မူရငး္ေဆာင္းပါးရွင္- Thomas Fuller (နယူးေယာ့ခ္တိုင္းမ္)
ဘာသာျပန္္- သာကီထက္ေကာင္း
M-Media
ပိန္းပိတ္ေအာင္ေမွာင္မိုက္ေနဆဲ ရန္ကုန္ညဥ့္ ……. မေလာက္မငေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားျဖင့္ လမ္းေဘးမီးတိုင္မ်ားက လင္းခ်ည္တစ္ခါ ေမွာင္ခ်ည္တစ္လွည့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရန္ကုန္၀ယ္ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ဳိးသားတစ္စုမွ နံနက္အရုဏ္ခ်ိန္အထိ မိမိတို႕၏ ၀န္းက်င္အတြက္ လမ္းၾကားလမ္းေျမွာင္မ်ားကိုပါ အလြတ္မေပးဘဲ ေစာင့္ၾကပ္ကင္းေစာင့္ေနၾက၏။
Credit: Adam Dean for The New York Times
အေရးေပၚကင္းလွည့္ေစာင့္ၾကပ္ေရးအစီအစဥ္တစ္ခုအတြက္ စုစည္းထားသည့္ ကင္းသမား ၁၃၀ အနက္မွ လူ ၆ ဦးႏွင့္အတူရိွေနေသာ လုပ္ငန္းရွင္ ဦးညီညီသည္ ပလပ္စတစ္ကုလားထိုင္တစ္လံုးေပၚထိုင္လ်က္ “ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ လံုၿခံဳေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာက အာမခံခ်က္ မေပးႏိုင္ၾကဘူးဗ်ာ ” ဟု ညည္းျငဴေလသည္။
လူမ်ားစုဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ဆယ္စုႏွစ္အေျမာက္အမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ မြတ္စ္လင္မ္တို႕မွာ ယခုေသာ္ ေနာက္ထပ္ရန္ျပဳတိုက္ခိုက္မႈ မည္သည့္အခ်ိန္ေရာက္လာဦးမည္နည္းဟု အလ်ဥ္မျပတ္ စိုးတထိတ္ထိတ္ ရိွေနၾကေပၿပီ။ လြန္ခဲ့ေသာတစ္ႏွစ္ေက်ာ္မွစ၍ ေသြးဆူေနေသာ ဗုဒၶဘာသာလူရမ္းကားအုပ္စုမ်ားက ႏိုင္ငံအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ဆက္တိုက္က်ဴးလြန္ေနျခင္းက မိမိ၀န္းက်င္ထံ အၾကမ္းဖက္မႈဆိုက္ေရာက္လာလွ်င္ မိမိတို႕ ကိုယ္တိုင္သာကာကြယ္ရမည့္အသိအား သင္ၾကားေပးလိုက္သည္။
“ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကို ရဲေတြက ကာကြယ္ေပးမယ္လို႕ ကၽြန္ေတာ္ မထင္ဘူး ” ဟု ဦးညီညီမွ ရင္ဖြင့္၏။
အလႊာစံုပါ၀င္ေသာ အမ်ဳိးသားအဖြဲ႕တစ္ခုမွ သစ္သားဒုတ္မ်ား၊ သံပိုက္မ်ားကို မနီးမေ၀းတြင္ အရံသင့္ေဆာင္ထားၿပီး လူစိမ္းမွန္သမွ်အား သံသယျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္ေနရသည့္ လံုၿခံဳေရးကင္းေစာင့္အစီအစဥ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အၾကားဆက္ဆံေရးမွာ မည္မွ်ဆိုးရြားေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပရာ သေကၤတ တစ္ရပ္ ျဖစ္လို႕ေနပါသည္။
၅၅ သန္းရိွ ႏိုင္င့ံလူဦးေရ၌ ၉၀ % သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ၿပီး မြတ္စ္လင္မ္တို႕မွာ ၄-၈ % အတြင္းသာရိွသည္ဟု ဆိုသည္။
ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ကာလကတည္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သည္ လူမ်ဳိးဘာသာယဥ္ေက်းမႈစံုယွဥ္တြဲေနထိုင္ေသာ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕သည္ မြတ္စ္လင္မ္၊ ခရစ္ယာန္၊ ဟိႏၵဴတို႕ႏွင့္ လက္ပြန္းတတီး ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ဗလီ ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား ႏွင့္ ဘုရားေစတီမ်ားမွာ အရိပ္ခ်င္းပင္ ထပ္ေနခဲ့ေပသည္။
ယခုေသာ္ကား လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ရပ္စလံုးအၾကားတြင္ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႕ျခင္း ႏွင့္ သံသယ တည္းဟူေသာ အေရာင္ဆိုးမႈကို ခံေနရပါသည္။
