ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၁၊ ၂၀၁၆
သီရိလကၤာ၏ အႀကီးဆံုးေျမျမွဳပ္မိုင္းကြင္းျပင္ႀကီးတြင္ ေနပူက်ဲတဲေအာက္ မိုင္းရွင္းလုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ေနသူတစ္ဦး – တမီလ္လြတ္ေျမာက္ေရးက်ားတပ္ဖြဲ႕ LTTE – Liberation Tigers of Tamil Eelam ႏွင့္ သီရိလကၤာတပ္မေတာ္ SLA – Sri Lankan Army တို႔အၾကား ျဖစ္ပြားေသာ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၏ ၂၆ ႏွစ္ၾကာ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲေၾကာင့္ လူေပါင္းသိန္းခ်ီ အိုးအိမ္ေနရပ္စြန္႔ခဲ့ၾကရသည္။
သီရိလကၤာ၏လူမ်ားစုသည္ ဆင္ဟာလီ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္သည္။ တမီလ္က်ားသူပုန္အဖြဲ႕မွာ လူနည္းစု၀င္ ဟိႏၵဴတမီလ္မ်ားအတြက္ ကိုယ္ပိုင္နယ္ေျမ ခြဲထြက္တည္ေထာင္ရန္ ႀကိဳးစားရာမွ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုအဖြဲ႕သည္ အေသခံဗံုးခြဲသည့္လုပ္ရပ္ျဖင့္ ပထမဦးဆံုး ေက်ာ္ၾကားၿပီး၊ တမီလ္ႏွင့္ဟိႏၵဴ ႏွစ္ဖက္လံုးမွ ထင္ရွားေသာေခါင္းေဆာင္မ်ားကို လုပ္ႀကံခဲ့သည့္အျပင္ ကေလးစစ္သားအမ်ားအျပားကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ၾကသည္။
ကိုယ္ပိုင္ေလယာဥ္မ်ားပိုင္ဆိုင္ျခင္း၊ ေရငုပ္သေဘၤာမ်ားတည္ေဆာက္ျခင္း၊ စက္ရံုတည္၍စစ္လက္နက္မ်ားထုတ္လုပ္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ေခတ္သစ္ကမာၻတြင္ အင္အားအေကာင္းဆံုးႏွင့္ စည္းကမ္းအတင္းၾကပ္ဆံုးအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း HALO Trust အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ မိုင္းမ်ား ရွင္းလင္းေရးေအဂ်င္စီ၏ ပရိုဂရမ္မန္ေနဂ်ာ Damian O’Brien က ဆိုသည္။
၎က်ားသူပုန္တို႔က ႏိုင္ငံ၏ ေျမာက္ပိုင္း Kilinochchi ခရိုင္ရိွ Muhamalai ေဒသတြင္ ကိုယ္ပိုင္ကာကြယ္ေရးအတြက္ ၁၂ စတုရန္းကီလိုမီတာအထိ က်ယ္ျပန္႔ေသာ ေျမျမွဳပ္မိုင္းကြင္းကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေဒသႏွင့္ Nagar Kovil ေဒသႏွစ္ခု၌ ၂၀၀၀-၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကာလအတြင္း စစ္ပြဲတစ္ေလွ်ာက္ အျပင္းထန္ဆံုးတိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားခဲ့ၾကသည္။ စစ္တပ္ႏွစ္ဖက္စလံုးက ယင္းေနရာမ်ားကို ေရွ႕တန္းကာကြယ္ေရးစည္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾက၍ ျဖစ္သည္။ ေျမျမွဳပ္မိုင္းေၾကာမွာ Muhamalai နယ္အတြင္းမွ Jaffna isthmus နယ္ဖ်ားႏွင့္ Nagar Kovil တံငါရြာေဟာင္းကို ျဖတ္သန္းၿပီး ႏိုင္ငံအေရွ႕ဖက္ အိႏိၵယသမုဒၵရာကမ္းေျခေရာက္သည္အထိ ရွည္လ်ားလွသည္။ ၎ေဒသမ်ားရိွ ေတာေတာင္၊ ေက်ာက္ေဆာင္၊ ေရျပင္ေျမျပင္အႏွံ႔ ယေန႔ထက္တိုင္ မေပါက္ကြဲေသးေသာ မိုင္းမ်ား၊ ဗံုးမ်ား ဖံုးကြယ္တည္ရိွေနဆဲျဖစ္သည္။ HALO အဖြဲ႕၏ အႀကီးတန္းကြင္းဆင္းအရာရိွက မိုင္းရွင္းလင္းေရးအတြက္ ေန႔စဥ္ ၁၀ ႀကိမ္ခန္႔ မိမိထံ ဆက္သြယ္အကူအညီေတာင္းဆိုလ်က္ရိွေၾကာင္း ေျပာျပသည္။
