News @ M-Media

Blog

  • မိတၳီလာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူမ်ား ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းတြင္ ၁၀-ရက္တြင္း ၃-ႀကိမ္ မီးေလာင္မႈျဖစ္၊ အခ်ိန္မီ ၿငိမ္းသတ္ႏိုင္ခဲ့

    မိတၳီလာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူမ်ား ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းတြင္ ၁၀-ရက္တြင္း ၃-ႀကိမ္ မီးေလာင္မႈျဖစ္၊ အခ်ိန္မီ ၿငိမ္းသတ္ႏိုင္ခဲ့

    ဇန္န၀ါရီ ၂၇၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    ဇာနည္

    အၾကမ္းဖက္ခံရသူမ်ား ေနထိုင္ရာ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္း တခုျဖစ္ပါတယ္။

    မိတၳီလာ ။      ။      မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ ၂၀၁၃-ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္းက ေရႊအေရာင္းအ၀ယ္မွ အစျပဳကာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈ အတြင္း အၾကမ္းဖက္ခံရသည့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား ယာယီေနထုိင္ေသာ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းတစ္ခုတြင္ ဇန္န၀ါရီ ၂၄-ရက္ ေသာၾကာေန႔က မီးေလာင္မႈ တစ္ခုျဖစ္ပြားခဲ့သည္ဟု သိရသည္။

    ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းမ်ားအနက္ ေရအရင္းအျမစ္ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းရွိ အေဆာင္တစ္ခု၏ ေခါင္မုိး(မုိးကာဖ်င္) ေလာင္ကၽြမ္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ နံနက္ ၃ နာရီခန္႔တြင္ ေလာင္ကၽြမ္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ကာ စခန္းအတြင္းရွိေနသူမ်ားက အခ်ိန္မီသိရွိၿပီး မီးၿငိႇမ္းသက္ႏုိင္ခဲ့သည္ဟု ထုိစခန္းတြင္ ေနထုိင္သူတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    လြန္ခဲ့သည့္ ၅-ရက္ခန္႔ကလည္း မီးေလာင္ကၽြမ္းမႈတစ္ခုျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ထုိကဲ့သုိ႔ မီးေလာင္မႈျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းမွာ ၁၀-ရက္အတြင္း ၃-ႀကိမ္ရွိၿပီ ျဖစ္ကာ ပထမအႀကိမ္ႏွင့္ တတိယအႀကိမ္ မီးေလာင္သည့္ ပံုစံႏွင့္ အခ်ိန္မွာ အတူတူျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။

    မီးေလာင္သည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ ေလာင္ကၽြမ္းပံုမ်ားမွာ မေတာ္တဆေလာင္ကၽြမ္းသည့္ ပံုစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ တမင္႐ႈိ႕သည့္မီးဟု ယူဆႏိုင္ေၾကာင္း၊ စခန္းရွိ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက စံုစမ္းမႈမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ေနကာ၊ စခန္းအတြင္း ေနထုိင္သူမ်ားမွာလည္း ညစဥ္ အလွည့္က် ကင္းေစာင့္၍ သတိ၀ီရိယႏွင့္ ေနထုိင္ ေနရေၾကာင္း ထုိစခန္းရွိ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ မတ္လက ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ မိသားစုေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာမွာ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ား ၿငိမ္သက္သြားၿပီးေနာက္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္သြားသူမ်ားအား အိမ္ယာ မ်ား ျပည္လည္ေဆာက္လုပ္ေပးမည္ဟု အစုိးရ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့ ေသာ္လည္း၊ တစ္ႏွစ္နီးပါး ၾကာျမင့္လာခဲ့သည့္တုိင္ မည္သည့္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္မႈမွ ျပဳလုပ္ေပးျခင္း မရွိဘဲ ျပည္သူမ်ားမွာ ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းမ်ားတြင္သာ ဆက္လက္ေနထုိင္ေနရၿပီး မိမိတုိ႔ အိမ္မ်ားသုိ႔ အျမန္ဆုံး ျပန္လည္ေျပာင္းေရြ႕ ေနထိုင္ရန္သာ ဆႏၵ႐ွိၾကေၾကာင္း သိရသည္။

  • စကၤာပူထုတ္ ဟာလလ္ တံဆိပ္ျဖင့္ ဝက္သားထုပ္ပံုမ်ား ဆုိရွယ္ မီဒီယာတြင္ ျပန္႔ႏွံ ၊ လုပ္ၾကံသတင္း ျဖစ္ေၾကာင္းသိရ

    ဇန္နဝါရီ ၂၇၊ ၂၀၁၄
    M-Media

    PHOTO: NTUC
    PHOTO: NTUC

    – စင္ကာပူႏုိင္ငံ NTUC FairPrice ကုမၸဏီမွ ထုတ္လုပ္ေသာ ၀က္သားထုပ္မ်ားတြင္ ဟာလာလ္တံဆိပ္ကပ္ထားသည့္ ဓာတ္ပံုတစ္ပံုမွာ မၾကာေသးခင္က Facebook စာမ်က္ႏွာတြင္ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး ထုိဓာတ္ပံုမွာ လုပ္ႀကံထားေသာ ဓာတ္ပံုျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။

    ထုိဓာတ္ပံုမွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ ေပၚထြက္ လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပုိင္းတြင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ၿပီး ၆ ႏွစ္ၾကာမွ ျပန္လည္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

    ထုိကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ FairPrice ၏ စီအီးအုိျဖစ္သူ Seah Kian Peng ကမူ ထုိကဲ့သုိ႔ လုပ္ႀကံမႈမွာ ဆုိးရြားေသာ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ဂယက္႐ုိက္မႈ တစ္ခုျဖစ္လာေၾကာင္း၊ တမင္အကြက္ခ် ဖန္းတီးမႈျဖစ္ၿပီး ရဲတပ္ဖြဲ႕ကုိလည္း တုိင္ၾကားထားေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    ထုိ႔ျပင္ ၎တုိ႔ကုမၸဏီမွ ျဖန္႔ခ်ီေသာ ၀က္သားအထုပ္မ်ားတြင္ စင္ကာပူအစၥလာမ္ဘာသာေရးေကာင္စီ(MUIS) က ထုတ္ေပးေသာ ဟာလာလ္တံဆိပ္ ကပ္ထားမႈမ်ားမရွိေၾကာင္း၊ FairPrice ၏ အစားအေသာက္မ်ားတြက္ အဟာရႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားအား ဂ႐ုတစုိက္ေဆာင္ရြက္ၿပီး၊ အစားအေသာက္ မ်ားေပၚတြင္ ႐ုိက္ႏွိပ္ထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ တိက်၍ အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း Kian Peng က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

    ဆက္လက္၍ မလုိအပ္ေသာ ႐ႈပ္ေထြးမႈမ်ားအား ေရွာင္ရွားရန္ အတြက္ ထုိလုပ္ႀကံထားသည့္ ပံုမ်ားကုိ ဆက္လက္ျဖန္႔ျဖဴးမႈမ်ား မျပဳလုပ္ရန္ကုိလည္း ျပည္သူမ်ားအား ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ၿပီး၊ စံုစမ္းေမးျမန္းလုိပါက ကုမၸဏီအား ဖုန္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကုမၸဏီ၏ ၀ဘ္ဆုိဒ္တြင္ျဖစ္ေစ ေမးျမန္းႏုိင္ေၾကာင္း အသိေပးေျပာၾကားခဲ့သည္။
    Ref: CNA

  • Irrawaddy: ေမာင္ေတာ အၾကမ္းဖက္ခံရမႈ စံုစမ္းရန္ ICG တိုက္တြန္း

    ဇန္နဝါရီ ၂၇၊ ၂၀၁၄
    ဧရာဝတီ

    12.-Photo-Rohingya
    ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ဒုကၡသည္စခန္းတခုအတြင္းမွ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ကေလးတဦး (ဓာတ္ပံု – ေဂ်ပိုင္ / ဧရာဝတီ)

    ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ ဒုခ်ီးရားတန္းရြာတြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အျငင္းပြားဖြယ္ ျဖစ္ေနခ်ိန္၌ ျမန္မာအစုိးရႏွင့္ လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ ဘယ္ဂ်ီယံႏိုင္ငံ ဘရပ္ဆဲလ္ၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာ ပဋိပကၡမ်ား ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႔ (ICG) က ပြင့္လင္းျမင္သာသည့္ စံုစမ္းမႈ တခု အျမန္ဆံုး လုပ္ေဆာင္ရန္ တုိက္တြန္းလိုက္သည္။

    ဒုခ်ီးရားတန္းရြာ၌ ရဲတပ္ၾကပ္ႀကီး တဦး ေသဆံုးမႈ အပါအ၀င္ မြတ္စလင္ ၄၀ ဦးေက်ာ္ ေသဆံုးမႈတြင္ ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္သူ အားလံုးကို ျမန္မာ အစုိးရ အေနျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ စံုစမ္း အေရးယူေပးရန္ ICG က တုိက္တြန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

    ICG ၏ ယခု သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္သည္ အၾကမ္္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ေဒသသို႔ သြားေရာက္ခဲ့သူမ်ား အပါအ၀င္ ယင္းအျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားႏွင့္ ေမးျမန္း ေျပာဆုိမႈၿပီးေနာက္ မွတ္တမ္းဓာတ္ပံု တခ်ိဳ႕ပါ ရရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဇန္န၀ါရီလ ၉ ရက္က ၁၃ ရက္အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ရပ္တြင္ လူေပါင္း ၄၉ ဦး ၀န္းက်င္ အသတ္ခံခဲ့သည္ကို ယံုၾကည္ရေၾကာင္းကို ယမန္ေန႔ ရက္စြဲျဖင့္ ထပ္မံ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိျခင္း ျဖစ္သည္။

    ICG ၏ စံုစမ္းမႈမ်ား အရ ေသဆံုးသူမ်ားထဲတြင္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ား ပါ၀င္ၿပီး ရဲတပ္ဖြဲ႔က အဆိုပါ လူသတ္မႈ တခ်ိဳ႕ကို က်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားသည္။

    ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အဆိုပါ အၾကမ္းဖက္မႈ အေပၚ အမႈမွန္ ေပၚလာေရး အျမန္ဆံုး ေဆာင္ရြက္မႈ ျပဳရန္ တိုက္တြန္းထားေသာ္လည္း ျမန္မာ အစိုးရက ယင္းျဖစ္ရပ္သည္ ဟုတ္မွန္ျခင္း မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုဆဲ ျဖစ္သည္။

    ဒုခ်ီးရားတန္းရြာ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ဇန္န၀ါရီလ ၂၄ ရက္ ေန႔စြဲျဖင့္ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္မွာ ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္သည္။

    “၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၃ ရက္၊ ညပုိင္းတြင္ အဖဲြ႔ဝင္ ၅ ဦးပါသည့္ ရဲလွည့္ကင္း အဖြဲ႔သည္ ပုံမွန္လွည့္ကင္း တာဝန္ ထမ္းေဆာင္စဥ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဒုခ်ီးရားတန္း (အလယ္) ရြာအေရာက္၌ တုတ္၊ ဓါး ကုိင္ေဆာင္ထားသည့္ ဘဂၤါလီအုပ္စုအင္အား (၁၀၀) ခန္႔မွ ဝုိင္းဝန္းရန္မူ မႈကုိ ခံရသျဖင့္ လူစုခြဲ ေရွာင္ေပးခဲ့သည္။”

