ဒီဇင္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၃
M-Media
ဘာသာျပန္ဆိုသူ- O’Laie Manzu
ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာက်င္းပျပဳလုပ္တဲ့ ညီလာခံတစ္ရပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႕က အမ်ိဳးသမီးေတြ တက္ေရာက္ၾကျပီး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အသြင္ကူးေျပာင္းရာမွာ ပါဝင္ၾကတဲ့ သူတို႔ရဲ႕အခန္းက႑ေတြ၊ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့အနာဂါတ္ဆီကို သူတို႔ေတြးျမင္ ပံုေဖာ္ၾကတာေတြကို စိတ္ဓါတ္ ခိုင္မာစြာနဲ႔ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
အဲဒီညီလာခံက်င္းပတဲ့ေနရာနဲ႕ မိုင္းအနည္းငယ္ေဝးတဲ့ ရခိုင္ျပည္မွာ လူမ်ိဳးေရးဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ေက်းရြာေတြကို စြန္႔ျပီး ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ခိုလံႈေနၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အဖို႔ကေတာ့ ေသျခာေရရာမႈမရွိတဲ့ အနာဂါတ္အတြက္၊ သူတို႔ရဲ႕အသက္အႏၱရာယ္အတြက္ စိုးရိမ္ေနၾကရပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕အေျခအေနဟာ အလြန္အမင္း ခက္ထန္လြန္းလို႔ ယူအန္ အရာရွိေတြကေတာ့ကေတာင္ “လိုဏ္ဂူၾကီးရဲ႕အဆံုးမွာ အလင္းေရာင္ေလး မေတြ႕ရ ရံုတင္မကဘူး၊ လိုဏ္ဂူေတာင္မွမရွိေတာ့ဘူး။” လို႔ ေျပာဆိုေနပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီး ေျခာက္ဦးနဲ႔ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးပါတဲ့ က်မတို႔ လူတစ္စုကေတာ့ ကေမာၻဒီးယား တကၠသိုလ္နဲ႔ USAID က စီစဥ္ေပးတဲ့ ႏွစ္ရက္တာ ညီလာခံတစ္ရပ္ကို တက္ဖို႔နဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးေတြဆီကို သြားေရာက္လည္ပတ္ဖို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကတာပါ။ က်မတို႔ေတြကေတာ့ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမႈအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပါဝင္ပါတ္သက္မႈကို စမ္းစစ္ေလ့လာဖို႔အတြက္ ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ Women’s Refugee Commission က ကိုယ္စားလွယ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီခရီးစဥ္ေလးဟာ ကြဲျပားျခားနားေနမႈေတြကို အထင္းသားၾကီးေတြ႕ေစႏိုင္တဲ့ ခရီးစဥ္ေလးတစ္ခုပါဘဲ။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ လက္ရွိ တိုက္ပြဲျဖစ္ေနတာေတြရွိ သလို ႏွစ္ေပါင္း ေျခာက္ဆယ္ေလာက္ ျပည္တြင္း စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံလည္းျဖစ္တဲ့ အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ပဋိပကၡ တားျမစ္ေရး စတဲ့ေခါင္းစဥ္ေတြကိုေဆြးေႏြးၾကဖို႔ အတြက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာ အမ်ိဳးသမီး ၃၀၀ ေလာက္ စုေဝးခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္သံအမတ္ Derek Mitchell က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအတူတကြ စုေပါင္းလုပ္ကိုင္ၾကဖို႔ လိုေၾကာင္း၊ ဘာသာေရး-လူမ်ိဳးေရး နယ္စည္းျခားေနတာေတြကို ထိုးခြင္းဖို႔အတြက္ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကြန္ရက္ၾကီး တည္ေဆာက္ၾကဖို႔ လိုေၾကာင္း အက်ယ္တဝင့္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
ေရႊေရာင္တဝန္းဝန္း ထြန္းလင္းေတာက္ပေနတဲ့ ေရႊတိဂံုေစတီၾကီးနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အေရာင္တလင္းလင္းထင္ဟပ္နဲ႔ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကို ေက်ာခိုင္းျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြျမိဳ႕အနီးမွာရွိတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြဆီေရာက္ေတာ့မွဘဲ ဒီႏိုင္ငံမွာ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြကို မ်က္ဝါး ထင္ထင္ေတြ႕ျမင္ရပါေတာ့တယ္။
