မတ္ ၆၊ ၂၀၁၉
ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ကုလအထူးကုိယ္စားလွယ္ ယန္းဟီးလီ – ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူမ်ိဳးေရးအမုန္းတရားေတြဟာ နယ္ပယ္တုိင္းမွာ စုိးရိမ္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီး၊ လြတ္လပ္မႈေဘာင္လည္း က်ဥ္းလာတယ္လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ကုလအထူးကုိယ္စားလွယ္ ယန္းဟီလီက ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။
“နယ္ပယ္တုိင္းမွာ အမုန္းတရားေတြ ျပန္႔ႏွံ႔ေနတာ၊ အထူးသျဖင့္ အစုိးရ အႀကီးတန္း တာ၀န္ရွိသူေတြကုိယ္တုိင္ အမုန္းစကားေျပာေနတာက စုိးရိမ္စရာပါ” လုိ႔ မေန႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကျငာခ်က္မွာ လီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ႏုိ၀င္ဘာလက ၿမိဳင္ႀကီးငူဆရာေတာ္ရဲ႕ အႏၱိမစ်ာပန အခမ္းအနားမွာ သာသနာေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီး သူရဦးေအာင္ကုိက ‘အစြန္းေရာက္ဘာသာႀကီးတစ္ခု’ လုိ႔ သံုးႏႈန္းမႈကုိ ယန္ဟီးလီက ရည္ညႊန္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အစုိးရ မူလတန္းေက်င္း သင္႐ုိးေတြမွာ ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့၊ ေသြးထုိးလႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ သင္ခန္းစာေတြ ပါ၀င္မႈကုိလည္း လီက ေထာက္ျပ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
“ဥပမာအားျဖင့္ စတုတၳတန္းမွာ ‘၀ံသာႏုစိတ္ဓာတ္’ ဆုိတဲ့ သင္ခန္းစာပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓာတ္ကုိ ဆုိလုိတာပါ။ သင္ခန္းစာမွာ ‘ေသြးေႏွာတာကုိ ငါတုိ႔မုန္း လူမ်ိဳးအညြန္႔တံုး’ ဆုိတာကုိ ထည့္ထားတယ္။ ကေလးေတြကုိ ဒီလုိသင္ေပးတာဟာ လူမ်ိဳးႀကီး၀ါဒနဲ႔ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း သဟဇာတၿပိဳကြဲေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေပးေနတာမ်ိဳးပါ”
စစ္တပ္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့အဖြဲ႕ေတြ၊ အစုိးရအဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ Facebook ကေနတစ္ဆင့္ အမုန္းစကားေတြ၊ သတင္းအခ်က္အလက္အမွားေတြကုိ ျဖန္႔ျဖဴးေနတယ္လုိ႔ ယန္ဟီးလီက ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႕အခြင့္အေရးကုိ ပုိမိုကာကြယ္ေပးဖုိ႔လည္း Facebook ကုိ တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။
ယန္ဟီးလီကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္၀င္ခြင့္မေပးေတာ့ဘဲ ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရကလည္း လီရဲ႕ လာေရာက္မႈဟာ အျပဳသေဘာမေဆာင္ေၾကာင္း၊ သူမ အရင္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာေတြဟာ “က်ိဳးေၾကာင္းမညီညြတ္ဘဲ ဘက္လုိက္မႈ ရွိေနေၾကာင္း” ၿပီးခဲ့တဲ့ဒီဇင္ဘာလက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ယန္ဟီးလီက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လူ႕အခြင့္အေရး ပုိမိုတုိးတက္ဖုိ႔အတြက္ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းက ကူညီဖုိ႔ မေန႔က အစီရင္ခံစာမွာ တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပည္သူေတြဟာ ညႇင္းပမ္းမႈေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာက လစ္လွဴ႐ႈမႈေတြ ဒါမွမဟုတ္ အေရးယူမႈ ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႔ၾကာတာေတြကုိ ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီ ႀကံ႕ႀကံ႕ခံခဲ့ရပါတယ္”
မေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ ယန္ဟီးလီရဲ႕ အစီရင္ခံစာကုိ မတ္လ ၁၁ ရက္ေန႔ ကုလ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ေကာင္စီမွာ တင္ျပမွာျဖစ္ၿပီး ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ဒီအစီရင္ခံစာအတြက္ မွတ္ခ်က္ေပးတာမ်ိဳး မရွိေသးပါဘူး။
ေဘးကင္းဇုန္က ေဘးမကင္းႏုိင္
