မတ် ၂၅၊ ၂၀၂၂
M-Media
-မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို တားဆီးရေးနဲ့ အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပြန်လှည့်ရေး ကြိုးပမ်းရာမှာ ခရိုနီတွေ၊ ထင်ရှားတဲ့ဘုန်းကြီးတွေ ပါ၀င်တဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ ကွန်ယက်တစ်ခုလုံးကို ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ပညာရှင်တွေက တိုက်တွန်းဆော်သြလာပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်၀ါရီ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ အဲဒီနောက်ပိုင်း ပြည်သူတွေအပေါ် ကျူးလွန်မှုတွေအတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအ၀ိုင်းက မြန််မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေ၊ သူတို့ပိုင်တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအပေါ် ထပ်တိုးအရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်တပ်ရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေဟာ စနစ်တကျ စီစဥ် ကျူးလွန်မှုမျိုး ဖြစ်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရပြီး စစ်ရာဇ၀တ်မှု မြောက်နိုင်တယ်လို့ ကုလအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ လတ်တလော အစီရင်ခံစာတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန်အစိုးရကလည်း ၂၀၁၇၊ ၂၀၁၈ က ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် စစ်တပ်ရဲ့ ကျူးလွန်မှုဟာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု မြောက်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရကြောင်း လေ့လာဆန်းစစ်မှုတွေ ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် အခုတစ်ပတ်မှာ သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အရေးယူနိုင်ရေး နိုင်ငံတကာအသိုင်း၀ိုင်းရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုကို ပိုမိုအားကောင်းစေမှာပါ။
ပညာရှင်တွေကတော့ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အမှန်တကယ် ဖိအားပေးနိုင်ဖို့ဆိုရင် သူတို့ ၀င်ငွေအကြီးအကျယ်ရနေတဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းကို ပိတ်ဆို့မှုတွေ ထပ်တိုးလုပ်ဖို့၊ နိုင်ငံခြားငွေကြေး လွှဲပြောင်းယူတဲ့ ဘဏ်တွေ၊ ဘဏ္ဍာရေး အဖွဲ့အစည်းတွေကို ပိတ်ဆို့အရေးမှုတွေ ထပ်လုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ထောက်ပြပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံကနေ ပြင်ပကို ငွေသွင်းငွေထုတ် လုပ်ပေးနေတဲ့ ဘဏ်တွေရဲ့ ငွေကြေးစီးဆင်းမှုကို သေသေချာချာ ဆန်းစစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှမှာ ရှိနေတဲ့ နိုင်ငံတကာဘဏ်တွေပါ” လို့ သြစတေးလျ Curtin တက္ကသိုလ်က တွဲဖက်ပါမောက္ခ ဒေါ်ထွေးထွေးသိန်းက ပြောပါတယ်။
စစ်ကောင်စီရဲ့ လေတပ်ဟာ လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်မှု ပိုမို လုပ်ဆောင်လာတဲ့အတွက်ကြောင့် လေယာဥ်ဆီတင်သွင်းတဲ့လုပ်ငန်းကို အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ဖို့ တိုက်တွန်းမှုတွေ လတ်တလောမှာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှိခဲ့ပါတယ်။
“လေယာဥ်ဆီ မြန်မာကိုရောင်းတဲ့ကိစ္စမှာ ပါ၀င်နေတဲ့ စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီတွေ၊ ဆိပ်ကမ်းတွေကို ဖိအားတွေ ထပ်ပေးရပါမယ်။ ဒါမှ သူတို့ လေယာဥ်ဆီရောင်းတာတွေ၊ ပေးပို့နေတာတွေ ရပ်သွားမှာပါ”
ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ Aarhus တက္ကသိုလ်က တွဲဖက်ပါမောက္ခခ မီခေးလ် ဂရာဗာက စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အရေးယူမှုအပြင် ခရိုနီတွေ၊ ထင်ရှားတဲ့ ဘုန်းကြီးတွေပါ၀င်တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ကွန်ယက်တစ်ခုလုံးကို ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုလုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ထောက်ပြပါတယ်။
“(ဒီကွန်ယက်ကြီးဟာ) ကော်ပိုရေးရှင်းတစ်ခုလို လည်ပတ်နေတာပါ။ သစ္စာရှိရင် ဆုပေး၊ သစ္စာဖောက်ရင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဒဏ်ပေးတဲ့ စနစ်မျိုးပေါ့။ ခရိုနီတွေက ဘီလာရုစ်၊ ရုရှားလို နိုင်ငံမျိုးက လက်နက်တွေ၊ လောင်စာတွေ ဖန်တီးပေးတယ်။ ဘုန်းကြီးတွေက စစ်တပ်ရဲ့ ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်းအုပ်စိုးမှုကို အမျိုး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ ကာကွယ်မှုအဖြစ် သိဒ္ဒိတင်ပေးပါတယ်”
စစ်တပ်နဲ့နှစ်ကိုယ့်တစ်စိတ်ဖြစ်တဲ့ သီတဂူဆရာတော်လို ဘုန်းကြီးမျိုးကို နိုင်ငံခြားသွားခွင့် တားမြစ်တာတွေ လုပ်ဆောင်သင့်တယ်လို့လည်း ဂရာဗာက အကြံပြုပါတယ်။
အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ နိုင်ငံအတွင်းက ထင်ရှားတဲ့ဘုန်းကြီးတွေကို ခပ်စိပ်စိပ်သွားတွေ့ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကာကွယ်သူအဖြစ် စစ်တပ်ရဲ့ ပုံဖော်မှုဟာ ၄ ဆအထိ တိုးလာတယ်လို့ United States Institute of Peace အဖွဲ့ရဲ့ ဒီဇင်ဘာ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
သီတဂူဆရာတော်ဟာ ကုလသမဂ္ဂက လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု မြောက်နိုင်တယ်လို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကျူးလွန်မှုကို ‘ဗုဒ္ဓဘာသာမဟုတ်သူတွေဟာ လူမဟုတ်တဲ့အတွက် သတ်ဖြတ်မှုက အကုသိုလ်မဖြစ်ဘူး’ ဆိုပြီး ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ကာကွယ်ထောက်ခံပေးထားသူပါ။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်တပ်ရဲ့ ဒုတိယခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုး၀င်း ရုရှားနိုင်ငံကို သွားရောက်တဲ့ ခရီးစဥ်မှာလည်း သီတဂူဆရာတော်က လိုက်ပါသွားခဲ့ပါတယ်။
မကြာသေးခင်က ဟောကြားတဲ့ တရားတစ်ခုမှာ သီတဂူဆရာတော်က အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ဟာ ပညာနဲ့ပြည့်စုံတဲ့မင်း ဖြစ်တယ်လို့ ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
Ref: The South China Morning Post