    “ယင္းသုိ႔ လူစုခြဲ တိမ္းေရွာင္စဥ္ ရဲလွည့္ကင္း အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္မွာ လူစုကြဲ၍ က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီး ၎ကုိင္ေဆာင္ေသာ လက္ နက္ႏွင့္အတူ ယေန႔တုိင္ ေပ်ာက္ဆုံးလ်က္ ရွိပါသည္။

    နယ္ေျမခံ ရဲတပ္ဖြဲ႔ႏွင့္ လုံျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားသည္ အင္အားစု စည္းၿပီး ယင္းလူစုကြဲ ေပ်ာက္ဆုံး က်န္ရစ္ခဲ့သူအား ျပန္လည္ ရွာေဖြရန္ ၎ေက်းရြာသုိ႔ ထပ္မံ သြားေရာက္ခဲ့ရာတြင္ တုတ္၊ ဓါး ကုိင္ေဆာင္ထားသည့္ ဘဂၤါလီ အုပ္စု အင္အား ၅၀၀ ေက်ာ္၏ ဝို္င္းဝန္းရန္မူ မႈကုိ ခံခဲ့ရသည္။ အၾကမ္းဖက္ အုပ္စုသည္ အႏၱရာယ္ျပဳရန္ ခ်န္းကပ္လာသည့္ အတြက္ မိမိဘက္မွ ေသနတ္ ၈ ခ်က္ေဖာက္၍ သတိေပးခဲ့သည္”

    “ယင္းသို႔ သတိေပး ပစ္ေဖာက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ အရပ္ဘက္ ျပည္သူ တစုံတဦး တေယာက္မွ် ထိခုိက္ ေသဆုံးျခင္း မရွိခဲ့ ပါ” ဟု ျမန္မာအစုိးရက ေၾကညာခဲ့သည္။

    ျမန္မာအစုိးရ၏ ယင္းေၾကညာခ်က္ ထြက္ေပၚလာၿပီး ၂ ရက္ အၾကာတြင္ ICG က ဒုခ်ီးရားတန္းရြာ ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ယခုကဲ့သို႔ ထပ္မံ ေဖာ္ျပလာျခင္း ျဖစ္သည္။

    ICG ၏ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ပထမဆံုး ျပႆနာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ဇန္န၀ါရီလ ၉ ရက္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ကို ျဖတ္ကူးရန္ ႀကိဳးစားေနသည့္ မြတ္ဆလင္ ၈ ဦး အုပ္စု တစုကို ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာ ရြာလူႀကီးက ဖမ္းဆီး သတ္ပစ္ၿပီး က်င္းတူး ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည္မွာ အထင္အရွား ျဖစ္ေသာ္လည္း မည္သည့္အတြက္ ယင္းသို႕ သတ္ျဖတ္ရသည္ကို ရွင္းလင္း သဲကြဲမႈ မရွိေၾကာင္း ICG က ဆုိသည္။

    ဒုခ်ီးရားတန္းရြာရွိ မြတ္ဆလင္တဦးက ေသဆံုးသူေတြကို ျမွဳပ္ႏွံထားသည့္ သခ်ၤဳိင္းကို ျဖတ္သြားစဥ္ အေလာင္းမ်ားကို စမတ္ဖုန္းႏွင့္ ဓာတ္ပံု႐ိုက္ခဲ့သည္ဟု ICG က ေရးသားထားသည္။ အဆိုပါ ဓာတ္ပံု အေထာက္အထားရွိေနသည့္ အတြက္ ရဲတပ္ဖြဲ႔က သတင္းမေပါက္ၾကားေအာင္ ကာကြယ္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္ဟု ICG က ဆုိသည္။

    ၎ၾကိဳးပမ္းမႈတြင္ ရဲတပ္ၾကပ္ႀကီး တဦးအား မြတ္ဆလင္ ရြာသားမ်ားက ဖမ္းဆီး သတ္ျဖတ္လိုက္ေသာေၾကာင့္ ျပႆနာ မီးပြား စတင္ ျဖစ္ပြားကာ လူသတ္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ICG ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

    ICG ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရ အဆုိေဒသရွိ ရဲ၀န္ထမ္းမ်ားသည္ ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၿပီး ၿပီးခဲ့သည့္ သတ္ျဖတ္မႈတြင္ ပါဝင္က်ဴးလြန္ခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရသျဖင့္ ယင္းေဒသခံ ရခိုင္လူမ်ိဳး ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားကို ႐ုပ္သိမ္းသင့္ေၾကာင္း ေထာက္ျပ ထားသည္။

    အခင္းျဖစ္ရပ္အေပၚ စံုစမ္းမႈႏွင့္ နယ္ေျမ လံုၿခံဳေရး ကိစၥမ်ား အတြက္ ရခုိင္ျပည္နယ္ ျပင္ပက ရဲတပ္ဖြဲ႔မ်ားျဖင့္သာ ေဖာ္ေဆာင္ သင့္ေၾကာင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါက စစ္တပ္က အကူအညီေပးသင့္ေၾကာင္း ICG က ေထာက္ျပသည္။

    ျမန္မာႏုိင္ငံ အစုိးရ အေနျဖင့္ ဆက္တုိက္ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ မြတ္ဆလင္ ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ေနသူမ်ား အေပၚ အျပစ္ေပး အေရးယူမႈ လုပ္မည္ ဆုိပါလွ်င္ အစြန္းေရာက္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အဆံုးသတ္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ICG က ဆက္လက္ ေဖာ္ျပထားသည္။

