ေအာက္တုိဘာ ၃၁၊ ၂၀၁၅
M-Media
– စားပြဲမ်ားအၾကား အေျပးအလႊား စားပြဲထုိးေနရၿပီး၊ ေအာ္ဒါမွာျခင္း၊ စီးရက္တုိမ်ားကုိ လွဲက်င္းျခင္း စသည့္ အလုပ္မ်ားကို လုပ္ေနရသည့္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ ျမတ္ႏုိးတစ္ေယာက္ တစ္ေန႔လွ်င္ လုပ္အားခ တစ္ေထာင္ေက်ာ္သာ ရရွိေလသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကမၻာေပၚတြင္ ကေလးအလုပ္သမားကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆုိးရြားေသာမွတ္တမ္းမ်ားရွိသည့္ ႏုိင္ငံလည္း ျဖစ္သည္။
ယခင္ အာဏာရွင္အုပ္စုိးေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျမတ္ႏုိးကဲ့သုိ႔ေသာ ကေလးငယ္ သန္းႏွင့္ခ်ီသည္ဟု က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ယံုၾကည္ၾကၿပီး လက္ဖက္ရည္ဆုိင္မ်ားမွ စက္႐ံုအလုပ္႐ံုမ်ားအထိ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိအေနအထားႏွင့္ ဥပေဒမ်ားကုိ ေျပာင္းလဲရန္ ဖိအားမ်ားလည္း ရွိေနသည္။
ႏုိ၀င္ဘာေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ သီတင္းပတ္အနည္းငယ္သာ လုိေတာ့သည့္အခ်ိန္တြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားမွာ မဲဆြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနၾကၿပီး ၅ ႏွစ္အတြင္း ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္မွီၿပီး မသင္မေနရ အခမဲ့ပညာေရးစနစ္ကုိ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကုိ တုိက္တြန္းေနေလသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ထုိေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား အႏုိင္ရလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ သူမကလည္း ပညာေရးစနစ္မွာ ႏုိင္ငံအတြင္း ဆင္းရဲမြဲေတမႈကုိ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အဓိကအေရးႀကီးသည့္ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ထုိေတာင္းဆုိခ်က္မွာ အထမေျမာက္ေသး။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ လမ္းမမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ ၾကည့္႐ႈလုိက္ပါက တုိင္းျပည္မွာ ေရွ႕ဆက္သြားရန္ လုိအပ္ေနေသးသည္ကုိ ျမင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ပလက္စတစ္ထုိင္ခံုမ်ား၊ စားပြဲမ်ား ျပန္႔က်ဲေနၿပီး မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဆးလိပ္သရဲမ်ားက မင္းမူထားေသာ လမ္းေဘး လက္ဖက္ရည္ဆုိင္မ်ားတြင္ ၀န္ထမ္းအမ်ားစုက ကေလးငယ္မ်ားျဖစ္ၿပီး အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္ေလးမ်ားပင္ ရွိေနသည္။
“ကၽြန္မ ရြာကေန ၿမိဳ႕တက္လာတာပါ။ မိဘေတြကုိ တစ္ဖက္တစ္လမ္းကေန ကူညီရမယ္ေလ။ သူတုိ႔မွာ ေငြမရွိၾကဘူးရွင့္” ဟု ျမတ္ႏုိးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး လံုၿခံဳမႈရွိေစရန္အတြက္ သူမ၏ အမည္ကုိ ေျပာင္းလဲေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ ကေလးလုပ္သားအမ်ားစုကဲ့သုိ႔ပင္ သူမမွာလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ တုိင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စုမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး အသက္ ၉ ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက လက္ဖက္ရည္ဆုိင္တြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူျဖစ္သည္။