ျမန္မာႏုိင္ငံကေန ထြက္ေျပးသြားရတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေက်ာ္ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရး ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ‘ေဘးကင္းဇုန္’ တစ္ခု ဖန္တီးေပးဖုိ႔အတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက အဆုိျပဳထားၿပီး ယန္ဟီးလီကေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ ‘သူတုိ႔ သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္၊ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ၊ အႏၱရာယ္ကင္းကင္း ျပန္ႏုိင္ဖုိ႔ အေျခအေနမ်ိဳး’ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
‘ေဘးကင္းဇုန္’ ဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ သြားလာလႈပ္ရွားမႈကုိ ပုိမိုက်ဥ္းေျမာင္းေစမွာျဖစ္သလုိ၊ အျခားလူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ သီးျခားခြဲထားရာ ေရာက္ကာ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ ပုိမိုထိခုိက္ခံစားရလိမ့္မယ္လုိ႔လည္း သူမက ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းနဲ႔ အေရွ႕ပုိင္းမွာ စစ္တပ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္ေတြအၾကား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈေတြအတြက္ စုိးရိမ္တယ္လုိ႔လည္း ယန္းဟီးလီရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီမုိကေရစီေဘာင္က်ဥ္း
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းက်ခံရသူေတြ ပုိမိုမ်ားျပားလာတယ္လုိ႔လည္း ယန္းဟီးလီက ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရးေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ၃၃ ဦး ေထာင္ခ်ခံထားရကာ၊ ၃၁၁ ဦးက တရားရင္ဆုိင္ေနရၿပီး ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳးဟာ ‘ဒီမုိကေရစီ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုမွာ လံုး၀ လက္သင့္မခံႏိုင္စရာ ကိစၥ’ ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း သူမက ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
“အစုိးရကုိ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပတဲ့ ေျပာဆုိမႈေဘာင္ကုိ က်ဥ္းလုိက္တာဟာ အာဏာအလြဲသံုးစားမႈကုိ မထိန္းေက်ာင္းႏုိင္တာမ်ိဳး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကုိ ထိခုိက္တာမ်ိဳး ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္”
ပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားကုိ ေထာက္ခံ
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္မႈလုပ္ငန္းမွာ စစ္တပ္က ႀကိဳးကုိင္ထားတဲ့ လုပ္ငန္းစုေတြျဖစ္တဲ့ ‘ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရးဦးပုိင္လီမိတက္’၊ ‘ျမန္မာ့ စီးပြားေရးေကာ္ပုိေရးရွင္း’ တုိ႔အေပၚ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ထပ္မံလုပ္ေဆာင္ေရး စဥ္စားသင့္တယ္လုိ႔ လီက အႀကံျပဳခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ပုိမိုရရွိလာတဲ့ အဲဒီလုပ္ငန္းစုႏွစ္ခုဟာ စစ္တပ္ကုိ ‘စာရင္းေပ်ာက္ေငြ’ ေထာက္ပံ့ေနေၾကာင္း၊ သဘာ၀သယံဇာတ ကုန္ခန္းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ယန္ဟီးလီက ထည့္သြင္း ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက သဘာ၀သယံဇာတလုပ္ငန္းဟာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ရွိေနတယ္လုိ႔လည္း သတင္းေတြ ထြက္ဖူးပါတယ္။
“သယံဇာတ တူးေဖာ္မႈကရတဲ့ အက်ိဳး၊ အျမတ္ စာရင္းအင္းမရွိမႈ၊ စစ္တပ္ပုိင္ လုပ္ငန္းေတြ၊ စစ္တပ္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြက စီးပြားေရးအက်ိဳးစီးပြားေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႕အခြင့္အေရး အေျခအေနအတြက္ စုိးရိမ္စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီကုိ ဟန္႔တားေနၿပီး၊ ႀကီးမားတဲ့ရာဇ၀တ္မႈကုိ အထိန္းအကြပ္မရွိ က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုအေပၚ ဒီလုပ္ငန္းေတြက ၾသဇာလႊမ္းမုိးေနပါတယ္” လုိ႔ ယန္းဟီးလီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