    ICG က မၾကာေသးခင္က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ The Dark Side of Transition: Violence against Muslims in Myanmar “အသြင္ကူး ေျပာင္းေရး၏ အေမွာင္ဘက္ျခမ္း- ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မြတ္စလင္မ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ” အစီရင္ခံစာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ပြင့္လင္းလာသည့္ ျဖစ္စဥ္တြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အႀကံျပဳထားသည္။

    ICG ၏ စာမ်က္ႏွာ ၃၆ မ်က္ႏွာရွိပါ ယင္းအစီရင္ခံစာတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ား အတြင္း အစုိးရ၏ ထိေရာက္ေသာ ေျဖရွင္းမႈ မရွိျခင္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အတြင္း ခံယူခ်က္ သေဘာထားမ်ား ေျပာင္းလဲ မပစ္ႏုိင္ျခင္း မ်ားသည္ ေဒသတြင္းႏွင့္ ျပင္ပ ကမာၻအထိပါ သက္ေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း ICG က ေထာက္ျပ ထားသည္။

    ယင္းအျပင္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားအား တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရးကို ေလးစားရန္၊ လူစုလူေ၀းျဖင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ကိစၥမ်ားကို ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံႏႈန္းမီ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းရန္ႏွင့္ လူနည္းစုမ်ားကို အကာအကြယ္ ေပးႏုိင္ေရး စသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း အႀကံျပဳ ထားသည္။

    Link=> http://burma.irrawaddy.org/news/2014/01/27/53966.html

  • ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား တရား၀င္ ခရီးစဥ္ ဖိတ္ၾကားရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု ျမန္မာဆိုင္ရာ တရုတ္ သံအမတ္ၾကီးေျပာ

    ဇန္နဝါရီ ၂၇၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    AunSanSuuKyiMineMar14-621x320

    အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဗယ္လ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား တရား၀င္ ခရီးစဥ္ဖိတ္ၾကားရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ တရုတ္သံအမတ္ႀကီးမွ ေျပာၾကားလိုက္သည္။

    ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ စီးပြားေရးႏွင့္ႏိုင္ငံေရးအရ ၾသဇာႀကီးေနလ်က္ရိွေသာ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ လိုပါေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ တရုတ္အစိုးရ၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္ရိွမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေဒၚစုၾကည္မွ ေျပာခဲ့သည္။

    ေဒၚစုၾကည္၏ အတိုက္အခံ အုပ္စုျဖစ္ေသာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္အပါအ၀င္ ျပည္တြင္းရိွ ႏိုင္ငံေရး ပါတီအားလံုး ရင္ၾကားေစ့ေရးကို ေဘဂ်င္းမွ ဆက္လက္ တို္က္တြန္းသြားမည္ဟု သံအမတ္ႀကီး ယန္ေဟာက္လန္ Yang Houlan မွ Sunday Morning Post ႏွင့္ျပဳလုပ္သည့္ အင္တာဗ်ဴးတစ္ရပ္တြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    “ ဒီရာထူးတာ၀န္အပ္ႏွင္းခံရခ်ိန္ကစၿပီး ေဒၚစုၾကည္နဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ဆံုေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြအၾကား သူမရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ ရပ္တည္မႈ နဲ႔ ထင္ေပၚ လူႀကိဳက္မ်ားမႈအရ တရုတ္ျပည္ရဲ႕ ဖိတ္ၾကားမႈ ျဖစ္လာရပါၿပီ ” ဟု သူက ဆိုသည္။

    တစ္ခ်ိန္က တရုတ္ျပည္ရိွ အစိုးရတြဲဖက္ အသင္းအဖြဲ႕မ်ား၏ ဖိတ္ၾကားမႈမ်ားကို ေဒၚစုၾကည္မွ အခ်ဳိသတ္ေရွာင္လႊဲ ခဲ့ဖူးသည္။

    တရုတ္မီဒီယာတစ္ခုႏွင့္အင္တာဗ်ဴးစကားေကာက္ေၾကာင္းအရ ေဒၚစုၾကည္သည္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ေတာ့ တရုတ္ျပည္သို႔ အလည္အပတ္ သြားေရာက္လိမ့္မည္ဟု ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွ စ၍ သံုးသပ္မႈမ်ား ရိွခဲ့သည္။

    ယမန္ႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလအတြင္း ေတာင္ကိုးရီးယားခရီးစဥ္၌ သူမအေနႏွင့္ မ်ားမၾကာမီ တရုတ္ျပည္သို႔ သြားေရာက္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ ထားေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။

    ေဒၚစုၾကည္၏အတိုက္အခံပါတီ ႏွင့္ တရုတ္ျပည္အၾကား ဆက္ဆံေရးမွာ ယမန္ႏွစ္က အထူး တိုးတက္လာသည္။ ႏွစ္ဖက္ စလံုးမွလည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ပိုမိုခ်ိတ္ဆက္ သြားလိုေၾကာင္း အသြင္ေဆာင္ေနလ်က္ရိွသည္။

    NLD ပါတီမွ ကိုယ္စားလွယ္ေလးဦးကို တရုတ္ျပည္သို႔ ယမန္ႏွစ္က ေစလႊတ္ေပးခဲ့သည္။ ယမန္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ အတြင္း လတ္တစ္ေလာေစလႊတ္ေသာ အဖြဲ႕အား အတိုက္အခံပါတီ အတြင္းေရးမွဴး ႏွင့္ ေဒၚစုၾကည္၏အမာခံ လူယံုတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးဥာဏ္၀င္းမွ ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။

    “ အေနအထားအသစ္ေတြေအာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ ဆက္လက္တိုးျမွင့္သြားႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ၊ လမ္းေၾကာင္းေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ဖက္က သံုးသပ္ခ်က္အျမင္ေတြကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ဖက္က စိတ္၀င္တစား ၾကား သိလိုပါတယ္ ” ဟု သံအမတ္ယန္ က ေျပာပါသည္။

