Genocide ေဝါဟာရ၊ Genocide ဥပေဒ ရဲ႕ ပဲကိုင္ရွင္ Dr.Raphael Lemkin (အပိုင္း-၁) ဖတ္ရန္
Genocide ေဝါဟာရ၊ Genocide ဥပေဒ ရဲ႕ ပဲကိုင္ရွင္ Dr.Raphael Lemkin လူသားဆိုတာ Homo sapiens၊ လူသားရဲ႕ Genus နဲ႕ specie ေပါ့ဗ်ာ၊
ေနာက္ျပီးက်ေနာ္တို႕ သိတဲ႕ bacteriocidal , fungicidal အဲ႕စာလံုးေတြမွာ ပါတဲ႕ cidal ဆိုတာ သတ္တာေပါ့ဗ်ာ။
Raphael က Genus ဆိုတဲ႕စာလံုးနဲ႕ Cidal ကို ေပါင္းျပီး Terminology အသစ္တခု ထြက္လိုက္တယ္ဗ်။
(ဂရိ word ”Genos”= tribe or race နဲ႕ လက္တင္ word ”Caedere” ကို ေပါင္းျပီးတီထြင္လိုက္တယ္လို႕ေျပာရင္ ပိုတိက်မယ္ဗ် )
Genocide တဲ့ဗ်ာ၊
စတင္ႀကားရတဲ့ လူတေယာက္ဟာ ဒီ word ေႀကာင့္ စိတ္နွလံုးကို ဆြဲညွစ္လိုက္သလို ခံစားရတယ္ လို႕ေျပာတယ္။
Genocide ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကဘာလဲ ? ဒီစာလံုးရဲ႕ ျဖတ္သန္းမႈ ခရီးစဥ္ေတြ ၊ သူ႕ရဲ႕ လူ႕သမိုင္းအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြဟာ ႀကီးလြန္းလွပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ သာမန္လူေတြအဖို႕ သတိမမူမိေလာက္ေအာင္ကို ဒီစာလံုးက မုန္တိုင္းရဲ႕ဗဟို တခုလိုျငိမ္သက္ေန တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ သူလႈပ္ပီဆိုရင္ေတာ့ နိုင္ငံေတြ ျပိဳကြဲတတ္တယ္၊ ပထဝီ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ေျပာင္းလဲတတ္ပါတယ္။
က်ေနာ့္ အေနနဲ႕ ဒီေနရာမွာ Raphael Lemkin ဆိုတဲ႕ လူတေယာက္အေႀကာင္းေရးရာကေန Genocide ဆိုတဲ႕ စကားလံုးကို ရွင္းဖို႕လိုလာပါျပီ။ ဒါဟာ က်ေနာ္လို သာမန္လူတေယာက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းနဲ႕ မထိုက္တန္ေပမယ့္ post ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အရ ေရးရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
Genocide နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး
၁။ ဒီစကားလံုးရဲ႕ ျဖတ္သန္းခဲ့ရမႈ
၁။ genocide ဆိုတဲ႕ စကားလံုးရဲ႕ ျဖတ္သန္းခဲ႕ရမႈ
-အဘိဓါန္ျပဳစုေရး တာဝန္ယူထားတဲ႕ တကၠသိုလ္ အသီးသီးကလဲ ဒီစကားလံုးကို english word တခုအျဖစ္လက္ခံျပီး အဘိဓါန္ေတြမွာ ထည့္သြင္းေပးခဲ႕ႀကတယ္။
-ဒုတိယ ကမၻာစစ္အျပီး ဖြဲ႕ခဲ႕တဲ႕ န်ဴ ရင္ဘတ္ စစ္ခံုရံုးရဲ႕ စီရင္ခ်က္ အခ်ိဳ႕ မွာ ဒီစကားလံုးကို သာမန္အဂၤလိပ္ စကားလံုး တလံုးအေနနဲ႕ သံုးစြဲခဲ႕တယ္။
-၁၉၄၈ ဒီဇင္ဘာ ၉ မွာ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံက Genocide နဲ႕ပတ္သတ္တဲ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဆင့္သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုနိုင္ခဲ႕ျပီး Genocide ဟာ ဥပေဒအရ အဓိပၸါယ္ သက္ေရာက္တဲ႕ စကားလံုးတလံုးျဖစ္လာခဲ႕တယ္
(ဒီအဆင့္တိုင္း အဆင့္တိုင္းမွာ ရွိတဲ႕ Raphael ရဲ႕ အားထုတ္မႈေတြေႀကာင့္ သူ႕ကို Genius လို႕ က်ေနာ္က ယူဆတာပါ)
၁၉၄၈ ေနာက္ပိုင္းမွာ နိုင္ငံအသီးသီးက genocide တားဆီးေရးအတြက္ ဥပေဒျပဌာန္းတာေတြ။ ၁၉၉၀ ျပည့္နွစ္ေက်ာ္မွ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ခံုရံုးဖြဲ႕ျပီး genocide ဆိုတဲ႕ နာမည္တပ္ျပီး တရားစြဲတာေတြ ၊ဒီလို steps ေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။
(Genocide ျဖစ္စဥ္ အဆင့္ ၇ ဆင့္ အေၾကာင္း ဖတ္လိုလ်င္ Link )
၂။Genocide ကို ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုမလဲ
Genocide ကို ျမန္မာလို ဘာသာျပန္ႀကတာအေတြ႕မ်ားတာကေတာ့ ”လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ”ပါ။ တိုက္ရိုက္ လံုးေကာက္ အဓိပၸါယ္နဲ႕ ဘာသာျပန္ထားတဲ႕သေဘာပါ။ မွားလားဆိုေတာ့ မမွားပါဘူး၊
အလြယ္ဆံုးနားလည္ေအာင္ ေျပာရ ရင္ ”သတ္ျဖတ္မႈ” လို႕ေျပာတာက genocide က ဆိုလိုခ်င္တဲ႕ ျဖစ္စဥ္ႀကီးထဲက အစိတ္အပိုင္း တရပ္ကိုပဲ ေဖာ္ျပနိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။
