ဧျပီ ၁၄ ၊ ၂၀၁၅
M-Media
ေလးေမာင္ ရွာေဖြတင္ဆက္သည္။
၁၅ ရာစုမွာ စပိန္လူမ်ိဳးေတြက အေမရိကတုိက္ကုိ ရွာေဖြေတြ႕ရွိၿပီး တဲ့ေနာက္ပုိင္းမွာ ေျမာက္ အာဖရိကနဲ႔ အေနာက္အာဖရိကက ကၽြန္ေရာင္း ကၽြန္၀ယ္စနစ္နဲ႔ အတူ အစၥလာမ္ သာသနာဟာလည္း အေမရိကတုိက္ကုိ စတင္ေရာက္ရွိ လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စပိန္ကုိလုိနီလက္ထက္ တင္းက်ပ္လွတဲ့ ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး ဥပေဒေအာက္မွာ အျခားဘာသာ၀င္ေတြကုိ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ညႇင္းပန္းသတ္ျဖတ္တာကုိ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ေတြလည္း ခံစားခဲ့ရၿပီး ေနရပ္ စြန္႔ခြာခဲ့ရတာေၾကာင့္ အေမရိကတိုက္ ႏိုင္ငံေတြမွာ အစၥလာမ္ သာသနာဟာ ေမွးမွိန္ခဲ့ရပါတယ္။
၁၈၅၀ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၈၆၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ အာရပ္ လူမ်ိဳးေတြ အေမရိကတုိက္ဖက္ကုိ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်လာတာ၊ ၁၆ ရာစုအဆံုးမွာ ကၽြန္စနစ္ပ်က္သုဥ္းခဲ့ၿပီး အိႏၵိယနဲ႔ ပါကစၥတန္က လူေတြ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်လာခဲ့တာေၾကာင့္ အစၥလာမ္ သာသနာဟာလည္း သူတို႔နဲ႔အတူ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစလုိ႔ အစၥလာမ္သာသနာဟာ အေမရိကတုိက္မွာ တစ္စတစ္စတုိးပြားလာခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ အာရဗ္နဲ႔ ဌာေန လူမ်ိဳးေတြအပါအ၀င္ အစၥလာမ္ ဘာသာကုိ သက္၀င္ ယံုၾကည္သူေတြဟာ အေမရိကတုိက္မွာ ၄ သန္းရွိလာခဲ့ၿပီလုိ႔ စစ္တမ္းမ်ားကဆုိပါတယ္။
မကၠဆီကုိမွ အစၥလာမ္သာသနာ
အစၥလာမ္သာသနာ မကၠဆီကုိ ေရာက္ရွိလာတဲ့ မူလဘူတနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သိပ္မသိရေပမယ့္ ခရစ္ယာန္သာသနာနည္းတူ စပိန္ကုိလုိနီလက္ထက္မွာ စတင္ေရာက္ရွိလာခဲ့တယ္ဆုိတာကုိေတာ့ သမုိင္းပညာရွင္ေတြအားလံုးက လက္ခံထားၾကပါတယ္။
ေနာက္ပုိင္းမွာ ဆီးရီးယား၊ လက္ဘႏြန္၊ အီဂ်စ္၊ အီရန္ လုိ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်ေနထုိင္သူေတြေၾကာင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဦးေရ တုိးလာခဲ့ရၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ အစုိးရက ေကာက္ခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းအရ မကၠဆီကုိမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ တစ္ေသာင္း နီးပါးေလာက္ ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိေပမယ့္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးက ဘာသာ အယူ၀ါေရးရာေတြကုိ ေလ့လာေနတဲ့ ၀ါရွင္တန္အေျခစုိက္ Pew Forum အဖြဲ႕ကေတာ့ မကၠဆီကုိမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဦးေရ ၁၁၀၀၀၀ ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္း တြက္ခ်က္ထားပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ စြန္နီေတြျဖစ္ၾကၿပီး ရွီယာနဲ႔ စလဖီအုပ္စု အနည္းငယ္လည္း ရွိပါတယ္။
မကၠဆီကုိစီးတီး
ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တဲ့ မကၠဆီကုိ စီးတီးမွာ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ဦးေရ အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး အစုိးရရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ခန္႔မွန္းေခ် ၄ ေထာင္ နီးပါေလာက္ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ပုိင္းေတြက အစၥလာမ္ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ၀တ္ျပဳမႈေတြကုိ အီရန္သံ႐ံုး၊ ပါကစၥတန္ သံ႐ံုးတုိ႔မွာ သြားေရာက္ျပဳလုပ္ခဲ့ရေပမယ့္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ CCIM အဖြဲ႕ ေပၚေပါက္လာမႈနဲ႔ အတူ မကၠဆီကုိစီးတီမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ဟာလာလ္ စားေသာက္ဆုိင္ေတြလည္း အေတာ္ မ်ားမ်ား ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
မုိရီလုိ႔စ္ျပည္နယ္က တီကီြစ္ကီြတန္ဂုိၿမိဳ႕၊ ခ်ီယာပက္စ္ျပည္နယ္က ဆန္ခရစၥတုိဘဲလ္ ဒီ လက္စ္ ကာဆက္ၿမိဳ႕၊ ကုိအာဟီလာျပည္နယ္က တုိရီယြန္ၿမိဳ႕ေတြမွာလည္း မြတ္စလင္ လူအဖြဲ႕အစည္းေတြ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ရွိၾကၿပီး ႏုိင္ငံရဲ႕ အျခားေဒသေတြမွာလည္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြဟာ ျပန္႔က်ဲေနထုိင္ၾကပါတယ္။
ခ်ီယာပက္စ္ျပည္နယ္မွ တုိင္းရင္းမြတ္စလင္မ်ား
ႏုိင္ငံေတာင္ဘက္စြန္းစြန္းက ဒီျပည္နယ္ဟာ တုိင္းရင္းသား ဌာေနလူမ်ိဳးေတြ အစၥလာမ္ကုိ အမ်ားဆံုး ေျပာင္းလဲ သက္၀င္ ယံုၾကည္လာၾကတဲ့ ျပည္နယ္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျပည္နယ္မွာ စပိန္လူမ်ိဳး မြတ္စလင္ အသုိင္းအ၀ုိင္းျဖစ္တဲ့ `မူရာဘီတန္´ အသုိင္းအ၀ုိင္း တစ္ခု ရွိပါတယ္။ ဒီအသုိင္းအ၀ုိင္းဟာ စပိန္ႏုိင္ငံ ဂရာနာဒါ ေဒသအေျခစုိက္ အစၥလာမ့္ေရးရာ အဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ Comunidad Islámica en España နဲ႔ ခုိင္မာတဲ့ ဆက္ဆံေရးရွိၿပီး အစၥလာမ္ကုိေျပာင္းလဲ သက္၀င္လာတဲ့ စပိန္လူမ်ိဳး မုိဟာမက္နာဖီယာက အဲဒီေဒသက အစၥလာမ့္ေရးရာအဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ Comunidad Islámica en México အဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္ပါတယ္။
နာဖီယာဦးေဆာင္တဲ့ ဒီအဖြဲ႕ရဲ႕ စြမ္းစြမ္းတမံ သာသနာျပဳမႈေၾကာင့္ အဲဒီေဒသက ဌာေနတုိင္းရင္းသား မာယန္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ တီဇြတ္ဇီလ္လူမ်ိဳးေတြဟာလည္း အစၥလာမ္ကုိ ေျပာင္းလဲသက္၀င္လာၾကပါတယ္။ မာယန္ေတြဟာ အစၥလာမ့္ေရးရာ ၀တ္ျပဳေဆာက္တည္မႈေတြကို အလြယ္တကူလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဆန္ခရစၥတုိဘဲလ္ ဒီလက္စ္ ကာဆက္ၿမိဳ႕မွာ အလ္-ေကာက္စရ္အမည္နဲ႔ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ တစ္လံုးကုိ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီဗလီမွာ ငါးႀကိမ္ဆြလာသ္နဲ႔ ဂ်ဴမုအဟ္ ဆြလာသ္တုိ႔ကုိ ၀တ္ျပဳႏုိင္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြ ၀တ္ျပဳဖုိ႔ သီးသန္႔အေဆာင္တစ္ခုကုိလည္း လုပ္ေပးထားပါတယ္။ မကၠဆီကုိ တစ္ႏိုင္ငံလံုးနည္းတူ ခ်ီယာပက္စ္ေဒသမွာလည္း အစၥလာမ္ဘာသာကို ေျပာင္းလဲ သက္၀င္ယံုၾကည္သူ အေရအတြက္ဟာ တုိးတက္လ်က္ ရွိေနပါတယ္။
အဖြဲ႕အစည္းမ်ား