    စစ္တပ္၏ေႏွာင္ႀကိဳးႀကီးမားလွေသာ ျပည္ေထာင္စုႀကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီကို ေက်ာ္လႊားကာ လာမည့္ႏွစ္တြင္ NLD မွ မဲျပတ္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု တြက္ဆထားၾကသည္။

    သမၼတဦးသိန္းစိန္ကလည္း ေဒၚစုၾကည္အား ရည္ညႊန္းလ်က္ မိမိသည္ မည္သည့္ႏိုင္ငံသားကို မဆို ႏိုင္ငံ့ ဦးေသွ်ာင္ျဖစ္ေစမည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံ စည္းမ်ဥ္းမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေထာက္ခံသည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့ၿပီးလည္း ျဖစ္ေပသည္။

    ဓါတ္ပံု အညြန္း- ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း လက္ပေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း ဆႏၵျပမႈကို အၾကမ္းဖက္ျဖိဳခြင္းခဲ့မႈအား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌအျဖစ္ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ ခဲ့ေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ စီမံကိန္း နယ္ေျမ တေနရာတြင္ ေတြ႔ရစဥ္

    Photo- AP

    Ref: South China Morning Post

  • အရစၥတုိတယ္ႏွင့္ အလ္-ဖာရာဘီၿပီးေနာက္ ‘တတိယေျမာက္ ဂု႐ု’ “နီဆာရ္ အလ္-ဒင္ အလ္-တူဆီ”

    ဇန္နဝါရီ ၂၇၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    ရွာေဖြတင္ဆက္သူ- ကိုေလး

    Al-Tusi_Nasirခါ၀ါဂ်ာ မုဟမၼဒ္ အစ္ဗေန႔ မုဟမၼဒ္ အစ္ဗေန႔ ဟာဆန္ အလ္-တူဆီ (Khawaja Muhammad ibn Muhammad ibn Hasan Tusi) လုိ႔ အမည္ရတဲ့ အလ္-တူဆီကုိ သကၠရာဇ္ ၁၂၇၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၇ ရက္ေန႔မွာ တြစ္ၿမိဳ႕ (ယခု အီရန္အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း) မွာ ေမြးဖြားခဲ့တာပါ။ တူဆီကုိ နီဆာရ္ အလ္-ဒင္ အလ္-တူဆီ(Nasīr al-Dīn al-Tūsī)လုိ႔ လူသိမ်ားၿပီး ပါရွန္းလူမ်ိဳး မြတ္စလင္ ပညာရွင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သိပၸံနဲ႔ အေတြးအေခၚ နယ္ပယ္ေတြမွာ စာအုပ္ေပါင္း မ်ားစြာေရးခဲ့တဲ့ တူဆီကုိ နကၡတၱေဗဒ ပညာရွင္၊ သခ်ၤာပညာရွင္၊ ႐ူပေဗဒ ပညာရွင္၊ အေတြးေခၚနဲ႔ ဘာသာေရး ပညာရွင္ တစ္ဦးလုိ႔လည္း မွတ္ယူႏုိင္ပါေသးတယ္။

    တူဆီဟာ သခ်ၤာ၊ ဒႆနိကေဗဒနဲ႔ ဘာသာေရး၊ သိပၸံနယ္ပယ္ေတြ အတြက္ အာရဗီ၊ ပါရွန္း စတဲ့ ဘာသာစကားေတြနဲ႔ စာအုပ္ေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕ ကေလာင္စြမ္းထက္မႈ၊ သူေရးသားတဲ့ စာအုပ္ေတြရဲ႕ အေရးပါမႈေၾကာင့္ တူဆီကုိ ‘လူခပ္သိမ္းရဲ႕ဆရာ’၊ ‘ေအာင္ျမင္ေသာ ပညာရွင္အာစရိ’၊ (အရစၥတုိတယ္ႏွင့္ အလ္-ဖာရာဘီၿပီးေနာက္) ‘တတိယေျမာက္ ဂု႐ု’ စသျဖင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ပညာရွင္မ်ားက တင္စားေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တူဆီဟာ အီရန္ေျမာက္ပုိင္း မာရာဂါ (Maragha) ေဒသမွာရွိတဲ့ နကၡတၱေဗဒဆုိင္ရာမွာ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ သုေသသနစင္တာရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူ တစ္ေယာက္လည္းျဖစ္ပါေသးတယ္။

    တူဆီဟာ ပညာတတ္ မိသားစုက ေမြးဖြားလာတာျဖစ္ၿပီး အေဖနဲ႔ ဦးေလးျဖစ္သူတုိ႔က အစၥလာမ္ ဘာသာေရး သိပၸံနဲ႔၊  ႐ုိး႐ုိးသိပၸံ ပညာရပ္ေတြကုိ တတ္ေျမာက္လာေအာင္ တူဆီကုိ တြန္းအား ေပးခဲ့ၾကတာပါ။ တူဆီဟာ ဒႆနိကေဗဒနဲ႔ သခ်ၤာ ပညာရပ္ေတြကုိလည္း ေမြးရပ္ေျမ တြစ္ၿမိဳ႕မွာ ဆည္ပူးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သကၠရာဇ္ ၁၂၁၃ ေနာက္ပုိင္း မွာေတာ့ တူဆီဟာ နီရွာပူးရ္ၿမိဳ႕ကုိ သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး သိပၸံ၊ ေဆးပညာနဲ႔ ဒႆနိကေဗဒ ပညာရပ္ေတြကုိ ဆက္လက္ ဆည္းပူးခဲ့ပါတယ္။ မြတ္စလင္ သိပၸံပညာရွင္ႀကီး တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အစ္ဗေန႔ ဆီနာရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြကုိ ေလ့လာခဲ့ၿပီး ဆီနာရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြက တူဆီကုိ လႊမ္းမုိးခဲ့တာပါ။