မတူျခားနားတဲ့ လက္ေတြ႕ပံုရိပ္
အရင္ႏွစ္တုန္းက အိမ္နီးခ်င္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပးလာၾကရတဲ့ မြတ္စလင္ တစ္သိန္းေလးေသာင္း အတြက္ ယိုယိုယဲ့ယဲ့ ဝါးျခမ္း တဲကုပ္ေလးေတြကို ဧျပီလေလာက္ ကမွ ေလဟာျပင္ၾကီးေပၚမွာ ေဆာက္ထားေပးပါတယ္။ အဲဒီမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသမီး ကိုးေယာက္နဲ႔ေတြ႕ခဲ့တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ဓေလ့ထံုးစံ အတိုင္း ဖိနပ္ေတြကို တံခါးဝမွာခၽြတ္ျပီး ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ အတူတကြထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔အိမ္ကေန ထြက္ေျပးလာခဲ့တဲ့အေၾကာင္း၊ အိမ္ေတြ မီးေလာင္သြားတဲ့အေၾကာင္း၊ လူေတြ ထြက္ေျပးၾကရင္း ေရႏွစ္ေသဆံုးၾကရတဲ့ အေၾကာင္းေတြ ေျပာျပၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ဆိုရင္ လူတစ္ရာေလာက္ရွိတဲ့ အုပ္စုထဲက သူမအပါအဝင္ သံုးေယာက္တည္းသာ အသက္ရွင္က်န္ခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးကေတာ့ က်မတို႔ လည္ပတ္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တေလၽွာက္လံုးမွာ ႏႈတ္ဆိတ္ေနျပီး ခပ္လွမ္းလွမ္းကိုဘဲ ေငးၾကည့္ေနတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အာဏာရွင္စနစ္ကေန ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အစဥ္တစိုက္အသြင္ကူးေျပာင္းလာေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြ အၾကားက တင္းမာမူကေတာ့ ရွိေနပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံေနတာေတြ၊ အၾကမ္းဖက္ေနတာေတြကို ခိုင္ခိုင္မာမာ မေျပာရေကာင္းလား ဆိုျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘလ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေပၚ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြမွ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္သားေတြက စိတ္ပ်က္ေနၾကပါျပီ။ ေဒၚစုဟာ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သမၼတျဖစ္ဖို႔ ေမ်ာ္မွန္းထားျပီး ဒီကိစၥေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ လူမ်ားစုျငိဳျငင္သြားၾကမွာကို မလိုလားဘူးလို႔ အမ်ားက ထင္ေၾကးထုတ္ေနၾကပါတယ္။
ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ားသမီးေတြကေတာ့ သူတို႔ ဘဝခက္ထန္မႈေတြအေၾကာင္း ေျပာျပပါတယ္။ တစ္အိမ္တည္းမွာ မိသားစု အမ်ားၾကီး စုေပါင္းေနၾကရတာေတြ၊ တခါတရံ အခန္း တစ္ခုတည္းမွာ လူ ရွစ္ေယာက္ေလာက္ စုေနၾကရတာေတြ လည္း ရွိတယ္လို႔ေျပာျပပါတယ္။ ညအေမွာင္ အတြင္းမွာ အေပါ့အေလး သြားဖို႔ေတာင္ အႏၱရာယ္မကင္းသလို ခံစားရတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဒုကၡသည္ စခန္းထဲက ေကာင္စီအဖြဲ႕မွာေတာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြ မပါတဲ့အတြက္ စခန္းထဲက အေရးကိစၥမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြေျပာေရးဆိုခြင့္ မရွိဘူးလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ကေလး အမ်ားစု အတြက္လည္း ေက်ာင္းေတြ မရွိပါဘူး။ ကေလး တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေနပူက်ဲထဲမွာ ကိုယ္လံုးတီးေတြနဲ႔ ေျပးလႊား ကစားေနၾကတယ္။
ၾသဂုတ္လေလာက္မွာေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကက္ေျခနီအသင္းက ေဆးခန္းတစ္ခုဖြင့္ေပးပါတယ္။ ဒီေဆးခန္းေလးေၾကာင့္ အဲဒီက လူေတြ တစ္ႏွစ္ အတြင္းမွာ ပထမဆံုးအၾကိမ္ ေဆးကုသမႈခံယူခြင့္ရၾကတာပါ။ အဲဒီက တစ္ဦးတည္းေသာ ဆရာဝန္ကေတာ့ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ လူနာ ၂၃၀ ေလာက္အထိၾကည့္ေန ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အေရျပား ပိုးထိတဲ့ ဖ်ားနာမႈေတြက ကေလးေတြျဖစ္ေလ့ ရွိတာေတြ႕ရတယ္။ အစားအေသာက္ေတြကလည္း ေလၽွာ့နည္းလာတယ္။ ေရတုန္ကင္ တစ္ဝက္ေလာက္ကလည္း ပ်က္ေနတယ္။
အခ်ိန္မ်ားမ်ား ေငြရွားရွား
အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုကေတာ့ လုပ္စရာလည္းမရွိ၊ ပိုက္ဆံရွာစရာ နည္းလမ္းလည္းမရွိေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္ပ်က္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ဒုကၡသည္ စခန္းထဲကေန ထြက္လို႔လည္းမရ။ ရြာမွာဆိုရင္ သူတို႔ေယာကၤ်ားေတြနဲ႔ အတူ ငါးဖမ္းထြက္လိုက္၊ လယ္ဝိုင္းလုပ္လိုက္နဲ႔ ေမာင္တထမ္း မယ္တရြက္ ကူလုပ္ေပးၾကတယ္။ အခုေတာ့ ေယာကၤ်ားေတြကို ကူလုပ္ေပးဖို႔ အေနသာ သူတို႔ေယာကၤ်ားေတြမွာ ငါးဖမ္းပိုက္ေတြလည္း မရွိ၊ ေလွေတြနဲ႔လည္းေဝး၊ ေျမေတြလည္း ဆံုးလို႔။ ေမာင္ေရာ မယ္ပါ ငုတ္တုတ္တုတ္ေလးေတြ ထိုင္ေနၾကရရွာတယ္။ ဒီၾကားထဲ လင္မယားျပႆနာေတြလည္း ပိုမ်ားလာတယ္။
ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြက အပ္ခ်ဳပ္စက္ေလးေတြနဲ႔ အဝတ္အထည္ေတြ လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုေတာ့လည္း သူတို႔ အတြက္ ေစ်းကြက္က မရွိ။ ဆိတ္ေတြကို ခ်က္ျပဳတ္စားေသာက္ဖို႔နဲ႔ ေရာင္းဝယ္ဖို႔အတြက္ ေမြးျမဴေရးေလး လုပ္ပါရေစဆိုေတာ့လည္း အဲဒီေျမေနရာမွာ ဒါေတြလုပ္ခြင့္ မရွိဘူးလို႔ တားျမစ္ထားတဲ့အတြက္ ယူအန္ကလည္း မကူေပးႏိုင္ဘူး။
“ဒီလူေတြ အသက္ရွင္ရပ္တည္ဖို႔အတြက္ ၾကံစရာဖန္စရာ နည္းလမ္းေတြ မရွိေတာ့ဘူးျဖစ္ေနျပီ” လို႔ ယူအန္ အရာရွိတစ္ေယာက္ ကေျပာတယ္။ “ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္ဓါတ္က်ကုန္ျပီ” ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဆိုရင္ မိသားစု အသက္ဆက္ၾကဖို႔အေရး ခႏၶာကိုယ္ေရာင္းရတဲ့ ဘဝမ်ိဳးေတာင္ျဖစ္လာေနျပီ။
အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ေနအိမ္ေလးေတြဆီကိုဘဲ ျပန္ခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရကေတာ့ အခုအခ်ိန္မွာ ဒီလူေတြအတြက္ ဘာအစီအစဥ္မွ မရွိဘူး။ အိမ္ျပန္ခြင့္လည္းမေပး၊ အေျခခ်ေနထိုင္ခြင့္လည္း မေပးဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ အလိုက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကတာေတာင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က တရားမဝင္ခိုးဝင္လာသူေတြလို႔ဘဲ သက္မွတ္ေနၾကတယ္။
က်မတို႔လည္း လည္ပတ္ျပီးေတာ့အျပန္မွာ သူတို႔ေတြရဲ႕ဘဝအေ ၾကာင္းေျပာျပတာကို ေက်းဇူးတင္တယ္ လို႔ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က “လည္ပတ္တဲ့ သူေတြလာၾကတယ္။ က်မတို႔ကေျပာ၊ သူတို႔ကနားေထာင္။ ျပီးေတာ့ ျပန္သြားၾကတယ္။ က်မတို႔အတြက္ ဘာမွမေျပာင္းသြားဘူး” လို႔ျပန္ေျဖၾကတယ္။ က်မတို႔က ဘာကတိကဝတ္မွမျပဳႏိုင္ေပမယ့္ Women’s Refugee Commission ကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ဘဝေနထိုင္ႏိုင္မႈကို ပညာရွင္ေတြေစလႊတ္ျပီး စမ္းစစ္ဖို႔ စဥ္းစားေနပါတယ္။
Women’s Refugee Commission ရဲ႕ ဦးေဆာင္ညြန္ၾကားေရးမွဴး Sarah Costa က “သူတို႔ရဲ႕ ေၾကာက္ရြံ႕မႈေတြ၊ အထီးက်န္မႈေတြ အစရွိတဲ့ စိတ္ေဝဒနာေတြကို ကုစားေပးႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြရွာႏိုင္ေအာင္၊ ဘဝရပ္တည္မႈအတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြျပည့္ဝရေအာင္၊ လက္တေလာ စခန္းတြင္း စီးပြားေရး လည္ပတ္ႏိုင္ေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ ဘဝခရီး ဆက္ႏိုင္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းရွာရာမွာ က်မတို႔တေတြလည္း ဝိုင္းကူၾကဖို႔လိုတယ္။” လို႔ေျပာပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ Jurate Kazickas ေရးသားျပီး Women’s eNews မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ “Myanmar Female Muslim Refugee Run Out of Hope” ေဆာင္းပါးကို O’Laie Manzu မွာ ဆီေလၽွာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။
O’Laie Manzu ဘာသာျပန္ျပီး M-Media ကိုေပးပို႔ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္။