genocide က ဆိုလိုခ်င္တဲ႕ ျဖစ္စဥ္ဟာ သတ္ျဖတ္မႈတခုတည္းကိုသာမကပဲ လူအဖြဲ႕အစည္းတခုကို ထြက္ေျပးရေအာင္လုပ္တာ အငတ္ထားတာ ေဆးကုခြင့္မေပးတာ စသျဖင့္ စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာလုပ္ရပ္ေတြပါဝင္ပါတယ္
ဒီေနရာမွာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုဆိုတာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးလည္းျဖစ္နိုင္သလို ဘာသာေရးအုပ္စုတစု ဒါမွမဟုတ္ လူတန္းစားအစုအေဝးတရပ္ လည္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
apple ဆိုတဲ႕ စကားလံုးကို စဥ္းစားႀကည့္ရေအာင္။apple ဆိုတာ အသီးတမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ (သူ႕မွာသတ္မွတ္ထားတဲ႕ characteristic ေတာ့ ရွိတာေပါ့)။ ဒါေပမဲ႕ apple လို႕ တလံုးတည္းက descriptive purpose ရည္ရြယ္ခ်က္သာ ရွိျပီးေတာ့ စားဖို႕ ဘုရားတင္ဖို႕ ပုပ္သြားေစဖို႕ဆိုတဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ အဓိပၸါယ္ကို မေပးပါဘူး။
genocide ဆိုတဲ႕ စကားလံုးကေတာ့ သူ႕တလံုးတည္းကေနတင္ကို ေပးတဲ႕အဓိပၸါယ္က genocide လို႕ေျပာလိုက္တာနဲ႕ အဲ႕ဒါရဲ႕ေနာက္မွာ genocide အက်ဴ းလြန္ခံရတဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို အထိေရာက္ဆံုးနည္းနဲ႕ ကာကြယ္ေပးဖို႕နဲ႕ genocide က်ဴ းလြန္သူကို အေရးယူအျပစ္ေပးဖို႕ ကခြဲမရေအာင္ တြဲပါျပီးသားပါ။
ဘာျဖစ္လို႕လဲ ဆိုေတာ့ genocide ကို စတင္တီထြင္သံုးစြဲတဲ႕ Raphael ကိုယ္တိုင္က အဲ႕ဒီ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ တီထြင္ခဲ႕တာျဖစ္ျပီး အဲ႕လိုအေရးယူဖို႕ကိုလဲ ကုလသမဂၢမွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ရွိျပီးသားမို႕ပါ ရိုးရွင္းတဲ႕ အေတြးေလးေတြးႀကည့္မယ္။
လူတေယာက္ အသက္ရွင္ဖို႕ စားေရး ဝတ္ေရး ေနေရး က်န္းမာေရးက မရွိမျဖစ္ပါ ၊ အဲ႕လိုလူေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတရပ္(လူမ်ိဳးတမ်ိဳး) ရွင္သန္ရပ္တည္ဖို႕က လဲ စား၊ဝတ္၊ ေန ေရး က်န္းမာေရးက မရွိမျဖစ္အျပင္ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚရွင္သန္ဖို႕ မ်ိဳးပြားခြင့္ ပညာလက္ဆင့္ကမ္းခြင့္ ကပါ ထပ္ပါလာ ပါတယ္။ ဒါဆို လူမ်ိဳးတရပ္ ရွင္သန္ရပ္တည္ဖို႕ စား ဝတ္ ေနေရး က်န္းမာေရး ပညာေရး မ်ိဳးဆက္ပြားခြင့္ နဲ႕တင္ လံုေလာက္ျပီလား။
မလံုေလာက္ေသးဘူး။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးရဲ႕ ဘာသာစကား ထံုးတမ္းဓေလ့ စသျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈပိုင္းဆိုင္ရာေတြပါ ထပ္ေပါင္းရေသးသဗ်၊ ဒီေတာ့ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးရဲ႕ ရွင္သန္ရပ္တည္မႈအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို မ႐ ရွိေစရန္ ေလ်ာ့နည္းေစရန္ ယိုယြင္းေစရန္ လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ genocide ေအာက္မွာ အက်ံဳးဝင္လာပါတယ္။
ဒါဆို လယ္ယာလုပ္ကိုင္ ခြင့္မေပးတာ (လယ္သိ္မ္းတာ,လယ္ယာပစၥည္းေတြကို သိမ္းဆည္းပစ္တာ) genocide အထေျမာက္တယ္ေပါ့ (လယ္လုပ္မရေတာ့ စားဖို႕ အစာ မရေတာ့ဘူးေလ)
ဟ ဒါဆို လယ္ေတြသိမ္းေနတာ genocide ေပါ့။ မဟုတ္ေသးဘူးဗ်၊ genocideဆိုတာ အဲ႕လို action ေတြအျပင္ intention တခုပါမွ ၊ ဘာ intention လဲဆိုေတာ့ ”မနုသလူသား အဖြဲ႕အစည္းတရပ္(အမ်ိဳးအႏြယ္စု တစု)ကို အလံုးစံုျဖစ္ေစ တစိတ္တပိုင္းျဖစ္ေစ ဖ်က္ဆီးေဖ်ာက္ဖ်က္လို ေသာ” ရည္ရြယ္ခ်က္ေပါ့ဗ်ာ။
ေဆးတကၠသိုလ္ part 1 forensic မွာ သင္ရတဲ႕ homicide=လူသတ္မႈမွာ ပါတဲ့ ”ေသေစလိုေသာရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္”ဆိုတဲ႕ သေဘာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိပါတယ္ မရွိဘူးဆိုတာကို ဘာနဲ႕ ဆံုးျဖတ္မလဲ။ အေသးစိတ္ေတြရွိေပမဲ႕ အကုန္မေရးေတာ့ဘဲ ထင္သာျမင္သာနိုင္တဲ႕ အခ်က္တခ်ိဳ႕ကိုသာ ေရးပါေတာ့မယ္။
