ေအာက္တိုဘာ၊ ၁၁
လက္ရိွ အာဆီယံ ဥကၠဌရာထူးကို ဘရူႏိုင္းဘုရင္ထံမွ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လြဲေျပာင္းယူေနစဥ္ (ဓါတ္ပံု Hmuu Zaw FB)
ဘန္ဒါဆရီဘဂါ၀န္ (ေအပီ သတင္း) ။ ။ မၾကာေသးမီႏွစ္အနည္းငယ္အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ သီးျခားဆန္တဲ့ အာဏာရွင္စံနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာမွတ္တမ္းဆိုးေတြက အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ကို ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္မသက္မသာျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ အခုအခါ ၁၀ ႏိုင္ငံပါ၀င္တဲ့ အစုအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေနရာကို ေရာက္အ့ံဆဲဆဲအေျခအေနအတြက္ ေရွ႕ေျပးေ၀ဖန္ခ်က္ေတြ ထြက္လို႔လာပါၿပီ။ မိမိျပည္တြင္းမွာ လူေတြ ရာဂဏန္း ေသဆံုးၿပီး၊ သိန္းဂဏန္းထိ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြ မခ်ဳပ္ၿငိမ္းေသးပဲ လက္ခံရယူဖို႔ အခ်ိန္မတန္ေသးသလိုျဖစ္ေနပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္က စစ္အာဏာရွင္အေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံအစိုးရကို အာဏာလက္ေျပာင္းေပးခဲ့ေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို အာဆီယံဥကၠဌအျဖစ္ခန္႔အပ္မႈဟာ ယံုၾကည္စိတ္ခ်စရာမရိွေသးတဲ့ အသြင္ေျပာင္းလဲမႈအေပၚ ဆုခ်လိုက္ရာ ေရာက္ေနတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဒီလိုအေရာင္ တင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ထပ္ေလာင္းတြန္းအားေပးႏိုင္ေစလိမ့္မယ္လို႔လည္း အခ်ဳိ႕က ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ကတည္းက အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားေၾကာင့္ ေနအိမ္မီးရိႈ႕ခံရျပီး ေပါက္ေတာ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္ ေနထိုင္ေနရေသာ နာမက်န္းျဖစ္ေနသည့္ မြတ္စလင္မ္ အမ်ိဳးသမီး တဦး (Photo-AP)
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ ခရီးရွည္တစ္ခု ဆက္ရပါဦးမယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ရက္သတၱပတ္ထဲမွာ မီးကြင္းပစ္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူသြမ္းေတြေၾကာင့္ ၿပိဳလဲပ်က္စီးေလာင္ကၽြမ္းကုန္တဲ့ မြတ္စ္လင္မ္အိမ္ေတြ၊ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဆီက မီးေတာက္မီးလွ်ံေတြ၊ မီးခိုးေငြ႕ေတြ တေငြ႕ေငြ႕ထြက္ေပၚလာရျပန္တယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အေနာက္ပိုင္း သံတြဲမွာျဖစ္တဲ့ ဒီတစ္ႀကိမ္မွာေတာ့ လူ ၅ ဦးေသဆံုးခဲ့တယ္။ အသတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရတဲ့ထဲမွာ ထြက္ေျပးဖို႔မစြမ္းသာတဲ့ အသက္ ၉၄ ႏွစ္ အရြယ္ အမယ္အိုတစ္ဦးလည္း ပါ၀င္သြားပါတယ္။
“ လူ႔အခြင့္အေရးရႈေထာင့္ကေနၾကည့္ယင္ အာဆီယံဥကၠဌအျဖစ္ခန္႔အပ္ျခင္းက မထိုက္တန္တဲ့အစိုးရကို ဂုဏ္ျပဳျခင္း ျဖစ္ေနတယ္ ” လို႔ Fortify Rights အုပ္စုကို စီမံၫႊန္ၾကားေနတဲ့ ျမန္မာ့အေရးကၽြမ္းက်င္သူ Matthew Smith က ဆိုလိုက္ပါတယ္။
“ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္က လူ ၂ သိန္းခြဲေက်ာ္ဟာ မိမိဇာတိေနအိမ္ေတြကေန အဓမၼေရႊ႕ေျပာင္းေစျခင္း ခံရတယ္။ စစ္ေသြးၾကြစကားေတြလည္း ဆိုေနဆဲျဖစ္တဲ့အျပင္ ေဒသတြင္း ဒုကၡသည္ျပႆနာကို ဖန္တီးၿပီး မြတ္စ္လင္မ္လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ဖယ္ရွားရွင္းလင္းေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္က အေတာမသတ္ေသးဘူး။ ဒါေတြအားလံုးဟာ အာဆီယံေဒသတြင္းေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ မကိုက္ညီပါဘူး ” ဆိုၿပီး သူက ေျပာျပတယ္။
အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တရား၀င္ခန္႔အပ္ပါေတာ့မယ္။ ခန္႔အပ္ျခင္းရည္ရြယ္ခ်က္က ေဒသတြင္း စီးပြားေရးတိုးတက္ေစဖို႔ နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကိုတိုးျမွင့္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ျဖစ္တယ္။ လက္ေျပာင္းအပ္ႏွံျခင္း အခမ္းအနားကို ၾကာသပေတးေန႔က ဘရူႏိုင္းမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့ေပမယ့္ လာမယ့္ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္မတိုင္ခင္အထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရဦးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အသားက်ေနၿပီျဖစ္တဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္ဟာ ေဒသတြင္းတိုးတက္မႈအတြက္ အတားအဆီးျဖစ္ေစတယ္လို႔ အာဆီယံက ကနဦးပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ ေ၀ဖန္ထားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ကန္႔ကြက္ေပမယ့္လည္း ေဒသတြင္းအုပ္စုက အျပဳသေဘာေဆာင္အေျပာင္းအလဲျဖစ္ဖို႔ တြန္းအားေပးႏိုင္ေအာင္ ရည္ရြယ္တယ္ဆိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကို အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႕ထဲ ၀င္ေရာက္ခြင့္ျပဳလိုက္ပါတယ္။
သုိ႔တေစ ျမန္မာျပည္ဟာ မဆိုစေလာက္သာ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေရာက္တဲ့အခါ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မင္းမူေနတဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကေန အၿငိမ္းစားစစ္အရာရိွမ်ားဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရအဖြဲ႕ကို အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးမႈ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရကလည္း စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး တံခါးဖြင့္လွစ္ေပးတဲ့ ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးလိႈင္းလံုးနဲ႔အတူ ကမာၻကို အံ့အားသင့္ေစခဲ့တယ္။
ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္နဲ႔ေနခဲ့ရတဲ့ ေရရွည္အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အခုဆိုယင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ဦး ျဖစ္ေနၿပီ။ ရာနဲ႔ခ်ီၿပီး ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကိုလည္း လႊတ္ေပးခဲ့ၿပီ။ မီဒီယာအေပၚ တင္းၾကပ္လြန္းလွတဲ့ ဆင္ဆာစံနစ္ကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၿပီ။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအမ်ားစုနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထိုးႏိုင္ဖို႔လည္း လံုးပန္းေနတယ္။
သို႔ေသာ္လည္း လုပ္စရာ အေျမာက္အမ်ား က်န္ေနပါေသးတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လက စတင္ခဲ့တဲ့ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈက တစ္ႏို္င္ငံလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားၿပီး လူတစ္သိန္းခြဲေလာက္ကို အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ေစတာေတာင္ ရပ္တန္႔ဖို႔ လမ္းမျမင္ေသးဘူး။ လူတစ္သိန္းေက်ာ္ ေနအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရတဲ့ စစ္တပ္နဲ႔ ကခ်င္အၾကားတိုက္ပြဲကလည္း ေရွ႕ဆက္ေနဆဲ။
အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ သေဘာထား အမ်ားစုကေတာ့ အရင္အတိုင္းပါပဲ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ပိုမိုေဆာင္ရြက္သြားႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါတယ္တဲ့။
“ ျပႆနာေတြ ရိွေနဆဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လက္ခံပါတယ္။ သူတို႔စြမ္းရည္နဲ႔အညီ အေကာင္းဆံုး လုပ္ေဆာင္ေျဖရွင္းသြားမယ္လို႔လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီႏိုင္ငံမွာ ထူးထူးျခားျခား ေျပာင္းလဲသြားတာေတြ၊ ျမန္မာသမၼတရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေျခလွမ္းေတြကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို လက္ရိွ ဦးတည္ခ်က္အတိုင္း ေရွ႕ဆက္ေအာင္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအဖို႔ အေကာင္းဆံုး တိုက္တြန္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔က ျမန္မာျပည္ကို ဥကၠဌေနရာအတြက္ ေထာက္ခံၾကတာပါ ” လို႔ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတရဲ႕ေျပာဆိုခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ Ricky Carandang က ၿပီးခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဟူးေန႔ ဘရူႏိုင္းမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အာဆီယံဟာ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းရဲ႕ျပည္တြင္းေရး ကိစၥထဲ ၀င္ေရာက္မစြက္ဖက္ေရး မူ၀ါဒကို အေျခခံအားျဖင့္ လက္ခံ ထိန္းသိမ္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ပိုၿပီး ထိေရာက္ပီျပင္စြာ အေလးထားေျဖရွင္းဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက လက္တို႔တြန္းအားေပးသြားႏိုင္ေခ်ရိွပါတယ္ လို႔လည္း Carandang က ဆိုပါတယ္။