    တူဆီဟာ ေနာက္ပုိင္းမွာ အီရတ္ႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕က ဥပေဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ကမာလ္ အလ္-ဒင္ အစ္ဗေန႔ ယူႏြတ္စ္(Kamāl al-Dīn ibn Yūnus) ထံမွာ ဥပေဒပညာရပ္ကုိ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ အစ္ဗေန႔ ယူႏြတ္စ္ဟာ ဥပေဒပညာအျပင္ နကၡတၱေဗဒနဲ႔ သခ်ၤာနယ္ပယ္ေတြမွာလည္း ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ပါရဂူေျမာက္ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။

    တူဆီဟာ သူရဲ႕ေလ့လာမႈေတြၿပီးဆံုးခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၂၃၀ရဲ႕ အေစာပုိင္းခုႏွစ္ေတြမွာေတာ့ အီရန္အေရွ႕ပုိင္းမွာရွိတဲ့ အစၥမာအီလီ(Ismā’īlī) နန္းေတာ္မွာ သူ႕ကုိ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးႏုိင္တဲ့သူေတြနဲ႔ ေတြ႕ခဲ့ၿပီး အစၥမာအီလီ႐ံုးစုိက္ရာ အလာမြတ္(Alamūt) ကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ပါတယ္။ အလာမြတ္ၿမိဳ႕ဟာ ၁၂၅၆ ခုႏွစ္မွာ မြန္ဂုိေတြ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကုိခံခဲ့ရၿပီး တူဆီဟာလည္း မြန္ဂုိဘုရင္ ဟူလာဂူ(Hūlāgū) ရဲ႕ အႀကံေပးတစ္ေယာက္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ တူဆီဟာ နန္းေတာ္ရဲ႕ နကၡတေဗဒ ပညာရွင္နဲ႔ ေအာင္ကဖ္(awqāf) လုိ႔ေခၚတဲ့ သာသနာေရး၀န္ႀကီး ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ရာထူးအသစ္နဲ႔ တူဆီဟာ နကၡတေဗဒဆုိင္ရာ သုေတသနစင္တာ တစ္ခု တည္ေဆာက္ဖုိ႔ ဟူလာဂူဘုရင္ကုိ ေတာင္းဆုိခဲ့ၿပီး၊ စင္တာေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြကုိလည္း ကုိယ္တုိင္ကုိယ္က် ႀကီးၾကပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစင္တာဟာ မြန္ဂုိအင္ပါယာရဲ႕ အဓိက႐ံုးစုိက္ရာ အဇာဘုိင္ဂ်န္ႏုိင္ငံ မာရာဂါ ၿမိဳ႕မွာ တည္ရွိၿပီး ၁၂၇၄ ခုႏွစ္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ တူဆီဟာ ထုိစင္တာရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

    မာရာဂါ သုေတသနစင္တာမွာ ေက်ာင္းေဆာင္နဲ႔ စာၾကည့္တုိက္တုိ႔ပါ၀င္ၿပီး ထုိေခတ္ကာလထိ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သမွ် စင္တာမ်ားထဲမွာ ရည္မွန္းခ်က္ႀကီးမားေသာ စင္တာမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ကာ ကၽြမ္းက်င္မႈျပည့္၀တဲ့ သုေတသန စင္တာ လည္းျဖစ္ပါတယ္။ မာရာဂါစင္တာဟာ အစၥလာမ္ကမၻာက ေက်ာ္ၾကားေသာ၊ ပါရမီရွိေသာ ပညာရွင္မ်ား ေက်ာင္းသားမ်ားကုိ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သလုိ တ႐ုတ္ျပည္ကဲ့သုိ႔ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေသာေဒသမ်ားမွ ပညာရွင္မ်ားကပင္ မာရာဂါ စင္တာသုိ႔ လာေရာက္ပညာဆည္းပူးခဲ့ၾကတာပါ။ ထုိမာရာဂါ သုေတသန စင္တာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ခန္႔တည္တံ့ခဲ့ပါတယ္။

    အဲဒီစင္တာရဲ႕ စူးစမ္းေလ့လာမႈေတြ ရပ္တန္႔သြားခဲ့ေပမယ့္ မာရာဂါစင္တာက ထြက္ေပၚလာခဲ့တဲ့ သိပၸံဆုိင္ရာ အေမြအႏွစ္ေတြကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ ဥေရာပမွာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်န္ရစ္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ အဲဒီ စင္တာကုိ လူငယ္ဘ၀က လာေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ဖူးၿပီး အားက်ခဲ့တဲ့ သိပၸံပညာရွင္ Ulugh Beg ဟာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ စမာကန္ သုေတသနစင္တာကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။

    ၁၆ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းက ဒိန္းမတ္ဘုရင္ တုိင္ခ်ိဳဘရာဟီ (Tycho Brahe) တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ သုေတသနစင္တာ၊ ၁၈ ရာစုမွာ မဂုိဘုရင္ ဂ်ိဳင္စင္း(Jai Singh) တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ စင္တာေတြ အပါအ၀င္ မဂုိအင္ပါယာ အိႏၵိယကုိ အုပ္စုိးစဥ္အခါက ေဆာက္လုပ္ခဲ့တဲ့ စူးစမ္းေလ့လာေရးစင္တာေတြအားလံုးဟာ ေစာေစာပုိင္းရာစုႏွစ္မ်ားက အစၥလာမ္ကမၻာမွာ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တဲ့ စင္တာေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။