တစ္ႏွစ္ေက်ာ္အတြင္း မြတ္စ္လင္မ္ဦးေရ ၂၀၀ ခန္႕အသက္ဆံုးရႈံးေစခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၏အရင္းအျမစ္ကို ကိုလိုနီေခတ္၏ဆိုးေမြတစ္စိတ္တစ္ပိုင္း၌ ေတြ႕ရ၏။ ထိုစဥ္က ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ အိႏိၵယသားမ်ားသည္ ၀န္ထမ္းမ်ား၊ စစ္သည္မ်ားအျဖစ္ ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းတို႕အနက္အမ်ားစုမွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုအခ်က္ကို ဗုဒၶဘာသာျမန္မာတို႕အတြင္း အာဃာတ ထားခဲ့ၾကသည္။
လတ္တစ္ေလာကာလမ်ားတြင္ အစြန္းေရာက္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားက ၄င္းသမိုင္းဆိုင္ရာမေၾကလည္မႈအား ျပန္လည္တည္ေဆာက္ကာ – မြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားထက္ ကေလးမ်ားျပားသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕အား အင္အားဆုတ္ယုတ္ေစသည္ ဟူ၍ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႕မႈကို သြတ္သြင္းလ်က္ရိွသည္။
တစ္ခ်ိန္က ႏိုင္ငံအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည့္ ရန္ကုန္မွာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ အေတာ္အတန္ လြတ္ကင္းေနဆဲ။ သို႕ေသာ္ မႀကီးက်ယ္လွသည့္ပဋိပကၡအနည္းငယ္ရိွခဲ့သျဖင့္ စိုးရိမ္မႈကို ပိုမိုတိုးပြားေစၿပီး၊ ဗုဒၶဘာသာ ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္ အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွစ္ရပ္စလံုးထံ၌ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားျဖစ္ပြားေတာ့မည့္အလား ေကာလဟလ ထုတ္လႊင့္ျခင္းလည္း ရိွေနသည္။
မတ္လတြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူရမ္းကားတို႕မွ မိတၳီလာၿမိဳ႕အား ေခ်မြဖ်က္ဆီးလိုက္သည့္ကာလေနာက္ပိုင္း ထရပ္ကားႏွစ္စီးအျပည့္ႏွင့္လူအခ်ဳိ႕သည္ ဦးညီညီ၏ နယ္ေျမ၀န္းက်င္အတြင္း လွည့္ပတ္ကာ ညဥ့္ကင္းေစာင့္ေနသူမ်ားကို ေလးခြျဖင့္ ပစ္ခတ္ရန္စခဲ့ၾကသည္။
မြတ္စ္လင္မ္အခ်ဳိ႕မွာ မေလးရွားသို႕လည္းေကာင္း၊ စကၤာပူသို႕လည္းေကာင္း နည္းလမ္းရွာ၍ အလြတ္ရုန္းသြားခဲ့ၾကၿပီ။ မြတ္စ္လင္မ္ပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာလည္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေဖာက္သည္မ်ား ေလ်ာ့ပါးလာေနသည္။ ႏိုင္ငံ့ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္အခ်ဳိ႕၏ ေကာင္းခ်ီးၾသဘာေပးျခင္းခံရေသာ ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈသည္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္လုပ္ငန္းမ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ရန္၊ ဘာသာျခားမ်ားကို လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္းမျပဳရန္ အျပင္းအထန္ လႈံ႕ေဆာ္လ်က္ရိွေနသည္။
ထိုလႈပ္ရွားမႈက အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ မိမိတို႕ မပါ၀င္ေၾကာင္း ဆိုေလ့ရိွေသာ္လည္း ၄င္းတို႕၏ အမုန္းသြတ္သြင္းတရားမ်ားေဟာေျပာျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေခ်ာင္းစီးသတ္ျဖတ္မႈမ်ားျဖစ္ေပၚလာေစသည္ဟု ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ား ရိွေနသည္။
(ဆူးေလ)ေစတီေတာ္၊ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္း၊ ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္းတစ္ခုစီႏွင့္ အကြာအေ၀းအနည္းမွ် ၀ိုင္းရံတည္ရိွေနေသာ ဘန္ဂါလီဗလီ၏ ေဂါပကအဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ ထုတ္ကုန္သြင္းကုန္လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္က “ ဒီအျဖစ္မ်ဳိးကို ကၽြန္ေတာ့္တစ္သက္မွာ ဒီတစ္ႀကိမ္ဘဲ ႀကံဳဖူးေသးတယ္ ” ဟု ေျပာျပခဲ့သည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကား မယံုစားရဲ ျဖစ္ေနၾကသည္ကို သူက အထူးရည္ၫႊန္းေျပာဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
မိမိဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး ျမန္မာလူမ်ဳိးအျဖစ္ခံယူလာခဲ့ၿပီးေနာက္မွာမွ (မိမိတို႕မြတ္စ္လင္မ္မ်ားမွာ) သစၥာေဖာက္ခံရသည္ဟု ခံစားရေၾကာင္း၊ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲအတြက္ ျဖစ္ရပ္ႏွစ္ႀကိမ္ထက္မနည္း အတိုက္အခံျပဳဆႏၵျပသူမ်ားႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕မွ လက္တြဲခဲ့ၾကသည့္အေၾကာင္းကို ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္က ဤသို႕ေျပာျပခဲ့၏။
“ ကၽြန္ေတာ္တို႕တစ္ေတြ အေမရိကန္သံရံုးေရွ႕ဖက္ကို ခ်ီတက္သြားၿပီး ဒီမိုကေရစီသာအလိုရိွေၾကာင္း ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေမွ်ာ္လင့္တာက ဘ၀ေရးရာ ပိုမိုၿငိမ္းခ်မ္းဖို႕ပါ။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကပါဘူး ”။
မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈမွကာကြယ္ရန္ လံုၿခံဳေရးကင္မရာတပ္ဆင္ထားၿပီးျဖစ္ေသာ ထုိဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္၏ တတိယထပ္၌ ေသာၾကာ၀တ္ျပဳမႈအၿပီး အင္တာဗ်ဴးလုပ္စဥ္ သူမွ ေျပာျပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ယခု ျမန္မာႏိုင္ငံအား အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည္မွာ အမည္ခံအရပ္သားအစိုးရ ျဖစ္၏။ ၄င္းတို႕က ရန္ၿငိဳးေဟာင္းကို လြတ္လပ္မႈအသစ္ျဖင့္ ခ်ဲ႕ကားလ်က္ရိွ၏။
အၾကမ္းဖက္မႈအမ်ားအျပားကို ျပည္တြင္းျပည္ပသိေအာင္ ေခါင္းႀကီးပိုင္း၌ တင္ၾကေသာ္လည္း မႀကီးမားသည့္ျဖစ္အင္မ်ားကိုမူ တင္ျပျခင္း မရိွၾကေခ်။ ရန္ကုန္၊ လႈိင္ျမစ္တစ္ဖက္ကမ္းရိွ လႈိင္သာယာၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္လူတစ္စုမွ ဦးခင္ေမာင္ေဌး (၅၉ ႏွစ္) ၏ ကုန္စံုဆိုင္အား တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ အလားတူျဖစ္အင္မ်ဳိးမွာ သတင္း၌ ေဖာ္ျပျခင္း မခံၾကရ။ ဦးခင္ေမာင္ေဌးမွာ ရပ္ကြက္လူႀကီးတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး၊ အေျခအေန ဆိုး၀ါးလာေတာ့မည္ကို သူ၏ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မိတ္ေဆြအခ်ဳိ႕မွ သတိေပးခဲ့ၾက၏။ ထို႕ေၾကာင့္ ရဲစခန္းသို႕ ဖုန္းဆက္ရာ “ မပူပါနဲ႕၊ ဘာျပႆနာမွ မျဖစ္ပါဘူး ” ဟု ျပန္လည္ေျဖၾကားခဲ့ၾကသည္။
ယင္းဗုဒၶဘာသာ၀င္လူသြမ္းအုပ္စုမွ တိုက္ခိုက္ၾကေသာအခါ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား ေရာက္ရိွလာေသာ္လည္း လူစုခြဲျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း မရိွသျဖင့္ ဆိုင္ခန္းအဖ်က္ခံရၿပီး ဆိုင္းတြင္းရိွပစၥည္းအားလံုး ဆံုးရႈံးသြားရသည္။ သူလည္း ေနအိမ္ကို စြန္႕ခြာၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ရိွ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ားထံ ဒုကၡသည္အျဖစ္ သြားေရာက္ခိုလႈံလိုက္ရသည္။ မိမိေနရာေဟာင္းသို႕ ျပန္သြားေနရန္ႀကိဳးစားေသာ္လည္း သူ၏ေဖာက္သည္ေဟာင္းမ်ားတစ္ခ်ဳိ႕ပါ၀င္ေသာ နယ္ခံတို႕က သူ႕အား “ အိႏၵိယကို ျပန္သြား၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ျပန္သြား ” ဆိုၿပီး ေအာ္ဟစ္ ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအတြင္း မြတ္စ္လင္မ္မ်ား တိုင္းျပည္မွထြက္သြားရန္ ႀကံစည္ေျပာဆိုခ်က္သည္ မိမိကိုမိမိ ျမန္မာမ်ားအျဖစ္ ထာ၀စဥ္ မွတ္ယူလာေသာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားစြာအား စိတ္ထိခိုက္သြားေစသည္။ ဦးခင္ေမာင္ေဌး၊ သူ႕ဖခင္ ႏွင့္ သူ႕အဖို႕တို႕အားလံုးမွာ ျမန္မာျပည္ဖြားမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။