အာဆီယံလူငယ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားေတြ႕ဆံုပြဲမွာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးငယ္ တစ္ဦးကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက “ ျမန္မာျပည္ကျဖစ္ပ်က္မႈေတြဟာ စိတ္လႈပ္ရွားစရာပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအသြင္ေျပာင္းမႈ ေရွ႕ဆက္တာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ ေရွ႕ဆက္ျဖစ္ တည္လာပါေစလို႔ ကၽြန္တာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္ ” လို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
ေဒၚစုၾကည္ရဲ႕ NLD အတိုက္အခံပါတီရဲ႕ ၀ါရင့္ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးတင္ဦးကလည္း ျမန္မာျပည္ဟာ တေရြ႕ေရြ႕နဲ႔ ေျပာင္းလဲေနပါတယ္လို႔ဆိုၿပီး ဒီအခ်က္ကို လက္ခံထားပါတယ္။ “ သူတို႔မွာ အခက္အခဲျပႆနာေတြရိွေနလင့္ ကစား အာဆီယံ ဥကၠဌျဖစ္ဖို႔ေတာ့ အခ်ိန္က်ပါၿပီ ” လို႔ သူက အစိုးရကိုရည္ၫႊန္းေျပာဆိုပါတယ္။
အာဆီယံရဲ႕ေခါင္းေဆာင္အဆင့္က ျမန္မာႏိုင္ငံထဲ ထပ္ဆင့္ေျပာင္းလဲတည္ေဆာက္မႈကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးသြားပါလိမ့္မယ္ ဆိုၿပီး ဒီမိုကေရစီစံနစ္ ႏွင့္ အာဏာရွင္စံနစ္ကို ေခ်ာေမြ႕ေအာင္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာထိန္းၫိွထားတဲ့ ကေမာၻဒီယားက သုေတသီတစ္ဦးမက ယူဆထားၾကတယ္။ ကေမာၻဒီးယားအေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ဥကၠဌ Ou Virak က “ ျမန္မာျပည္ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္ဟာ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေျမ႕ၿပီး လိုအပ္ခ်က္ေတြ မ်ားျပားေနတယ္။ ဒီအေနအထားက ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လည္ျပဳျပင္တည္ေဆာက္မႈ ပိုမိုမ်ားျပားလာေအာင္ အေသအခ်ာ တြန္းအားေပးသြားႏိုင္မွာပါ ” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ရန္ကုန္က ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးရန္မ်ဳိး ေျပာဆိုတာကေတာ့ “ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မိမိျပည္တြင္းေရးျပႆနာေတြကိုေတာင္ မကိုင္တြယ္ မေျဖရွင္းႏိုင္ေသးတာ။ ေဒသတြင္းေခါင္းေဆာင္ေနရာကို ရယူ ရပ္တည္ႏိုင္ပါ့မလားလုိ႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါပဲ ” တဲ့။
ဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အထူးခရီးစဥ္ေတြ မသြားေရာက္ခ်ိန္ကဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးဖို႔ လိုမ်ဳိး လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ားအေပၚ ႏိုင္ငံတကာ အသံကို တုန္႔ျပန္တဲ့ေနရာမွာ လံုး၀နီးပါး လ်စ္လ်ဴ ရႈထားခဲ့တယ္ လို႔ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ Chulalongkorn University က ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးသုေတသီ Panitan Wattanayagorn မွ ေျပာခဲ့တယ္။
“ အခုဆိုရင္ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္မႈက သူတို႔ရင္ခြင္ထဲ ေရာက္လာၿပီျဖစ္ေပမယ့္ မ်ားမ်ားစားစား လုပ္ေဆာင္စရာ မရိွဘူးလို႔ သူတို႔က ထင္ျမင္ေကာင္း ထင္ျမင္ေနၾကပါဦးမယ္ ” ဆိုၿပီး သူက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။
ဘန္ေကာက္မွ Pitman ႏွင့္ Grant Peck ၊ ရန္ကုန္မွ ေအပီသတင္းေထာက္ ေအးေအး၀င္း၊ ဘရူႏိုင္း ဘန္ဒါဆရီဘဂါ၀န္မွ Eileen Ng တို႔၏ ပူးေပါင္းေရးသားတင္ျပခ်က္ Critics question Myanmar’s readiness to head ASEAN သတင္းေဆာင္းပါးအား ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။