ကေလးအလုပ္သမားမ်ားက တစ္ေန႔လွ်င္ ၁၄ နာရီခန္႔ျဖင့္ တစ္ပတ္လံုး အလုပ္လုပ္ရသည္။ အိပ္စက္ရာတြင္လည္း အျခားေသာကေလးမ်ားႏွင့္အတူ အခန္းတစ္ခုထဲတြင္ အိမ္ရသလုိ၊ ေန႔ခင္းပုိင္း ၎တုိ႔ စားပြဲထုိးရသည့္ ပလက္စတစ္စားပြဲမ်ားေပၚတြင္ အိပ္ၾကရသည္မ်ားလည္း ရွိေလသည္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈအရ ျမတ္ႏုိးမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေက်ာင္းမတက္ရသည့္ ၄.၄ သန္းေသာ ကေလးငယ္မ်ားထဲတြင္ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကမၻာေပၚတြင္ ကေလးအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အဆုိး၀ါးဆံုးေနရာအျဖစ္ ေဘးအႏၱရာယ္ စူးစမ္းေလ့လာေရးအဖြဲ႕ Verish Maplecroft မွ သတ္မွတ္ေသာ စာရင္းတြင္ အဆင့္ ၇ ေနရာ၌ ရွိေနကာ အိႏၵိယႏွင့္ လုိက္ေဘးရီးယားတုိ႔၏ အထက္တြင္ ရွိေနသည္။
႐ႈပ္ေထြးသည့္ အလုပ္သမားဥပေဒကလည္း ကေလးအလုပ္သမားမ်ားကုိ ပိတ္ပင္မထားဟု ရန္ကုန္ရွိ ႏုိင္ငံတကာ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ ILO မွ အမ်ိဳးသမီး ပီယမဲလ္ ပီခ်ိဳင္၀ြန္က ေျပၾကားခဲ့သည္။
“အလုပ္စလုပ္ႏုိင္မယ့္ အသက္အရြယ္အပုိင္းအျခားကုိ ဥပေဒမွာ တိတိက်က် ေဖာ္မျပထားပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီဥပေဒတြကိုလည္း က်င့္သံုးမႈမရွိပါဘူ”
၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ILO ၏ သေဘာတူညီခ်က္တြင္ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ၿပီး ထိုသေဘာတူညီခ်က္၌ ကေလးအလုပ္သမား၊ စစ္တပ္ႏွင့္ လိင္လုပ္ငန္းအပါအ၀င္ အတင္းအဓမၼခုိင္းေစမႈတုိ႔ကုိ တရားမ၀င္အျဖစ္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာအစုိးရကမူ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ထုိအေျခအေနကုိ ေျဖရွင္းခ်င္ေသာ္လည္း ကေလးအလုပ္သမားမ်ားမွာ ဆက္လက္ရွိေနမည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အလုပ္လုပ္ေနေသာ ကေလးငယ္မ်ား ပညာေရး ရရွိရန္အတြက္ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ားအျပားမွာ ၎တုိ႔၏ အလုပ္သုိ႔ သြားေရာက္၍ အခမဲ့ စာသင္ၾကားမႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ေပးေနသည္။
စာပြဲထုိးအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနသည့္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ ႏုိင္လင္းေအာင္မွာ လြန္ခဲ့သည့္ ၆ လမွစ၍ တစ္ပတ္လွ်င္ ၃ ည ထုိအတန္းကုိ တက္ေရာက္ေနသည္။
“အနာဂတ္မွာ ကၽြန္ေတာ္ ဘာျဖစ္မလဲဆုိတာ မသိပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္စာ နည္းနည္းတတ္ခ်င္တယ္။ ကြန္ပ်ဴတာလည္း နည္းနည္းေလာက္ သံုးတတ္ခ်င္တယ္။ ဖ်ားတဲ့နာတဲ့အခ်ိန္ အသံုး၀င္ဖုိ႔အတြက္ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ ဗဟုသုတလည္း ကၽြန္ေတာ္ ရခ်င္ပါတယ္” ဟု အိပ္ေရးပ်က္၍ နီရဲေနေသာ မ်က္လံုးျဖင့္ ႏုိင္လင္းေအာင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ျမန္မာေရြ႕လ်ား ပညာေရးစီမံကိန္း (myME) မွာ ရန္ကုန္ႏွင့္ မႏၱေလးၿမိဳ႕မ်ားရွိ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္မ်ားမွ ကေလးငယ္ ၆၀၀ ခန္႔ကုိ ဆုိင္ပိတ္သည့္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ပညာသင္ၾကားေပးလ်က္ ရွိေနသည္။ ၂၄ နာရီပတ္လံုး အလုပ္လုပ္ေနရသည့္ ထုိကေလးငယ္မ်ားအတြက္ မီနီဘတ္စ္ကားေလးတြင္ စာသင္ခန္းလုပ္ကာ ထုိအဖြဲ႕က သင္ၾကားေပးေနျခင္းျဖစ္သည္။
myME ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သူ ဦးတင္ေအးဟာဒီက ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ မ်ိဳးဆက္မ်ားမွာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈဒဏ္ကုိ ခါးစည္းခံေနရသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“သူတုိ႔ေလးေတြအတြက္ ဘယ္လုိအလုပ္အကိုင္မ်ိဳး ရႏုိင္စရာရွိသလဲ။ သူတုိ႔နဲ႔ တုိင္းျပည္အတြက္ ဘယ္လုိအနာဂတ္မ်ိဳး ရွိေနသလဲ” ဟူ၏။
Ref: The Straits Times