မကၠဆီကုိမွာ အစၥလာမ့္ေရးရာအဖြဲ႕ေတြ အမ်ားအျပားရွိၾကၿပီး ယေန႔ေခတ္ မကၠဆီကုိမွာ အစၥလာမ္ သာသနာကို ေျပာင္းလဲ သက္၀င္ ယံုၾကည္သူ အေရအတြက္ အလ်င္အျမန္ ျမင့္တက္ လာတာဟာ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ စြမ္းစြမ္းတမံ ေဆာင္ရြက္ မႈေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ၿဗိတိန္မွာေမြးဖြားတဲ့ မကၠဆီ ကုိ ႏြယ္ဖြားျဖစ္ၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က အစၥလာမ္ကုိ ေျပာင္းလဲသက္၀င္လာခဲ့တ့ဲ အုိမာ ၀က္စ္တန္ တည္ေထာင္ထားတဲ့ Cultural Islámico de México (CCIM) (မကၠဆီကုိအစၥလာမ့္ယဥ္ေက်းမႈစင္တာ) အဖြဲ႕ဟာ မကၠဆီကုိက အတက္ႂကြဆံုး အစၥလာမ္အဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္းနဲ႔ အလယ္ပုိင္းေတြမွာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းကစလို႔ လူမႈေရးလုပ္ငန္း အဆံုး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အဖြဲ႕ တစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ၀က္စ္တန္ဟာ မဒီနာၿမိဳ႕က အစၥလာမ့္တကၠသုိလ္တစ္ခုမွာ အစၥလာမ့္ေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘြဲ႕ရထားသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ မကၠဆီကုိစီးတီးမွာ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီးေနာက္ CCIM ဟာ အစၥလာမ့္ေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြကို ဘက္စံုေထာင့္စံုေအာင္ အားႀကိဳး မာန္တက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၀တ္ျပဳမႈေတြကုိ ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္တာ၊ အစၥလာမ့္စာေပေတြကုိ ဘာသာျပန္ၿပီး ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀တာ၊ ၿမိဳ႕တကာ နယ္တကာလွည့္ၿပီး အစၥလာမ့္အေၾကာင္း ေဟာေျပာတင္ျပတာ၊ မကၠဆီကုိ တီဗီအစီအစဥ္ေတြကေန တစ္ဆင့္ အစၥလာမ့္ေရးရာအေၾကာင္းအရာေတြကုိ ထုတ္လႊင့္ တင္ဆက္ေပးတာ စတဲ့လုပ္ငန္းေတြကုိ ေဆာင္ရြက္ေပးၿပီး ဒီအဖြဲ႕ရဲ႕ စြမ္းစြမ္တမံ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြေၾကာင့္ အစၥလာမ္သာသနာကုိ သက္၀င္ယံုၾကည္သူ အေရအတြက္ဟာလည္း တုိးလာခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ မကၠဆီကုိစီးတီးမွာ အခ်ိန္ျပည့္ အစၥလာမ့္ေရးရာ သင္တန္းေက်ာင္း တစ္ခုကုိလည္း MCM က ဦးေဆာင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး မြတ္စလင္လူငယ္ေတြကို အစၥလာမ့္ေရးရာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အဆင့္ျမင့္ပညာရပ္ေတြကုိ သင္ၾကားေပးေနကာ မကၠာ၊ မဒီနာတုိ႔မွာ ရွိတဲ့ အစၥလာမ့္တကၠသုိလ္ေတြဆီကုိလည္း ပုိ႔ေဆာင္ သင္ၾကားေပးလ်က္ရွိပါတယ္။
မုိရီလုိ႔စ္ျပည္နယ္မွာဆုိရင္ CCIM အဖြဲ႕ဟာ `ဒါရြတ္စလာမ္´လုိ႔ေခၚတဲ့ အစၥလာမ့္စင္တာ တစ္ခုကုိ ဖြင့္လွစ္ထားၿပီး အဲဒီအစၥလာမ့္စင္တာမွာ ၀တ္ျပဳေဆာင္တစ္ခု၊ သင္ၾကားေရးနဲ႔ အစည္းအေ၀းက်င္းပရာေနရာ တစ္ခုတုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီစင္တာရဲ႕အနီးအနားမွာ `ဟုိတယ္အုိေအစစ္´ ဆုိတဲ့အမည္နဲ႔ ဟုိတယ္တစ္ခုကုိလည္း ၀က္စ္တန္က ဖြင့္လွစ္ထားၿပီး ဟာလာလ္ စားေသာက္ဆုိင္ မေပါလွတဲ့ အဲဒီေဒသမွာ ဟာလာလ္ အစားအေသာက္ေတြ စီစဥ္ေပးတာ၊ မြတ္စလင္ခရီးသြားေတြအတြက္ အဆင္ေျပ လြယ္ကူေအာင္ စီစဥ္ေပးတာမ်ိဳး စတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈေတြကုိလည္း ေပးေနပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အုိမာ ၀က္စ္တန္ဟာ CCIM ရဲ႕ ေက်ာင္းခဲြအျဖစ္ မကၠဆီကုိ တနံတလ်ားမွာ အစၥလာမ့္စင္တာေတြကုိ ဖြင့္လွစ္ၿပီး သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းေတြကုိ ေအာင္ျမင္စြာ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။
မကၠဆီကုိစီးတီးမွာ ဆူဖီအဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Nur Ashki Jerrahi Sufi Order အဖြဲ႕တစ္ခုလည္းရွိၿပီး ဒီအဖြဲ႕ကုိေတာ့ ေရွခါ ဖာတီမာ ဖာရီဟာနဲ႔ ေရွခါ အာေမနာ တက္စ္လီမာဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးက တည္ေထာင္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အဖြဲ႕တစ္ခုကေတာ့ Centro Salafi de México လုိ႔ေခၚတဲ့ ဆာလာဖီအဖြဲ႕ငယ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး အစၥလာမ္ကုိသက္၀င္ယံုၾကည္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ မဒီနာၿမိဳ႕မွာ အစၥလာ့မ္ေရးရာေတြကုိ သြားေရာက္သင္ယူခဲ့တဲ့ မကၠဆီကုိမြတ္စလင္ အီဆာ ႐ိုဂ်ာက တည္ေထာင္ထားၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက မြတ္စလင္အခ်ိဳ႕ စီမံခန္႔ခြဲေနတဲ့ အစၥလာမ့္သင္ၾကားေရးစင္တာတစ္ခုလည္း ၿမိဳ႕ေတာ္ မကၠဆီကုိစီးတီးမွာ ရွိေနပါတယ္။
ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား
မကၠဆီကုိႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးေပါင္း ၁၄ ခုရွိၿပီး ၀တ္ျပဳေဆာင္ေတြလည္း ႏုိင္ငံ တစ္၀ွမ္း ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိေနပါတယ္။
သစ္လြင္မြတ္စလင္မ်ား
အေမရိကတိုက္မွ အျခားေသာႏုိင္ငံမ်ားနည္းတူ မကၠဆီကုိမွာလည္း အစၥလာမ္ သာသနာကုိ ေျပာင္းလဲသက္၀င္လာတဲ့ အေရအတြက္ဟာ ၉/၁၁ တုိက္ခုိက္မႈ ေနာက္ပုိင္းမွာ တရွိန္ထုိး ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။
အစၥလာမ္ဘာသာဟာ တကယ္ပဲအၾကမ္းဖက္၀ါဒကုိ အားေပးသလား ဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာၾကရာကေန စစ္မွန္တဲ့ အစၥလာမ္အေၾကာင္း နားလည္ၿပီး သက္၀င္လာၾကတယ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ မကၠဆီကုိမွာ အစၥလာမ္သာသနာ ထြန္းကားမႈကုိ ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့တဲ့ Fox News Latino သတင္းဌာနက ၂၀၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ေရးသားခဲ့တဲ့ Muslim Converts In Mexico Make Up A Diverse, Fast-Growing Community ေဆာင္းပါးမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အစၥလာမ္သာသနာကုိ ေျပာင္းလဲသက္၀င္ယံုၾကည္မႈ တုိးပြားလာတဲ့ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုကေတာ့ အစၥလာမ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ စိတ္ႀကိဳက္ ေမးျမန္းေလ့လာႏုိင္တဲ့ အင္တာနက္ေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး မကၠဆီကုိက သစ္လြင္မြတ္စလင္အခ်ိဳ႕ဟာ အစၥလာမ့္သင္ခန္းစာေတြကုိ အင္တာနက္ကေနတစ္ဆင့္ သင္ယူ တတ္ေျမာက္ၾကပါတယ္။