ပစ္မွတ္အျဖစ္သတ္မွတ္ခံထားရတဲ႕ လူမ်ိဳးစု ကို နွိမ္ေပါက္နဲ႕ မလိုလားတဲ႕ နာမည္နဲ႕ တံဆိပ္ကပ္တာ၊ ဥပမာ သူတို႕ရဲ႕မူလနာမည္ကို မေခၚဘဲ ဖားျပဳပ္ေကာင္ေတြ၊ ပိုးဟပ္ေတြ၊ ဝက္တပိုင္းေကာင္ေတြ၊ ငမဲေကာင္ေတြ ၊ ဘီလူးလိုရုပ္ဆိုးေကာင္ေတြ အစ ရွိသျဖင့္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒီလိုနွိမ္ေပါက္နဲ႕ ေခၚဖို႕ကို လမ္းေဘး လက္ဘက္ရည္ဆိုင္မွာ အာေပါင္အာရင္းနဲ႕ လႈံ႕ေဆာ္ေနရာကေန နိုင္ငံေတာ္အဆင့္ပိုင္ ေရဒီယို ရုပ္ျမင္သံႀကားကေန လႈံ႕ေဆာ္တာ ေခၚေဝၚတာထိ ပါဝင္ပါတယ္။ လူ႕သဘာဝ အရ လူတေယာက္အသက္ခံရတာကို ဘယ္သူမွ အေႀကာင္းမဲ႕ ဝမ္းသာမေနပါဘူး ။ ဝမ္းမနည္းဘူးဆိုရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး တုန္လႈပ္မိမွာပါ။ ”ဟာ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးက အေတာ္ပ်က္ေနပါလား ငါတို႕ေတာင္လံုျခံဳပါ့မလား”ဆိုတဲ႕ခံစားမႈမ်ိဳးက ေတာ့ တခ်က္ေတာ့ ဝင္လာမိမွာပါ။
အဲ႕လိုလူ႕သဘာဝနဲ႕ ဆန္႕က်င္ျပီး ဟာ အဲ့ ဝက္တပိုင္းေကာင္ေတြ အသတ္ခံရတာ ဝမ္းသာတယ္ ခ်သာခ် ေဟးဟားနဲ႕ လူအုပ္စုဖြဲ႕ျပီး ေထာက္ခံမႈေတြရွိလာရင္ နိုင္ငံတြင္းမွာ ရွိတဲ႕ အတိုက္အခံနိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ အစိုးရက လြန္က်ဴးေနတာကို ျမင္ပါလ်က္နဲ႕ ႏႈတ္ဆိတ္ေနတာ သို႕မဟုတ္ ေျဗာင္ျဖစ္ေစႀကိတ္ပုန္းျဖစ္ေစ အားေပးေထာက္ခံတာ။
ဒါေတြဟာ genocide မွာပါတဲ႕ intention ရွိေနပီဆိုတာရဲ႕ warning sighs ေတြထဲကတခ်ိဳ႕ပါပဲ၊
ဒါဆို genocide ကို ဘယ္လို နည္းလမ္းေတြနဲ႕ က်ဴးလြန္ႀကသလဲ။ က်ေနာ္တို႕ မ်က္စိထဲ ေျပးျမင္တာက နာဇီေတြက လူေတြကို စခန္းထဲထည့္ ဓါတ္ေငြ႕ေတြလႊတ္ အေလာင္းေတြကိုမီးရႈိ႕ စသျဖင့္ ေပါ့
ဟုတ္ပါတယ္ ဒါက လူသိမ်ားတဲ႕ နာဇီေတြရဲ႕ နည္းလမ္းေတြေပါ့ ၊တျခားနည္းလမ္းေတြ ရွိပါေသးတယ္။ က်ေနာ္အေပၚမွာ ေရးျပီးသားပါ။ စား ဝတ္ ေနေရး ပညာေရး က်န္းမာေရး မ်ိဳး ဆက္ပြားခြင့္ နဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ယိုယြင္းေအာင္ ေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ လုပ္တဲ႕နည္းေတြ အမ်ားႀကီး အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
အရိုးရွင္းဆံုး
စသျဖင့္ စသျဖင့္ အစံုအလင္အပါပဲ
ဟုတ္ကဲ႕ genocide ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ဒီေလာက္နဲ႕ပဲ ရပ္ႀကစို႕လားဗ်ာ။ (genocide ျဖစ္စဥ္ကို စိတ္ဝင္စားသူေတြအဖို႕ 8 stages of genocide ဆိုျပီး စနစ္တက် ေရးသားထားတဲ႕ စာတမ္းေတြမွာ ဆက္ေလ့လာေစခ်င္ပါတယ္)
၃။Genocide က ဘယ္ေလာက္အထိ လူသားသမိုင္း မွာ သက္ေရာက္မႈရွိသလဲ
ဒီအတြက္ ဥပမာ အေနနဲ႕ ၂၀ရာစု အဆံုးသတ္ခါနီးမွာ ျဖစ္ခဲ႕တဲ႕ Kosovo ခြဲထြက္ေရးကိစၥကို ႀကည့္ရေအာင္ပါ။ ဘာလို႕ က်ေနာ္ Kosovo ကို ေရြးရသလဲဆိုေတာ့ Kosovo ကိစၥဟာ genocide awareness အရွိဆံုးအခ်ိန္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ႕လို႕ပါ
၁၉၉၈ ခုနွစ္ information analysis လုပ္ရတဲ႕ CIA အရာရွိဟာ ဓါတ္ပံုတပံုကို ႀကည့္ေနပါတယ္။ ဓါတ္ပံုကေတာ့ ေမွာင္မည္းလွတဲ႕ ေကာင္းကင္ကိုေနာက္ခံထားလို႕ တလက္လက္နဲ႕ေတာက္ပေနတဲ႕ ႀကယ္စုေလးေတြကို ျမင္ေနရသလိုပါပဲ။ ဒါေပမဲ႕ ဒီဓါတ္ပံုက ေကာင္းကင္ႀကီးကို ရိုက္ထားတာမဟုတ္ဘဲ၊ ေကာင္းကင္ထဲက ျဂိဳဟ္တုကေန ကမၻာေျမျပင္ကို ျပန္ရိုက္ထားတာပါ။ ကမၻာေျမျပင္ရဲ႕ ဘယ္ေနရာလဲဆိုေတာ့ ဥေရာပတိုက္ ဆားဗီးယားနိုင္ငံရဲ႕ေတာင္ပိုင္း ကိုဆိုဗို ေဒသ ေလးကိုပါ။
မည္းေမွာင္ေနတာကေတာ့ ကိုဆိုဗိုေဒသ ရဲ႕ေတာအုပ္ေတြျဖစ္ျပီး တလက္လက္နဲ႕ ေတာက္ပေနတာေတြကေတာ့ ေတာအုပ္ထဲမွာ ဖိုထားတဲ႕ မီးဖိုေလးေတြပါ။ ဘယ္သူေတြက မီးဖိုထားလဲဆိုေတာ့ ဆာဘ္လူမ်ိဳး ပုလိပ္ေတြနဲ႕ ျပည္သူ႕စစ္ေတြက လိုက္သတ္ေနလို႕ ထြက္ေျပးပုန္းေအာင္းေနရတဲ႕ ကိုဆိုဗို အလ္ေဘးနီးယန္း ေတြက ဖိုထားတာပါ။ CIA အရာရွိအေနနဲ႕ ဒီလို ဓါတ္ပံုမ်ားစြာကို ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္နွစ္ေတြအတြင္းမွာ ခဏခဏ ျမင္ဖူးပါတယ္။ အဲ႕ဒီတုန္းကေတာ့ ဆားဗီးယား နိုင္ငံရဲ႕ ကပ္ရပ္ အိမ္နီးခ်င္း ေဘာ့စ္နီးယား နိုင္ငံအတြင္းမွာပါ။ အဲ႕ဒီတုန္းက မီးဖိုေလးေတြ ဖိုခဲ႕ရသူေတြကေတာ့ ေဘာ့စ္နီးယန္း လူမ်ိဳးေတြပါ။