ျမန္မာမြတ္စ္လင္မ္တို႕သည္ မတူကြဲျပားသည့္ လူမ်ဳိးႏြယ္၊ အသြင္အျပင္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၀င္အခ်ဳိ႕၌ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက ေခါင္းၿမီးၿခံဳၾကၿပီး အမ်ဳိးသားမ်ားက မုတ္ဆိတ္ ထားၾကသည္။ သို႕ရာတြင္ ထိုအခ်က္က ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၀င္နွင့္ ကြဲျပားျခားနားေအာင္ ျပဳလုပ္လိုက္သကဲ့သို႕ ျဖစ္သြားသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
မိမိ၏ေဖာက္သည္ ၉၀ % ခန္႕မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားပင္ျဖစ္၏။ သို႕ေသာ္ ဤႏွစ္အေစာပိုင္းမွစ၍ ၄င္းတို႕အနက္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေရာက္မလာၾကေတာ့။ ၄င္းမွာ ပထမဆံုး ခ်ဳိးႏွိမ္ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈအျဖစ္ မိမိမွ ခံစားခဲ့ရသည္ဟု ဦးခင္ေမာင္ေဌးက ေျပာခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အေပၚ မႏွစ္ၿမိဳ႕မႈကို မၾကာခဏဆိုသလို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုတတ္ၾကသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ေအာင္ျမင္ေသာစားေသာက္ဆိုင္တစ္ဆိုင္၏ ပိုင္ရွင္ျဖစ္သူ ဦးစိုးညီညီ က မိမိသည္ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားကို လုပ္သားအျဖစ္ခန္႕အပ္ျခင္းမွ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ေလ့ရိွေၾကာင္း “ သူတုိ႕ရဲ႕စိတ္သေဘာထား၊ သူတို႕ရဲ႕ ဟန္အမူအရာ၊ သူတို႕ရဲ႕အက်င့္စရိုက္ေတြက ကၽြန္ေတာ္္တို႕နဲ႕ အလြန္ကြာျခားေနပါတယ္ ” ဟူ၍ ဆိုသည္။ သူ၏ လုပ္သား ၁၈၀၀ အနက္ ကားရပ္ေနရာအေစာင့္ ႏွင့္ အေအးေဖ်ာ္သူ ႏွစ္ဦးသာ မြတ္စ္လင္မ္၀န္ထမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ေျမယာေရာင္း၀ယ္မႈလုပ္ငန္းတြင္လည္း အေဆာက္အဦပိုင္ရွင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕က မြတ္စ္လင္မ္တို႕အား တိုက္ခန္းမ်ား ေရာင္းခ်ေပးလုိျခင္း မရိွၾကေခ်။ “ တကယ္လို႕ မြတ္စ္လင္မ္မိသားစုတစ္စုကို အခန္းတစ္ခန္းေရာင္းေပးလိုက္ယင္ အေဆာက္အဦတစ္ခုလံုးရဲ႕ေစ်းႏႈန္းက်ဆင္းသြားလိမ့္မယ္ ” ဟု ဦးစိုးညီညီကပင္ ေျပာျပခဲ့၏။ အိႏိၵယမွ ဓာတ္ေငြ႕မီးဖိုမ်ား တင္သြင္းေရာင္းခ်သူ ဦးျမင့္သိန္းက အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး မိမိ၏ကေလးငယ္တို႕အား နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပရန္ မလြယ္ကူပါဟု ဆိုကာ ဤသို႕ ေျပာၾကားပါေတာ့သည္။
“ ဒီတုန္လႈပ္ဖြယ္ကိစၥေတြ မၾကားမိေစေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ သူတို႕ ၾကားသိသြားခဲ့တယ္။ ဒီႏိုင္ငံကိုစြန္႕ခြာဖို႕ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႕ တစ္သက္နဲ႕တစ္ကိုယ္ မစဥ္းစားခဲ့ဖူးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုေရွ႕ဆက္ျဖစ္ပ်က္ေနမႈၾကားမွာ ကေလးေတြကို မေနထိုင္မရွင္သန္ေစခ်င္ေတာ့ဘူးဗ်ာ ”။
** အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၃ ရက္ထုတ္ ႏ်ဴးေယာ့ခ္တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းတြင္ ေဖာ္ျပလိုက္ေသာ Myanmar’s Muslim Minority Confronts Fear and Mistrust ေဆာင္းပါးကို သာကီထက္ေကာင္းမွ ျမန္မာလိုဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။ မူရင္း ေဆာင္းပါးရွင္မွာ ေသာမတ္စ္ဖူလာ ( Thomas Fuller ) ျဖစ္သည္။ **
