ေအာက္တုိဘာ ၃၀-၂၀၁၃
M-Media
A.N.Lay
ရန္ကုန္ ။ ။ ကင္ဆာေရာဂါကင္းစင္ေရး အသိပညာျဖင့္ကာကြယ္ေပး ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ပါေမာကၡ ဆရာဝန္ၾကီး ဦးစုိးေအာင္၏ က်န္းမာေရး ပညာေပး ေဟာေျပာပြဲကုိ Wellmen မွ ႀကီးမွဴး၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မင္းရဲေက်ာ္စြာလမ္း UMFCCI ၌ ယေန႔ မြန္းလြဲ ၂-နာရီ အခ်ိန္တြင္ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားမႈမွာ ယခင္က အမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီး အခ်ဳိးညီေသာ္လည္း ယခုအခါ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ပုိမုိျဖစ္ပြားလာေၾကာင္း၊ ကင္ဆာေရာဂါလကၡဏာမ်ားကုိ သိ႐ွိထားရန္လုိအပ္ၿပီး အဆုိပါ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါက ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေသခ်ာတုိင္ပင္ၿပီး ကုသျပသရန္လုိေၾကာင္း၊ အပ်ဳိႀကီးမ်ားတြင္ ရင္သားကင္ဆာ အျဖစ္မ်ား တတ္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာဆုိသည္ကုိ ေစာေစာသိရရင္ စုိးရိမ္ဖြယ္မ႐ွိေၾကာင္း၊ ေဆးလိပ္ အေသာက္မ်ားသူတြင္ အဆုတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းတုိ႔ကုိ ေဆြးေႏြး ေဟာေျပာခဲ့ပါသည္။
“၁၉၉၈ အေရးခင္း မျဖစ္ခင္နဲ႔ ျဖစ္ျပီးေနာက္ပုိင္းကုိ ခြဲၾကည္႕လုိက္ရင္ အေရးခင္း မျဖစ္ခင္က ရန္ကုန္ ကင္ဆာဌာနကုိလာတဲ့ လူနာေတြထဲမွာ မိန္းကေလးနဲ႔ ေယာက်္ား ေလး အခ်ဳိးက မွ်တယ္။ ၁၉၉၈ ေနာက္ပုုိင္းကေန အခုခ်ိန္ထိ လာျပတဲ့ လူနာေတြထဲမွာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း မိန္းကေလးက ပုိမ်ားေနတယ္။ ရန္ကုန္မွာ တကယ္စစ္တမ္း ေကာက္ယူလုိက္တဲ႕အခါမွာလည္း အဆုတ္ကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ၊ ရင္သားကင္ဆာတုိ႕ျဖစ္တယ္။ မႏၲေလးမွာလည္းဒီလုိပဲ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ၊ ရင္သားကင္ဆာမ်ားျဖစ္ေနတယ္။ ေတာင္ၾကီးမွာလည္း ဒီသုံးခုပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ မျဖစ္ခင္ကာကြယ္ရမယ္။ ကင္ဆာအမ်ားစုက ေစာေစာသိရင္ေပ်ာက္တယ္။ အနည္းစုပဲ ကုရခက္တာရွိတယ္။ ေစာေစာသိဖုိ႔အေရး ဘာလကၡဏေတြ ေတြ႕ႏုိင္မလဲဆုိေတာ့ အဆုတ္ကေန အေပၚပုိင္း ႏွာေခါင္းပုိင္းထိ ကင္ဆာလကၡဏေတြ
ကေတာ့ အသံဝင္လာမယ္၊ နာတာရွည္ေခ်ာင္းဆုိးလာမယ္ ၊ ေခ်ားဆုိးရင္ေသြးပါမယ္၊ အစာမ်ဳိတဲ့အခါ ခက္လာႏုိင္တယ္၊ အစာမေၾကသလုိ မစားခ်င္သလုိ မၾကာခဏ ျဖစ္လာမယ္၊ ေသြးအန္မယ္၊ ေနာက္ ဂ်ဳိင္း၊ လည္ပင္းေတြမွာ အၾကိတ္အခဲေတြေပၚလာမယ္ အဲ့ဒါေတြ ေတြ႕ရင္ သတိထားရမယ္။
ေနာက္ မိန္းကေလးေတြမွာ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ပဲ ေသြးဆင္းမယ္၊ အျဖဴဆင္းမယ္၊ ဒါဆုိသတိထားရမယ္။ ေနာက္ဝမ္းျဖစ္ေစ ဆီးျဖစ္ေစ သြားေလ့သြားထ ေျပာင္းလဲ လာမယ္ ဆီးသြားရင္း ေသြးပါလာမယ္ဆုိရင္ သတိထားရမယ္။ ေနာက္ေပ်ာက္သင့္တဲ့ အခ်ိန္ထက္ မေပ်ာက္တဲ့အနာ ဥပမာ အေရျပားကင္ဆာ အနာေလးလုိ႔ ေအာက္ေမ့ တယ္ ဒါေပမယ့္ မေပ်ာက္ဘူး အဲ့ဒါဆုိ ေသခ်ာစစ္ရမယ္။ အဲ့ဒါေတြကုိ သတိထားရမယ္။ ဒီလကၡဏေတြအကုန္လုံးက ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ ေရာဂါေတြလည္းျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတာက ဒီလကၡေတြျဖစ္လာျပီးဆုိရင္ နီးရာ ဆရာဝန္နဲ႕ေသခ်ာတုိင္ပင္ျပီး ေသခ်ာျပဖုိ႕လုိတယ္။ ေနာက္မိန္းကေလးေတြ ရင္သားကင္ဆာက မိန္းကေလး ဟုန္မုန္းဓာတ္မ်ားလုိ႕ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒါက အပ်ဳိၾကီးေတြမွာ အမ်ားဆုံးျဖစ္တက္တယ္။ အသက္ၾကီးမွ သားဦးရရင္ ေနာက္ ေစာေစာအပ်ဳိေဘာ္ဝင္ျခင္း၊