အစိုးရအဖြဲ႕၏ National Min Action Centre – NMAC မွစာရင္းဇယားမ်ားအရ မိုင္းမ်ား၊ ေပါက္ကြဲႏိုင္သည့္ဗံုးလက္နက္မ်ား အစရိွသည္တို႔မွာ ႏိုင္ငံအႏွံ႔တြင္ ၁.၃ မွ ၁.၅ သန္းအထိ အေရအတြက္အားျဖင့္ ရိွႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားၿပီး၊ ၎တို႔အနက္ မိုင္းပမာဏ ၆ သိန္းေက်ာ္ကို ျပန္လည္ရွာေဖြရွင္းလင္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း DASH မိုင္းရွင္းလင္းေရးေအဂ်င္စီထံမွ သိရိွရ၏။ ေျမျမွဳပ္မိုင္းႏွင့္ ထပ္ဆင့္ေပါက္ကြဲပစၥည္းမ်ားေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕၏အဆိုအရ မိုင္းရွင္းလင္းေရး၌ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသူမ်ားမွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ႏွစ္ကုန္ပိုင္းအထိ SLA ႏွင့္ LTTE တပ္ဖြဲ႕၀င္ေဟာင္းမ်ား၊ အရပ္သားမ်ားအပါအ၀င္ လူေပါင္း ၂၂၁၅၀ ဦး ရိွခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ မိုင္းဒဏ္သင့္၍ ေနာက္ထပ္အသက္ဆံုးရံႈးရသူ ၂၂ ဦး၊ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ၁၆ ဦး၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ၆ ဦး ရိွခဲ့သည္ဟု UNICEF ၏ ေနာက္ဆံုးစာရင္းဇယားက ေဖာ္ျပထားသည္။
ျပည္မခရိုင္ရိွ Kandy ႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းရိွ Jaffna အား Muhamalai ကို ျဖတ္သန္းဆက္သြယ္ထားေသာ ရထားလမ္းေၾကာကို တစ္ဖက္တစ္ခ်က္ မီတာ ၃၀၀ အက်ယ္အ၀န္းအထိ HALO Trust မွ မိုင္းရွင္းလင္းဖယ္ရွားၿပီးသည့္ေနာက္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ မိုင္းကြင္းႀကီး၏ ငါးရာခိုင္ႏႈန္းမွ်သာရိွေသာ ယင္းလမ္းပိုင္းမွာပင္ မိုင္းဗံုးမ်ား ၈၀၀၀ အထိ ေတြ႕ရိွခဲ့ရသည္။
စစ္ပြဲကာလအတြင္း စစ္တပ္အသံုးျပဳသည့္မိုင္းမ်ားမွာ ပါကစၥတန္၊ တရုတ္ စသည့္ ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားမွ တင္သြင္းျခင္းျဖစ္သည္။ တမီလ္က်ားအဖြဲ႕၏မိုင္းမ်ားမွာ ကိုယ္တိုင္တီထြင္မႈမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ရံဖန္ရံခါ နည္းပညာျမင့္မားေသာ ထုတ္ကုန္မ်ားျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ၾကရ၏။ မိုင္းဗံုးအေရအတြက္ မည္မွ်အထိ ဆင္ယင္အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည့္အေပၚ မည္သူမွ် တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ၾက။ LTTE အဖြဲ႕သည္ ေ၀ဟင္ဗံုးမ်ားကဲ့သို႔ နည္းပညာျမင့္လက္နက္မ်ားအထိ ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈရိွခဲ့ေၾကာင္း O’Brien က ေျပာၾကားသည္။ ထို႔အဖြဲ႕က မိုင္းရွင္းလင္းေရးေအဂ်င္စီမ်ားကို မည္သည့္မွတ္တမ္းမွ် မေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ ေပးရန္မွတ္တမ္း မရိွ၍လည္းျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း Chandrasiri ကဆိုသည္။
NMAC ျပဳစုေရးသားခ်က္မွတဆင့္ DASH ၏မွတ္တမ္းမ်ား၌ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ မိုင္းမ်ား ခန္႔မွန္းေျခ ၁၅၆ သန္း ရိွသည့္အနက္ ၈၈ သန္းခန္႔ ရွင္းလင္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၆၄ သန္းေက်ာ္ က်န္ရိွေနေသးသည္ဟု ဖြင့္ခ်ေဖာ္ျပထားသည္။
