ဒီဇင္ဘာ ၁၆၊ ၂၀၁၅
ဇူလုိင္လက မီး႐ႈိ႕ခံလုိက္ရသည့္ ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစု၏ အိမ္တြင္ မိသားစု၀င္တစ္ဦး ထုိင္ေနစဥ္ – ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇူလုိင္လက ပါလက္စတုိင္း မိသားစုတစ္ခုကုိ အရွင္လတ္လတ္ မီး႐ႈိ႕သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ ဂ်ဴးအေျခခ်ေနထုိင္သူေတြကုိ တရားစြဲဖုိ႔ သက္ေသမလံုေလာက္ဘူးလုိ႔ အစၥေရးကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး မုိေရွး ယာလြန္ရဲ႕ ေျပာၾကားမႈကုိ ပါလက္စတုိင္းေတြက ႐ႈတ္ခ်လုိက္ပါတယ္။
အဲဒီမီး႐ႈိ႕မႈဟာ ပါလက္စတုိင္းပုိင္နက္ျဖစ္တဲ့ အေနာက္ဖက္ကမ္းက ဒူးမားဆုိတဲ့ရြာေလးမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ၁၈ လအရြယ္ ကေလးငယ္ေလး အလီ၊ သူ႕မိဘႏွစ္ပါးျဖစ္တဲ့ ဆအဒ္နဲ႔ ေရဟမ္အပါအ၀င္ ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစု ၃ ဦး မီးေလာင္ေသဆံုးခဲ့ၾကရပါတယ္။
သူတုိ႔ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးရဲ႕ အသက္ ၄ ႏွစ္အရြယ္ သားငယ္ေလးကေတာ့ မီးေလာင္ဒဏ္ရာဗရပြနဲ႔ မိသားစုမွာ တစ္ဦးတည္းေသာ အသက္ရွင္က်န္ရစ္သူ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
“ဒီအၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္အတြက္ ဘယ္သူက တာ၀န္ရွိလဲဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ကုိ တရားစြဲဖုိ႔ သက္ေသအလံုေလာက္မရွိပါဘူး” လုိ႔ အစၥေရးစစ္တပ္ေရဒီယိုကုိ အဂၤါေန႔က ေျပာၾကားမႈမွာ ယာလြန္က ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့တာပါ။
အဲဒီေန႔မွာပဲ အစၥေရးတရား႐ံုးခ်ဳပ္ဟာ “ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစုကုိ သတ္ျဖတ္တဲ့သူေတြကုိ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ခ်က္ျခင္းလက္ငင္း ေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔” ဆုိတဲ့ ေတာင္းဆုိလႊာကုိ ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ဒီဇင္ဘာ ၃ ရက္ေန႔မွာ အစၥေရးအာဏာပုိင္ေတြက ဂ်ဴးအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕တစ္ခုရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြကုိ ဒီမီး႐ႈိ႕မႈအတြက္ ဖမ္းဆီးလုိက္တယ္လုိ႔ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံတကာ ကေလးမ်ား ကာကြယ္ေရးအဖြဲ႕ DCI ရဲ႕ ပါလက္စတုိင္းအဖြဲ႕ခြဲက ဒါ႐ုိက္တာ ေအယဒ္ အဘူ အက္တာအစ္ရွ္က ယာလြန္ရဲ႕ ဒီမွတ္ခ်က္ဟာ “အေရွ႕ဂ်႐ုစလင္အပါအ၀င္ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ ဂ်ဴးအေျခခ်ေနထုိင္သူေတြက ပါလက္စတုိင္းေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈကုိ အစၥေရးအစုိးရက လစ္လ်ဴ႐ႈေနတယ္၊ ပိတ္ဆုိ႔ခံထားရတဲ့ ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြ ပူပင္ေသာကျဖစ္ေအာင္၊ သူတုိ႔ကုိ ပုိၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္လုိ႔ရေအာင္ လုပ္ေနတယ္ဆုိတာကုိ ေဖာ္ျပေနတဲ့ သက္ေသသာဓကတစ္ခုပဲ” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“အစၥေရးရဲ႕ ေပၚလစီေတြက “အဖမ္းမခံရပါဘူးကြာ” ဆုိတဲ့ အျခအေနမ်ိဳးကုိျဖစ္ေစၿပီးၿပီး ဒီလုိတုိက္ခုိက္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္လုိက္သလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္” လုိ႔ အက္တာအစ္ရွ္က ဆုိပါတယ္။