    ၁၂၇၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ တူဆီဟာ သူရဲ႕ ေက်ာင္းသားတစ္စုနဲ႔အတူ မာရာဂါစင္တာကုိ စြန္ခြာခဲ့ၿပီး ဘဂၢဒတ္ကုိ ခရီးထြက္ခဲ့ပါတယ္။ တူဆီရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြမွာ ကုိယ္ပုိင္ေရးသားမႈေတြ၊ ေရွးခတ္ ဂရိနဲ႔ အေစာပုိင္း အစၥလာမ့္သိပၸံဆုိင္ရာ ပညာရပ္ေတြကုိ ျပန္ေျပာင္းေရးသားခဲ့တာေတြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ေရွးကေတြ႕ ရွိခ်က္ေတြကုိ ျပန္ေျပာင္းေရးသားတဲ့ အဲဒီစာအုပ္ေတြမွာလည္း တူဆီဟာ သူရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ရွင္းလင္းခ်က္ေတြကုိ ထပ္ျဖည့္ခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႕အျမင္ေတြ ထပ္ျဖည့္ထားတဲ့ အဲဒီစာအုပ္ေတြဟာ သိပၸံနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ဘာသာရပ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ စံထားစရာ စာအုပ္ေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ေတြထဲမွာ ယူကလစ္ရဲ႕ Elements ဆုိတဲ့စာအုပ္နဲ႔၊ ေတာ္လမီ ရဲ႕ Almagest စာအုပ္ေတြ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး၊ အဲဒီစာအုပ္ေတြနဲ႔ ယူကလစ္ရဲ႕ အျခားစာအုပ္ေတြကုိ ဆက္စပ္ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ က်မ္းေတြကိုလည္း ေရးသားခဲ့ပါေသးတယ္။

    A stamp issued in the republic of Azerbaijan in 2009 honoring Tusi
    ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ အဇာဘိုင္ဂ်န္ႏိုင္ငံမွ တူဆီအား ဂုဏ္ျပဳ ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ တံဆိပ္ေခါင္း

    သခ်ၤာနယ္ပယ္မွာေတာ့ တူဆီဟာ ယူကလစ္ရဲ႕ မ်ဥ္းၿပိဳင္ အယူအဆကုိ ဆန္းျပားတဲ့ သက္ေသျပခ်က္တစ္ခုနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ၿပီး အဲဒီ သက္ေသျပခ်က္က ယူကလစ္ရဲ႕ အဆုိနဲ႔မတူတဲ့ ဂ်ီအုိေမထရီ ပညာရပ္အသစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာဖုိ႔အတြက္ အလြန္အေရးပါခဲ့ၿပီး တ႐ုိင္ဂုိေနာ္ မက္ထရီ ပညာရပ္ကုိလည္း နကၡတၱေဗဒမွ ခြဲထြက္ေစခဲ့ကာ သီးသန္႔ဘာသာရပ္တစ္ခု ျဖစ္လာေစခဲ့ပါတယ္။ တူဆီဟာ ေလာ့ဂ်စ္စာအုပ္၊ လူ႕က်င့္၀တ္စာအုပ္နဲ႔ သိပၸံပညာရွင္ အစ္ဗေန႔ဆီနာရဲ႕အေတြးအေခၚပညာရပ္ကုိ ရွင္းလင္းျပတဲ့ ဒႆနိက စာအုပ္ေတြကုိလည္း ေရးသားခဲ့ၿပီး၊ အဲဒီစာအုပ္ေတြဟာ လူ႕ဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ  အေရးပါကာ၊ လႊမ္းမုိးမႈရွိတဲ့ စာအုပ္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

    နကၡတၱေဗဒနဲ႔ပက္သက္ၿပီး ေရးခဲ့တဲ့စာအုပ္ေတြမွာ အလ္-တဒ္ကီရာ ဖီ အီလ္မ္ အလ္ ဟာယာ (Al-Tadhkira fī ‘ilm al-hay’a) စာအုပ္ဟာ အဓိကက်ခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လမီရဲ႕ နကၡတၱေဗဒအယူအဆကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲၿပီး ေရးသားခဲ့တဲ့ ဒီစာအုပ္ဟာ အလယ္ေခတ္ အစၥလာမ့္ နကၡတၱေဗဒေလာကနဲ႔၊ ေကာ့ပါးနီးကပ္စ္လုိ ဥေရာပရဲ႕ အေစာပုိင္း ေခတ္သစ္ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ေတြကုိပါ လႊမ္းမုိးခဲ့ပါတယ္။ ဒါတင္မကဘဲ တူဆီဟာ လက္ေတြ႕အသံုးခ် နကၡတၱေဗဒက်မ္း၊ သီအုိရီဆုိင္ရာ နကၡတၱေဗဒက်မ္းနဲ႔ စၾကာ၀ဠာေဗဒက်မ္းေတြကုိလည္း ေရးသားခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပါရွန္း ဘာသာစကားနဲ႔လည္း နကၡတၱေဗဒနယ္ပယ္မွာ အေရးပါတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိေရးသားခဲ့ၿပီး ဇစ္-အီ အစ္ခ္ဟာနီ(Zīj-i Īlkhānī)လုိ႔ အမည္ရပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီစာအုပ္ေတြဟာ သူ႕အရင္ ထြက္ေပၚခဲ့တဲ့ စာအုပ္ေတြရဲ႕ ရွင္းလင္းခ်က္ေတြ၊ ထပ္ဆင့္ရွင္းလင္းခ်က္ေတြပါပဲ။ သူ႕ရဲ႕ ပါရွန္းဘာသာစကားနဲ႔ေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြကို အာရဗီဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလုိျပန္ဆုိခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္ပုိင္း အစၥလာမ့္သိပၸံေလာကရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေတြေပၚမွာ အမ်ားႀကီး လႊမ္းမုိးခဲ့ၿပီး၊ အခ်ိဳ႕စာအုပ္ေတြဟာ ၂၀ ရာစုအထိ အသံုး၀င္လာခဲ့ပါတယ္။