မိုင္းရွင္းလုပ္သားမ်ားသည္ သီရိလကၤာေျမာက္ပိုင္း အပူခ်ိန္ ၂၈ ဒီဂရီဆဲလ္ဆီးယပ္စ္ေအာက္တြင္ ထူထဲေသာေဘာင္းဘီ၊ ရွပ္လက္ရွည္၊ လက္အိပ္၊ ဘြတ္ဖိနပ္ရွည္၊ သတ္မွတ္ယူနီေဖာင္းအကာအကြယ္၀တ္စံုတို႔ျဖင့္ ေခၽြးသံရႊဲနစ္ေနသည္အထိ ရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို မၿငီးမျငဴ ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္။ လစဥ္လတိုင္း အနည္းဆံုးႏွစ္ဦးမွ် ေျမြ၊ ကင္း ကိုက္သည့္ဒဏ္ရာျဖင့္ ေဆးခန္းသို႔ ပို႔ေနၾကရ၏။ “ဒါဟာ ကၽြန္မတို႔လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အားလံုးအတြက္ ကာကြယ္ေရးပါ” ဟု မိုင္းရွင္းလင္းေရး၀န္ထမ္းတစ္ဦးျဖစ္သူ ဂုဏမာလာ က ဆိုပါသည္။ ကေလးငယ္သံုးဦးမိခင္ ဂုဏမာလာ၏ခင္ပြန္းမွာ ၁၃ ႏွစ္ၾကာအိပ္ယာထဲလွဲေနရသည့္ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ျဖစ္သည္။
LTTE သည္ အမ်ဳိးသမီးစစ္သည္ေမြးျခင္း၌ ေက်ာ္ၾကားခဲ့၏။ ယခုေသာ္ ၎၏ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးတပ္ဖြဲ႕ေဟာင္းတို႔မွာ မိုင္းရွင္းလင္းေရးေအဂ်င္စီမ်ား၏ အဖြဲ႕အသီးသီး၌ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနၾကေလၿပီ။ မိုင္းရွင္းလင္းေရးအမ်ဳိးသမီး၀န္ထမ္းတို႔၏ဘ၀မွာ ရပ္တည္မႈအရေရာ လံုၿခံဳမႈအရပါ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းလွသည္။ ဂုဏမာလာက သူမသည္ ေန႔စဥ္ နံနက္ ၂ နာရီကတည္းက အိပ္ရာထ၍ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းႏွင့္ အိမ္သန္႔ရွင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး အလုပ္ထြက္လုပ္ကာ ေန႔လည္ခင္းတြင္လည္း ျပန္လာ၍ ယင္းသို႔ျပဳလုပ္ရေၾကာင္း၊ ၾကပ္တည္းဆင္းရဲေသာ္လည္း ၎၀င္ေငြကိုပင္ မွီခိုေနရေၾကာင္း၊ ယခင္မ်ဳိးဆက္အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာ အိမ္တြင္းမႈႏွင့္ ကေလးျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေရးကိုသာ ျပဳလုပ္ရေသာ္လည္း ယခုေခတ္အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာမူ အရာရာတိုင္းကို တာ၀န္ယူရဖြယ္ရိွေနေၾကာင္း ေျပာျပသည္။
ျပည္တြင္းစစ္မီးၿပီးဆံုး၍ အဆိုပါေဒသမ်ားသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရိွလာသည့္ ေဒသခံအမ်ားစုသည္ မိရိုးဖလာ အုန္းၿခံလုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ ျပန္လည္လုပ္ကိုင္လိုၾက၏။ ထိုလုပ္ငန္းသည္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာမွ အက်ဳိးအျမတ္ခံစားရသည္။ လတ္တေလာတြင္ ၾကက္ဘဲေမြးျမဴေရးၿခံလုပ္ငန္းအတြက္ စီစဥ္ေနသူတစ္ဦးက အစိုးရ၏အကူအညီ ရရိွမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ အာဏာပိုင္မ်ားကမူ အျခားဦးစားေပးလုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ အေလးထားေနၾက၏။ စစ္ဒဏ္ခံမိုင္းရွင္းလုပ္သားတို႔မွာ ၎တို႔၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအတြက္ လံုေလာက္ေသာ အသိအမွတ္ျပဳမႈ မခံရေၾကာင္း သီရိလကၤာမိုင္းရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းကို အဓိကဦးေဆာင္သည့္အဖြဲ႕ HALO Trust ၏ ပရိုဂရမ္မန္ေနဂ်ာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး O’Brien က ေျပာျပသည္။ HALO သည္ ေခတ္မီရွာေဖြေရးကိရိယာမ်ားကို အသံုးခ်ေနၿပီး သီရိလကၤာမိုင္းရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အား ၄၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထက္ တိုးျမွင့္ႏိုင္ခဲ့သည္။ Google မွ NGO အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသို႔ အခမဲ့ကူညီထားေသာ Skybox ၿဂိဳဟ္တုပံုရိပ္လုပ္ေဆာင္ခ်က္ျဖင့္လည္း စတင္ေဆာင္ရြက္ေနၿပီျဖစ္သည္။
သီရိလကၤာတြင္ မိုင္းရွာေဖြရွင္းလင္းေရးေအဂ်င္စီအမ်ားအျပားရိွေနေသာ္လည္း လုပ္ငန္းစဥ္အား ေခ်ာေမြ႕လြယ္ကူေအာင္ ေရွ႕တိုးေဆာင္ရြက္ရန္ မလြယ္လွေခ်။ ယခင္သမၼတေဟာင္း Mahida Rajapakse ၏အစိုးရလက္ထက္တြင္ NG0 အဖြဲ႕မ်ားအေပၚ သံသယ၀င္အၿငိဳးထားၿပီး ႏိုင္ငံတကာလုပ္သားမ်ားအားလံုး ႏိုင္ငံတြင္းမွထြက္ခြာသြားၾကဖို႔ ေစခိုင္းခံရသည္။ သီရိလကၤာမိုင္းရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဥေရာပသမဂၢ၊ ဂ်ပန္၊ ၾသစေတးလ်၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ၿဗိတိန္တို႔မွ အစဥ္တစိုက္ ေထာက္ပံ့ကူညီေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အျခားေသာေအဂ်င္စီမ်ား လုပ္ငန္းပိတ္သိမ္းလိုက္ၾကေသာ္လည္း အလွဴရွင္မ်ားက HALO အား လူ ၇၀၀ ကိုသာေလွ်ာ့ခ်ေစခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ သမၼတ Maithripala Sirisena ဦးေဆာင္ေသာအစိုးရသစ္ အာဏာရလာၿပီး အဆိုပါဟန္႔တားခ်က္မ်ားကို ရုပ္သိမ္း၍ သီရိလကၤာသည္ ၂၀၂၀ မတိုင္မီ မိုင္းကင္းစင္ေရးႏိုင္ငံျဖစ္ရမည္ဟု ဦးတည္ခ်က္ထားခဲ့သည္။ သို႔တိုင္ အစိုးရ၏ရည္မွန္းခ်က္အေပၚ မယံုစားရဲေသးသျဖင့္ DASH ကမူ လုပ္ငန္းရပ္နားထားဆဲျဖစ္၏။ အမွန္တကယ္ က်န္ရိွေနေသးေသာ မိုင္းရွင္းရမည့္ဧရိယာသည္ စာရင္းျပထားသည္ထက္ ေလ်ာ့နည္းႏိုင္ဖြယ္ ရိွေပမည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ဒီဇင္ဘာလ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ မိုင္းတားဆီးေရးပဋိညာဥ္အစည္းအေ၀း၌ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးအတြင္း၀န္ MM Nayeemudeen က မိုင္းရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ အထိုက္အေလ်ာက္ အရွိန္ျမွင့္တင္ႏိုင္ရန္နွင့္ ရံပံုေငြရရိွေရး ပိုမိုလမ္းပြင့္ေစရန္ သီရိလကၤာကို လက္မွတ္ထိုးႏိုင္ငံျဖစ္လာေစဖို႔ အျပင္းအထန္စဥ္းစားေနပါသည္ဟု ေၾကျငာေျပာဆိုသြားသည္။
“ေျမႀကီးထဲက မိုင္းေတြ တစ္ခုမက်န္ ထုတ္ယူႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ပါဘူး၊ လူေတြ သူတုိ႔ဘ၀ေရွ႕ဆက္ႏိုင္ဖို႔သာလွ်င္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔တစ္ေတြ အေၾကာက္အလန္႔ကင္းစင္ဖို႔ေတာ့ လုိအပ္ပါလိမ့္မယ္”
Ref : Al Jazeera