ရာမာလာအေျခစုိက္တဲ့ ပါလက္စတုိင္း လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕က အလ္ဟက္ကေတာ့ ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစုကို မီး႐ႈိ႕သတ္ျဖတ္တဲ့သူေတြကုိ တရားဥပေဒေရွ႕ေမွာက္ ေခၚေဆာင္မလာႏုိင္တဲ့အတြက္ အစၥေရးအစုိးရကုိ ႐ႈတ္ခ်ခဲ့ၿပီး ဒါဟာ “စနစ္တက် တမင္တကာ လစ္လ်ဴ႐ႈျခင္း” သာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ရည္ညႊန္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ဥပေဒေရးရာ သုေတသနနဲ႔ အသိပညာေပးမႈဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူ မုိနာစဘဲလာကေတာ့ ဂ်ဴးအေျခခ်သူေတြဟာ “ပင္ကုိယ္သဘာ၀ ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့ ေပၚလစီေတြေၾကာင့္ ျပစ္ဒဏ္ကင္းလြတ္မႈအတြက္ အာမခံခ်က္ ရေနတယ္” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒီေပၚလစီေတြက အစၥေရးအေျခခ်ေနထုိင္သူေတြဟာ ပါလက္စတုိင္းေတြကုိ သတ္ျဖတ္ကာ လြတ္ေျမာက္ေစၿပီး၊ ပါလက္စတိုင္းသံသယရွိသူေတြကေတာ့ တရားလက္လြတ္ သတ္ျဖတ္ခံရတာ၊ မထင္ရင္မထင္သလုိ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းတာကုိ ခံရေစပါတယ္” လုိ႔ သူမက ဆုိပါတယ္။
ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစုကုိ သတ္ျဖတ္တဲ့သူေတြဟာ ႁခြင္းခ်က္အျဖစ္ သီးသန္႔လြတ္ေျမာက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ အစၥေရးက လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ Yesh Din ရဲ႕ အဆုိအရ ပါလက္စတုိင္းေတြနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ ပုိင္ဆုိင္မႈေတြကုိ ဂ်ဴးအေျခခ်သူေတြက တုိက္ခုိက္မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အစၥေရးအာဏာပုိင္ေတြရဲ႕ အေရးယူျခင္းကေန ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။
ေအာက္တုိဘာလအတြင္း Yesh Din က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္အပါအ၀င္ အစၥေရးက သိမ္းပုိက္ပိတ္ဆုိ႔ထားတဲ့ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ ဂ်ဴးအေျခခ်ေနထုိင္သူေတြရဲ႕ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈဟာ ျမင့္တက္လာတယ္ဆုိတာကုိ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီတုိက္ခုိက္မႈေတြကုိ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈရဲ႕ ၉၁.၆ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ တရားစြဲဆုိမႈမရွိဘဲနဲ႔ ပိတ္သိမ္းခဲ့ၿပီး၊ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လကေန၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအတြင္းမွာ ဂ်ဴးအေျခခ် ေနထုိင္သူေတြရဲ႕ ပါလက္စတုိင္းေတြအေပၚ တုိက္ခုိက္မႈဟာ ၂ ဆ ျမင့္တက္လာတယ္လုိ႔လည္း အဲဒီအစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ပါလက္စတုိင္းေတြအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ အစၥေရးစစ္သားေတြကလည္း အေရးယူခံရတယ္ဆုိတာ ရွားပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ကစတင္ၿပီး ပါလက္စတုိင္းေတြအေပၚ တုိက္ခုိက္မႈအသစ္ ၂၂၉ ခုကို အစၥေရးစစ္တပ္က စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ရာမွာ ၈ ခုေလာက္သာ တရားစြဲဆုိျခင္း ခံခဲ့ရတယ္လုိ႔ Yesh Din ရဲ႕ ေနာက္ထပ္ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