အ့ဲ ေဘာ့စ္နီးယန္းေတြကို အမဲလိုက္သလို လိုက္ျပီးသတ္ျဖတ္ခဲ႕သူေတြကလဲ ဆာ့ဘ္လူမ်ိဳး ပုလိပ္ေတြနဲ႕ ျပည္သူ႕စစ္ေတြပါပဲ။ ဆားဗီးယားနိုင္ငံ သမၼတ မီလိုစီဗစ္ ဟာ ေဘာ့စ္နီးယား မွာ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ လူသတ္ပြဲေတြ မုဒိန္းက်င့္စခန္းေတြ ေခ်ြးတပ္စခန္းေတြ တည္ေဆာက္ျပီး ဆာဘ္လူမ်ိဳး မဟုတ္သူေတြကို မ်ိဳးျဖဳတ္သုတ္သင္လ်က္ ႀကီးျမတ္ေလေသာ မဟာ ဆားဗီးယား နိုင္ငံေတာ္ကို တည္ေထာင္ဖို႕ ႀကံရြယ္ခဲ့သူပါ။
သူ႕ရဲ႕ အႀကံအစည္ေတြဟာ ေဘာ့စ္နီးယားမွာ မေအာင္မျမင္နဲ႕ အဆံုးသတ္ခဲ႕ရတယ္လို႕ ေျပာလို႕ရေပမဲ့ ဆာဘ္လူမ်ိဳး မဟုတ္သူ ၃သိန္းနီးပါးေလာက္ကိုေတာ့ မ်ိဳးျဖဳတ္ပစ္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ မီလိုဆီဗစ္အေနနဲ႕ ဆားဘ္လက္နက္ကိုင္ေတြအားလံုး ေဘာစ္နီးယားကေန ထြက္ခြာ ဖို႕ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ႕ NATO အဖြဲ႕နဲ႕ သေဘာတူခဲ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ လူသိန္းခ်ီသတ္ျဖတ္ခဲ႕တဲ႕ မီလိုဆီဗစ္ အေနနဲ႕ တရားစြဲခံရျခင္း အျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရျခင္း တစံုတရာ မရွိပဲ ဆားဗီးယား နိုင္ငံေတာ္ရဲ႕သမၼတ အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ မီလိုဆီဗစ္ ရဲ႕ မဟာဆားဗီးယား အိပ္မက္ဟာ ဆက္လက္မက္လို႕ေကာင္းဆဲပါပဲ
ဒီတခါ သူ႕အိပ္မက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မဲ႕ေနရာကေတာ့ ဆားဗီးယားနိုင္ငံေတာင္ပိုင္းက ကိုဆိုဗို ေဒသေလးပါပဲ။ ဒီေဒသ မွာ ၁၂ရာစုကတည္းက အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ႕တဲ႕ အလ္ေဘးနီးယန္း လူမ်ိဳး ေတြနဲ႕ ဆာဘ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ရန္ေစာင္ေနခ႕ဲႀကတာပါ ၊ ေဘာ့စ္နီးယားတုန္းက NATO အဖြဲ႕ကို အေလ်ာ့ေပးခဲ႕ရတဲ႕အတြက္ မဟာဆားဘီးယားေခါင္းေဆာင္မီလိုဆီဗစ္ အဖို႕ က်ဆင္းခဲ႕ရတဲ႕ သိကၡာေတြကို ျပန္ဆည္ဖို႕ ကိုဆိုဗို ဟာ ေနရာေကာင္းပါပဲ၊ မီလိုဆီဗစ္ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကေတာ့
-ကိုဆိုဗိုမွာ ရွိတဲ႕ အလ္ေဘးနီးယန္းေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကို ရုပ္သိမ္းလိုက္တယ္။
မဟာဆားဗီးယား ေခါင္းေဆာင္ သမၼတႀကီးမီလိုဆီဗစ္ဟာ ဆာဘ္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အလည္မွာ အမ်ိဳးသားေရးကယ္တင္ရွင္ႀကီးအျဖစ္ ဂုဏ္တက္လာပါျပီ။
အလ္ေဘးနီးယန္းေတြရဲ႕ တုန္႕ျပန္မႈကေတာ့ KLA ေခၚ Kosovo Liberation Army ပါပဲ။ ရသမ်ွ ပိုက္ဆံစု နီးစပ္ရာကေန လက္နက္ဝယ္ ျပီး ဆာဘ္စစ္တပ္ နဲ႕ ရဲစခန္းေတြကို ျခံဳခိုတိုက္တာေတြ ဝင္စီးတာေတြ လုပ္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါဟာ မီလိုဆီဗစ္ လိုခ်င္တဲ႕အကြက္ပါပဲ။ KLA ကို အေႀကာင္းျပျပီး ဆာဘ္တပ္မေတာ္နဲ႕ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဟာ အလ္ေဘးနီးယန္း ေတြကို အႀကမ္းဖက္လို႕ တံဆိပ္ကပ္ခြင့္ရျပီး အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ ေမာင္းထုတ္ခြင့္ လိုင္စင္ ရတဲ႕သေဘာပါ။ မီလိုဆီဗစ္ အတြက္ အားသာခ်က္က ကိုဆိုဗိုဟာ ဆားဗီးယား အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ ပိုင္နက္အတြင္းက နယ္ေျမျဖစ္ျပီး KLA ဟာလဲ အေမရိကန္ရဲ႕ အႀကမ္းဖက္စာရင္းသြင္းခံထားတဲ႕ အဖြဲ႕ျဖစ္ေနတာပါပဲ။
