံၾကည္လိုက္နာၾကတယ္၊ အဲ့ဒီေနာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြဟာ လူသားဆိုတဲ့ တူညီမႈၾကီး ရိွတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လိုက္နာက်င့္ၾကံေနတဲ့ ဘာသာတရားေတြမွာ တူညီတဲ့ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သြန္သင္မႈေတြလည္း ရိွတယ္ဆိုတာပါပဲ။
ဘာသာေပါင္းစုံခ်စ္ၾကည္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ဘာသာတရားေတြကို ခ်ဥ္းကပ္ရာမွာ မတူညီကြဲျပားမႈကို ဦးစြာလက္ခံျပီးမွ common ground ေတြကို ရွာေဖြျခင္းက ဘာေၾကာင့္ လက္ေတြ႕မွာ အေရးၾကီးလည္းဆိုတာ အပိုင္း ၂ အေနနဲ႕ အခ်ိန္ရရင္ ဆက္ေရးပါဦးမယ္။