တစ္ဖက္မွာေတာ့ အေနာက္ဖက္ကမ္း စစ္ခံုး႐ံုးမွာ ပါလက္စတုိင္းအေတြအေပၚ ျပဳလုပ္တဲ့ တရားစြဲဆုိမႈမွာေတာ့ ၉၉.၇၄ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ အျပစ္ရွိတယ္ဆုိတဲ့ စီရင္ခ်က္ ခ်ခဲ့တယ္လုိ႔ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ အစၥေရးေန႔စဥ္ထုတ္သတင္းစာ Haaretz က ရရွိခဲ့တဲ့ အစၥေရးစစ္တပ္က လွ်ိဳ႕၀ွက္မွတ္တမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏုိ၀င္ဘာတုန္းက အစၥေရးဆယ္ေက်ာ္သက္ႏွစ္ဦးဟာ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ မုိဟာမက္ အဘူ ခဒီရ္ကုိ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ေႏြရာသီမွာ ျပန္ေပးဆြဲသတ္ျဖတ္မႈန႔ဲ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။
အဲဒီတရားခံႏွစ္ဦးရဲ႕ ဦးေလးျဖစ္သူ အသက္ ၃၁ ႏွစ္အရြယ္ ယုိဆက္ဖ္ ဟုိင္ ဘင္-ေဒးဗစ္ဟာ သူ႕ကုိစြဲထားတဲ့ စြဲခ်က္အတြက္ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ေဂ်႐ုစလင္တရား႐ံုးက ေတြ႕ရွိခဲ့ရေပမယ့္ ေရွ႕ေနျဖစ္သူက သူ႕ရဲ႕အမႈသည္ဟာ စိတ္ေရာဂါျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္မွာ ေလွ်ာက္လဲခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စီရင္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္း မျပဳလုပ္ရေသးပါဘူး။
ဒီလအေစာပုိင္း အလ္ဂ်ာဇီးရားကုိ အဘူ ခဒီရ္ရဲ႕မိသားစုက ေျပာၾကားတဲ့အထဲမွာ အဲဒီၾကားနာမႈဟာ အမွန္တရားျဖစ္ပါ့မလားဆုိတဲ့ သံသယေတြရွိေနတယ္လုိ႔ ဖြင့္ဟခဲ့ပါတယ္။
“မုိဟာမက္ အသတ္ခံရမႈအတြက္ ဒီတရား႐ံုးကေန တရားမွ်တမႈရလိမ့္မယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ မထင္ပါဘူး။ သူတုိ႔ကုိ လႊတ္လုိက္မွာပါပဲ” လုိ႔ ေသဆံုသြားသူရဲ႕ဖခင္ ဟူစိန္ အဘူ ခဒီရ္က ဆုိပါတယ္။
ပါလက္စတုိင္းလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕က အႀကံေပးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဇာဗီယာအဘူအီဒ္က အဘူခဒီရ္ကုိသတ္တဲ့သူေတြကုိ တရားစြဲဆုိမႈက “ပါလက္စတုိင္းေတြရဲ႕အသက္ေတြဟာ အစၥေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ေစ်းေပါေနလဲဆုိတာကို ျပသေနတဲ့ သာဓကပဲ” လုိ႔ ေနာက္ပုိင္းမွာ Twitter စာမ်က္ႏွာကတစ္ဆင့္ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
အာရပ္လူနည္းစုမ်ားအခြင့္အေရးဆုိင္ရာ Adalah တရားေရးစင္တာက ႏုိင္ငံတကာအသိပညာေပး တာ၀န္ရွိသူ အမ္ဂ်ဒ္ အီရာကီက ဒါ၀ါဘက္ရွ္မိသားစုနဲ႔ မုိဟာမက္ အဘူ ခဒီရ္တုိ႔ကုိ သတ္ျဖတ္မႈေတြဟာ “အစၥေရးအာဏာပုိင္ေတြအေနနဲ႔ ဂ်ဴးေတြနဲ႔ ပါလက္စတုိင္းေတြကုိ ဆက္ဆံရာမွာ စံႏွစ္မ်ိဳးသံုးေနတယ္ဆုိတာကုိ” ေဖာ္ျပေနတာသာျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“မစံုစမ္းမစစ္ေဆးဘဲ ဖမ္းဆီးမႈ၊ စစ္ဘက္တရားစြဲဆုိမႈနဲ႔ သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ပါလက္စတုိင္းေတြကို ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္မႈေတြအတြက္ အစၥေရးစစ္တပ္ဟာ မေကာင္းသတင္းနဲ႔ေက်ာ္ေဇာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂ်ဴးလူမ်ိဳး သံသယရွိသူေတြဆုိရင္ေတာ့ ေဆာင္ရြက္မႈဟာ ေလးလံေႏွးေကြးၿပီး တရားစြဲဆုိမႈေတြ၊ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္မႈေတြကုိ ေရွာင္ရွားဖုိ႔အတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေပးၾကပါတယ္” လုိ႔ အီရာကီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
(Aljazeera သတင္းဌာနမွ Rights groups decry Israel’s comments on Dawabsheh case သတင္းေဆာင္းပါးကုိ