မီလိုဆီဗစ္ ရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႕ ေဘာစ္နီးယားမွာ ျဖစ္ခဲ႕တာေတြကို Kosovo မွာ ျပန္ျမင္လာရတဲ႕ CIA အငယ္တန္းနဲ႕ အလတ္တန္း အရာရွိေတြဟာ အေထာက္အထား အစံုအလင္နဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြ တင္ခဲ႕ႀကပါတယ္။ဒါေပမဲ႕ တစံုတရာ action ယူလာလိမ့္မယ္လို႕ေတာ့ ေမ်ွာ္လင့္ခ်က္သိပ္မထား ခဲ႕ႀကပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲ ဆိုေတာ့ ေဘာ့စ္နီးယားမွာတုန္းကလဲ သူတို႕ ဒီလို အစီရင္ခံစာေတြ တင္ဖူးေပါင္းမ်ားလွပါျပီ
(ဆာ့ဘ္ေတြဟာ ေဘာ့စ္နီးယားမွာရွိတဲ႕ ကုလသမဂၢ အေစာင့္အေရွာက္နယ္ေျမကို ဝင္တိုက္ျပီး UN ျငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ေတြကို ဓါးစာခံဖမ္းျပီး အေစာင့္အေရွာက္နယ္ေျမထဲမွာရွိတဲ႕ အရပ္သား ၇၀၀၀ ေလာက္ကို သတ္ပစ္တာေတာင္ ရက္အေတာ္ႀကာမွ အေမရိကန္ အစိုးရက စစ္ေရးအရ တိုက္ရိုက္ဝင္ဗ််င္းဖို႕စဥ္းစားခဲ႕တဲ႕ ျဖစ္စဥ္ရွိပါတယ္)
ဒါေပမဲ႕ Kosovo ကတက္လာတဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြကို US အစိုးရ တုန္႕ျပန္ပံု အေတာ္ေလးတက္ႀကြေနပါတယ္။
KLA အဖြဲ႕ကို အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႕ အႀကမ္းဖက္ စာရင္းသြင္းထားေပမဲ႕ CIA ကို KLA နဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခိုင္းထားပါတယ္။ တျခား ဥေရာပ ေထာက္လွန္းေရး အဖြဲ႕ေတြကေတာ့ KLA ကို ေလ့က်င့္ေပးတာ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ တည္ေဆာက္ေပးတာေတြ လုပ္ေနပါျပီ။ ကိုဆိုဗို အလ္ေဘးနီးယန္း ကိုယ္စားလွယ္က မီလိုဆီဗစ္ နဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ဆာ့ဘ္ေတြအေနနဲ႕ ညွာတာဖို႕ ခ်င့္ခ်ိန္ဖို႕ မေျပာေတာ့ပဲ ”ဆက္မိုက္ရင္ေတာ့ ဆားဗီးယားနိုင္ငံ ခ်ိနဲ႕သြားဖို႕သာျပင္ထား ”လို႕ သတိေပးစကားေျပာတဲ႕ အေနအထား ေရာက္ေနပါျပီ။
ဒီလို ဆာ့ဘ္လူမ်ိဳးႀကီးဝါဒီ မီလိုဆီဗစ္ကို တင္းတင္းႀကပ္ႀကပ္ ကိုင္တြယ္ျပီး ဝိုင္းဗ်င္းဖို႕ ျဖစ္လာေစတာရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာေတာ့ ”Genocide ဆိုတဲ႕ ဥပေဒေႀကာင္းအရ လႈပ္ရွားမႈ”က တည္ရွိေနတာပါ။
ဘယ္သူေတြက လႈပ္ရွားတယ္ ဘယ္လို ပါဝင္တယ္ ဆိုတာကေတာ့ လူသိမမ်ားလွပါဘူး။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ဒီလို လႈပ္ရွားသူေတြဟာ နိုင္ငံေရးသမားေတြလို လူေရွ႕သူေရွ႕ထြက္ျပီး မိန္႕ခြန္းေခ်ြ တာ မီဒီယာေတြမွာ နာမည္ႀကီးေအာင္ လုပ္တာမ်ိဳး မရွိရံုမ်ွမက အဲ႕လို လူသိမွာကိုေတာင္ မႀကိဳက္လွသူေတြပါ။
အေမရိကန္ နိုင္ငံျခားေရးဌာန စစ္ရာဇဝတ္မႈ ဥပေဒခ်ဳပ္ ေနာက္ျပီး အေမရိကန္သမၼတ ကိုယ္တိုင္က genocide လို႕ သံုးစြဲေျပာဆိုမႈဟာ ေနာက္ကြယ္မွာ genocide နဲ႕ခ်ိတ္ဆက္ျပီး ဥပေဒအရ လႈပ္ရွားမႈေတြရွိေႀကာင္း ထင္ရွားေစပါတယ္
”ဝိုင္းဗ်င္းျခင္း”
-Kosovo မွာ ရွိတဲ႕ ဆာ့ဘ္လက္နက္ကိုင္ေတြ ထြက္ခြာ၊
မီလိုဆီဗစ္ကေတာ့ ဒီအခ်က္ေတြဟာ ဆားဗီးယား နိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာကို ထိပါးလို႕ လက္မခံနိုင္ဘူး အေႀကာင္းျပန္ပါတယ္။
NATO က Kosovo မွာရွိတဲ႕ ဆာ့ဘ္ လက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႕ ပတ္သတ္တာေတြကို အျမင့္ေပ ၁၅၀ ၀၀ အထက္ကေန ဗံုးႀကဲပါေတာ့တယ္။
ဆာ့ဘ္ေတြဘက္က တုန္႕ျပန္မႈက ရွိသမ်ွ အလ္ေဘးနီးယန္းေတြကို အိမ္ေတြကေနေမာင္းထုတ္၊ အလ္ေဘးနီးယန္း အမ်ိဳးသားေတြကို အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ ျပီးတုန္႕ျပန္ပါတယ္။
NATO ဘက္က ဗံုးႀကဲေလယာဥ္ကို အစင္းေရ ၁၀၀၀ ထိ တိုးျမွင့္သံုးစြဲ အနီးကပ္ ပစ္နိုင္တဲ႕ Helicopter Gunship ေတြပါ ထပ္ေပါင္းပါတယ္။ ပစ္မွတ္ေတြကိုလဲ Kosovo ေဒသ တခုတည္းကိုပဲ ကန္႕သတ္ခ်က္မထားေတာ့ဘဲ ဆားဗီးယား တနိုင္ငံ လံုးကို ထည့္သြင္းေစတယ္။ ဆားဗီးယားနိုင္ငံ ဘဲလ္ဂရိတ္ ကိုလဲ ဗံုးစာေက်ြးပါတယ္။ ဆားဘီးယား တပ္မေတာ္အတြက္ ဆက္သြယ္ေရး signal ေတြ တဆင့္ခံပို႕ေပးေနတဲ႕ တရုတ္သံရံုးကိုလဲ ဗံုးႀကဲပါတယ္