    Iranian stamp for the 700th anniversary of his death
    တူဆီ ကြယ္လြန္ျခင္း ႏွစ္ ၇၀၀ ျပည့္အထိမ္းအမွတ္ အီရန္မွ ဂုဏ္ျပဳထုတ္ေဝခဲ့သည့္ တံဆိပ္ေခါင္း

    ကမၻာၿဂိဳဟ္နဲ႔ပက္သက္တဲ့ သီအုိရီေတြမွာဆုိရင္လည္း တူဆီဟာ အီဂ်စ္ သိပၸံပညာရွင္ ေတာ္လမီရဲ႕ မဆီေလ်ာ္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ျပဳျပင္ ခဲ့ပါတယ္။ အထူးျဖင့္ ေလးလံတဲ့၀တၳဳပစၥည္းေတြအတြက္ စက္၀ုိင္းပံုေရႊ႕လ်ားမႈနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး အေျခခံစည္းမ်ဥ္း ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြပါပဲ။ ဒါေတြကုိ ျပင္ခ်င္တ့ဲ ရည္ရြယ္ခ်က္ေၾကာင့္ပဲ တူဆီဟာ စက္၀ုိင္းႏွစ္ခုပါ၀င္တဲ့ နကၡတေဗဒဆုိင္ရာ ပုံစံတစ္ခုကုိ တီထြင္ခဲ့ၿပီး သူထြင္ခဲ့တဲ့အဲဒီပစၥည္းကုိ သမုိင္းပညာရွင္ေတြက ‘တူဆီစံုတြဲ’ လုိ႔ေခၚပါတယ္။ စက္၀ုိင္းအႀကီး၊ အေသးႏွစ္ခုပါၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ tangent မ်ဥ္းေတြကုိ တစ္ထပ္တည္းက်ေနတဲ့ အဲဒီပံုစံကုိအသံုျပဳၿပီး ေတာ္လမီရဲ႕ လက္တီက်ဳဆုိင္ရာသီအုိရီေတြ၊ လနဲ႔ပက္သက္တဲ့ ပံုစံေတြကိုလည္း ျပင္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

    တူဆီဟာ ဒါနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး သူရဲ႕ေတြ႕ရွိခ်က္ ပံုစံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ အာရဗီဘာသာ စကားနဲ႔ ေရးသားထားတဲ့ အလ္-တက္ဒ္ကီရာ ဖီ အီလ္မ္ အလ္-ဟာယာ (Al-Tadhkira fī ‘ilm al-hay’a) က်မ္းမွာ ေဖာ္ထုတ္ထားၿပီး အဲဒီေတြ႕ရွိ ခ်က္ေတြဟာနကၡတၱေဗဒ သမုိင္းမွာ အလြန္ အေရးပါခဲ့ပါတယ္။ ဒါတင္မကေသးဘဲ သူရဲ႕ေနာက္ပုိင္းမွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ နကၡတေဗဒပညာရွင္ေတြနဲ႔ စၾက၀ဠာေဗဒ ပညာရွင္ေတြအေပၚမွာ တူဆီရဲ႕ ကမၻာႀကီးေရႊ႕လ်ားမႈဆုိင္ရာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြဟာ လႊမ္းမုိးခဲ့ပါတယ္။

    တူဆီေရးသားခဲ့တဲ့ ၁၅၀ ေက်ာ္ေသာစာအုပ္ေတြထဲမွာ ႐ူပေဗဒ၊ ဓာတုေဗဒနဲ႔ ဇီ၀ေဗဒ စာအုပ္ေတြလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အစၥလာမ့္သမုိင္းမွာ အေက်ာ္ၾကားဆံုး သိပၸံ ပညာရွင္ေတြထဲက တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ တူဆီဟာ သကၠရာဇ္ ၁၂၇၄ ခုႏွစ္မွာ အလ္ကာဇီမီယာ (ယခု အီရတ္ႏုိင္ငံ ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕) မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ကုိဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ လေပၚက အခ်င္း ကီလုိမီတာ ၆၀ ရွိတဲ့ ခ်ိဳင့္ခြက္တစ္ခုကုိ သူ႕ရဲ႕နာမည္ျဖစ္တဲ့ နာဆီရက္ဒင္(Nasireddin)လုိ႔ အမည္ေပးထားၿပီး၊ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္က ဆုိဗီယက္ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ နီကုိလုိင္း စတီပန္ႏုိဗစ္ခ်္ ခ်ာရ္ႏုိက္(Nikolai Stepanovich Chernykh) ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ၿဂိဳဟ္ငယ္ေလးတစ္ခုကုိလည္း တူဆီ ၁၀၂၆၉ (10269 Tusi) လုိ႔အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္။

    10418324_758280350873503_5737806535240894871_n

    အီရန္ႏုိင္ငံက နည္းပညာတကၠသုိလ္တစ္ခုနဲ႔ အဇာဘုိင္ဂ်န္က စူးစမ္းေလ့လာေရးစင္တာတစ္ခုကုိလည္း တူဆီရဲ႕အမည္ေပးထားပါေသးတယ္။ ဒါတင္မေကေသးဘဲ ဂူးလ္ဂဲလ္ကလည္း တူဆီရဲ႕ ၈၁၂ ႏွစ္ေျမာက္ေမြးေန႔ က်ေရာက္တဲ့ ကာလမွာ Google ရဲ႕ အဖြင့္စာမ်က္ႏွာမွာ တူဆီရဲ႕ပံုနဲ႔ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ေၾကာင္းပါ……….

    Ref: Muslim Heritage