ေသြးဆုံးတာ ေနာက္က်ရင္ ၊ ကေလးေမြးျပီး နုိ႕မတုိက္ဘူးဆုိရင္၊ အရက္ေသာက္ရင္ ၊ အဝလြန္ရင္ အဲ့ဒါေတြက ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်မ်ားပါတယ္။ ရင္သား ကင္ဆာဆုိတာ ေစာေစာသိရင္ ေၾကာက္ဖုိ႔ မလုိပါဘူး ေပ်ာက္ကုိေပ်ာက္ပါတယ္။ အဲ့လုိေစာေစာသိဖုိ႔က ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ပုံမွန္စမ္းရမယ္လုိ႕ေျပာပါတယ္။ ဘယ္အရြယ္ က စမ္းရမလဲဆုိေတာ့ အသက္ ၂၀ ကေန စျပီးေတာ့ စမ္းရမယ္။ ဘယ္အခ်ိန္စမ္းရမလဲဆုိေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ ဓမၼတာ လာတဲ႕အခ်ိန္ဆုိရင္ တင္းေနတယ္ အဲ့ဒီအခ်ိန္ေတာ့ စမ္းလုိ႕မရဘူး။ ဓမၼတာလာျပီး ၄-ရက္ ၅ရက္ ၾကာမွ စမ္းရမယ္၊ အဲ့ဒီအခါမွာ အၾကိတ္အခဲေတြရွိရင္ေပၚလာမယ္၊ ေနာက္တစ္ခုက ဆပ္ျပာနဲ႔ ေရခ်ဳိးတဲ့ အခ်ိန္မွာ စမ္းရမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက လက္ႏွစ္ဖက္စလုံးကုိ ေဘးမွာခ်ျပီးေတာ့တစ္ခါ၊ လက္ႏွစ္ဖက္စလုံးကုိအေပၚေျမာက္ျပီးေတာ့တစ္ခါ ရင္သားႏွစ္ဖက္စလုံးညီလား မညီဘူးလား ၾကည္႔ရမယ္။ အဲ့ဒါေတြကုိ တစ္လ တစ္ခါ စမ္းရမယ္လုိ႕ေျပာပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ဒီကင္ဆာ ျဖစ္ရတဲ႕အေၾကာင္းအရင္းက အဓိကက ေရာဂါပုိးေၾကာင့္ အသက္ ငယ္ငယ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမႈျပဳတဲ့လူ၊ လိင္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါရွိတဲကလူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံသူ၊ သားသမီးမ်ားမ်ား၊ ေမြးဖြားသူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ ေနာက္ တစ္ကုိယ္ရည္သန္႔ရွင္းမႈ မွန္မွန္မလုပ္တဲ့သူ အဲ့ဒီ လူေတြ မ်ားမ်ားျဖစ္တက္တယ္လုိ႔ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔အတြက္ ကာကြယ္ေဆးက ထြက္ေနျပီ ျမန္မာျပည္မွာ ရွိတာက (Cervarix) အသက္ ၉-ႏွစ္ မွ ၂၆-ႏွစ္အတြင္း လိင္ဆက္ဆံမႈမျပဳဖူးေသးတဲ့ သူေတြ ကာကြယ္ေဆး ၃-ၾကိမ္ထုိးရမယ္။
ေနာက္ အဆုတ္ကင္ဆာ အဓိကက ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့လူေတြ ေဆးလိပ္မွာ စီးကရက္က အဆုိးဆုံး၊ စီးကရက္ ေသာက္တဲ့လူနဲ႔ မေသာက္တဲ့လူမွာ ေသာက္တဲ့လူက အဆ ၃၀ ေလာက္ပုိမ်ားတယ္။ ဘယ္လုိျဖစ္လဲဆုိေတာ့ ေသာက္ျပီးတဲ့အတုိင္း တစ္ရက္မွာ ၁-ဗူးလုံး ေသာက္တဲ့လူ၊ တစ္ႏွစ္မွာ ၃၆၅-ရက္လုံး ေသာက္တဲ့လူ၊ ေဆးျပင္း လိပ္၊ ေဆးတံ ေသာက္သူက ပုိျဖစ္တယ္၊ တစ္ဆင့္ခံ ေဆးလိပ္ေငြ႕ရႈသူ ပုိျဖစ္တယ္”လုိ႔ ပါေမာကၡ ဆရာဝန္ၾကီး ဦးစုိးေအာင္မွ က်န္းမာေရး ပညာေပး ေဟာေျပာခဲ့ပါ သည္။
ဆက္လက္ျပီး အခမ္းအနားသုိ႔ တက္ေရာက္သူ လူမ်ားထဲမွ သိရွိလုိသည္မ်ားကုိ ေမးၾကားခဲ့ျပီး ၎အခမ္းအနားကုိ ညေန ၄-နာရီတြင္ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ၿပီး အခမ္းအနားသုိ႔ တက္ေရာက္သူ ၅၀၀-ေက်ာ္ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။
________________________
________________________