လူမ်ိဳးႀကီးဝါဒီ မီလိုဆီဗစ္ ကို ေထာက္ခံေနဆဲ ဆာ့ဘ္လူမ်ိဳးေတြ ကို ဦးက်ိဳးေစဖို႕ စစ္ဘက္ပစ္မွတ္သာမက အရပ္ဘက္ ပစ္မွတ္တခ်ိဳ႕ကိုပါ တိုက္ခိုက္ပါတယ္။ ဥပမာ- ဆားဘီးယား အသံလႊင့္ဌာန နဲ႕ လ်ွပ္စစ္ဓါတ္အားလိုင္းေတြကိုပါ။ ဆာဘ္ေတြအေနနဲ႕ မနက္ခင္းေကာ္ဖီေဖ်ာ္ေသာက္ဖို႕ေတာင္ ခက္ခဲသြားျပီး တနိုင္ငံလံုး အေမွာင္ထဲ အေအး ထဲမွာ ငုပ္တုပ္ထိုင္ရတဲ႕ အျဖစ္ေရာက္သြားပါတယ္။
ရလဒ္ေတြကေတာ့ ဆာ့ဘ္တပ္မေတာ္ဟာ မီလိုဆီဗစ္ အတြက္ စစ္တိုက္မေပးနိုင္ေႀကာင္း ျဖစ္လာျပီး တပ္ေျပးေတြလဲ အလြန္မ်ားသြားတာပါ။
NATO က ၇၈ ရက္ႀကာေအာင္ ဗံုးႀကဲျပီးတဲ႕ အခါမွာေတာ့ ဆာ့ဘ္လက္နက္ကိုင္ေတြဟာ Kosovo ကေန ထြက္ခြာရပါေတာ့တယ္။ အဲ႕ဒီအခ်ိန္ကစလို႕ Kosovo ဟာ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာအခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္နယ္ေျမအျဖစ္ အေမရိကန္ နဲ႕ ဥေရာပက အသိ္အမွတ္ျပဳ လိုက္ႀကပါတယ္။
မီလိုဆီဗစ္ ကိုေတာ့ ေနာက္တက္လာတဲ႕ ဆားဗီးယား အစိုးကကိုယ္တိုင္က ဖမ္းဆီးျပီး (ယူဂိုဆလားဘီးယားအတြက္သီးသန္႕ဖြဲ႕တဲ႕)အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ခံုရံုးကို ပို႕လိုက္ပါတယ္။
ဆားဘီးယားကို ဗံုးႀကဲဖို႕အတြက္ NATO ဟာ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္ မယူခဲ႕ပါဘူး။ ျဖစ္စဥ္ဟာ က်ေနာ္ေရးသေလာက္ အစဥ္မေခ်ာလွပါဘူး။ အေသးစိတ္သိလိုသူမ်ား ရွာေဖြျပီး ဖတ္ရႈေစလိုပါတယ္။
က်ေနာ္ကေတာ့ Raphael Lemkin အေႀကာင္းပဲဆက္ေရးပါေတာ့မယ္။
၁၉၄၅၊ မတ္လမွာ ဂ်ာမနီဟာ ခ်ြင္းခ်က္မရွိ လက္နက္ခ်ျပီး ဥေရာပစစ္မ်က္နွာမွာ စစ္ႀကီးဟာ အဆံုးသတ္သြားပါတယ္။ ကမၻာစစ္ပြဲႀကီးတခု အျပီးမွာ က်န္ရစ္ခဲ႕တဲ႕ ထံုးစံအတိုင္း အေလာင္းေတြ ေသြးညွီနံ႕ေတြနဲ႕ ဥေရာပေျမဟာ နံေဟာင္ ပုပ္အဲ႕ေနပါတယ္။ ဒီအေလာင္းေတြ ေသြးေတြြထဲကမွ အနံေစာ္ဆံုး အပုပ္အဲ႕ဆံုး အနံ႕ေတြဟာ ကမၻာသူကမၻာသားေတြကို ေအာ့နလံုးအနာဆံုးျဖစ္ေစခဲ႕ပါတယ္။ အဲ႕ဒီအနံ႕က ျပင္းထန္ႀကီးမားတဲ႕ လူသိန္းခ်ီေသခဲ႕တဲ႕တိုက္ပြဲႀကီးေတြျဖစ္ခဲ႕ရာကေန ထြက္ေပၚလာေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္ေတြနဲ႕ ေဝးကြာတဲ႕ ေနရာမွာ ရွိတဲ႕ သံဆူးႀကိဳးကာစခန္းေတြ ကေန ထြက္ေပၚလာေနတာပါ။ ဒီစခန္းေတြထဲကို ဝင္ႀကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သိန္းခ်ီတဲ႕ ေယာက်္ား မိန္းမ ေဂး ကေလး လူငယ္ လူလတ္ လူႀကီး အဘိုးအဘြား အစံုအလင္ဟာ အရိုးေပၚအေရတင္ ပိန္ျခံဳးလ်က္ မေသရံုတမယ္ ရွိေနႀကျပီး အဲ႕လိုပိန္ခ်ံဳး ေနတဲ႕ အရြယ္စံု လူေသအေလာင္းေတြဟာလည္း ပံုေအာလ်က္ တခ်ိဳ႕လဲ တဝက္တပ်က္ေလာင္က်ြမ္းထားတဲ႕ အေလာင္းေတြ တခ်ိဳ႕လည္းျပာက်ေအာင္ မီးရိႈ႕ထားတာေတြ၊ မိုးထိေအာင္ ျမင့္မတက္ ထိုးေထာင္ေနတဲ႕ မီးရိႈ႕ စက္ရံုေခါင္းတိုင္ေတြ၊ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ လူေသ ျမဳပ္ထားတဲ႕ က်င္းႀကီးေတြ၊ အရွင္လတ္လတ္ ဦးေနွာက္ ရင္ဘတ္ ဗိုက္ ခြဲစိတ္ခံထားရျပီး မေသမရွင္ ျဖစ္ေနသူေတြ၊ ေသေနသူေတြ၊ ျမင္ရ ရံုနဲ႕ ရူးသြားနိုင္ေစတဲ႕ နာဇီဂ်ာမန္ေတြရဲ႕ ေသမင္းတမန္စခန္းေတြပါ။
ေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္မွာ ဂ်ာမန္ေတြနဲ႕ သူတင္ကိုယ္တင္ ဖိုက္လာတဲ႕ မဟာမိတ္စစ္သည္ေတြပါ ဒီျမင္ကြင္းေတြကိုျမင္ျပီး shock ရကုန္ပါတယ္။
ဒီေလာက္ရက္စက္ႀကသလား၊
အေသြးနဲ႕အသားနဲ႕ လူလူခ်င္း ဒီလိုလုပ္ႀကတယ္ဆိုတာ တကယ္ေပါ့။
သမိုင္းစာအုပ္ေတြမွာသင္ရတဲ႕ မြန္ဂိုစစ္ဘုရင္ဂ်င္ဂ်စ္ခန္က လူသန္းခ်ီသတ္ပစ္တယ္ဆိုတာ ပံုျပင္လို ဖတ္ခဲ႕ႀကတာ ခုငါတို႕ေရွ႕တင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္ပါလား၊ ပိုဆိုးတာက စစ္တိုက္ေနတဲ႕ေရွ႕တန္းမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေနာက္တန္းမွာ ေသြးေအးေအးနဲ႕ ဒီလိုေတြ လုပ္နိုင္ႀကတယ္ေပါ့။
တက္ေခါက္တဲ႕သူက ေတာက္
အႀကမ္းဖ်င္းစာရင္းခ်ဳပ္လိုက္ရင္ နာဇီဂ်ာမန္ေတြရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႕ ဂ်ဴ းလူမ်ိဳး ၆သန္း နဲ႕ ဂ်ဴ းမဟုတ္သူ ၅သန္း သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရပါျပီ။
ဒီလုပ္ရပ္ႀကီးကို ဘယ္လို နာမည္ေပးမလဲ?
၁၉၄၄ ခုနွစ္တုန္းကတည္းက Raphael Lemkin က Genocide ဆိုျပီး နာမည္ေပးျပီးသားပါ/
Raphael အတြက္အလြန္ဝမ္းနည္းစရာေကာင္းတာက သူရဲ႕ မိဘ အပါအဝင္ ေဆြမ်ိဳ းအရင္းအခ်ာ ၄၉ ေယက္ပါ နာဇီေတြရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႕ အသက္ေပ်ာက္ခဲ႕႐ွာတာပါ။
ဒါေတြကို Raphael ဘယ္လိုတုန္႕ျပန္မလဲ
Raphael ရဲ႕တုန္႕ျပန္မႈကို မေျပာခင္ စစ္အတြင္းအျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သတ္ျပီး ဘယ္သူေတြက ဘယ္လို တုန္႕ျပန္သလဲအရင္ေျပာႀကမယ္ ။ ဒါမွ relative သေဘာနဲ႕ parallel thinking ရမွာပါ။
”ဆိုဗီယက္ရုရွားရဲ႕တုန္႕ျပန္မႈ”
ဆိုဗိယက္ကိုဝင္တိုက္တဲ႕ ဂ်ာမန္တပ္ေတြရဲ႕ ခံယူခ်က္ကလဲ ရွင္းပါတယ္။ ရုရွားဆိုတာ ဂ်ာမန္ေတြကို အလုပ္အေက်ြးျပဳဖို႕ ျဖစ္လာရတဲ႕ အရိုင္းအစိုင္းေတြ ျဖစ္ျပီး ဒီစစ္ပြဲႀကီးဆင္ႏႊဲျပီး ရုရွားေတြကို အပိုးက်ိဳးေအာင္ လုပ္ေနရတယ္လို႕ ခံယူထားႀကတာပါ။ ဥပမာ- ေဆာင္းတြင္းမွာေအးခဲေနလို႕ အခ်မ္းေျပေစရန္ ပတ္ခ်ာလည္မွာရွိတဲ႕ ရုရွားရြာေတြကို မီးတိုက္ပစ္လိုက္တယ္ဆိုတာ ဂ်ာမန္တပ္ေတြရဲ႕ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္လိုေတာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တျခားရက္စက္မႈေတြဆိုတာ ထူးေျပာေနစရာမရွိပါဘူး။
ဒီေတာ့ ရုရွားေတြ အနိုင္ျပန္ရလာတဲ႕ အခါ ဖမ္းမိလာတဲ႕ နာဇီေတြကို ဘယ္ရုရွားကမွ အထူးတလည္ တရားရံုးတင္မေနပါဘူး။ ေထာက္လွမ္းေရး စစ္ခ်က္ယူျပီး စစ္ေရးနိုင္ငံေရးမွာ အသံုးမလိုေတာ့ဘူးထင္ရင္ ေနရာတင္ပဲ သတ္ပစ္ လိုက္တာပါ။ မသတ္ဘူးဆိုရင္လဲ ရုရွားအေရွ႕ျခမ္း ဆိုင္ေဘးရီယား(၁၂ ရာသီနွင္းခဲေဒသ) ပို႕ျပီး အသက္အႏၱရာယ္ ရွိတဲ႕ မိုင္းတူးတဲ႕ အလုပ္ေတြကို ခိုင္းပါေတာ့တယ္။ မေသမခ်င္းခိုင္းတာပါ
ဆိုဗိယက္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကလဲ ဒီေလာက္မဟာလူမ်ိဳးႀကီးခ်င္တဲ႕ ဂ်ာမန္ေတြ ကို ဒီလို ဦးခ်ိဳးပစ္ပေစ ဆိုတဲ႕ သေဘာနဲ႕ လႊတ္ထားေပးလိုက္တာ သားေကာင္ျဖစ္ရသူ ဂ်ာမန္အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ၂သန္းေက်ာ္သြားပါတယ္
ရုရွားေတြရဲ႕ တုန္႕ျပန္မႈကို revenge လို႕ပဲ နာမည္ေပးရမွာပါ။
”အေနာက္ဥေရာပ+ အေမရိကန္ ရဲ႕ တုန္႕ျပန္မႈ”
သူတို႕ကေတာ့ နာဇီေတြကို punishment ေပးဖို႕ ရည္ရြယ္တာပါ။ revenge မဟုတ္ပါဘူး ။ ဒီအတြက္ န်ဴ ရင္ဘတ္ စစ္ခံုရံုးကို ဖြဲ႕ပါတယ္။ Raphael ဟာ ဒီခံုရံုးမွာ ဥပေဒအႀကံေပးအျဖစ္ ခန္႕အပ္ခံရပါတယ္။
က်ား နဲ႕ ဆင္ လယ္ျပင္မွာ ေတြ႕ပီလား
န်ဴ ရင္ဘတ္ ခံုရံုးမွာ နာဇီေတြကို အဓိက စြဲခ်က္တင္တာကေတာ့
-နိုင္ငံတကာနယ္နိမိတ္ေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္စစ္ပြဲေတြဆင္ႏႊဲ ျပီး သူတပါးနိုင္ငံေတြကို က်ဴ းေက်ာ္တာ
-သိမ္းပိုက္ခံ နယ္ေျမေတြမွာစစ္ရာဇဝတ္မႈေတြက်ဴ းလြန္တာ
ဒီစြဲခ်က္ေတြနဲ႕တင္ နာဇီေတြကို ေသဒဏ္ဆယ္ျပန္ေပးလို႕ရေနပါျပီ။
ဒါေပမဲ႕ Raphael Lemkin ဆိုတဲ႕ လူတေယာက္ကေတာ့ ဒီစြဲခ်က္ေတြဟာ မလံုေလာက္ဘူး။ န်ဴ ရင္ဘတ္စစ္ခံုရံုးဟာ နာဇီေတြကို အေရးယူဖုိ႕ လံုေလာက္တဲ႕ ဥပေဒ အင္အားခ်ိဳ႕တဲ႕ေနတယ္ စသျဖင့္ အဆက္မျပတ္ေထာက္ျပေနပါတယ္။
ဟုတ္ကဲ့ Raphael Lemkin ဆိုတဲ႕လူတေယာက္ပါ။
နာဇီေတြရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႕ အရင္းအခ်ာ မိသားစု ၄၉ေယာက္ ဆံုးရံႈးခဲ႕တဲ႕ လူတေယာက္ပါ။
ဒါဆို သူက နာဇီေတြကို revenge လုပ္ခ်င္ေနတာလား။
မဟုတ္ပါဘူး
ဒါဆိုလဲ လက္ရွိစြဲခ်က္ေတြနဲ႕တင္ နာဇီေတြကို ေသဒဏ္ punishment ၁၀ ဆ ေပးလို႕ရေနပီေလ ၊ ေက်နပ္ေတာ့ေပါ့။
ဒါလည္းမကပါဘူး
Raphael လိုခ်င္တာက နာဇီေတြရဲ႕ ျပစ္ခ်က္ေတြကို genocide နဲ႕ စြဲခ်က္တင္ျပီး အျပစ္ေပး ေနာက္ေနာင္လဲ နာဇီေတြလို ျပစ္မႈက်ဴ းလြန္သူေတြအတြက္ စံျပစီရင္ခ်က္ ျဖစ္ေစဖို႕ပါ။
လက္ရွိစြဲခ်က္ေတြအရ နာဇီေတြဟာ စစ္ျပဳျပီး သူမ်ားနိုင္ငံကိုသိမ္းပိုက္လို႕ စစ္ကာလ အတြင္းရာဇဝတ္မႈ က်ဴ းလြန္လို႕သာ စြဲခ်က္တင္ခံေနရတဲ႕သေဘာပါ။
Raphael ဆိုလိုခ်င္တဲ႕ genocide နဲ႕ စြဲခ်က္ဆိုတာ ဒုတိယကမၻာစစ္မစခင္ကတည္းက နာဇီေတြဟာ ဂ်ဴ းလူမ်ိဳးေတြကို ဒုတိယတန္းစား နိုင္ငံသားအျဖစ္နွိမ့္ခ် ခြဲျခားတံဆိပ္ကပ္ စသျဖင့္ (ေရွ႕မွာက်ေနာ္ေရးခဲ႕တဲ႕) warning signs ေတြကစျပီးေတာ့ စြဲခ်က္တင္ေစခ်င္တာပါ။ ဒီအတြက္ Raphael ဟာ ရံုးေတာ္မွာ ေရွ႕ေနေတြကို နားပူဆာတိုက္ဆံုး ခံုရံုးကို မေထာက္မညာ ေဝဖန္ေနတဲ႕ အႀကံေပးျဖစ္လို႕ေနပါတယ္။
ခံုရံုးက ေရွ႕ေနတခ်ိဳ႕ ကဆို Raphael ကို ” ခင္ဗ်ားက နာဇီေတြကိုေသဒဏ္ေပးဖို႕ အဓိက မထားဘဲ ၊ genocide နဲ႕စြဲခ်က္တင္ဖို႕ပဲ အဓိကထားေနသလား” လို႕ ျပန္ေမးတဲ႕အထိပါပဲ
ဒီလို အေငၚတူးတာေတြရွိေပမဲ႕လည္း အမႈတခ်ိဳ႕မွာ genocide ဆိုတဲ႕ စကားလံုးကို descriptive purpose အေနနဲ႕ စတင္သံုးစြဲပါတယ္။ Raphael လိုခ်င္တဲ႕ Legal term တခုအေနနဲ႕ သံုးစြဲတာေတာ့မရွိပါဘူး။
နာဇီတရားခံက ေထာင္ခ်ီရွိပါတယ္(နာဇီတရားခံအားလံုးကို န်ဴ ရင္ဘတ္ခံုရံုး တခုတည္းမွာပဲ စီရင္ခဲ႕တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး)
က်ဴ းလြန္တဲ႕ အမႈေတြက တပံုတေခါင္းႀကီး ။ စီရင္ခ်က္တခုခ်ဖို႕ အခ်ိန္စြဲစစ္ရင္း နာဇီေတြကို အသက္ရွည္ခြင့္ေပးေနသလိုလဲ ျဖစ္လို႕လဲမရ။ ဒီႀကားထဲ Raphael Lemkin ဆိုတဲ႕လူက genocide နဲ႕စြဲခ်က္တင္ဖို႕ လာေျပာေန ဒါဆို ဘယ္မလဲ genocide နဲ႕ပတ္သတ္ျပီး ေရးထားတဲ႕ Law Law Law genocide နဲ႕ပတ္သတ္တဲ႕ Law
ဒီ law က ခုခ်ိန္ထိ Raphael Lemkin ဆိုတဲ႕လူတေယာက္က ေရးထားတာပဲ ရွိေသးတာ ၊ ဘယ္အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာပိုင္တဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းကမွ မျပဌာန္းရေသးဘူး။ ဒီ Law ကိုျပဌာန္းဖို႕က နိုင္ငံတကာ level အာဏာနဲ႕ျပဌာန္းမွ တကယ္အလုပ္လုပ္လို႕ရမွာ။ ဒါဆို Raphael အဖို႕ န်ဴ ရင္ဘတ္ခံုရံုးကခြာ ဒုတိယကမၻာစစ္အျပီး နိုင္ငံတကာ level အျဖစ္ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ United Nations -ကုလသမဂၢသို႕ခ်ီတက္ပါေလေတာ့တယ္။
ေက်ာ္လွဦး ေရးသည္။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
